Τεύχος B Παίζω, Σκέφτοµαι, Μαθαίνω Για παιδιά ΗΜΟΤΙΚΟΥ Φύλλα εργασίας για τη λώσσα 100 σελίδες Συµπληρωµατικές ασκήσεις ορθογραφίας, γραµµατικής και εµπλουτισµού λεξιλογίου Ανάλυση βασικών κανόνων γραµµατικής µε ασκήσεις και παραδείγµατα
Τι θα µάθω σε αυτό το τεύχος: Να σχηµατίζω όλους τους χρόνους της Ενεργητικής και της Παθητικής φωνής. Να µετατρέπω τον ευθύ σε πλάγιο λόγο και το αντίστροφο. Να χρησιµοποιώ τα χρονικά, τα τροπικά και τα τοπικά επιρρήµατα. Να χρησιµοποιώ σωστά τις ερωτηµατικές, τις αόριστες, τις οριστικές και τις αναφορικές αντωνυµίες. Να αναγνωρίζω και να χρησιµοποιώ την κυριολεξία, τη µεταφορά και την παροµοίωση. Να φτιάχνω χρονικές προτάσεις χρησιµοποιώντας τους χρονικούς συνδέσµους. Να χρησιµοποιώ τα επιφωνήµατα. Να κλίνω τα ουδέτερα ουσιαστικά σε ος. Να κλίνω τα ανώµαλα ρήµατα στον Αόριστο. Να γράφω και να χρησιµοποιώ σωστά τη µετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα και Παθητικού Παρακειµένου. Να σχηµατίζω και να χρησιµοποιώ τα παραθετικά των επιθέτων. Να σχηµατίζω τα κύρια εθνικά ονόµατα. Γλώσσα ηµοτικού Τεύχος Β
Παίζω, Σκέφτοµαι, Μαθαίνω όνοµα Γλώσσα Γλώσσα ηµοτικού, Β τεύχος Αυτό το βιβλίο ανήκει
Αγαπητοί γονείς, Παίζω, Σκέφτοµαι, Μαθαίνω Αυτή η σειρά βιβλίων της iscool µπορεί να αποτελέσει ένα βοηθητικό εργαλείο στα χέρια των γονέων, αλλά και των εκπαιδευτικών, µε σκοπό να στηρίξουν τους µικρούς µαθητές να εµπεδώσουν και να εξασκηθούν στην ύλη που αντιστοιχεί στην τάξη τους. Τα φύλλα εργασίας της iscool µπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, εµπλουτίζοντας το υλικό των µαθητών προς εξάσκηση, αλλά και επαναληπτικά κατά τη διάρκεια των διακοπών ή του ελεύθερου χρόνου των παιδιών. Επιπλέον, εµπεριέχονται τα βασικά σηµεία της θεωρίας κάθε µαθήµατος, καθώς και βοηθητικά παραδείγµατα, καθιστώντας έτσι τη µελέτη στο σπίτι ευκολότερη. Εκδόσεις iscool Για τα κείµενα, την ύλη και τη θεµατολογία συνεργάστηκαν και επιµελήθηκαν: Ιωάννης Μεταξάς ΒΑ (Τµήµα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων) Αλίκη Τρίγκα BA (Τµήµα Φιλολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών) Μαρία Βασιλείου BA (Τµήµα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών Πανεπιστηµίου Κρήτης) Κατερίνα Σιµοπούλου BA (Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης, ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης) Αθηνά Τσιώρη BA (Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών) Βασιλική Κεφάλα BA (Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών) 1η Έκδοση Νοέµβριος 2017 Εκδοτικός Σχεδιασµός : Εκδόσεις iscool (Εµπορικό Σήµα της FILIA LAB Α.Ε.) Καλλιτεχνική & Γραφιστική Επιµέλεια: FILIA LAB Α.