ΖΜΔΗΧΔΗ (Γεκνθξαηηθφο πλαγεξκφο. ρνιή Πνιηηηθήο Δπηκφξθσζεο. 20 Μαΐνπ 2010) Ζ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΖ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ ΚΑΗ Ζ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΣΖ ΚΤΠΡΟΤ Μηράιεο Αηηαιίδεο Οξγάλσζε/ηφρνη νκηιίαο Ζ νκηιία ζα δηεμέιζεη (α) Θεζκηθνχο ηξφπνπο ιεηηνπξγίαο ηεο ΔΔ (β) Δπηιεθηηθά, ηελ ζεκαηνινγία ηεο ΔΔ Απηφ ζα καο δψζεη ηελ πηπρή ηνπ ζέκαηνο καο: «Λεηηνπξγία ηεο ΔΔ» (γ) ην ηέινο απηήο ηεο πεξηδηάβαζεο ζα θαηαιήμεη ζε 5 γεληθέο δηαπηζηψζεηο γηα ηελ ζπκκεηνρή ηεο Κχπξνπ, αλ θαη ζρφιηα γηα ηελ ζπκκεηνρή ηεο Κχπξνπ ζα γίλνληαη θαη ζε άιια θαηάιιεια ζεκεία. Α. Δηζαγσγή Ζ ηδέα ηεο Δλσκέλεο Δπξψπεο πξνέξρεηαη απφ ηελ ηζηνξία ηεο ζχγθξνπζήο θαη πνιέκσλ πνπ ραξαθηήξηζαλ νιφθιεξε ηελ ηζηνξία ηεο Δπξψπεο. Καη φρη απιψο γηα λα εμππεξεηήζεη ζηφρνπο απνηειεζκαηηθφηεηαο ζήκεξα. Ζ ζεκεξηλή γεληά ησλ Δπξσπαίσλ ηείλεη λα παίξλεη ηελ εηξήλε σο δεδνκέλν θαη πνιιέο θνξέο μερλά ηηο ξίδεο ηεο ηδέαο ηεο Έλσζεο ηεο Δπξψπεο. 1. Ζ Ρσκατθή Απηνθξαηνξία ήηαλ έλα είδνο Δλσκέλεο Δπξψπεο, πνπ επηθεληξσλφηαλ φκσο ζηε Μεζφγεην, θαη πεξηιάκβαλε ηε Βφξεην
2 Αθξηθή. Καη θπζηθά επηβιήζεθε κε ηελ ζηξαηησηηθή ηζρχ ηεο Ρψκεο, αθνχ ήηαλ απηνθξαηνξία. Αιιά δηαζθάιηζε θαη ην pax Romana. 2. Μηα άιιε Δλσκέλε Δπξψπε ήηαλ ε Υξηζηηαληθή Δπξψπε πνπ γελλήζεθε κεηά ηνλ 5 ν αηψλα θαη εηδηθά κεηά ην 800κ.ρ., φηαλ ζηέθζεθε ν Κάξνινο ν Μέγαο Ηεξφο Ρσκαίνο Απηνθξάησξ αλ θαη ν Βνιηαίξνο αξγφηεξα ζρνιίαζε φηη ε Απηνθξαηνξία νχηε ήηαλ Ηεξή, νχηε Ρσκατθή, νχηε Απηνθξαηνξία. 3. Πνιχ πην Ρσκατθή, Ηεξή θαη Απηνθξαηνξηθή ήηαλ ε Βπδαληηλή Απηνθξαηνξία, πνπ φκσο κέλεη εθηφο επξσπατθήο ηζηνξίαο ζπλήζσο. Παξφιε ηελ παξάιεςε απφ ηελ Δπξσπατθή ηζηνξία γεληθά δηαζθάιηδε αθφκε γηα πνιινχο Ρσκαίνπο εηξήλε θαη πνιηηηζκφ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ εθαηνληαεηνχο πνιέκνπ (1337-1453) ζηε Γχζε. 4. Σν πιήγκα ζηε Υξηζηηαληθή Δπξψπε δελ ήηαλ κφλν ν πφιεκνο αιιά θαη ε αλαγέλλεζε (1350-1550), πνπ ζπλέηεηλε ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηδεψλ θαη ζηάζεσλ ζηεξηθηηθψλ ζηηο ηδέεο θαη ζηάζεηο πνπ πξνήγαγαλ ηνλ αηνκηθηζκφ θαη ηελ δεκνθξαηία. Χο ην ηέινο ηνπ 16 νπ αηψλα δηάζπαζε, θαη πφιεκνη νιφθιεξν ηνλ 16 ν αηψλα θαη αξρέο ηνπ 17 νπ απφ ηνχο νπνίνπο βγήθαλ ηνα απνιπηαξρηθά Δπξσπατθά θξάηε ηνπ 17 νπ αηψλα. Καη πξνβιεκαηηζκφο γηα κνξθέο ελφηεηαο ζπλερίζηεθαλ θαη κε βίαηέο πξνζπάζεηεο ζπλέλσζεο φπσο ηνπ Λνπδνβίθνπ ην 14 νπ θαηά ηνλ 17 ν αηψλα, ηνπ Ναπνιένληα θαηά ηνλ 19 ν αηψλα θαη ηνπ Υίηιεξ ηνλ 20ν. 5. Ώζεζε ηειηθά ζηελ ελνπνίεζε 1 νο θαη 2 νο παγθφζκηνο πφιεκνο κε άλεπ πξνεγνχκελν θαηαζηξεπηηθφηεηα. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε απνηειεί ηελ πξψηε ειρηνική και συναινετική απφπεηξα ζπλέλσζεο ηεο Δπξσπατθήο Ζπείξνπ. 2
