ΜΕΤΡΗΤΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ ΤΥΠΟΥ ΦΟΡΗΤΟΥ ΑΡΘΡΩΤΟΥ ΒΡΑΧΙΟΝΑ Σήμερα η ανάγκη για μετρήσεις ακόμα μεγαλύτερης ακριβείας και αξιοπιστίας είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Σίγουρα οι πιο παλιοί θα συμφωνήσουν ότι, όλο και πιο πολύ, οι απαιτήσεις για ακρίβεια μετρήσεων μεγαλώνουν και οι ανοχές μικραίνουν. Τον κανόνα αυτόν ακολουθεί πιστά και μια ακόμα κατηγόρια κατασκευών που σχετίζεται με τεμάχια με μεγάλες διαστάσεις ή με συναρμογές τεμαχίων που τελικά καθιστά το μέγεθός τους μεγάλο. Με βασικό γνώμονα την ορθή συμπεριφορά της κατασκευής, οι ανοχές ακόμα και σε τεμάχια μεγάλων διαστάσεων, γίνονται όλο και πιο στενές, διασφαλίζοντας έτσι την αξιοπιστία αλλά και την ασφάλεια της κατασκευής. Μετρητική Μηχανή Συντεταγμένων ΑΡΘΡΩΤΟΥ ΒΡΑΧΙΟΝA ROMER ARM HEXAGON METROLOGY Τα συμβατικά όργανα μέτρησης όπως π.χ παχύμετρα, μικρόμετρα, κυλινδρόμετρα, αλφάδια, γωνιόμετρα κ.α πολύ συχνά αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες διαστασιολογικών μετρήσεων σε εύρος και ακρίβεια μετρήσεων. Επιπλέον φυσικά, αδυνατούν να καλύψουν την ανάγκη για σύνθετες μετρήσεις σε δύο ή και τρεις άξονες όπως για παράδειγμα μέτρηση επιπεδότητας, ομοαξονικότητας, παραλληλίας, καθετότητας, κωνικότητας κ.α. Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι συχνά απογοητευτικό αφού τελικά αδυνατούν να μετρήσουν ολοκληρωμένα & αξιόπιστα τα επιμέρους στοιχεία ή το σύνολο της κατασκευής. Δεδομένων λοιπόν των περιορισμών των συμβατικών μέσων ελέγχου, το κενό για την διασφάλιση της αξιοπιστίας των μετρήσεων μεγαλώνει συνεχώς. Το τεχνολογικό αυτό κενό έρχονται να καλύψουν οι Μετρητικές Μηχανές Συντεταγμένων (Coordinate Measuring Machine C.M.M. Articulated Arm) τύπου Φορητού Αρθρωτού Βραχίονα οι οποίες διαθέτουν δυνατότητα μέτρησης: Σε τρεις (3) άξονες Με ακρίβεια από 0,025mm Για τεμάχια μεγέθους έως 6 μέτρα. Αν και αυτού του τύπου οι μετρητικές μηχανές έχουν βρει μεγάλη απήχηση, στον έλεγχο μηχανολογικών κατασκευών, στο εξωτερικό έχουν ξεκινήσει πλέον δειλά και στον τόπο μας. Μερικοί από τους τομείς οι οποίοι μπορούν να επωφεληθούν από την χρήση τέτοιων μηχανών είναι: - Ποιοτικού Ελέγχου & Διασφάλισης Ποιότητας, αφού επιτρέπει την αξιόπιστη μέτρηση & έλεγχο της κατασκευής. - Ελέγχου Παραγωγής, αφού επιτρέπει μέσω του Αντίστροφου Σχεδιασμού την αναπαραγωγή εργαλείων παραγωγής, διασφαλίζοντας έτσι την απρόσκοπτη λειτουργία της παραγωγής. - Συντήρησης, αφού μπορεί να αναλυθεί η φθορά αλλά και να κατανοηθεί η συμπεριφορά της κατασκευής Σελίδα 1 από 6
