ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΟΙΧΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΧΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ : Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΧΡΗΣΗΣ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ 1. Από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση 2. Το ισχύον ελληνικό πλαίσιο 3. Προοπτικές ανανέωσης
1. Από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση Κυβέρνηση : α) οργανικό και λειτουργικό κριτήριο β) έμμεση δημοκρατική νομιμοποίηση 2 πρόσφατες εξέλιξεις : Πρώτον, μεταβατικές κυβερνήσεις με συμφωνία αρχηγών κομμάτων Δεύτερον, κυβερνήσεις συνεργασίας
1. Από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση Κυβέρνηση και Διοίκηση Αποκέντρωση Αυτοδιοίκηση Προσοχή : οι ΓΓ Αποκεντρωμένων διοικήσεων εποπτεύονται από την Κυβέρνηση και εποπτεύουν τους φορείς αυτοδιοίκησης Οι ΟΤΑ απολαμβάνουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια ΝΠΔΔ
1. Από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση Δημοκρατική νομιμοποίηση κυβερνήσης και Διοίκησης στο παραδοσιακό σχήμα o Από την πλευρά του διοικούμενου/τελικού αποδέκτη, αυτό μεταφράζεται στο ζήτημα της νομιμοποίησης των διοικητικών αποφάσεων οποιασδήποτε βαθμίδας (προεδρικό διάταγμα, υπουργική απόφαση, ατομική βεβαίωση ΔΟΥ κλπ).
1. Από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση Εξέλιξη του παραδοσιακού σχήματος : η ψήφος παύει να είναι το αποκλειστικό μέσο δημοκρατικής νομιμοποίησης 2 νέα αιτήματα/προϋποθέσεις δημοκρατικής νομιμοποίησης : o Αίτημα συμμετοχής στη διαδικασία λήψης απόφασης o Αίτημα λογοδοσίας για τη διαχείριση της εκτελεστικης/κανονιστικής εξουσίας (και των αντίστοιχων δημοσίων πόρων)
1. Από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση Κοινός παρανομαστής : διαφάνεια, δηλαδή ανοιχτά δημόσια δεδομένα Η νέα στοχοθέτηση και τα μέσα υλοποίησης της σηματοδοτούν το πέρασμα από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση.
1. Από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση Διακυβέρνηση : πολυσήμαντος όρος = Σύστημα/Μέθοδος : διαφάνεια, αποκέντρωση, εξειδικευμένη ρύθμιση + (αυτό)αξιολόγηση με στόχο την αποτελεσματικότητα (performance) = Σύνολο συγκεκριμένων δράσεων μέσα από τη λειτουργία πιο αποτελεσματικών Ηλεκτρονικών Συστημάτων (βασικό μέσο επίτευξης των παραπάνω στόχων).
1. Από την Κυβέρνηση στη Διακυβέρνηση Ψήφος σε εθνικές και αυτοδιοικητικές εκλογές Νομιμοποίηση αποφάσεων Κυβέρνησης και εποπτευόμενων φορέων + ΟΤΑ Έλεγχος : πολιτικός (εκλογές) + δικαστικός Ψήφος Συμμετοχή Διοικητική απόφαση / Διαφάνεια στη διαδικασία έκδοσης και στο περιεχόμενο της Λογοδοσία Έλεγχος
2. Το ισχύον ελληνικό πλαίσιο Το γενικό πλαίσιο : κατάσταση «έκτακτης ανάγκης», η οποία εκδηλώνεται μέσω συνόλου εξαιρετικών ρυθμίσεων, που τίθενται σε ισχύ με εξαιρετικές διαδικασίες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα : α) ΠΝΠ β) Νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις γ) Γενίκευση της περιοριστικής ρήτρας δημοσιονομικού συμφέροντος και υποκατάσταση της στη θέση της ρήτρας δημοσίου συμφέροντος.
2. Το ισχύον ελληνικό πλαίσιο Οι ειδικές συνέπειες για τους στόχους ανοικτής διακυβέρνησης : ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ, διότι α) σύντμηση νομοθετικών διεργασιών, η Βουλή δεν ερωτάται, προβλημα διαφάνειας, ανυπαρξία δημόσιας διαβούλευσης β) αντικειμενική αδυναμία λογοδοσίας, λόγω έλλειψης διαφάνειας
2. Το ισχύον ελληνικό πλαίσιο Αντιστροφή επιχειρήματος : η κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» καθιστά επιτακτικότερη από ποτέ την προώθηση των αρχών ανοιχτής διακυβέρνησης περιεχόμενο ρύθμισης διαδικασία υιοθέτησης της
3. Προοπτικές ανανέωσης Διεθνής Πρωτοβουλία για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση (OGP) = εθελοντική πολυ-συμμετοχική πρωτοβουλία, η οποία στοχεύει στην ανάληψη δεσμεύσεων από τις Κυβερνήσεις που είναι μέλη της. Η Ελλάδα είναι μέλος της πλατφόρμας από τον Νοέμβριο του 2011 και δεσμεύεται για την υλοποίηση στόχων που περιλαμβάνονται σε 2ετές Σχέδιο δράσης.