3 Β. Δμέιημε Θεζκψλ ηεο Έλσζεο (Δπξσπατθή Οινθιήξσζε) 1. Κηίζζεθαλ κε κηα δηαδηθαζία ζπλερνχο έληαζεο κεηαμχ ηεο πίεζεο γηα δηαηήξεζε ηεο ηζρχνο θαη θπξηαξρίαο ηνπ έζλνπο/θξάηνπο («ξεαιηζηηθέο», δηαθπβεξλεηηθέο πξνζεγγίζεηο) θαη ηηο «λενιεηηνπξγηθέο» πξνζεγγίζεηο ηνπ Mitrany, Robert Schuman θαη Jean Μonnet γηα κηα δηαδηθαζία βήκα κε βήκα ελνπνίεζεο. ( Μεραληζκνί εθρχιηζεο, θνηλσληθνπνίεζεο ησλ Διίη, εμεπξσπατζκνχ ζπκθεξφλησλ). 2. Απηή δελ ήηαλ ε κφλε δπλαηή νδφο γηα κηα δηαδηθαζία ελνπνίεζεο. Τπήξραλ απφ ηελ αξρή θαη ζηελ πνξεία θσλέο φπσο ηνπ θηλήκαηνο ησλ Δπξσπαίσλ Φεληεξαιηζηψλ, ηνπ Altiero Spineli, θαη πνιιψλ άιισλ. Με ηδηαίηεξε έκθαζε ν Spinelli έιεγε φηη απηή ε «βήκα κε βήκα» πξνζέγγηζε ρσξίο ηειηθφ φξακα θαη ζρέδην ζα επθφιπλε ηα πξάγκαηα ζηελ αξρή, αιιά ζα θαηέιεγε ζε αδηέμνδν. 3. Πξφηεηλε θαηαζηαηηθή πξάμε ιαψλ γηα λα μεπεξάζνπλ άξλεζε δεκνθξαηηθψλ αιιά ζπληεξεηηθψλ θαη εζλνθεληξηθψλ θπβεξλήζεσλ/θξαηψλ. 4. Ζ νδφο Spinelli δελ αθνινπζήζεθε, αλ θαη παξέκεηλαλ ζεκαληηθά ίρλε ηεο, ελψ απφ θαηξφ ζε θαηξφ ζεκεηψλεηαη αλαβίσζε ηεο κε ηηο πξνζπάζεηεο κεγαιχηεξεο εκπινθήο ησλ Δπξσπαίσλ Πνιηηψλ. Πνην ζεκαληηθφ πξφζθαην παξάδεηγκα ε Δπξσπατθή πλέιεπζε. 5. Αιιά ε βήκα κε βήκα πξνζέγγηζε ρσξίο ζηφρν ζπληαγκαηηθφ αιιά απιψο ηα ζπλερή βήκαηα ζπλέλσζεο σο ζηφρν («Ever Closer Union ) είρε ζεκαληηθά απνηειέζκαηα/επηπηψζεηο. (α) Σελ «Κνηλνηηθή Μέζνδν» πνπ είλαη έλαο ηδηφηππνο ηξφπνο δηαθπβέξλεζεο, θαη δελ ζπγθξίλεηαη κε ηε δεκνθξαηηθή δηαθπβέξλεζε νπνηαζδήπνηε ρψξαο κέινπο. ( β) Γελ ππάξρεη ζχληαγκα: φπσο π.ρ. χληαγκα ΖΠΑ α) πεξηγξαθή ζεζκψλ/πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε θαηεπζείαλ ζρέζε κε 3
4 πνιίηε β) ζρέζε πνιηηηθψλ κε ζεζκνχο γ)ηξφπνη ηξνπνπνίεζεο. Απηή ε απφπεηξα έγηλε κε ηε πληαγκαηηθή πλζήθε (Giscard/ Δμέιημε ζε πλζήθε Ληζαβφλαο) (γ) Σα θξάηε-κέιε ΔΔ παξακέλνπλ θπξίαξρα θαη α)έρνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν, β) αλ θαη έρεη κεησζεί ν βαζκφο βέην θαη γ) ε Έλσζε δελ έρεη δηθνχο ηεο ζεζκνχο εθαξκνγήο: λφκνη Έλσζεο εθαξκφδνληαη απφ θξάηε κέιε. (γ) Ζ νινθιήξσζε έρεη πξνρσξήζεη θπξίσο ζε ηνκείο «Υακειήο Πνιηηηθήο», ελψ ζηνπο ηνκείο «Φειήο Πνιηηηθήο» (πνην θνληά ζηα θεληξηθά ζέκαηα θπξηαξρίαο») ή δελ έρεη πξνρσξήζεη, ε γίλνληαη