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ Οι Φορητές CMM τύπου Αρθρωτού Βραχίονα με ακρίβεια μέτρησης από 0,025mm βρίσκουν την θέση τους στον χώρο της διαστασιολογικής μετρολογίας όπως φαίνεται στο σχήμα που ακολουθεί. Υστερώντας από τις Σταθερές CMM σε ότι αφορά την ακρίβεια των μετρήσεων αλλά και την έλλειψη δυνατότητας αυτοματοποιημένων μετρήσεων οι Φορητές CMM έχουν μια σειρά από πολύ σοβαρά πλεονεκτήματα να αντιπαραβάλουν που τις καθιστούν μια αρκετά αξιόλογη πρόταση στον χώρο των CMM και στην επίλυση διαστασιολογικών προβλημάτων. Σταθερές CMMs Φορητές CMMs Οπτικά Συστήματα Παχύμετρα Μικρόμετρα Μερικά από τα πλεονεκτήματα είναι: Μεγάλο Εύρος Μέτρησης με αρκετά Καλή Ακρίβεια Μέτρηση σε τρεις άξονες ακόμα και σε μέρη με Δύσκολη Πρόσβαση Φορητότητα Σύνδεση με Laser Scanners για ταχύτατο Αντίστροφο Σχεδιασμό (Αντιγραφή). Πλέον Οικονομική Λύση CMM σε σχέση ακρίβεια μέτρησης/εύρος μέτρησης Καλύτερος Λόγος Τιμής/Απόδοσης ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑΣ Μια Φορητή Μετρητική Μηχανή Συντεταγμένων Αρθρωτού Βραχίονα καταγράφει την θέση ενός σημείου στον χώρο με την ίδια αρχή λειτουργίας ενός βιομηχανικού ρομποτ ή για να γίνει ακόμα πιο αντιληπτό όπως ο ανθρώπινος βραχίονας. Ο χρήστης μετακινεί χειροκίνητα την κεφαλή μέτρησης σαν το δάχτυλο που καταλήγει το ανθρώπινο χέρι και το τοποθετεί στο σημείο που θέλει να μετρήσει ή να αντιγράψει και έτσι καταγράφει τις συντεταγμένες Χ,Υ,Ζ του ζητούμενου σημείου στον χώρο. Ο βραχίονας αποτελείται από μια σειρά σωλήνων ενωμένων με συνδέσμους οι οποίοι αποτελούν τους άξονες. Οι περισσότερες μηχανές διαθέτουν έξι (6) άξονες οι οποίοι καταλήγουν σε μια σταθερή βάση. Η βάση στήριξης μπορεί να τοποθετηθεί εύκολα και γρήγορα πάνω σε ένα τρίποδα, σε ένα σταθερό τραπέζι ή ακόμα και πάνω στο υλικό που πρόκειται να μετρηθεί. Οι σύνδεσμοι είναι κατασκευασμένοι από υψηλής ποιότητας ρουλεμάν με σκοπό να διασφαλιστεί η περιστροφή 360 0 γύρω από τον άξονα. Επίσης κάθε σύνδεσμος διαθέτει ένα γωνιακό κωδικοποιητή μεγάλης ακριβείας για να μετρήσει την απόλυτη γωνία που σχηματίζουν μεταξύ τους οι άξονες. Διαθέτοντας έξι τουλάχιστον βαθμούς ελευθερίας μια Μετρητική Μηχανή Συντεταγμένων Αρθρωτού Βραχίονα καταγράφει τη θέση ενός σημείου στον χώρο με βάση τις γωνίες που σχηματίζουν οι άξονες του βραχίονα. Σελίδα 2 από 6
