ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού 30.5.2012 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με τις υπηρεσίες εδάφους στους αερολιμένες της Ένωσης Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού Εισηγητής: Artur Zasada DT\903294.doc PE489.673v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Η πρόταση της Επιτροπής Από το 1996 η παροχή υπηρεσιών εδάφους στους αερολιμένες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ρυθμίζεται από την οδηγία 96/67/ΕΚ του Συμβουλίου, της 15ης Οκτωβρίου 1996, σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά υπηρεσιών εδάφους στους αερολιμένες της Κοινότητας. Η οδηγία έχει ως στόχο το άνοιγμα της αγοράς, αυξάνοντας τις επιλογές για τις αεροπορικές εταιρείες, μειώνοντας τις λειτουργικές τους δαπάνες και βελτιώνοντας την ποιότητα των υπηρεσιών. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με την παροχή της δυνατότητας στις αεροπορικές εταιρείες να εξυπηρετούνται δι ιδίων μέσων και με την παροχή ελεύθερης πρόσβασης σε τρίτους φορείς εξυπηρέτησης, όπου και οι δύο υπόκεινται σε ορισμένες εξαιρέσεις εξαιτίας περιορισμένου χώρου και δυναμικότητας. Όπου ισχύουν εξαιρέσεις, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν τα απαραίτητα μέτρα για την οργάνωση μιας διαδικασίας επιλογής (υποβολής προσφορών) που θα επιτρέπει σε έως δύο το ανώτερο παρόχους υπηρεσιών εδάφους να λειτουργούν σε έναν αερολιμένα, ανάλογα με τη συνολική του κίνηση. Παρότι, σύμφωνα με την Επιτροπή, η οδηγία πέτυχε τους κύριους στόχους της, η ταχεία ανάπτυξη της εναέριας κυκλοφορίας από το 1996 έχει προκαλέσει μία «δραματική αλλαγή στις γενικές συνθήκες των υπηρεσιών εδάφους» και αποκάλυψε μία σειρά ελλείψεων, συγκεκριμένα όσον αφορά την ενιαία εφαρμογή της σε ολόκληρη την Ευρώπη, το επίπεδο ανοίγματος της αγοράς, τις τυποποιημένες προϋποθέσεις εκπαίδευσης προσωπικού και τον συντονισμό σε επίπεδο αερολιμένα. Η παρούσα πρόταση αποσκοπεί να αντιμετωπίσει αυτές τις ελλείψεις ως εξής: (1) αυξάνοντας την επιλογή των παρόχων υπηρεσιών εδάφους για τις αεροπορικές εταιρείες (2) εναρμονίζοντας και αποσαφηνίζοντας τις εθνικές διοικητικές προϋποθέσεις των εγκρίσεων (3) διασφαλίζοντας ίσους όρους ανταγωνισμού στο επίπεδο των αερολιμένων μεταξύ εταιρειών υπηρεσιών εδάφους που λειτουργούν βάσει διαφορετικών ρυθμιστικών καθεστώτων (4) ενισχύοντας τον συντονισμό μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών εδάφους στους αερολιμένες (οι φορείς εκμετάλλευσης αερολιμένων διαδραματίζουν τον ρόλο συντονιστών εδάφους εντός του δικτύου αερομεταφορών της ΕΕ ως μέρος της προσέγγισης «από θύρα σε θύρα») (5) αποσαφηνίζοντας το νομικό πλαίσιο για την εκπαίδευση και τη μεταφορά του προσωπικού. Η άποψη του εισηγητή Ο εισηγητής στηρίζει την Επιτροπή στις προσπάθειές της να βελτιώσει και να απελευθερώσει περαιτέρω την αγορά υπηρεσιών εδάφους, ωστόσο, είναι της γνώμης ότι τα προτεινόμενα μέτρα είναι συχνά υπερβολικά συντηρητικά και δεν θα προσθέσουν την απαραίτητη αξία που αναμένεται από τον νέο κανονισμό. Είναι πεπεισμένος ότι οι ακόλουθες πτυχές είναι βασικές για αποτελεσματικές, ανθεκτικές και ανταγωνιστικές υπηρεσίες εδάφους στην Ευρώπη. 1. Πλήρες άνοιγμα της αγοράς εξυπηρέτησης δι ιδίων μέσων (Άρθρο 5) και αύξηση του ελάχιστου αριθμού των παρεχόντων υπηρεσίες στους μεγάλους αερολιμένες (Άρθρο 6) Σύμφωνα με την πρόταση, PE489.673v01-00 2/6 DT\903294.doc
