Θεσσαλονίκη, 09/03/2009 ΘΕΜΑ: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Θέλω να ανοίξω την συζήτηση σχετικά με την ορθότερη κατανομή των Δημοσίων Έργων, μεταξύ των Εργοληπτικών Επιχειρήσεων. Σήμερα υπάρχει μεγάλη στρέβλωση στην κατανομή των Δημοσίων Έργων με αποτέλεσμα οι 3 μεγαλύτερες εργοληπτικές Επιχειρήσεις να αυξάνουν συνεχώς το μερίδιο τους στα Δημόσια Έργα την στιγμή που όλες οι υπόλοιπες Εργοληπτικές επιχειρήσεις και ιδίως οι εταιρείες 6 ης,5 ης,4 ης τάξεως να τείνουν προς εξαφάνιση. Οι προτάσεις μου κινούνται σε 4 άξονες: 1) Ολοκληρωτική απαγόρευση της εκχώρησης έργων έστω και για τα τμήματα έργων, εκτός των περιπτώσεων που αναφέρονται στον Νόμο (Ν. 3669/2008 άρθρα 65,66,67,68,69 περί υποκατάστασης κατασκευαστικών Κ/ξιών αναγνωρισμένων Υπεργολαβιών) διά της κατάργησης όλων των υπεργολαβιών ή κατασκευαστικών κ/ξιών πλην των αναγνωρισμένων και ταυτόχρονα κατάργησης του ορίου των αναγνωρισμένων Υπεργολαβιών (από 30% σε 100%). Δυνατότητα αναγνωρισμένης υπεργολαβίας σε ήδη υπάρχουσα υπεργολαβία. Δημιουργία μικρών εξειδικευμένων πιστοποιημένων επιχειρήσεων (που θα αναλάβουν τις αναγνωρισμένες Υπεργολαβίες) για την Α1,Α2 και 1 η τάξη για κάθε εξειδικευμένη κατηγορία εργασιών. 1 27-Mar-094:34 PM
2) Κατάργηση των κατωτάτων ορίων και του ανεκτέλεστου ορίου για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις καθώς και συσχέτιση των ανωτάτων ορίων με το πραγματοποιημένο ετήσιο κύκλο εργασιών στην κατασκευή έργων. 3) Διαφάνεια τόσο κατά την Δημοπράτηση όσο και κατά την Εκτέλεση των Δημοσίων Έργων. 4) Μικρότερες απαιτήσεις στελέχωσης επιχειρήσεων μεταβατικές διατάξεις. Το ζητούμενο αποτέλεσμα είναι η κατανομή των έργων ανάλογα με την δυναμικότητα παραγωγικότητα κάθε εργοληπτικής επιχείρησης και στον σκοπό αυτό κάθε μία από τις προτάσεις μου συντελεί ως εξής: ΠΡΟΤΑΣΗ 1η Εκτέλεση εργασιών είτε μέσω αναγνωρισμένων Υπεργολαβιών είτε με εργαζόμενους τεχνίτες που θα προσφέρουν εξαρτημένη εργασία. 1.1 Με τον τρόπο αυτό θα γίνει κατανομή των έργων σε πολλές εξειδικευμένες - πιστοποιημένες επιχειρήσεις που ήδη λειτουργούν σαν υπεργολάβοι χωρίς πιστοποίηση. 1.2 Η δυνατότητα πρόσληψης υπεργολάβου από υπεργολάβο, θα συντελέσει στην καλύτερη κατανομή των έργων. 1.3 Η Υπηρεσία θα ελέγχει την ποιότητα των Υπεργολάβων. 1.4 Προσμέτρηση στην εμπειρία (ετήσιο κύκλο εργασιών στην κατασκευή έργων) του Αναδόχου μόνο του 10% της αξίας των αναγνωρισμένων υπεργολαβιών, που συντονίζει ο Ανάδοχος. ΠΡΟΤΑΣΗ 2η Κατάργηση των κατώτατων ορίων ανάληψης έργων. Συσχέτιση ανωτάτων ορίων ανεκτέλεστου με τον ετήσιο κύκλο εργασιών (από κατασκευαστικές εργασίες). Κατάργηση ανεκτέλεστου ορίου. 2 27-Mar-094:34 PM