Ε. Το παρόν έργο πνευµατικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Ελληνικού Ν. 2121/93 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει και τις διεθνείς συµβάσεις περί πνευµατικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται ρητά και απολύτως η χωρίς την προηγούµενη γραπτή άδεια του Εκδότη κατά οποιονδήποτε τρόπο αναδηµοσίευση, αναπαραγωγή, αποθήκευση σε βάση δεδοµένων, αναµετάδοση (ηλεκτρονική, µηχανική ή άλλη), φωτοανατύπωση, µετάφραση, διασκευή, τροποποίηση και εν γένει εκµετάλλευση του συνόλου ή µέρους του παρόντος έργου. Το παρόν έργο διατίθεται µόνο για προσωπική και όχι για εµπορική χρήση. Copyright 2017 FILIA LAB S.A. Ηρούς 4, 10442 Αθήνα Τηλ. 210 5157 859, 211 8000 834 211 8000 834 e-mail: info@iscool.gr ISBN: 978-618-5291-00-6
Περιεχόµενα 9η ενότητα: Η παράσταση αρχίζει Μια περιπέτεια για τον Ρωµαίο... 06-09 Ένας Αρλεκίνος από χαρτί... 10-12 Όρνιθες... 13-15 Πρώτη φορά στο θέατρο... 16-18 Ο Κεραµιδοτρέχαλος... 19-22 10η ενότητα: Λέξεις φτερουγίζουν πέρα, ταξιδεύουν στον αγέρα Παιχνίδια µε τις λέξεις... 23-26 Γλωσσική αυτοβιογραφία... 27-30 Χορεύοντας µε ανήκουστους ήχους... 31-34 Γραφή, η µνήµη των ανθρώπων Ο ίσκος της Φαιστού... 35-38 11η ενότητα: Γελάσαµε µε την ψυχή µας Ο Μπελάς κι ο Ρουµποτύρης... Ο Αργύρης και το πρόβληµα... Φρουτοπία... Τρύπωνας ο φαφαγάλος... 39-42 43-46 47-49 50-53 13η ενότητα: Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίδιοι Όλου του κόσµου τα παιδιά... 54-57 Το σχολείο του κόσµου... 58-60 Τα δικαιώµατα των παιδιών... 61-64 Η 5η Βασική Αρχή των ικαιωµάτων των Παιδιών... 65-67 14η ενότητα: Το ανθρώπινο θαύµα Ύµνος στον άνθρωπο... 68-70 Από το πρώτο τηλεφώνηµα στο πρώτο ηλεκτρονικό µήνυµα!... 71-74 Μια παράξενη παραγγελία... 75-78 Το διαδίκτυο... 79-82 16η ενότητα: Ταξίδια στην Ελλάδα Το παραδεισένιο Πήλιο... 83-86 Η Ρόδος... 87-89 Ταξιδιωτικές εντυπώσεις... 90-92 Άνοιξα του Αιγαίου τη θύρα... 93-96 * Οι ενότητες και τα κεφάλαια που παραλείπονται αποτελούν επετειακές, εορταστικές ή επαναληπτικές του σχολικού βιβλίου. Παίζω, Σκέφτοµαι, Μαθαίνω Γλώσσα ηµοτικού, Β τεύχος
Μια περιπέτεια για τον Ρωµαίο Ενότητα 9 1. Γράφω µε σωστή ορθογραφία! συν_θισµένο καθ_σµατα αποθ_κη αγαπ_µένο αποµακρ_νοµαι χαριτ_µένος νόστ_µος τραπ_ζαρία πρεµ_έρα ποντ_κόσπιτο µονάκρ_βος δι_γούµαι λυπ_τερός αγρόκτ_µα 2. Να κλίνεις το ρήµα στολίζω στον παρακείµενο της ενεργητικής και της παθητικής φωνής. Θα σε βοηθήσει το πινακάκι. Παρακείµενος Ενεργητική φωνή έχω στολίσει Παθητική φωνή έχω στολιστεί Τα ρήµατα που αναφέρονται σε µία ενέργεια που έγινε στο παρελθόν και έχει τελειώσει αυτήν τη στιγµή που µιλάµε είναι σε χρόνο παρακείµενο. Ο παρακείµενος σχηµατίζεται µε το βοηθητικό ρήµα έχω. Ενεργητική φωνή: έχω δέσει Παθητική φωνή: έχω δεθεί 6
