ΚΩΤΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΔΗΜΟΥ ΜΟΥΖΑΚΙΟΥ Εισήγηση Προέδρου Αγαπητοί συνάδελφοι εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης και των φορέων Φίλες και Φίλοι Σας καλωσορίζω για μια ακόμη χρονιά στη Λάρισα, στην έδρα της Ένωσης μας, της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Θεσσαλίας. Με χαρά διαπιστώνω την έντονη παρουσία σας εδώ στον φιλόξενο χώρο της ΔΕΥΑ Λάρισας, η οποία πρέπει να τονίσω ότι είναι πάντα πρόθυμη να μας εξυπηρετήσει κάθε φορά που αιτούμαστε τον χώρο της. Είναι ίσως φέτος μια καθοριστική χρονιά για την Τοπική Αυτοδιοίκηση διότι όλα όσα έχουμε συζητήσει και διατυπώσει τα προηγούμενα χρόνια θα λάβουν την τελική τους μορφή, καθώς βρισκόμαστε προ της ψήφισης του νομοσχεδίου που θα φέρει αλλαγές στην δομή, στην οργάνωση και στη λειτουργία των Δήμων μας. Αλλαγές με τις οποίες κάποιοι συμφωνούμε, άλλοι διαφωνούμε, μα σίγουρα θα κληθούμε να τις εφαρμόσουμε όλοι μας. Βρισκόμαστε μπροστά στην πρώτη αναθεώρηση του Καλλικράτη. Ας θυμηθούμε εδώ όμως τι είναι αυτό που κάνει αυτή την αναθεώρηση απαραίτητη. Πρώτα απ όλα η οικονομική κρίση, που συνεχίζει για όγδοη χρονιά να πλήττει τη χώρα μας. Δεν είναι όμως μόνο αυτή. Η μεταφορά αρμοδιοτήτων από την κεντρική εξουσία Εισήγηση Προέδρου Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας 1
στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, χωρίς τα απαραίτητα χρηματοδοτικά κονδύλια, είναι ένας μεγάλος «βραχνάς» για όλες τις Δημοτικές Αρχές και μας οδηγεί όλους στο συμπέρασμα ότι ο θεσμός της Αυτοδιοίκησης πρέπει να αλλάξει ριζικά για να ανταπεξέλθει στις αυξημένες υποχρεώσεις του και να γίνει πιο αποτελεσματικός για τους πολίτες. Πρέπει να αλλάξει όμως μόνο η Τοπική Αυτοδιοίκηση; Σαφώς και όχι Η μεταρρύθμιση θα πρέπει να αφορά το σύνολο των κρατικών λειτουργιών. Επιβάλλεται η διοικητική μεταρρύθμιση να ξεκινήσει από το ίδιο το κεντρικό κράτος, το οποίο θα πρέπει να γίνει πιο μικρό, πιο ουσιαστικό και πιο επιτελικό. Πρέπει να κρατήσει διαδικασίες που επί της ουσίας θα του δίνουν τη δυνατότητα να λειτουργεί ως κράτος στρατηγείο και οι αρμοδιότητες που έχουν σχέση με τον πολίτη, να μεταβιβαστούν στην αυτοδιοίκηση πρώτου και δευτέρου βαθμού. Βεβαίως θα πρέπει να υπάρξει σαφής διαχωρισμός των δυνατοτήτων, των αρμοδιοτήτων, αλλά και των χρηματοδοτικών πλαισίων μέσα στα οποία θα λειτουργεί τόσο η περιφερειακή, όσο και η τοπική αυτοδιοίκηση. Αγαπητοί Συνάδελφοι Θεωρώ ότι έφτασε ο καιρός η κεντρική εξουσία να απελευθερώσει την τοπική αυτοδιοίκηση από τον βαθύ και πλατύ έλεγχο που ασκεί διαρκώς πάνω της, προσδίδοντάς της ρόλο ετεροδιοίκησης, ο οποίος την ποδηγετεί. Τα αλλεπάλληλα επίπεδα ελέγχου, καθώς και το δύστροπο, μα και πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο που την διέπει σήμερα, την καθιστά παθητική στον ρόλο της και σε πάρα πολλές περιπτώσεις δυσλειτουργική. Επιβάλλεται οι δυνάμεις της αυτοδιοίκησης να έχουν την μεγάλη ευθύνη της διοίκησης στην περιοχή όπου απευθύνονται. Επιπλέον, για να παραχθούν τα προσδοκώμενα από τις τοπικές κοινωνίες αποτελέσματα, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αυτοτέλεια στην λήψη αποφάσεων, στην υλοποίηση έργων και αναπτυξιακών δράσεων. Εισήγηση Προέδρου Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας 2