- κάθε χρήστης αερολιμένα πρέπει να είναι ελεύθερος να εξυπηρετηθεί δι' ιδίων μέσων σε οποιονδήποτε αερολιμένα, - εγκεκριμένοι παρέχοντες υπηρεσίες εδάφους σε τρίτους έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην αγορά στους αερολιμένες των οποίων η ετήσια κίνηση ανέρχεται σε τουλάχιστον 2 εκατομμύρια διακινήσεις επιβατών ή 50.000 τόνους φορτίου για τουλάχιστον τα τρία προηγούμενα έτη και - ο αριθμός των εγκεκριμένων παρεχόντων υπηρεσίες εδάφους σε τρίτους για περιορισμένες υπηρεσίες που αναφέρονται στο Άρθρο 6 παράγραφος 2 (κυρίως «υπηρεσίες στον ελεγχόμενο χώρο αερολιμένα») δεν πρέπει να είναι μικρότερος από δύο παρέχοντες σε οποιονδήποτε αερολιμένα με επιβατική κίνηση τουλάχιστον δύο εκατομμυρίων ή 50.000 τόνων φορτίου ή όχι μικρότερος από τρεις παρέχοντες στους μεγάλους αερολιμένες με τουλάχιστον 5 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως ή 100.000 τόνους φορτίου. Ο εισηγητής συμφωνεί με το προτεινόμενο πλαίσιο και θεωρεί ως απαραίτητο περαιτέρω άνοιγμα, δεδομένου ότι η εναέρια κυκλοφορία στην Ευρώπη θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Οι τελικοί χρήστες των υπηρεσιών εδάφους είναι πρωτίστως οι αεροπορικές εταιρείες και πρέπει να τους προσφέρεται η μεγαλύτερη δυνατή επιλογή προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές και να ανταποκριθούν στις αυξανόμενα υψηλές απαιτήσεις των πελατών τους. Επιπλέον, ο εισηγητής θέλει να προτείνει ο αριθμός των εγκεκριμένων παρεχόντων υπηρεσίες εδάφους σε τρίτους να μην περιορίζεται σε λιγότερους από τέσσερις στους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς αερολιμένες. Για αυτή την κατηγορία αερολιμένων, το κατώτατο όριο μπορεί να καθορίζεται σε: α) 15 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως ή 200.000 τόνους φορτίου που αντιπροσωπεύει περίπου 28 από τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς αερολιμένες ή β) 20 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως ή 250.000 τόνους φορτίου που αντιπροσωπεύει περίπου 17 από τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς αερολιμένες ή γ) 25 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως ή 300.000 τόνους φορτίου που αντιπροσωπεύει περίπου 11 από τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς αερολιμένες. 2. Ο ορισμός της εξυπηρέτησης δι' ιδίων μέσων (Άρθρο 2 στοιχείο ε)), της υπεργολαβίας (Άρθρο 2 στοιχείο η)) και των σαφών κανόνων για την υπεργολαβία (Άρθρο 35) ως βασικά σημεία για περαιτέρω ελευθέρωση και αυξημένη προσβασιμότητα στην αγορά Ο εισηγητής θεωρεί τους ορισμούς της εξυπηρέτησης δι ιδίων μέσων (Άρθρο 2 στοιχείο ε)) και της υπεργολαβίας (Άρθρο 2 στοιχείο η)) ως βασικά σημεία στην περαιτέρω ελευθέρωση και αυξημένη προσβασιμότητα στην αγορά υπηρεσιών εδάφους. Οι αερολιμένες και οι χρήστες των αερολιμένων πρέπει να είναι σε θέση να προβαίνουν σε υπεργολαβία. Ο λόγος πίσω από το σχηματισμό των στρατηγικών συμμαχιών αεροπορικών εταιρειών ήταν, κατά παράδοση, η ανάγκη αύξησης της ανταγωνιστικότητας των μελών τους στην παγκόσμια αγορά και, δεδομένου του ισχύοντος δυσμενούς οικονομικού πλαισίου, έχει καταστεί πολύ δημοφιλές επιχειρηματικό πρότυπο. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία πρέπει να αναγνωρίσει αυτό το γεγονός και δεν πρέπει να απαγορεύει στους χρήστες των αερολιμένων να αξιοποιούν τις πλήρεις δυνατότητες που προσφέρουν τέτοια πρότυπα. Επιπλέον, πολλοί αερολιμένες έχουν δείξει ότι η απεριόριστη εξυπηρέτηση δι ιδίων μέσων για τις αεροπορικές εταιρείες μπορεί DT\903294.doc 3/6 PE489.673v01-00
στην πράξη να μην είναι δυνατή εξαιτίας περιορισμών στον χώρο και τη χωρητικότητα των υποδομών. Ο εισηγητής θεωρεί, επομένως, ότι η συμπερίληψη της συμμαχίας στον ορισμό της εξυπηρέτησης δι' ιδίων μέσων μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση αυτού του προβλήματος. Ως εκ τούτου, προτείνεται μία εκ των δύο ακόλουθων επιλογών: α) (Άρθρο 35 παράγραφος 2) Οι χρήστες αερολιμένων που εξυπηρετούνται δι ιδίων μέσων μπορούν να αναθέτουν με υπεργολαβία υπηρεσίες εδάφους υπό την προϋπόθεση ότι: - ο παρέχων την υπεργολαβία διαθέτει έγκυρη έγκριση εκδοθείσα σύμφωνα με το Κεφάλαιο IV του παρόντος κανονισμού σχετικά με τις διαδικασίες έγκρισης - δεν επιτρέπεται η «διαδοχική υπεργολαβία» β) (Άρθρο 2 παράγραφος ε)) Μεταξύ τους, οι χρήστες των αερολιμένων δεν λογίζονται ως τρίτοι εφόσον: - ο ένας κατέχει πλειοψηφική συμμετοχή στον άλλον ή - ένας και ο αυτός φορέας κατέχει πλειοψηφική συμμετοχή σε όλους ή - ανήκουν στην ίδια συμμαχία ή/και - δεσμεύονται από συμφωνία κοινής εκμετάλλευσης πτήσεων Το προαναφερθέν δικαίωμα στην ανάθεση με υπεργολαβία θα πρέπει επίσης να εφαρμόζεται στους αερολιμένες, καθώς πολύ συχνά η διαφιλονικούμενη αγορά είναι πολύ μικρή για τους αερολιμένες ώστε να παρέχουν κερδοφόρες υπηρεσίες εδάφους χρησιμοποιώντας το δικό τους προσωπικό και πόρους. 3. Απλοποιημένη διαδικασία υποβολής προσφορών Η πρόταση προβλέπει αύξηση της περιόδου για την οποία επιλέγεται ο παρέχων περιορισμένες υπηρεσίες εδάφους μέσω διαδικασίας υποβολής προσφορών για ελάχιστο χρονικό διάστημα επτά, και μέγιστο δέκα ετών αντίστοιχα (Άρθρο 10.1). Επίσης καθορίζει τις λεπτομέρειες της διαδικασίας υποβολής προσφορών για τους παρέχοντες περιορισμένες υπηρεσίες εδάφους (Άρθρα 7-9), προτείνει μία έννοια διαβούλευσης της επιτροπής χρηστών αερολιμένα και καθορίζει τον εσωτερικό κανονισμό της τελευταίας (Άρθρο 4) ώστε να αποφευχθούν συγκρούσεις συμφερόντων για τις αεροπορικές εταιρείες που εξυπηρετούνται δι ιδίων μέσων. Ο εισηγητής θεωρεί ότι η διαδικασία επιλογής στο Άρθρο 7 πρέπει να απλοποιηθεί, και αντί της διαδικασίας διαβούλευσης που περιγράφεται στο Άρθρο 8, τα δικαιώματα ψήφου πρέπει να εκχωρηθούν στα μέλη της επιτροπής χρηστών αερολιμένων ώστε να μπορούν να επιλέξουν τους παρέχοντες υπηρεσίες μεταξύ των καλύτερων προεπιλεγέντων υποψηφίων. Οι χρήστες αερολιμένα που αιτούνται να παρέχουν υπηρεσίες σε τρίτους ή που εξυπηρετούνται δι ιδίων μέσων δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. 4. Νομικός διαχωρισμός των αερολιμένων και των δραστηριοτήτων τους παροχής υπηρεσιών εδάφους (Άρθρο 29) Σύμφωνα με την Επιτροπή, το ισχύον σύστημα τήρησης χωριστών λογαριασμών για τους αερολιμένες με υπηρεσίες εδάφους δεν είναι εύκολο να ελέγχεται και θεωρείται ανεπαρκές για να διασφαλίσει θεμιτό ανταγωνισμό. Η πρόταση ζητεί από τους αερολιμένες να PE489.673v01-00 4/6 DT\903294.doc