2.1 Η ύπαρξη των κατώτατων ορίων καθώς και του ανεκτέλεστου ορίου αντίκειται στις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού και δεν περιέχεται στις κοινοτικές οδηγίες (17-18) 2.2. Η προσπάθεια αναδιανομής των έργων επιτυγχάνεται πολύ περισσότερο με την 1η πρόταση που προαναφέρθηκε, ενώ τα κατώτατα όρια απλώς οδηγούν στην δημιουργία θυγατρικών επιχειρήσεων ανά δύο τάξεις (5 η 3 η 1 η / 7 η 6 η 4 η 2 ας ) που τελικά καταλήγει σε περιττή οικονομική σπατάλη χωρίς η ύπαρξη κατώτατων ορίων να συντελεί στην σωστή κατανομή των έργων. Επιπρόσθετα οι θυγατρικές εταιρείες πολλές φορές προς επίτευξη στόχων και βασιζόμενες στις πλάτες της μητρικής εταιρείας, υπερβαίνουν τα όρια των ορθολογικών προσφορών, δίδοντας εκπτώσεις που δεν θα έδιναν ποτέ οι μητρικές εταιρείες. 2.3 Κατάργηση του ανεκτέλεστου ορίου το οποίο, δεν ισχύει στις ξένες εργοληπτικές επιχειρήσεις, στα ιδιωτικά έργα, στα ΣΔΙΤ καθώς και στις συμβάσεις παραχώρησης, ενώ στις εταιρείες 7 ης τάξεως είναι το τετραπλάσιο του ετησίου κύκλου εργασιών. 2.4 Μείωση (και σε ελάχιστες περιπτώσεις αύξηση) των ανωτάτων ορίων των εργοληπτικών επιχειρήσεων δια της συσχετίσεως του ανωτάτου ορίου με τον κύκλο εργασιών. Η συσχέτιση αυτή θα καταργήσει τα στατικά άνω όρια, κατά αντιστοιχία προς τις προϋποθέσεις συμμετοχής στις δημοπρασίες των ξένων εταιρειών από χώρες όπου δεν υπάρχουν εργοληπτικά πτυχία. 2.5 Μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων ανά κατηγορία έργων συνέπεια της 2.4 αποφυγή της σημερινής υπερπληθώρας εργοληπτικών επιχειρήσεων. Μείωση του εξοντωτικού ανταγωνισμού. ΠΡΟΤΑΣΗ 3η Διαφάνεια κατά την Δημοπράτηση Εκτέλεση εργασιών. 3.1. Καμία δημοπράτηση χωρίς ανακοίνωση στο διαδίκτυο. 3.2 Όλα τα συμβατικά τεύχη να δημοσιεύονται με ανακοίνωση στο διαδίκτυο. 3 27-Mar-094:34 PM
3.3 Τα αποτελέσματα εκάστου σταδίου της δημοπρασίας να δημοσιεύονται με ανακοίνωση στο διαδίκτυο. 3.4 Η πρόσκληση για σύμβαση να ανακοινώνεται στο διαδίκτυο. 3.5 Κάθε ΑΠΕ και ΠΚΤΜΝΕ να υπογράφεται μόνο μετά από ανακοίνωση στο διαδίκτυο. 3.6 Κάθε συμπληρωματική σύμβαση να υπογράφεται μόνο μετά από ανακοίνωση στο διαδίκτυο. 3.7 Περίληψη των ανακοινώσεων στο διαδίκτυο να δημοσιεύεται στο Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕΕ υποχρεωτικά και η περίληψη αυτή να συνοδεύει τις συμβάσεις και τους ΑΠΕ. 3.8 Επέκταση της ισχύος του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας Ν2690/99 και στα ΝΠΙΔ που εκτελούν Δημόσια Έργα. ΠΡΟΤΑΣΗ 4 η Στελεχιακό Δυναμικό Επιχειρήσεων Μεταβατικές διατάξεις 4.1 Δημιουργία εξειδικευμένων κατηγοριών για τις τάξεις Α1,Α2,1 η για εξειδικευμένες εργασίες (π.χ. επιχρίσματα) στελεχωμένες με εργοδηγούς ή επαγγελματίες ανάλογης εμπειρίας κατόχους αντίστοιχων πτυχίων ΜΕΚ εξειδικευμένων κατηγοριών. 4.2 Υποβάθμιση της απαιτούμενης στελέχωσης ανά επιχείρηση ώστε τα απαιτούμενα στελέχη, στον ίδιο αριθμό που αναφέρονται σήμερα στον νόμο, να είναι σε ποσοστό 20% Α τάξης ΜΕΚ 50% Β τάξης ΜΕΚ 20% Γ τάξης ΜΕΚ 10% Δ τάξης ΜΕΚ και εννοείται με δυνατότητα αντικατάστασης των χαμηλοτέρας δυναμικότητας ΜΕΚ με μεγαλυτέρας. 4.3 Μεταβατικές διατάξεις εφαρμογής των ανωτέρω. 4.3.1 Άμεσα οι προτάσεις 2,3,4.1,4.2. 4.3.2 Εφαρμογή της πρότασης 1 για τα έργα που θα δημοπρατηθούν μετά την 1-1-2010. 4 27-Mar-094:34 PM
ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ Αναλυτικά ανά πρόταση Πρόταση 1 η Η αναφορά σε αναγνωρισμένο Υπεργολάβο στην νομοθεσία είναι σήμερα κενή περιεχομένου και στην πράξη έχει καταργηθεί (δεν γίνονται πλέον αναγνωρισμένες υπεργολαβίες), μετά τον Ν3263/04 που καθόριζε ότι η εμπειρία προσμετρείται μόνο στον αναγνωρισμένο Υπεργολάβο. Σήμερα η εκχώρηση έργου ή τμήματος έργου απαγορεύονται πλην όμως δεν διευκρινίζεται τι συνιστά εκχώρηση έργου. Κατά την γνώμη μου εκχώρηση έργου είναι η με οποιοδήποτε τρόπο εκχώρηση της εργοδοτικής ευθύνης ή του επιχειρηματικού κινδύνου σε τρίτους διά της ανάθεσης υπεργολαβίας ή συμφωνίας μίσθωσης κ.τ.λ. Καταστάσεις (επιθυμητές) που θα προκύψουν κατά την εφαρμογή της 1ης πρότασης. 1.1 Αν θέλουμε να κάνουμε εξειδικευμένη εργασία (π.χ. επιχρίσματα), θα πρέπει ή να αναθέσουμε την εργασία σε αναγνωρισμένο υπεργολάβο (π.χ. επιχρισμάτων) ή να προσλάβουμε προσωπικό και να αγοράσουμε ή να μισθώσουμε με την ώρα ή τον μήνα μηχανήματα. 1.2 Αν θέλουμε να κάνουμε εκσκαφές θα πρέπει ή να έχουμε δικά μας μηχανήματα ή να τα εκμισθώσουμε με αμοιβή ανάλογη της χρονικής απασχόλησης (με την ώρα ή τον μήνα). 1.3 Θα απαγορεύεται η ανάθεση της εκτέλεσης εργασίας ή η εκμίσθωση μηχανημάτων αμείβοντας τον εκμισθωτή ή υπεργολάβο ανάλογα με την εκτελεσμένη ποσότητα. Τον επιχειρηματικό κίνδυνο (ρίσκο) θα τον έχει μόνο ο Ανάδοχος ή ο Υπεργολάβος, ποτέ ο εκμισθωτής. 1.4 Η εργοδοτική ευθύνη (σε περίπτωση ατυχήματος) και η ασφάλιση των εργαζόμενων θα ανήκει πάντα στον Ανάδοχο ή τον αναγνωρισμένο Υπεργολάβο και ποτέ και στους δύο. 1.5 Όσες υπεργολαβίες ή κοινοπραξίες εκτέλεσης έργου δεν είναι αναγνωρισμένες δεν θα γίνονται δεκτές από την εφορία θεωρώντας τα 5 27-Mar-094:34 PM
αντίστοιχα τιμολόγια εικονικά και ως προς το πρόσωπο και ως προς την εργασία. 1.6 Κατάργηση της ενοικίασης εργαζομένων, αφού στην περίπτωση αυτή την εργοδοτική ευθύνη φέρει η επιχείρηση που ενοικιάζει τον εργαζόμενο. Στην πράξη όλα τα συμφωνητικά υπεργολαβίας (που βέβαια δεν είναι αναγνωρισμένα) απαγορεύουν την υποκατάσταση του υπεργολάβου από τρίτον. Γιατί στα Δημόσια Έργα (και αργότερα στα Ιδιωτικά) αυτό να μην απαγορεύεται ρητά; Θα δημιουργηθούν πολλές εξειδικευμένες εταιρείες (π.χ. υπεργολάβων σκυροδέματος) στελεχωμένες με μηχανικούς πολλές δε ήδη υπάρχουσες θα αποκτήσουν συνεταίρους εξειδικευμένα στελέχη εργοδηγούς αρχιτεχνίτες. Θα αποτελέσει την αρχή της δημιουργίας Μητρώου Εξειδικευμένων Εργοληπτικών επιχειρήσεων πάνω στο οποίο θα βασίζεται αργότερα και το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων. Πρόταση 2 η Σήμερα όλες σχεδόν οι εταιρείες 7 ης τάξεως έχουν και μία θυγατρική εταιρεία 6 ης τάξεως οι περισσότερες δε 6 ης και 5 ης τάξεως έχουν και μία θυγατρική 4 ης ή 3 ης τάξεως αντίστοιχα. Και αυτό είναι μεν οικονομικά αδιάφορο για μια εταιρεία 7 ης τάξεως (το να έχει δύο ή τρείς θυγατρικές τεχνικές εταιρείες) είναι όμως οικονομικά επώδυνο για τις 6 ης, 5 ης ή 4 ης τάξεως το να έχουν μία ή δύο θυγατρικές εταιρείες. Επομένως μόνο για τις τελευταίες εταιρείες στην πράξη εφαρμόζεται το κάτω όριο, και μόνο όταν δεν έχουν θυγατρική εταιρεία. Στην ΕΛΛΑΔΑ δραστηριοποιούνται τεχνικές εταιρείες του εξωτερικού π.χ. WIEBE, TSO, κλπ., οι οποίες δεν έχουν αντίστοιχους περιορισμούς κάτω ορίου ή ανεκτέλεστου. Η ύπαρξη ανεκτέλεστου ορίου είναι άνευ αντικειμένου εφόσον ισχύσει η 1 η πρόταση, αφού η εκτέλεση έργου μέσω αναγνωρισμένων υπεργολάβων στην ουσία μεταφέρει το ανεκτέλεστο όριο από τον εργολάβο στους αναγνωρισμένους 6 27-Mar-094:34 PM
υπεργολάβους. Άλλωστε ανεκτέλεστο όριο δεν υπάρχει εκτός των ξένων εταιρειών και για τα ιδιωτικά έργα καθώς και για τις συμβάσεις παραχώρησης και τις συμβάσεις ΣΔΙΤ. Η ύπαρξη κατωτάτου ορίου ή ανεκτέλεστου ορίου δεν αναφέρεται στις κοινοτικές οδηγίες (είναι Ελληνική Εφεύρεση), δεν προσφέρει ζωτικό χώρο στις μικρότερες εταιρείες σύμφωνα με τα παρακάτω αναγραφόμενα, αλλά αντιθέτως νοθεύει τον ανταγωνισμό. Είναι κοινή πεποίθηση όλων ότι η δυναμικότητα μιας επιχείρησης άμεσα εξαρτάται από τον ετήσιο κύκλο εργασιών. Δεδομένου ότι οι αναθεωρήσεις των εταιρειών γίνονται ανα 3 χρόνια το νωρίτερο ενώ κατά την τρέχουσα περίοδο θα γίνουν σε 6,5 χρόνια, απαιτείται η σύνδεση των ανωτάτων ορίων του προϋπολογισμού του προς ανάληψη έργου με τον ετήσιο κύκλο εργασιών της εργοληπτικής επιχείρησης από κατασκευαστικές εργασίες. Καμία εταιρεία να μην αναλαμβάνει έργα προϋπολογισμού μεγαλύτερου από το διπλάσιο του κύκλου εργασιών (σε κατασκευή έργων) που κατασκεύασε την προηγούμενη χρονιά όπως αυτό θα φαίνεται στον ισολογισμό. Να μπορεί όμως μια επιχείρηση να υπερβαίνει το ανώτερο όριο της τάξης της για την ανάληψη έργου, μέχρι το ύψος του κύκλου εργασιών της προηγούμενης χρονιάς. Η παραπάνω δυναμική σύνδεση του ετήσιου κύκλου εργασιών με το ανώτατο όριο, σε συνδυασμό με την αφαίρεση του κύκλου εργασιών που θα αντιστοιχεί στις αναγνωρισμένες υπεργολαβίες, θα οδηγήσει για το 80% των επιχειρήσεων σε μείωση των ανωτάτων ορίων και μόνο για το 5% των επιχειρήσεων σε αύξηση των ανωτάτων ορίων προϋπολογισμού για ανάληψη έργου. Η αναφερθείσα μείωση είναι απαραίτητη και ανταποκρίνεται στο κοινό αίσθημα ότι είναι μεγάλα τα υπάρχοντα όρια και μεγάλη η αναλογία των υποψηφίων Αναδόχων προς τα δημοπρατούμενα έργα. Για τις επιχειρήσεις δε εκείνες που θα οδηγήσει σε αύξηση των ανωτάτων ορίων, είναι απαραίτητη δικλείδα μετά την απαγόρευση εκτέλεσης έργων με μη αναγνωρισμένες κοινοπραξίες Δημοσίων Έργων όπως ίσχυε μέχρι τώρα. 7 27-Mar-094:34 PM