3. Προοπτικές ανανέωσης Στόχοι : α) προώθηση της Διαφάνειας στη δράση της Διοίκησης, β) ενδυνάμωση του ρόλου των πολιτών, γ) καταπολέμηση της διαφθοράς, δ) ενίσχυση της διακυβέρνησης μέσω της αξιοποίησης νέων τεχνολογιών
3. Προοπτικές ανανέωσης Αναλυτικά οι στόχοι : α) Διαφάνεια = ανοιχτά δεδομένα για όσες πληροφορίες σχετίζονται με κυβερνητικές αποφάσεις (ολοκληρωμένα, επικαιροποιημένα, έγκαιρα, μη επεξεργασμένα, δυνατότητα αυτόματης ανάγνωσης). β) Ενδυνάμωση ρόλου των πολιτών = κινητοποίηση, συμμετοχή σε διαδικασίες διαβούλευσης και αξιολόγησης (με πρωτοβουλία των Κυβερνήσεων)
3. Προοπτικές ανανέωσης γ) Λογοδοσία = μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγησης πειστική τεκμηρίωση κυβερνητικών αποφάσεων ανάληψη ευθύνης (συνολικά : μετεξέλιξη Κράτους δικαίου) δ) Νέες τεχνολογίες = ανοιχτή πρόσβαση σε αυτές, αύξηση της ικανότητας των πολιτών να τις χρησιμοποιούν (= μέσο επίτευξης των τριών πρώτων στόχων + εξοικονόμηση δημοσίων πόρων).
3. Προοπτικές ανανέωσης Οι δράσεις, για τις οποίες έχει δεσμευτεί η ελληνική κυβέρνηση (ενδεικτικά) : o Αύξηση του αριθμού των ΠΝΠ για τις οποίες προβλέπεται διαβούλευση στο www.opengov.gr o Ανοιχτή διάθεση φορολογικών δεδομένων : δημοσιοποίηση τριμηνίαιων αναφορών ληξιπρόθεσμων οφειλών, μηνιαίες αναφορές προόδου των ΔΟΥ, διαδικτυακή υπηρεσία παροχής πληροφοριών σε επαγγελματίες και επιχειρήσεις
3. Προοπτικές ανανέωσης o Ενίσχυση της λειτουργικότητας του www.diavgeia.gov.gr N.3861/10 : Ανάρτηση αποφάσεων κυβερνητικών και διοικητικών φορέων = προϋπόθεση εκτέλεσης της απόφασης + Ν.4210/13 : - ΑΔΑ επίκληση από πολίτες και δημόσιες υπηρεσίες διαφάνεια + ενδυνάμωση ρόλου πολιτών + λογοδοσία (ειδικά για δημόσιες δαπάνες / επικαιρότητα : οικονομικά δήμων και περιφερειών) + - Η ανάρτηση στο Διαύγεια καθίσταται προϋπόθεση ισχύος της πράξης (κι όχι μόνο εκτελεστότητας).
3. Προοπτικές ανανέωσης Κοινός παρανομαστής / Προϋπόθεση αποτελεσματικής υλοποίησης των δράσεων = πρόσβαση στη δημόσια πληροφορία (ως εγγενές συστατικό της διαφάνειας) Ποιό το σημερινό πλαίσιο υλοποίησης της πρόσβασης στη «δημόσια πληροφορία»/ PSI, ως στόχου Ανοιχτής Διακυβέρνησης;
3. Προοπτικές ανανέωσης o Σε επίπεδο Συντάγματος : 5 : Δικαίωμα στην ελεύθερη ανάπτυξη προσωπικότητας/ Συμμετοχή στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή. 5 Α : Δικαίωμα στην πληροφόρηση. Ειδικότερα : «Καθένας έχει το δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσης τους αποτελεί υποχρέωση του κράτους, τηρουμένων πάντοτε των εγγυήσεων των άρθρων 9, 9 Α και 19». 10 : Δικαίωμα έγγραφης αναφοράς για παροχή πληροφοριών + χορήγησης εγγράφων στις αρχές + υποχρέωση αιτιολογημένης απάντησης των αρχών
3. Προοπτικές ανανέωσης 9 : Δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή 9 Α : Δικαίωμα προστασίας από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση προσωπικών δεδομένων (Αρχή προστασίας) 19 : Απόρρητο επιστολών / Απαγόρευση χρήσης αποδεικτικών μέσων που κτήθηκαν κατά παράβαση των 9 και 9 Α.
3. Προοπτικές ανανέωσης o Σε επίπεδο νόμοθεσίας : Ν.2690/99 : ΚΔΔ/σίας Ν.3422/05 : πρόσβαση σε περιβαλλοντικα δεδομένα Ν.3448/06 : περαιτέρω χρήση της δημόσιας πληροφορίας / Οδηγ.2003/98/ΕΚ + Οδηγ.2013/37/ΕΕ Ν.3861/10 : διαφάνεια, δημιουργία προγράμματος Διαύγεια + τροποίηση με Ν.4210/13 Ν. 3882/10 : πρόσβαση στη γεωχωρική πληροφορία Ν.3979/11 : e-government