διατηρούν τις δραστηριότητές τους παροχής υπηρεσιών εδάφους σε μια νομική οντότητα ξεχωριστή από τις δραστηριότητες διαχείρισης του αερολιμένα τους. Ο εισηγητής θεωρεί ότι οι αερολιμένες που παρέχουν υπηρεσίες εδάφους πρέπει να διαχωρίσουν τις μονάδες τους υπηρεσιών εδάφους από τις υπόλοιπες εργασίες τους και εξετάζει τρεις εναλλακτικές προτάσεις: α) πλήρη νομικό διαχωρισμό όπως ορίζεται από την Επιτροπή στην πρόταση (Άρθρο 29) β) απλή τήρηση χωριστών λογαριασμών, σύμφωνα με την ισχύουσα οδηγία ή γ) τον αποκαλούμενο λειτουργικό διαχωρισμό. Αυτός μπορεί να βασιστεί στα ακόλουθα ενδεικτικά ελάχιστα κριτήρια: - δημιουργία ξεχωριστής επιχειρηματικής μονάδας, - υποχρέωση παροχής υπηρεσιών προς όλους τους χρήστες αερολιμένων υπό συνθήκες μη διακριτικής μεταχείρισης - διαχωρισμός του προσωπικού : το προσωπικό δεν επιτρέπεται να μοιράζει τον εργασιακό του χρόνο μεταξύ λειτουργικά διαχωρισμένων μονάδων - περιορισμοί στη μετακίνηση των διευθυντικών στελεχών μεταξύ λειτουργικά διαχωρισμένων μονάδων - φυσικός διαχωρισμός των τόπων εργασίας - περιορισμοί στη ροή των πληροφοριών μεταξύ λειτουργικά διαχωρισμένων μονάδων - λογιστικός διαχωρισμός 5. Κανόνες συμπεριφοράς (Άρθρο 31) και ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας για τις υπηρεσίες εδάφους στους αερολιμένες (Άρθρο 32) Η πρόταση προβλέπει τον καθορισμό κανόνων συμπεριφοράς και ελαχίστων προτύπων ποιότητας για την εκτέλεση υπηρεσιών εδάφους τα οποία πρέπει να τηρούνται από το σύνολο των παρεχόντων υπηρεσίες εδάφους και τους χρήστες αερολιμένων που εξυπηρετούνται δι ιδίων μέσων. Ο εισηγητής στηρίζει τις διατάξεις του Άρθρου 31 για τους κανόνες συμπεριφοράς. Θεωρεί επίσης ότι τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας είναι απαραίτητα ώστε να διασφαλίζεται κατάλληλος συγχρονισμός των ενεργειών των πολλαπλών παρεχόντων υπηρεσίες εδάφους στους αερολιμένες και προκειμένου να διδαχθούν από την αρνητική εμπειρία του νέφους τέφρας και του χειμώνα του 2010. Ωστόσο, οι ακόλουθες δύο επιλογές μπορούν να εξεταστούν σε σχέση με την υιοθέτησή τους: α) τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας πρέπει να καθορίζονται από τους αερολιμένες και να είναι σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχει ορίσει η Επιτροπή στις κατ εξουσιοδότηση πράξεις (όπως προτείνεται στο Άρθρο 32) ή β) τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας πρέπει να ορίζονται από τους αερολιμένες κατόπιν έγκρισης από την εθνική αρχή ή από κοινού με την εθνική αρχή και, συνεπώς, χωρίς να απαιτούνται προδιαγραφές καθορισμένες από την Επιτροπή στις κατ εξουσιοδότηση πράξεις. 6. Κοινωνικές πτυχές του κανονισμού Ο εισηγητής αναγνωρίζει ότι, κατόπιν του αιτήματος της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων να εφαρμόσει το άρθρο 50 του Κανονισμού σε αυτή τη ρύθμιση, η DT\903294.doc 5/6 PE489.673v01-00