απφπεηξεο λα πξνρσξήζεη κε δηαθπβεξλεηηθέο κεζφδνπο. (Δμσηεξηθή πνιηηηθή, άκπλα, νηθνλνκηθή δηαθπβέξλεζε). (δ) Παξφιν πνπ έρεη γεληθά επηηχρεη ηνλ βαζηθφ ζηφρν ηεο δηαηήξεζεο ηεο εηξήλεο, ε νινθιήξσζε δελ έρεη ζπκπιεξσζεί, φρη κφλν ζηα δεηήκαηα πςειήο πνιηηηθήο, αιιά θαη ζε ηνκείο φπσο ε ειεχζεξε δηαθίλεζε ππεξεζηψλ, θαη δελ ππάξρεη μεθάζαξνο ζηφρνο γηα ην κέιινλ ( πρ νκνζπνλδνπνίεζε, ζχλνξα) (6) Ζ δηαθπβέξλεζε ηεο Έλσζεο γίλεηαη βαζηθά κε ηελ θνηλνηηθή Μέζνδν: Μηα ηδηφηππε κέζνδνο: (α) Μφλν ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη δηθαίσκα ζηνπο πεξηζζφηεξνπο ηνκείο λα πξνηείλεη λνκνζεζία. (β) Απφθαζε κε βάζε ηελ πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο ιακβάλεηαη κε δηαδηθαζία ζπλαπφθαζεο απφ πκβνχιην Τπνπξγψλ θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. Καη ηα δχν ελεξγνχλ σο λνκνζεηηθά ζψκαηα. 4
5 (γ)μφλν νη «θαλνληζκνί» έρνπλ απεπζείαο ηζρχ ζηηο ρψξεο-κέιε Οη «νδεγίεο» πξέπεη λα πηνζεηεζνχλ σο εζληθνί λφκνη. (δ) Ζ Δ. Δπηηξνπή «επηβιέπεη» ηελ νξζή εθαξκνγή. Γηθαζηήξην: ιχεη δηαθνξέο ζεζκψλ, θξαηψλ κε ζεζκνχο, πνιηηψλ κε ζεζκνχο, θαη ηεο Δπηηξνπήο κε θξάηε-κέιε. Σν Δπξσπατθφ πκβνχιην ζρεκαηίζηεθε 1974, δελ ήηα κέξνο ηνπ «ζεζκηθνχ ηξηγψλνπ» σο ηελ πλζήθε ηεο Ληζζαβφλαο, αιιά είρε ζπλερψο απμαλφκελν ξφιν ζηε ζηξαηεγηθή εμέιημε, δηεχξπλζε, θαη ζεζκηθή κεηαξξχζκηζε. 5
6 Γ. Μεξηθά Λφγηα γηα ηνπο Θεζκνχο Ξερσξηζηά Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή -Έρεη θάπνπ 20 000 πξνζσπηθφ- πνιίηεο ρσξψλ κειψλ Κέληξν «Δπξσπατθήο θέςεο». Δμεπξσπατζκέλε ειίη ε νπνία ηππηθά επηδηψθεη θαηεμνρήλ ηα ζπκθέξνληα ηεο Έλσζεο, κάιινλ παξά ησλ θξαηψλ κειψλ. -Τπνςία φηη δελ έρνπλ κπεη αξθεηνί Κχπξηνη ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή. -Πέξαλ απφ Κνιιέγην Δπηηξφπσλ ζπκκεηνρή ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζεκαληηθή πεγή εκπεηξνγλσκνζχλεο θαη γηα δεκφζηνπο ππαιιήινπο ησλ ρσξψλ κειψλ. Καη γηα ελεκέξσζε θπβεξλήζεσλ γηα ηεθηαηλφκελα. -παξφιν πνπ ηα κέιε ηεο Δπηηξνπήο έρνπλ ππνρξέσζε λα εξγάδνληαη γηα Δπξσπατθφ θαη φρη εζληθφ ζπκθέξνλ, πην εμεπξσπατζκέλα γηα ρακειή παξά γηα ςειή πνιηηηθή -γηα δεηήκαηα «πςειήο πνιηηηθήο» νη ππάιιεινη θάζε ρψξαο είλαη πνιχ πηζαλφ λα ζπλεξγάδνληαη κε θξάηνο. π.ρ. γηα θαλνληζκφ απεπζείαο εκπνξίνπ. Ζ δηαδηθαζία ηεο λνκνζεζίαο ή ηεο πξφηαζεο πνιηηηθήο είλαη καθξφζπξηε θαη ην θάζε θξάηνο/κέινο έρεη πνιχ ρξφλν γηα λα απνθαζίζεη. -κηα λέα πξφηαζε λνκνζεζίαο ή πνιηηηθήο είλαη πηζαλφ λα αξρίζεη σο πξφηαζε απφ κεζαίνπ επηπέδνπ ππάιιειν ζε έλα απφ 25 Γεληθέο Γηεπζχλζεηο. -ζα αλέβεη ηα δηάθνξα επίπεδα 6