Αναφορικά με την κεφαλή και τον αισθητήρα μετρήσεων, η οποία τοποθετείται στο τέλος του βραχίονα, ο χρήστης διαθέτει τις κάτωθι επιλογές: Α.) Κεφαλή Σημειακών Μετρήσεων Β.) Κεφαλή Σάρωσης Laser Scanning Γ.) Κεφαλή Ελέγχου & Αντιγραφής Σωληνώσεων Το υλικό κατασκευής αυτού του τύπου CMM είναι κατά κύριο λόγο ελαφρύ κράμα αλουμινίου. Παράλληλα, όμως οι εταιρείες κατασκευής CMM προσπαθούν να κατασκευάσουν μηχανές με πιο ελαφρά και άκαμπτα υλικά όπως τα καινούργια μοντέλα του οίκου ROMER HEXAGON METROLOGY. Οι CMM του οίκου ROMER μπορούν να κινούνται με έξι αλλά και επτά βαθμούς ελευθερίας και το υλικό κατασκευής τους τα καθιστά τα πλέον ελαφριά και άκαμπτα, της παγκόσμιας αγοράς, αφού είναι κατασκευασμένα από ανθρακονήματα Σχεδιασμός για μέγιστη ακαμψία με σκοπό την επίτευξη ακρίβειας 0,0255mm Υψηλής ανάλυσης encoders μεγίστης ακριβείας Έξι άξονες περιστροφής τύπου Non-stop με ρουλεμάν πολύ υψηλής ποιότητας. Περιστρεφόμενοι κατά 360 Κυρίως σώμα κατασκευασμένο κατά προτίμηση από ανθρακονήματα για μείωση του βάρους και για την ελαχιστοποίηση θερμοκρασιακών μεταβολών Εύκολη & γρήγορη στήριξη εντός λίγων λεπτών με την χρήση απλών ή μαγνητικών εργαλείων Ελαφρύς & εργονομικός καρπός για γρήγορη επιλογή των σημείων Κεφαλή επαφής για σημειακές μετρήσεις ή Laser Scanner ή ελέγχου σωληνώσεων Σελίδα 3 από 6
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Οι Μετρητικές Μηχανές Συντεταγμένων Φορητού Αρθρωτού Βραχίονα βρίσκουν εφαρμογή σε οποιοδήποτε τεμάχιο ή κατασκευή, μεγέθους μέχρι και 6 μέτρα για το οποίο απαιτείται τρισδιάστατη μέτρηση ή αντιγραφή. Επιπροσθέτως με την χρήση κατάλληλου λογισμικού και σημείων αναφοράς το εύρος μέτρησης αυξάνεται απεριόριστα. Οι πιο χαρακτηριστικές εφαρμογές βρίσκονται κυρίως στους κάτωθι τομείς: ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΩΛΗΝΩΝ ΣΑΡΩΣΗ & ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ Μερικοί αντιπροσωπευτικοί χώροι όπου έχουν εφαρμογή Φορητές CMM είναι: - Κατασκευή καλουπιών - Ναυπηγεία & Αεροπορική βιομηχανία - Αυτοκινητοβιομηχανία - Κατασκευή εργαλείων - Συναρμολόγηση κατασκευών - Πολιτισμό & έρευνα (π.χ αρχαία αγάλματα) LASER ΣΑΡΩΣΗ & ΜΕΤΡΗΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ LASER ΣΑΡΩΣΗ Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στην σύγχρονη τεχνολογία αντίστροφου σχεδιασμού με την χρήση ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗΣ ΣΑΡΩΣΗΣ LASER SCANNER. O χρήστης μπορεί με την χρήση ενός Laser Scanner να συλλέξει έως και 13.000 σημεία/δευτερόλεπτο με ιδιαίτερα μεγάλη αξιοπιστία. Τα σημεία αυτά στην συνέχεια μεταφέρονται σε ένα λογισμικό όπως είναι το 3DRESHAPER της HEXAGON METROLOGY το οποίο είναι σε θέση να διαχειριστεί ένα τέτοιο τεράστιο πλήθος σημείων. Στην συνέχεια ο χρήστης διαθέτοντας πλέον αυτά τα σημεία είναι σε θέση: Να διαχειριστεί ένα νέφος σημείων ASCII Να δημιουργήσει και να διαχειριστεί επιφάνειες αποτελούμενες από μια σειρά τριγώνων STL Nα δημιουργήσει στερεό μοντέλο σε περιβάλλον CAD, IGES, STEP Να αντιπαραβάλει τα μετρούμενα σημεία με το CAD αρχείο του τεμαχίου. Σελίδα 4 από 6 LASER SCANNER G-SCAN ROMER HEXAGON METROLOGY
ΜΕΤΡΗΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Παράλληλα με την χρήση του λογισμικού για αντιγραφή η μηχανή μπορεί να εξοπλισθεί και με ένα λογισμικό για την ανάλυση των μετρήσεων. Η ανάγκη για το συγκεκριμένο τύπο λογισμικού είναι μεγαλύτερη σε περιπτώσεις όπου η μηχανή κάνει σημειακές μετρήσεις ή επίσης σημειακής αντιγραφής μεγάλης ακρίβειας. To λογισμικό αυτό αναλύει τα μετρούμενα γεωμετρικά χαρακτηριστικά η/και επιφάνειες και στην συνέχεια ο χρήστης μπορεί να εκδώσει πλήρεις εκθέσεις μετρήσεων Ένα τέτοιο λογισμικό είναι το PCDMIS PORTABLE της HEXAGON METROLOGY ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι Φορητές Μετρητικές Μηχανές Συντεταγμένων Αρθρωτού Βραχίονα σίγουρα αποτελούν μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πρόταση όταν το ζητούμενο είναι η μέτρηση ή/και αντιγραφή μεγάλων τεμαχίων ή κατασκευών και αποτελούν σήμερα την πλέον αναπτυσσόμενη αγορά στον χώρο των Μετρητικών Μηχανών Συντεταγμένων Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα πλεονεκτήματα αλλά και οι περιορισμοί των Φορητών Μετρητικών Μηχανών Συντεταγμένων τύπου Αρθρωτού Βραχίονα Πλεονεκτήματα Άριστος λόγος τιμής / απόδοσης. Φορητότητα. Εύκολη & γρήγορη τοποθέτηση. Ταχύτατη & ποιοτική αντιγραφή μέσω 3D LASER SCANNERS Ευελιξία, με πρόσβαση σε σημεία τα οποία δεν είναι προσβάσιμα με χρήση συμβατικών ή οπτικών οργάνων. Μεγάλο εύρος μέτρησης, το οποίο μπορεί να επεκταθεί μέσω της τεχνολογίας leap-frog αλλά και επιπλέον αξόνων, όπως η ράγας μέτρησης. Ελαφριά & Ανθεκτική κατασκευή προσαρμοσμένη για τον χώρο της παραγωγής. Περιορισμοί Σχετικά περιορισμένη ακρίβεια μέτρησης (από 0,025mm) Έλλειψη αυτοματοποιημένων μετρήσεων Ανάγκη ανθρώπινης παρουσίας καθ όλη την διαδικασία των μετρήσεων Σελίδα 5 από 6
ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Όπως θα ήταν αναμενόμενο, οι εταιρείες κατασκευής φορητών CMM έχουν δώσει ιδιαίτερη έμφαση και βαρύτητα στην επίτευξη ακόμα μεγαλύτερης ακρίβειας μέτρησης. Συγκεκριμένα, σύντομα θα κυκλοφορήσει στην παγκόσμια αγορά το καινούργιο μοντέλο φορητής CMM με την ονομασία MULTIGAGE. Το μοντέλο αυτό αποτελεί μια συμπαραγωγή των εταιρειών ROMER, DEA και TESA (όλες μέλη του ομίλου HEXAGON METROLOGY) με κυρίαρχο χαρακτηριστικό την ακρίβεια μέτρησης μόνο 0,005mm ενώ το εύρος μέτρησης είναι 1200mm. Σάββας Δακαλής Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Υπεύθυνος Πωλήσεων Τεχνικόν Γραφείον Δ. Βρέκοσις Σελίδα 6 από 6