Μια περιπέτεια για τον Ρωµαίο Ενότητα 9 3. Συµπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα µε τα ρήµατα της παρένθεσης. Ποια βρίσκονται σε ενεργητική και ποια σε παθητική φωνή; (έχω επισκεφτεί, έχω ξεχάσει, έχουµε συναντήσει, έχεις δει, έχουν ντυθεί, έχετε δροσιστεί, έχω κοπεί, έχουµε µεταφέρει, έχει πουληθεί, έχεις κόψει) Ενεργητική φωνή Παθητική φωνή 4. Μπορείς να συµπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα, γράφοντας τον αόριστο και τον παρακείµενο των ρηµάτων στο ίδιο πρόσωπο κάθε φορά; Ενεστώτας Αόριστος Παρακείµενος παίζει φυτεύουµε ποτίζω ανησυχείτε αγοράζεις γελούν δένει έπαιξε έχει παίξει 7
Μια περιπέτεια για τον Ρωµαίο Ενότητα 9 5. Βάλε τα παρακάτω ρήµατα στη σωστή στήλη. έλυσα, έχω κοιµηθεί, χτένιζα, έχουµε γνωρίσει, παίξαµε, µάθαινα, έπιαναν, διηγήθηκα, έχω ανέβει, έφερναν, συνήθισα, έχετε καθαρίσει, συναντήσαµε, έβαφα, έχεις επισκεφτεί, ρώτησα, έχουν διαγωνιστεί, διάβαζα, έχει δέσει, απάντησε, κατηφόριζαν Παρατατικός Αόριστος Παρακείµενος 6. Μπορείς να συµπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα, γράφοντας τον αόριστο και τον παρακείµενο των ρηµάτων στο ίδιο πρόσωπο κάθε φορά; Ενεστώτας πλένεται συµβουλεύοµαι κοβόµαστε στηρίζεσαι χτενίζονται βάφεστε Αόριστος πλύθηκε Παρακείµενος έχει πλυθεί 8
Μια περιπέτεια για τον Ρωµαίο Ενότητα 9 7. Μπορείς να συµπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις βάζοντας τα ρήµατα της παρένθεσης στον παρακείµενο; Ο κύριος Αλέξανδρος _ (κάνω) πολλά ταξίδια στο εξωτερικό. Η µητέρα _ (κανονίζω) να πάει στο θέατρο αύριο το βράδυ. Ο Παναγιώτης _ (προετοιµάζοµαι) καλά για το διαγώνισµα της Ιστορίας. Τα παιδιά της τάξης _ (ενηµερώνοµαι) για το πρόγραµµα των σχολικών εξετάσεων. Η οικογένεια του Τάσου _ (µετακοµίζω) στο νησί από τον προηγούµενο Απρίλιο. Ο ηθοποιός _ (πρωταγωνιστώ) σε πολλές θεατρικές παραστάσεις. 9
Ένας Αρλεκίνος από χαρτί Ενότητα 9 1. Γράφω µε σωστή ορθογραφία! υπ_ρέτης πρωταγ_νιστώ χρ_µατιστός τρ_γωνο φροντ_ζω χαρτόν_ αφ_σα ηµερολ_γιο σκοτειν_άζει ενθουσ_άζοµαι περ_οδικό γε_µετρικός _σόπλευρο κ_κλος έτ µος ευχαριστ_µένος χαριτ_µένος γ_νίες 2. Υπογράµµισε τα χρονικά επιρρήµατα στις παρακάτω προτάσεις. Ο Γιώργος πήγε πρόσφατα στο λούνα παρκ. Γύρισε στο σπίτι αργά το βράδυ. Πέρσι πήγαµε διακοπές στα Κύθηρα. Σπάνια ξεχνάω να δω την αγαπηµένη µου εκποµπή. Φέτος το Πάσχα δε θα πάµε στο χωριό. Αύριο θα επισκεφτούµε το Πλανητάριο. Οι άκλιτες λέξεις που προσδιορίζουν τα ρήµατα και φανερώνουν τόπο, χρόνο, ποσό, τρόπο κτλ. ονοµάζονται επιρρήµατα. Τα επιρρήµατα που φανερώνουν χρόνο ονοµάζονται χρονικά και απαντούν στην ερώτηση «πότε;». Τα πιο συνηθισµένα είναι: τώρα, χθες, σήµερα, αύριο, πριν, µετά, ύστερα, πέρσι, φέτος, πάντα, ποτέ, συχνά, σπάνια, αρχικά, τέλος κ.ά. 10
Ένας Αρλεκίνος από χαρτί Ενότητα 9 3. Μπορείς να γράψεις το αντίθετο των παρακάτω χρονικών επιρρηµάτων; ποτέ χθες τελικά σπάνια πέρσι πριν 4. Μπορείς να υπογραµµίσεις τα ρήµατα των παρακάτω προτάσεων και να βρεις σε ποια έγκλιση βρίσκονται (οριστική, υποτακτική ή προστακτική); Λύσε όλες τις ασκήσεις της ενότητας. Να ψωνίσετε µόνο τα απαραίτητα από το σουπερµάρκετ. Ο Πέτρος τερµάτισε τρίτος στον αγώνα δρόµου. Να προσέχεις τη διατροφή σου. Πρόσεχε την ορθογραφία των λέξεων. Σχεδιάζουµε πάνω στο κεφάλι του Αρλεκίνου κύκλους. Κόψτε επτά γεωµετρικά σχήµατα από τα χαρτόνια. προστακτική............................................................... 11