7 -ζα ζπδεηεζεί κε άιιεο Γ.Γ.ο θαη κε εμσηεξηθνχο παξάγνληεο: νκάδεο πίεζεο/ εηαηξείεο / νξγαληζκνχο. -φηαλ θζάζεη ζην Κνιιέγην Δπηηξφπσλ, κπνξνχλ λα ην απνδερζνχλ, λα ην απνξξίςνπλ, ή λα ην ζηείινπλ πίζσ γηα επαλεπεμεξγαζία. -φηαλ γίλεη απνδεθηφ ζα ζηαιεί ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ζην πκβνχιην Τπνπξγψλ -δηαδηθαζία ζα πάξεη απφ κήλεο σο ρξφληα. Γελ ππάξρεη πεξηζψξην έθπιεμεο γηα κηα θπβέξλεζε πνπ έρεη νξζή ζπκκεηνρή ζηελ Δ.Δ. πκβνχιην Τπνπξγψλ Γλσζηφ φηη ζπλαληάηαη σο πκβνχιην κε δηάθνξα ζέκαηα: Αιιά ιεηηνπξγία πκβνπιίνπ πνιχ πην βαζηά: Ζ Δπηηξνπή Μφληκσλ Αληηπξνζψπσλ (1) Δπηβιέπεη εθαηνληάδεο Δπηηξνπέο ρσξψλ κειψλ πνπ κειεηνχλ πξνηάζεηο Κξίζηκεο γηαηί πνιιά δεηήκαηα δελ ζα θζάζνπλ πνηέ ζην πκβνχιην Τπνπξγψλ, ή ζα αιινησζνχλ. (2) ΚΟΡΔΠΔΡ απνθαζίδεη αλ έλα ζέκα ζα ζπκθσλεζεί πξηλ θζάζεη ζην πκβνχιην Τπνπξγψλ, φπφηε δελ ζα ζπδεηεζεί αιιά ζα εγθξηζεί ηππηθά. Δδψ δελ γλσξίδνπκε ζε πνην βαζκφ ε Κχπξνο ζπκκεηέρεη ελεξγά ζηηο Δπηηξνπέο απηέο. (3) Πξνεδξία πκβνπιίνπ Με πλζήθε Ληζαβφλαο ππάξρεη ηψξα 7
8 (α) ε κφληκε (30 κήλεο) Πξνεδξία Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ.(θ. Van Rompuy). (β) Πξφεδξνο πκβνπιίνπ Δμσηεξηθψλ Τπνζέζεσλ ( Ύπαηνο Δθπξφζσπνο, Βαξφλε Ashton) Καη (γ) ζα ζπλερίζεη λα ππάξρεη 6-κεληαία Πξνεδξία πκβνπιίνπ ζε ζπληνληζκφ κε 3 άιιεο ρψξεο γηα 18 κήλεο. Πνπ ε Κχπξνο ζα αλαιάβεη ην 2012. Ρφινο δχζθνινο/ζεκαληηθφο (α) Πξνεηνηκάδεη εκεξήζηα δηάηαμε γηα ζπλεδξίεο ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ (ηψξα ζε ζπλεξγαζία κε Πξφεδξν ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ) (β) Πξνεδξεχεη/ζπληνλίδεη ζπλεδξίεο πκβνπιίνπ Τπνπξγψλ. (γ) Πξνάγεη ηε ζπλεξγαζία ρσξψλ κειψλ ζε δηεζλή ζπλέδξηα θαη ζηνλ ΟΖΔ. (ε) πλνκηιίεο π.ρ. κε ΖΠΑ θαη G8 Δπηηπρία κηαο πξνεδξίαο κεηξηέηαη κε ηνλ βαζκφ ζηνλ ζα επηηεπρζεί ζπλαίλεζε κεηαμχ ρσξψλ κειψλ, θαη απνηειεζκαηηθφηεηα ζηε ιήςε απνθάζεσλ. Λέγεηαη ζπρλά φηη νη κηθξέο ρψξεο θάλνπλ θαιχηεξε Πξνεδξία απφ κεγάιεο. Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην εκεηψλεηαη απιψο γηα Δ.Κ. φηη είρακε ήδε δχν εθινγέο πνπ δελ ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο επθαηξία γηα ζπδήηεζε Δπξσπατθψλ ζεκάησλ. 8
9 Αλ θαη είλαη δίθαην λα πξνζηεζεί φηη απηφ δελ είλαη αζπλήζηζηφ κεηαμχ ρσξψλ-κειψλ. Απηφ πνπ δελ θαίλεηαη λα γίλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηνπο Κχπξηνπο Δπξσβνπιεπηέο είλαη ε κεηαθνξά Δπξσπατθψλ πξνβιεκαηηζκψλ ζηελ Κππξηαθή πνιηηηθή ζθελή : Δπίθεληξν ηνπο πάληνηε ην Κππξηαθφ πξφβιεκα. Δίλαη θπζηθά ην πνην ζεκαληηθφ πξφβιεκα, αιιά ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ε πνην απνηειεζκαηηθή ηαθηηθή είλαη ε απνθιεηζηηθή πξνζήισζε; Σν δήηεκα ηεο απξνζεμίαο γηα ην απεπζείαο εκπφξην ελδερφκελε έλδεημε πξνβιεκάησλ απνθιεηζηηθήο επηθέληξσζεο γηα ην ίδην ην εζληθφ πξφβιήκα. Γηθαζηήξην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ Δλεξγφ δηθαζηήξην. Έρεη ηελ ηάζε λα επεθηείλεη ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ θαη απηέο ηεο Δ.Δ. Παξάδεηγκα επξείαο αληίιεςεο πξνψζεζεο ηεο νινθιήξσζεο. Τπφζεζε Οξακο/ Απνζηνιίδε. Ηζηνξηθά παξαδείγκαηα: (α) Dassoville (1973) Ο θ. Νηαζζνλβίι, Βέιγνο εκπνξεπφκελνο, αγφξαζε ζθνηζέδηθν νπίζθη ζηελ Γαιιία θαη ην εηζήγαγε ζην Βέιγην. Καηαδηθάζηεθε απφ Βειγηθφ Γηθαζηήξην γηα εηζαγσγή απφ ηξίηε ρψξα ρσξίο ηεθκεξίσζε. Απφθαζε Γηθαζηεξίνπ: All trading rules that hinder trade, either directly or indirectly, actually or potentially are inadmissible. (b) Cassis de Dijon (1979) 9
10 Ζ Γεξκαλία απαγφξεπζε εηζαγσγή ηνπ cassis απφ ηελ Γαιιία ιφγσ πην ρακειήο πεξηεθηηθφηεηαο αιθνφι απφ ηα Γεξκαληθά ζπλήζε επίπεδα. Απφθαζε Γηθαζηεξίνπ no valid reason why a product produced and marketed in one member state cannot be introduced to another member state. Άλνημε δξφκν γηα ηελ εληαία αγνξά φρη κε θνπηψδε θαη αλαπνηειεζκαηηθή πξνζπάζεηα ελαξκφληζεο πξντφλησλ αιιά κε «ακνηβαία αλαγλψξηζε». Πνιχ πην εχθνιν. Δπξσπατθφ πκβνχιην Άξρηζε ην 1974 κε ζπλαληήζεηο «δίπια απφ ην ηδάθη» 2 θνξέο θάζε ρξφλν. Σψξα πην θνληά ζηηο 6 θνξέο ην ρξφλν. Δίλαη ην φξγαλν ηεο Δ.Δ. πνπ ιχεη φια ηα πξνβιήκαηα πνπ δελ έρνπλ ιπζεί αιινχ. -Καηεχζπλζε πνιηηηθήο/νηθνλνκηθή νινθιήξσζεο. -δεηήκαηα εμσηεξηθήο πνιηηηθήο ηεο Έλσζεο (πνπ είλαη δηαθπβεξλεηηθή θαη φρη Κνηλνηηθή) -δηαθνξέο γηα ην ζέκα ησλ πξνυπνινγηζκψλ -Αλαζεψξεζε ησλ πλζεθψλ -απνθάζεηο γηα εηζδνρή λέσλ κειψλ -ζεζκηθέο κεηαξξπζκίζεηο Ζ κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηεί δελ είλαη ζεζκνζεηεκέλε, αιιά απνθάζεηο κε νκνθσλία. 10
11 -εληαηηθέο δηαβνπιεχζεηο (brainstorming) -δηκεξείο/πνιπκεξείο ζπδεηήζεηο -παδαξέκαηα Παξακέλεη λα δνχκε πνηνη ξφινη ζα παξακέλνπλ ζηελ πξνεδξεχνπζα ρψξα κεηά πνπ ζα έρεη πιήξσο μεθαζαξίζεη ν ξφινο ηνπ Πξνέδξνπ ηνπ Δπξσπαηθνχ πκβνπιίνπ (van Rompuy) 11
12 Γ. Πνιηηηθφ Πεξηβάιινλ ηεο Έλσζεο Ζ πεξηγξαθή ησλ ζεζκψλ ηεο Δ.Δ. αλ θαη είλαη πην πεξίπινθε απφ ηνπο ζεζκνχο δεκνθξαηηθψλ θξαηψλ κειψλ είλαη ζρεηηθά απινί κπξνζηά ζηε δηαγξαθή ηνπ πνιηηηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Έλσζεο, ή ηεο πεξηξξένπζαο αηκφζθαηξαο. Καη κεηαμχ άιισλ ζπκπεξηιακβάλνπλ: (1) Σηο βαζηθέο πξφλνηεο δηαδνρηθψλ ζπλζεθψλ, πνπ έρνπλ γίλεη γεληθνί πνιηηηθνί ζηφρνη ηεο Έλσζεο αλ θαη κπνξεί λα έρνπλ δηαθνξεηηθέο εξκελείεο, αθφκε θαη σο πξνο ην επηζπκεηφ ή φρη. (α) νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή πξφνδνο (β)ελδπλάκσζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο (γ)ελίζρπζε ηεο ηαπηφηεηαο θαη παξνπζίαο ηεο Έλσζεο ζηε Γηεζλή ζθελή. (2) Απηφ ην ηειεπηαίν είλαη αδηακθηζβήηεην θαη ζπκπεξηιακβάλεηαη ζηελ ηεηξάδα ησλ δεηνπκέλσλ πνπ πξνζδηνξίζηεθαλ απφ ηνλ θαηξφ ηεο «νκάδαο νθψλ» πξηλ απφ ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ θαη πνπ ππήξμε ε επηδίσμε ηεο Έλσζεο ζε δηαδνρηθέο ζπλζήθεο απφ ηφηε, θαη ζηελ Δπξσπατθή πλέιεπζε θαη ηελ πληαγκαηηθή πλζήθε. (α) Να έιζεη ε Έλσζε πην θνληά ζηνπο πνιίηεο ηεο (β) Μεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζεζκψλ (γ)δλδπλάκσζε ηεο παξνπζίαο ηεο ζηε δηεζλή ζθελή 12
13 (δ) επειημία: δπλαηφηεηα κειψλ λα πξνρσξήζνπλ πην γξήγνξα πξνο ηελ νινθιήξσζε. (3) Ζ δεκηνπξγία πνιηηηθήο εληφο ηεο Έλσζεο θαη ζηα πιαίζηα ελφο θξάηνπο δελ απνηειείηαη κφλν απφ νξζνινγηζηηθφ ζρεδηαζκφ αιιά είλαη θαη απνηέιεζκα πνιιψλ πηέζεσλ. (α) Ζ επηηξνπή έρεη ζεσξεηηθά ηελ πξσηνβνπιία ησλ λνκνζεζηψλ θαη πνιηηηθψλ αιιά -δελ ζα παξαβιέςεη ηηο γεληθέο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνιηηηθήο πνπ ζέηεη ην Δπξσπατθφ πκβνχιην. -ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην κπνξεί λα ηελ «θαιέζεη» λα πξνβεί ζε θάπνηεο ελέξγεηεο. -επίζεο ην πκβνχιην Τπνπξγψλ ηελ θαιεί λα θάλεη πξνηάζεηο. (β) Τπάξρνπλ εζσηεξηθέο πηέζεηο ηεο θνηλήο γλψκεο, φπσο γηα ηε κείσζε ηεο αλεξγίαο ή ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ δηαζπλνξηαθνχ εγθιήκαηνο. (γ)δμσηεξηθέο πηέζεηο, φπσο δηαθσλίεο γηα ζέκαηα εκπνξίνπ κε ΖΠΑ ή Κίλα. (4) ε φιεο ηηο δεκνθξαηηθέο θνηλσλίεο ν ζπκβηβαζκφο απνηειεί κέξνο ηνπ πνιηηηθνχ παηγληδηνχ. ηελ Δ.Δ. φκσο φπνπ νη πνιηηηθέο δηαδηθαζίεο δελ είλαη μεθάζαξεο, φπνπ εκπιέθνληαη θπξίαξρεο ρψξεο, θαη φπνπ ε δηαδηθαζίεο ηεο ιήςεο απνθάζεσλ είλαη ρξνλνβφξεο θαη δχζθνιεο, ν ζπκβηβαζκφο είλαη θεληξηθφ κέξνο ηνπ παηγληδηνχ θαη θάπνηε απνηειεί φρη απιψο ζπκβηβαζκφ αιιά αληαιιαγή: Ζ Κχπξνο πήξε εκεξνκελία γηα αξρή δηαπξαγκαηεχζεσλ ην 1995 κε ηέηνηα «δηαζχλδεζε»: άξζε ησλ εληάζεσλ ηεο Διιάδαο γηα ηελ πινπνίεζε ηεο πκθσλίαο Σεισλεηαθήο Έλσζεο ηεο 13
14 Σνπξθίαο έλαληη εκεξνκελίαο έλαξμεο δηαπξαγκαηεχζεσλ γηα ηελ Κχπξν ( έμε κήλεο κεηά ηέινο ηεο Γηαθπβεξλεηηθήο Γηάζθεςεο Μάαζηξηρη), ε κεγάιε «Ηζηνξηθή Γηαζχλδεζε». -Ζ δεκηνπξγία ηεο Κνηλήο Αγξνηηθήο πνιηηηθήο απνηεινχζε ην αληάιιαγκα ηεο Γαιιίαο γηα ηελ Διεχζεξε δηαθίλεζε εκπνξεπκάησλ πνπ απνηεινχζε φθεινο θπξίσο γηα ηε Γεξκαλία. 14
15 Δ. Μεγάια Εεηήκαηα Πνιηηηθψλ Σέινο κηα αλαθνξά ηξνράδελ ζηα «κεγάια Εεηήκαηα Πνιηηηθήο» πνπ απαζρνινχλ ηελ Έλσζε: 1. Πξνυπνινγηζκφο: Έζνδα -Γελ κπνξνχλ ηα έζνδα λα είλαη πεξηζζφηεξα απφ 1.27% ηνπ ζπλνιηθνχ ΑΔΠ ηνπ ρσξψλ κειψλ. -Σν ΦΠΑ πάεη φιν ζηελ Έλσζε αιιά 14% ησλ εζφδσλ ηεο Έλσζεο. -11% απφ θνηλφ δαζκνιφγην -73% απφ ζπλεηζθνξέο απφ θξάηε-κέιε, αλάινγα κε ΑΔΠ. Απηέο νη ζπλεηζθνξέο απνηεινχλ ελίνηε δήηεκα νμείαο πνιηηηθήο αληηπαξάζεζεο. Έμνδα -6% γηα δηνίθεζε - 31% δηαξζξσηηθά ηακεία -46% ΚΑΠ -17% γηα ππφινηπεο πνιηηηθέο: κεηαθνξέο, ελέξγεηα, πεξηβάιινλ, πνιηηηθή γηα θαηαλαισηέο, έξεπλα, εμσηεξηθή πνιηηηθή. Δίλαη ζαθέο φηη ρξεηάδεηαη κεηαξξχζκηζε ε ΚΑΠ. Πνιχ επαίζζεην δήηεκα, αλ θαη άξρηζε ζε θάπνην βαζκφ κε 15
16 κεηαηξνπή ζε ζηήξημε αγξνηηθψλ πεξηνρψλ αληί ζηήξημε γεσξγηθψλ πξντφλησλ. Γηεχξπλζε θαη ην δήηεκα ηεο Σνπξθίαο -ελδερνκέλσο κεηά ηε λ Σνπξθία ζα έπαηξλε ζεηξά ε Οπθξαλία. -Sarkozy ζέηεη ζέκα ζπλφξσλ Δπξψπεο. - Μεζνγεηαθή πλεξγαζία/ άξλεζε Σνπξθίαο -επηπηψζεηο ζηελ ίδηα ηελ Σνπξθία απφ ακθηβνιίεο. -καθξνρξφληα δηαδηθαζία -Κππξηαθφ ρέζε κε πνιίηεο: Γηαθάλεηα/Γεκνθξαηηθφ Έιιεηκκα Δλδείμεηο πξνβιήκαηνο: (1) Φήθηζε αθξαίσλ θνκκάησλ (2) Απφξξηςε Ννξβεγψλ (3) Maastricht/Γαλία Γαιιία κφιηο πέξαζε Ηξιαλδία Νίθαηα - Ληζαβφλα (4) Μηθξή ζπκκεηνρή ζηηο Δπξσπαηθέο Δθινγέο (5) 59% ηθαλνπνηεκέλνη ιεηηνπξγία ηεο δεκνθξαηίαο ζηηο ρ σξεο ηνπο, 44% ζηελ Δ.Δ. Αληηθεηκεληθέο δηαθνξέο (1) Έιιεηςε θνηλήο γιψζζαο 16
17 (2) Μεγάιν κέγεζνο (3) Έιιεηςε εληαίνπ πνιηηηθνχ ειίη/έιιεηςε άκεζεο επηθνηλσλίαο (4) Έιιεηςε εληαίαο θνηλήο γλψκεο (5) Έιιεηςε «Γήκνπ» 17
18 η. Γεληθέο Γηαπηζηψζεηο γηα ιεηηνπξγία Δ.Δ. Απφ εκπεηξίεο κνπ σο πξέζβεο θαη σο εθπξφζσπνο Κχπξνπ ζηελ Δ. πλέιεπζε αιιά απφ βηβιηνγξαθία ηψξα πνπ δηδάζθσ γηα Δ.Δ. ζην Παλεπηζηήκην Λεπθσζίαο. (1) Γηαπίζησζε Αληηπξνζψπεπζε ηεο θάζε ρψξαο ζηνπο ζεζκνχο ηεο Έλσζεο έρεη ζρέζε κε ηνλ πιεζπζκφ ηεο. Ζ Κχπξνο έρεη απφ ηηο πην κηθξέο αληηπξνζσπεχζεηο ζηνπο ζεζκνχο σο πιεζπζκηαθά κηθξή ρψξα. Όκσο πνιιέο θνξέο νη ζεζκνί ηεο Δ.Δ. δελ ιεηηνπξγνχλ κε πιεηνςεθίεο αιιά κε επηδίσμε εμεχξεζεο ιχζεσλ. ε απηή ηελ δηαδηθαζία είλαη πνιχηηκε ε ζπλεηζθνξά θαιψλ ηδεψλ. Καη νη κηθξέο ρψξεο έρνπλ ίζν ιφγν ζε απηφ ηηο κεγάιεο. (2) Γηαπίζησζε Οη κηθξέο ρψξεο έρνπλ αλάγθε ηελ Έλσζε πεξηζζφηεξν απφ κεγάιεο (είλαη δηαπίζησζε ζεκαληηθψλ αξρεγψλ κηθξψλ ρσξψλ) π.ρ. Λνπμεκβνπξγηαλφο Jacques Santer, πξψελ πξσζππνπξγφο Λνπμεκβνχξγνπ, πξψελ πξφεδξνο Δ. Δπηηξνπήο (α) γηα ιφγνπο ηεο νηθνλνκίαο: κηα ρψξα φπσο Γεξκαλία ή Ζ.Β. έρνπλ ειπίδα λα επηβηψζνπλ ζην παγθφζκην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα θαη ρσξίο ηελ Δ.Δ., φρη φκσο ην Λνπμεκβνχξγν ή ε Κχπξνο. 18
19 (β)ιφγνη αζθάιεηαο: άξα νη κηθξέο ρψξεο έρνπλ κεγαιχηεξν θίλεηξν λα είλαη θαινί Δπξσπαίνη. Καη απηφ ην έδεημε Λνπμεκβνχξγν π.ρ. ζε φιε ηελ ηζηνξία ησλ Κνηλνηήησλ θαη ηεο Δ. Έλσζεο. (3) Γηαπίζησζε Ζ Δ.Δ. απνζθνπεί ζην λα θάλεη ηελ Δπξψπε κηα ππεξδχλακε ζηε δηεζλή ζθελή. Μέζσ ηεο Δ.Δ. ε θάζε ρψξα-κέινο έρεη ηελ επθαηξία, δπλαηφηεηα, αθφκε θαζήθνλ, λα αζρνιείηαη κε δεηήκαηα κε ηα νπνία αζρνινχληαη ππεξδπλάκεηο. Π.ρ. ζρέζεηο Δ.Δ. /ΖΠΑ/Ρσζίαο, ηξίηνο θφζκνο, αγσγνί πεηξειαίνπ, θαηαπνιέκεζε θιηκαηηθήο αιιαγήο, ηξνκνθξαηία, δηαζπλνξηαθφ έγθιεκα. Άξα ε ζπκκεηνρή ζηελ Δ.Δ. ππνλνεί θαη κηα λέα ζθνπηά ζηνπο εζληθνχο πξνβιεκαηηζκνχο θαη ηνλ ζρεκαηηζκφ ζέζεσλ θαη έθθξαζε πνιηηηθψλ γη απηά ηα δεηήκαηα ηεο παγθφζκηαο πνιηηηθήο ζθελήο. (4) Γηαπίζησζε πκκεηνρή ζηελ Δ.Δ. ρξεηάδεηαη λέεο δεμηφηεηεο πνπ ελδερνκέλσο δελ ήηαλ πξνεγνπκέλσο αλαγθαίεο. Π.ρ. (α) αλάθεξα πξνεγνπκέλσο ην δήηεκα ηεο ζπκκεηνρήο ζηε δεκηνπξγία πνιηηηθψλ γηα παγθφζκηα δεηήκαηα. Απηφ φκσο ρξεηάδεηαη θαη κηα λέα δεμηφηεηα γηα Κχπξηνπο αμησκαηνχρνπο: λα αλαιχνπλ δεηήκαηα φρη κφλν απφ ζθνπηά Κχπξνπ. Αιιά απφ πην παγθφζκηα ζθνπηά. (β)κηα άιιε αλαγθαία δεμηφηεηα είλαη ε ρξήζε θαη γιψζζαο/γισζζψλ πέξαλ ηεο Διιεληθήο θαη Αγγιηθήο θαη ηδηαίηεξα ηεο Γαιιηθήο γιψζζαο. 19
20 (5) Γηαπίζησζε Ο απφ ηνπο ηδξπηέο ηεο Δ.Δ. Jean Monnet, επέκελε φηη αλ έλα πξφβιεκα δελ είρε θαηεπζείαλ ιχζε, έλα ελδερφκελν ήηαλ λα αιιάμεη ην πιαίζην θαη ε ζθνπηά απφ ηελ νπνία ζεσξείηαη έλα πξφβιεκα, θαη ε Δ.Ο.Κ. είρε ηε δπλαηφηεηα λα επηηπγράλεη απηή ηελ αιιαγή πιαηζίνπ. ην φηη αλαθεξφηαλ ν Μonnet ήηαλ γεγνλφο φηη γηα ηνλ ηειεπηαίν αηψλα Γαιιία είρε ζπλερή πξφβιεκα ππνδεέζηεξεο ηζρχνο απφ ηνλ ηζηνξηθφ αληίπαιν ηεο, ηε Γεξκαλία. Δλ κέξεη Δ.Ο.Κ. δεκηνπξγήζεθαλ απφ Γαιιία ζαλ ελαιιαθηηθφο ηξφπνο λα ρεηξηζηνχλ απηφ ην πξφβιεκα. Αληί ππεξίζρπζεο, πξνζπάζεηαο θαηαζηνιήο Γεξκαλίαο, ζπλεξγαζία. (παξάδεηγκα: δεκηνπξγία Κνηλήο Ακπληηθήο Πνιηηηθήο) Γηα Κχπξν: πκβνπιή θαο Γηακαληνπνχινπ: Ζ Κχπξνο λα κελ είλαη ζηα πιαίζηα Έλσζεο απιψο ζχκα ηεο Σνπξθίαο, αιιά επηδίσμε λα είλαη εκπεηξνγλψκσλ ηεο Έλσζεο γηα ηελ Σνπξθία. 20