Η παραχώρηση στην αυτοδιοίκηση της δυνατότητας να εφαρμόσει τις επιλεγόμενες πολιτικές της σε τοπικό επίπεδο, θα εκτινάξει το κύρος της στους πολίτες και θα εγκαινιάσει νέες δημιουργικές σχέσεις που μόνο οφέλη θα αποφέρουν στη χώρα. Αυτονόητο είναι ότι οι ακολουθούμενες αυτοδιοικητικές πολιτικές, θα πρέπει να βρίσκονται σε συνάφεια και συνέργεια με τις εφαρμοζόμενες εθνικές πολιτικές σε θεμελιώδη ζητήματα όπως, η παιδεία, η υγεία, η πολιτική προστασία και η διαφάνεια. Επιβάλλεται λοιπόν ο καθορισμός των ορίων μεταξύ Κράτους και Αυτοδιοίκησης. Αναμφισβήτητα η αυτοδιοίκηση αποτελεί βασικό αναπτυξιακό πυλώνα στη χώρας μας. Για να μπορέσει όμως να εκπληρώσει την αποστολή της με τους καλύτερους δυνατούς όρους, απαιτείται η θεσμική και οικονομική αυτοτέλειά της. Πρέπει να της δοθεί η δυνατότητα να αξιοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό τους πόρους του ΕΣΠΑ, δεδομένου ότι έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι είναι ένας μηχανισμός ο οποίος μπορεί ευέλικτα, αλλά και αποτελεσματικά, να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από οποιοδήποτε χρηματοδοτικό εργαλείο. Θεωρώ απόλυτη ανάγκη την θέσπιση ενός ειδικού προγράμματος μέσα στο ΕΣΠΑ, το οποίο θα αφορά την αυτοδιοίκηση προκειμένου να μπορέσει αυτή να θεσπίσει πολιτικές σχετικά με την απασχόληση και να έχει κυρίαρχο στόχο την επιστροφή των νέων στην ελληνική περιφέρεια. Παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα υποδοχής νέων κατοίκων στην ύπαιθρο το οποίο υλοποιείται από τον Δήμο Μουζακίου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Κλερμόντ της Γαλλίας. Μέσα από τέτοια προγράμματα που μπορεί να συνοδεύονται από διάφορες πολιτικές υποβοήθησης και ενίσχυσης των νέων κατοίκων, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠA, η και εθνικούς πόρους, η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο. Εισήγηση Προέδρου Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας 3
Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια, μέσα σε ένα περιβάλλον απόλυτης κοινωνικοοικονομικής κρίσης και πλήρους απαξίωσης βασικών ανθρώπινων αξιών, η Τ.Α. δηλώνει παρούσα και με συγκεκριμένες παρεμβάσεις στηρίζει απόλυτα τις τοπικές κοινωνίες στον δύσκολο αγώνα που δίνουν για την επιβίωσή τους. Δεν θέλω «να ευλογήσω τα γένια μας», όπως λέει συχνά ο λαός μας, όμως είμαι πεπεισμένος ότι οι δράσεις που υλοποιούμε εν μέσω τεράστιων προβλημάτων, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες στη χώρα. Μια άλλη σημαντική παράμετρος για την οποία καλούμαστε να τοποθετηθούμε ξεκάθαρα, είναι η επικείμενη αλλαγή της εκλογικής διαδικασίας. Πιστεύω πως η απλή αναλογική θα δημιουργήσει μια χαοτική κατάσταση στην αυτοδιοίκηση, η οποία θα είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμη, ενώ σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να την βοηθήσει να προάγει το έργο της στην κοινωνία. Το πολιτικό και κοινωνικό ζητούμενο δεν είναι μόνον η αντιπροσωπευτικότητα στις Δημοτικές Αρχές, αλλά και το επίπεδο κυβερνησιμότητας στο οποίο θα βρίσκονται μετά τις εκλογές. Αυτή πρέπει οπωσδήποτε να εξασφαλίζεται από το νέο εκλογικό σύστημα που πρόκειται να εφαρμοστεί. Συμφωνώ ότι η απλή αναλογική είναι ίσως το δημοκρατικότερο εκλογικό σύστημα, αλλά μόνο σε μια πλήρως συνεργατική, αταξική κοινωνία, η οποία έχει αφομοιώσει στο έπακρο την - εντελώς ξένη προς την ελληνική πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα - φιλοσοφία της απολιτίκ διοικητικής συγκρότησης του κράτους! Ας είμαστε ρεαλιστές Στην Ελλάδα των έντονων κοινωνικοπολιτικών διαφορών και αντεγκλήσεων, αλλά και των τεράστιων - δυστυχώς ακόμη άλυτων - οικονομικών ζητημάτων, η εφαρμογή της απλής αναλογικής στην αυτοδιοίκηση θα της δώσει ουσιαστικά τη «χαριστική βολή»! Η διαρκώς διογκούμενη ασυμφωνία των εκλεγμένων αντίπαλων δημοτικών παρατάξεων στην λήψη και υλοποίηση Εισήγηση Προέδρου Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας 4
αποφάσεων, θα καταστήσει σχεδόν απαγορευτική την παραγωγή έργου και λύσεων για τα τοπικά θέματα, δυσχεραίνοντας περισσότερο τις ήδη επιβαρυμένες συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων πολιτών από τις σκληρές μνημονιακές πολιτικές. Πιστεύω στην ανάγκη βελτίωσης των διαδικασιών ανάδειξης των αυτοδιοικητικών αρχών, στη βάση όμως ενός εκλογικού συστήματος το οποίο θα εγγυάται την πολιτική ομαλότητα και την δυνατότητα άσκησης ισχυρής και αποδοτικής διοίκησης, η οποία θα δίνει γρήγορα τις απαιτούμενες λύσεις στα προβλήματα των ανθρώπων. Τέλος, θέλω να σημειώσω πως σε όλα τα τελευταία συνέδρια της ΚΕΔΕ διατυπώσαμε με σαφήνεια ως ΠΕΔ Θεσσαλίας, τις θέσεις μας για τη στρατηγική και τα μέτρα που χρειάζεται να παρθούν προκειμένου να επιτευχθεί η οικονομική ανάκαμψη των ΟΤΑ. Μιλήσαμε για δημοσιονομική αποκέντρωση, αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, ορθολογική κατανομή των ΚΑΠ και πολλά άλλα. Είναι σαφές όμως ότι για να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα θα πρέπει η συνεργασία κράτους αυτοδιοίκησης να διέπεται από όρους «ισοτιμίας». Πρέπει το κράτος να επιδείξει την απαιτούμενη συνέπεια στις οικονομικές του δεσμεύσεις. Πρέπει να καταργηθεί η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) του έτους 2015, με τις εγκυκλίους που τη συνοδεύουν, βάση των οποίων υποχρεώθηκαν όλες οι Δημοτικές Αρχές, με τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος, να μεταφέρουν τα ταμειακά διαθέσιμα των Δήμων στην Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου αυτά να χρησιμοποιούνται από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους για την σύναψη βραχυχρόνιων πράξεων διαχείρισης ταμειακής ρευστότητας (repos). Αυτή διαδικασία, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εκτός από εκβιαστική, είναι και εντελώς ξένη με την δημοκρατική κουλτούρα που διέπει τις λειτουργίες και την ορθολογική Εισήγηση Προέδρου Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας 5
διαχείριση όχι μόνο των Δήμων, αλλά γενικά της δημόσιας διοίκησης στην σύγχρονη Ελλάδα. Πρέπει οπωσδήποτε να δοθεί λύση στη χρηματοδότηση των έργων ΕΣΠΑ που βρίσκονται σε διαδικασία υλοποίησης. Πρέπει να λυθεί οριστικά το πρόβλημα των υπερχρεωμένων Δήμων. Πρέπει να υπάρξει σαφής διαχωρισμός ρόλων και αρμοδιοτήτων μεταξύ 1 ου και 2 ου βαθμού Αυτοδιοίκησης. Το Σύνταγμα προβλέπει δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης εξίσου σημαντικούς και χωρίς καμία απολύτως ιεραρχική εξάρτηση του ενός από τον άλλον. Η διαχείριση των ΠΕΠ, που είναι στις αρμοδιότητες του 2 ου βαθμού Αυτοδιοίκησης, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δημιουργεί ιεραρχική εξάρτηση. Πρέπει επίσης να αποδοθεί στους ΟΤΑ το σύνολο των πόρων που προβλέπονται από τον Ν. 3852/2010, να αυξηθεί το μερίδιο της Τ.Α. στο πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, να αποδοθούν οι αναγκαίοι πόροι για την λειτουργία των μεταφερόμενων δομών, και πρέπει όπως προείπα, να δημιουργηθεί στο νέο ΕΣΠΑ, ένα «Ειδικό Επιχειρησιακό Σχέδιο» με τελικούς δικαιούχους τους Δήμους. Εν κατακλείδι, είναι απόλυτα αναγκαίο πλέον ο ρόλος της Α/θμιας Αυτοδιοίκησης να είναι οικονομικά αυτοτελής, πιο συγκεκριμένος, χωρίς τις σημερινές επικαλύψεις από την κεντρική εξουσία που τον καταδικάζουν σε μόνιμη δυσκινησία και να της παραχωρηθούν περισσότερες αρμοδιότητες στη διαχείριση των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων. Μόνο έτσι οι Δήμοι και οι Διοικήσεις τους, θα αποκτήσουν μια λυτρωτική απελευθέρωση λειτουργιών, ενεργειών και δράσεων, η οποία θα τους οδηγήσει στην υλοποίηση κοινωνικά αναγκαίων πρωτοβουλιών και έργων που συμβάλλουν καθοριστικά στην τοπική ανάπτυξη. Εισήγηση Προέδρου Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας 6