Ένας Αρλεκίνος από χαρτί Ενότητα 9 5. Να βάλεις τα παρακάτω επιρρήµατα στη σωστή στήλη. δεξιά, διαφορετικά, τώρα, όπως, τότε, κάπως, αλλιώς, πριν, µακριά, µετά, δίπλα, έτσι, εύκολα, χτες, εδώ, εκεί, πέρα, σήµερα, κοντά, νωρίς, µπροστά, αύριο, άσχηµα, απλά Επιρρήµατα Χρονικά Τοπικά Τροπικά Τα χρονικά επιρρήµατα απαντούν στην ερώτηση «πότε;», τα τοπικά στην ερώτηση «πού;» και τα τροπικά στην ερώτηση «πώς;». 6. Υπογράµµισε τα χρονικά επιρρήµατα στις παρακάτω προτάσεις. Πρέπει να τρώµε καθηµερινά φρούτα. Σήµερα πρέπει να πληρώσω τον λογαριασµό του ρεύµατος. Χθες επισκεφτήκαµε το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Αρχικά, πρέπει να ανακατέψετε τη ζάχαρη µε το αλεύρι και το βούτυρο. Φέτος θα ανέβει η παράσταση «Όρνιθες» στο Εθνικό Θέατρο. 12
Όρνιθες Ενότητα 9 1. Γράφω µε σωστή ορθογραφία! εισ_τήριο διαφ_µιση φιλοδ_ρηµα επίσ_µος διαµαρτ_ρία πρόγρα α παράπ_νο υποχρε_τικός ξεφ_λλίζω απελπ_σµένα 2. Να µετατρέψεις τον ευθύ σε πλάγιο λόγο στις παρακάτω προτάσεις. Ο δάσκαλος είπε στα παιδιά: «ιαβάστε το κείµενο και λύστε τις ασκήσεις».... Ο πατέρας είπε στον γιο του: «Μάζεψε το δωµάτιό σου και διάβασε τα µαθήµατά σου».... Η γιαγιά µάς ρώτησε: «Τι φαγητό θέλετε να µαγειρέψω αύριο»;... Ο Αντώνης ανακοίνωσε: «Θα λείψω για πέντε µέρες».... Στον ευθύ λόγο ακούµε ή διαβάζουµε τα λόγια κάποιου, όπως τα είπε. Στον πλάγιο λόγο ακούµε ή διαβάζουµε τα λόγια κάποιου, όχι ακριβώς όπως τα είπε, αλλά έτσι όπως τα µεταφέρει ένα άλλο πρόσωπο. 13
Όρνιθες Ενότητα 9 3. Να µετατρέψεις τον πλάγιο λόγο σε ευθύ στις παρακάτω προτάσεις. Η Μαρία είπε ότι θα αγοράσει καινούριο ποδήλατο. Ο κύριος Αντωνιάδης ρώτησε πότε µπορεί να πάρει άδεια. Ο Παντελής είπε ότι θα µου τηλεφωνήσει. Ο Μανώλης είπε ότι έγραψε καλά στο διαγώνισµα της Ιστορίας. Ο πατέρας είπε στα παιδιά να µην κάνουν φασαρία το µεσηµέρι. 4. Μπορείς να αντιστοιχίσεις τα παρακάτω συνώνυµα; ωφελώ χρέος φήµη ανοιχτοχέρης πρόοδος πανούργος κρίνω καµαρώνω καθοριστικός ζυγός γενναιόδωρος προκοπή υπερηφανεύοµαι πονηρός νοµίζω κρίσιµος σκλαβιά χρησιµεύω καθήκον διάδοση 14
Όρνιθες Ενότητα 9 5. Μπορείς να φτιάξεις προτάσεις µε τα παρακάτω επιρρήµατα; αµέσως απέναντι καθόλου αλλιώς µαζί σπάνια δίπλα λιγότερο........................ 6. Μετάτρεψε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ, για να µάθεις τι διηγείται η γιαγιά στα µικρά της εγγόνια. Η γιαγιά λέει στα εγγόνια της ότι θυµάται τις ξέγνοιαστες µέρες της παιδικής της ηλικίας. Τότε που όλη την ηµέρα έπαιζε παρέα µε τους φίλους της στην αυλή του διπλανού σπιτιού, χωρίς να φοβάται τίποτα και κανέναν. Και τα βράδια γυρνούσε στο σπίτι της και άκουγε τις ιστορίες και τα παραµύθια της δικής της γιαγιάς. Η γιαγιά λέει στα εγγόνια της : << Θυµάµαι............... 15