Πρόταση 3 η Η διαφάνεια είναι ο μόνος τρόπος για να αντισταθμιστεί η στενότερη σχέση που εκ των πραγμάτων υπάρχει μεταξύ των μεγαλυτέρων Τεχνικών Εταιρειών (Ομίλων) και της Εξουσίας, έτσι ώστε οι αποφάσεις της Εξουσίας είναι ομοιόμορφα ίσες (αυστηρές ή ευνοϊκές είναι αδιάφορο) απέναντι σε όλες τις Τεχνικές Εταιρείες. Και μόνο αυτή η πρόταση να ισχύσει θα διορθωθεί κατά 80% η στρέβλωση που υπάρχει στην κατανομή των Δημοσίων Έργων ανάλογα με την Δυναμικότητα- Παραγωγικότητα των Εργοληπτικών Επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα όμως θα διορθωθεί κατά 100% η στρέβλωση που υπάρχει στην κερδοφορία των επιχειρήσεων για ίδιας κατηγορίας και με ίδιες εκπτώσεις έργα. Η διαφάνεια και το διαδίκτυο είναι τα απαραίτητα στοιχεία της Δημοκρατίας στην σημερινή εποχή και μόνο με αυτά είναι εφικτή η με ίσους όρους ανάληψη έργων ιδίως όταν οι μεγαλύτερες σε μέγεθος επιχειρήσεις έχουν στο οπλοστάσιο τους εφημερίδες (δικές τους ή με προνομιακή μεταχείριση ) και Μ.Μ.Ε. Χωρίς την διαφάνεια που θα υπάρξει μέσω του διαδικτύου η Εξουσία θα πληροφορείται και θα επηρεάζεται από τους ισχυρότερους και για τον λόγο αυτόν θα είναι άνιση και σε βάρος των μικρότερων Εργοληπτικών Επιχειρήσεων ο ανταγωνισμός για την ανάληψη Δημοσίων Έργων. Με την επέκταση του Ν2690/99 που προτείνω και στα ΝΠΙΔ που εκτελούν Δημόσια Έργα, θα διευκολυνθεί η προσπέλαση στα έγγραφα τα σχετικά με την εκτέλεση έργων, που σήμερα όταν τα ΝΠΙΔ δεν συναινούν είναι δύσκολη και καθίσταται εφικτή εφόσον αποδεχτεί το αίτημα για παροχή εγγράφων ο εισαγγελέας. Με την ρύθμιση αυτήν θα επιβληθεί στα ΝΠΙΔ η διαφάνεια που υπάρχει ήδη στον Δημόσιο Τομέα. Πρόταση 4 η Σήμερα στην εκτέλεση έργων στα εργοτάξια απασχολούνται συνήθως μηχανικοί κάτω ή μέχρι 40 ετών, ενώ μηχανικοί ηλικίας άνω των 50 ετών είναι συνήθως στα γραφεία των εταιρειών. Δεδομένου δε ότι οι πρώτοι αντιστοιχούν συνήθως στις 8 27-Mar-094:34 PM
τάξεις Α,Β,Γ, του ΜΕΚ ενώ οι δεύτεροι στην τάξη Δ του ΜΕΚ και δεδομένου ότι δεν απαιτείται εμπειρία της ανωτέρας τάξης του ΜΕΚ Δ παρά μόνο στους Διευθυντές Έργων, πιστεύω ότι η κλιμάκωση που προτείνω αντιστοιχεί πολύ καλύτερα στις υπάρχουσες σημερινές καταστάσεις. Οι περισσότερες επιχειρήσεις υπεργολάβων διοικούνται από έμπειρους εργοδηγούς ή επαγγελματίες. Αυτή η κατάσταση θα πρέπει να τακτοποιηθεί με τις ρυθμίσεις για τα προσόντα των εργοδηγών ή επαγγελματιών που με τα ΜΕΚ τους θα στελεχώνουν τις επιχειρήσεις Α1,Α2,1 η. Είναι αυτονόητο ότι οι μεταβατικές διατάξεις για τους αναγνωρισμένους Υπεργολάβους θα πρέπει να ισχύσουν μετά από ορισμένο διάστημα απαραίτητο για την δημιουργία εξειδικευμένων επιχειρήσεων Α1,Α2,1 ης τάξης και μόνο για τα νέα έργα. Επίσης όλες οι υπόλοιπες διατάξεις μπορούν να αρχίσουν να εφαρμόζονται άμεσα. Αντώνιος Κόκκινος Πολιτικός Μηχανικός 9 27-Mar-094:34 PM