Διάσκεψη των Προέδρων αποφάσισε να χορηγήσει στην Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων αποκλειστική αρμοδιότητα να αποφασίσει σχετικά με την Αιτιολογική σκέψη 31 και τα Άρθρα 12, 20, 34, 39 στοιχεία ιβ), ιγ), ιδ) ιε) και 40 και συντρέχουσα αρμοδιότητα στις Αιτιολογικές σκέψεις 17 και 28. Ο εισηγητής σέβεται αυτή την απόφαση και συνεπώς σκοπεύει να μη συζητήσει τα θέματα που υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων στα πλαίσια της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού ούτε να τα περιλάβει στο σχέδιο έκθεσής του. Επίσης ενημερώνει τα μέλη της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού που επιθυμούν να τροποποιήσουν τα τμήματα του κειμένου που υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων να καταθέσουν τις τροπολογίες τους απευθείας στην Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων. Συμπεράσματα: Ο εισηγητής συμφωνεί με τους κύριους στόχους της πρότασης της Επιτροπής που σκοπεύουν στην περαιτέρω ελευθέρωση της αγοράς υπηρεσιών εδάφους. Χαιρετίζει τις διατάξεις της αμοιβαίας αναγνώρισης των εγκρίσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και των ελαχίστων προτύπων ποιότητας και στηρίζει ανεπιφύλακτα το πλήρες άνοιγμα της αγοράς για εξυπηρέτηση δι ιδίων μέσων και παροχή υπηρεσιών σε τρίτους. Τάσσεται επίσης υπέρ της αύξησης του αριθμού των παρεχόντων υπηρεσίες που επιλέγονται για «περιορισμένες υπηρεσίες» από δύο σε τρεις στους μεγάλους αερολιμένες, ωστόσο, προτείνει την εισαγωγή και ενός τετάρτου για την παροχή αυτών των υπηρεσιών στους μεγαλύτερους αερολιμένες της Ευρώπης. Παράλληλα, κατά την άποψη του εισηγητή, οι ορισμοί της εξυπηρέτησης δι ιδίων μέσων ή/και της υπεργολαβίας πρέπει να επανεξεταστούν ώστε να παρέχουν μεγαλύτερο εύρος επιλογών για τους χρήστες αερολιμένων κατά την επιλογή των παρεχόντων υπηρεσίες εδάφους. Για τον ίδιο σκοπό, η διαδικασία επιλογής πρέπει να απλοποιηθεί και οι απόψεις των χρηστών των αερολιμένων, ως βασικών πελατών των υπηρεσιών εδάφους, πρέπει να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το αποτέλεσμα της διαδικασίας επιλογής. Επιπλέον, πρέπει να εξεταστεί ένας λειτουργικός διαχωρισμός παράλληλα με τον νομικό διαχωρισμό και την απλή τήρηση χωριστών λογαριασμών ώστε να παρέχεται δίκαιος και μη στρεβλωμένος ανταγωνισμός στις υπηρεσίες εδάφους μεταξύ αερολιμένων, αεροπορικών εταιρειών και φορέων εξυπηρέτησης τρίτων. Τέλος, ο εισηγητής στηρίζει την ιδέα της θέσπισης κανόνων συμπεριφοράς και ελάχιστων προτύπων ποιότητας για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής ποιότητας και συντονισμού των υπηρεσιών εδάφους στους αερολιμένες, παρόλο που πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο αυτά πρέπει να εφαρμοστούν σύμφωνα με τις κατ εξουσιοδότηση πράξεις της Επιτροπής ή σύμφωνα με την προσέγγιση όπου οι αερολιμένες αποφασίζουν από κοινού με τις εθνικές αρχές. PE489.673v01-00 6/6 DT\903294.doc