Πρώτη φορά στο θέατρο Ενότητα 9 1. Γράφω µε σωστή ορθογραφία! δεκάχρ_νος ανιψ_ός ντ_µένος στρ_φωµα εξ_γώ µαρµάρ_να χαρ_καµε τελευτ ο αχ_ριστοι σ_µάδι διαδρ_µή ψάθ_νες προσκλ_σεις ψ_θυρίζω 2. Να κλίνεις τα ρήµατα στολίζω και στολίζοµαι στον υπερσυντέλικο. Υπερσυντέλικος Ενεργητική φωνή Παθητική φωνή Τα ρήµατα που αναφέρονται σε µια ενέργεια που έγινε στο παρελθόν και είχε τελειώσει πριν από κάποια άλλη ενέργεια είναι σε χρόνο υπερσυντέλικο. Ο υπερσυντέλικος σχηµατίζεται µε το βοηθητικό ρήµα είχα. Ενεργητική φωνή: είχα δέσει Παθητική φωνή: είχα δεθεί 16
Παίζω, Σκέφτοµαι, Μαθαίνω C L Tips Στις μικρές τάξεις του ημοτικού συνδυάζουμε το μάθημα του σχολείου και τη γνώση μαζί με τη δημιουργική απασχόληση! iscool: Για τους γονείς του Σήμερα και την έξυπνη γενιά του Αύριο! Προτεραιότητα της iscool είναι να προσφέρουμε ένα ελκυστικό περιβάλλον μάθησης, με χρώμα, έμπνευση και γνώση! Στην iscool πιστεύουμε ότι οι βάσεις της εκπαίδευσης χτίζονται στο ημοτικό.
Τα βιβλία µας είναι... άλλο ένα απλό βοήθηµα... ένας ελκυστικός τρόπος εµπέδωσης του σχολικού µαθήµατος και πολλά παραπάνω... Το ημοτικό μου είναι COOL! Τα βιβλία της iscool είναι ιδανική παρέα και στις διακοπές των παιδιών! Με θεωρία, συμβουλές και παραδείγματα, ο γονιός να μπορεί να βοηθήσει το παιδί του με την κατάλληλη μεθοδολογία. Σχεδιάζουμε με στόχο τα παιδιά να εξασκούν την κριτική τους σκέψη και αντίληψη, παρέα με το άμεσα γνωστικό αντικείμενο! Τα βιβλία μας κολουθούν βήμα - βήμα τις ενότητες και τα κεφάλαια των σχολικών βιβλίων κάθε τάξης.
Παίζω, Σκέφτοµαι, Μαθαίνω Αγαπητοί γονείς, σχεδιάζοντας την iscool, είχαµε ως όραµα ένα µαθησιακό περιβάλλον που να είναι πρώτα απ όλα αφιερωµένο στα ίδια τα παιδιά. Στόχος µας είναι να µπορούµε να συνεισφέρουµε στην ανάπτυξη της αγάπης τους για µάθηση, να βοηθήσουµε τα παιδιά να εξερευνήσουν τα ατοµικά ταλέντα και τις δεξιότητές τους, να αναπτύξουν την ευφυΐα και την αυτοπεποίθησή τους. Οι εκδόσεις µας ακολουθούν βήµα-βήµα την ύλη του σχολείου. Τα θεωρούµε όµως το ίδιο εξαιρετικά και για τη δηµιουργική απασχόληση των παιδιών στον ελεύθερό τους χρόνο, ιδίως για τις µικρές τάξεις του ηµοτικού, όπου η εξάσκηση έχει κυρίαρχο ρόλο στην αφοµοίωση της γνώσης και θέτει σταθερές βάσεις στην εξελικτική τους πορεία. Πρώτιστα, θέλουµε η iscool να είναι πάνω απ όλα δηµιουργικός χρόνος µε τους γονείς, να συµπληρώσουµε το δεσµό παιδιών, γονέων και σχολείου, ώστε να συµβάλλουµε ενεργά σε ένα µαθησιακό περιβάλλον που διεγείρει την προσωπική, πνευµατική και κοινωνική ανάπτυξη. Με εκτίµηση H εκπαιδευτική οµάδα της iscool
iscool: Με αξία που θα φανεί στο µέλλον ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΠΑΡΕΑ!