Χρήστος Μερεντίτης Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια Οδηγός προετοιμασίας για τη Γλώσσα

Χρήστος Μερεντίτης Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια Οδηγός προετοιμασίας για τη Γλώσσα

Θέση υπογραφής δικαιούχου δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, εφόσον η υπογραφή προβλέπεται από τη σύμβαση. Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (N. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Aπαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. Εκδόσεις Πατάκη Εκπαίδευση Χρήστος Μερεντίτης Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια Οδηγός προετοιμασίας για τη Γλώσσα Διορθώσεις: Μάγδα Τικοπούλου Υπεύθυνος έκδοσης: Υβόνη Καρύδη DTP: Κατερίνα Σταματοπούλου Φιλμ-μοντάζ: Μαρία Ποινιού-Ρένεση Copyright Σ. Πατάκης Α.Ε.Ε.Δ.Ε. (Εκδόσεις Πατάκη) και Χρήστος Μερεντίτης, Αθήνα, 2014 Πρώτη έκδοση από τις Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, Απρίλιος 2014 ΚΕΤ 9161 ΚΕΠ 208/14 ISBN 978-960-16-5645-8 ΠANAΓH TΣAΛΔAPH 38 (ΠPΩHN ΠEIPAIΩΣ), 104 37 AΘHNA, ΤΗΛ.: 210.36.50.000, 801.100.2665 - ΦAΞ: 210.36.50.069 ΚΕNΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΜΜ. ΜΠΕNΑΚΗ 16, 106 78 ΑΘΗNΑ, ΤΗΛ.: 210.38.31.078 ΥΠOΚ/ΜΑ: KOPYTΣAΣ (TEPMA ΠONTOY ΠEPIOXH B KTEO), 570 09 KAΛOXΩPI ΘΕΣΣΑΛONΙΚΗΣ, ΤΗΛ.: 2310.70.63.54, 2310.70.67.15 - ΦAΞ: 2310.70.63.55 Web site: http://www.patakis.gr e-mail: info@patakis.gr, sales@patakis.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Ταντ, ο χαμένος εξερευνητής... 2. Σμύρνη: η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης (1900-1922)... 3. Όταν μεγαλώσω θα γίνω αρχαιολόγος!... 4. Τα παιδιά της ελευθερίας η φυλή των Μοκέν στην Ταϊλάνδη... 5. Οικο-λογική και ευαισθησία από τη Δανία... 6. Μια Ανάβρα σεβασμού στο περιβάλλον... 7. «Μόνο μέσα σε ένα μουσείο δεν υπάρχουν αγράμματοι»... 8. Παιδιά σε θέσεις αληθινής ευθύνης!... 9. Μαθητές σε ρόλο διαμεσολαβητή... 10. Λωξάντρα... 11. Ο υπερπληθυσμός και ο υποσιτισμός στον Τρίτο Κόσμο... 12. Η προσωπικότητα του Λεονάρντο ντα Βίντσι... Απαντήσεις ασκήσεων... Βιβλιογραφία... Ευρετήριο γλωσσικών φαινομένων... 6 7 10 11 13 15 18 19 23 25 29 30 35 36 39 41 47 48 53 55 59 61 65 67 71 99 100

3. Όταν μεγαλώσω θα γίνω αρχαιολόγος! Πώς ορίζετε το επάγγελμά σας και ποιες είναι οι διάφορες μορφές του; Ο αρχαιολόγος είναι ο επιστήμονας που εξετάζει όχι μόνο τα υλικά κατάλοιπα, αλλά και όλο το φάσμα της ζωής του ανθρώπου στο παρελθόν. Από την άλλη, όμως, πλευρά, υπάρχουν και άλλου είδους παραλλαγές, όπως, για παράδειγμα, να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα 1. Αρχαία Ολυμπία, φωτ. Χρήστος Μερεντίτης. Επίσης, δεν είναι εύκολο να φανταστεί κάποιος ότι πολλές φορές αρχαιολόγοι είναι σύμβουλοι σε ταινίες, όπως, π.χ., η Τροία ή, πιο πρόσφατα, οι 300, ή ακόμη ότι ένας αρχαιολόγος μπορεί να σπουδάσει και μουσειολογία και να γίνει διευθυντής ενός μουσείου. Επομένως, υπάρχουν πάρα πολλές παραλλαγές, αλλά εγώ σας ανέφερα τις κυριότερες. Εσείς ποια παραλλαγή υπηρετείτε και γιατί; Η ιδιότητά μου του καθηγητή στο πανεπιστήμιο είναι η ουσιαστικότερη. Από την άλλη, όμως, μεριά, όπως καταλαβαίνετε, το να είναι κανείς διευθυντής σε ένα αρχαιολογικό μουσείο, όπως είναι κατά βάση το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, και μάλιστα ιδιωτικό, σημαίνει ότι μπορείς να δημιουργήσεις ενδεχομένως πολύ περισσότερα πράγματα και να υλοποιήσεις τις φιλοδοξίες σου, όπως εκθέσεις ευρημάτων και εκδόσεις βιβλίων, που έγιναν μέσα από τη διεύθυνση αυτού εδώ του μουσείου. Πώς είναι το εργασιακό σας περιβάλλον; Το εργασιακό μου περιβάλλον και στο πανεπιστήμιο, αλλά και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης είναι ιδανικό. Να προσθέσω, βέβαια, ότι το πιο 1. Ακαδημαϊκή καριέρα = να γίνει καθηγητής πανεπιστημίου. 13

ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης (Βιέννη), φωτ. Χρήστος Μερεντίτης. γοητευτικό περιβάλλον είναι αυτό του ανασκαφέα. Η ανασκαφή είναι από μόνη της ένα πολύ μεγάλο σχολείο. Ο αρχαιολόγος είναι ο πρώτος που θα αγγίξει ξανά ένα αντικείμενο που αφέθηκε εκεί χιλιάδες χρόνια πριν. Είναι η γοητεία του καλοκαιριού, αν θέλετε, των ανθρώπων που είναι μαζί σου και μαθαίνουν. Ποιες δεξιότητες θεωρείτε ότι είναι χρήσιμες για αυτό το επάγγελμα; Η παρατηρητικότητα, η φαντασία, αλλά και η διαίσθηση. Ποια στοιχεία της προσωπικότητας θεωρείτε ότι είναι χρήσιμα γι αυτό το επάγγελμα; Ο δυναμισμός, έτσι κι αλλιώς, σε όλα τα επαγγέλματα είναι ουσιαστικός. Θα πρόσθετα, επίσης, η έμπνευση, η επιμονή, η υπομονή, η αγάπη, αυτό που λέμε μεράκι. Ποια ήταν τα ερεθίσματα στην παιδική ή εφηβική σας ηλικία που σας ώθησαν να ακολουθήσετε αυτό το επάγγελμα; Μου άρεσαν πάρα πολύ οι άνθρωποι και, επειδή θα ήταν δύσκολο να τους εξετάσει κάποιος στο μέλλον, προτίμησα στο χθες για να μπορώ να παρατηρώ την εξέλιξή τους. Τι σπουδές ακολουθήσατε; Αρχικά, ευτύχησα να έχω πάρα πολύ καλούς δασκάλους και στο γυμνάσιο και στο λύκειο, στα Χανιά της Κρήτης, και μετά, συνειδητά, επέλεξα να παρακολουθήσω το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τότε που μεγάλες και σημαντικές μορφές της πόλης υπηρετούσαν εκεί, όπως ο δάσκαλός μου, ο Μανώλης Ανδρόνικος, ο Γιώργος ο Δεσπίνης, ο Κακριδής και άλλοι. Και φυσικά, αμέσως μετά σπούδασα στη Γερμανία, στη Βόννη. Τι σας προσφέρει, και τι σας στοιχίζει, αυτό το επάγγελμα; Μου προσφέρει τα πάντα και μου στοιχίζει τα πάντα. Θα έλεγα ότι πρέπει να προσέχει κάθε άνθρωπος, κάθε νέος, να μην κάνει ποτέ πράγματα που δεν τα λαχταράει η καρδιά του. Τι θα αλλάζατε στην πορεία σας αν ξεκινούσατε τώρα; Δεν πιστεύω ότι θα άλλαζα κάτι. 14

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Μουσείο του Ζεύγματος (Γκαζιαντέπ Τουρκίας), φωτ. Χρήστος Μερεντίτης. Τι συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που θέλει να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα; Να προσέξει να είναι έντιμος και παρατηρητικός και να το αγαπάει σαν να αγαπάει τον εαυτό του, δηλαδή να ταυτίζει, θα έλεγα, τη δουλειά του με το φάσμα και τα ενδιαφέροντα της ζωής του. Ποια βοηθήματα για αυτό το επάγγελμα θα ήταν χρήσιμα σε έναν νέο; Τώρα πια με το διαδίκτυο υπάρχουν εκατοντάδες βοηθήματα, αλλά εγώ νομίζω ότι το καλύτερο από όλα θα ήταν πολύ πριν ξεκινήσει την επιλογή να μπορέσει να πάει σε μια ανασκαφή. Αυτό είναι, πιστεύω, το μεγαλύτερο βοήθημα και το μεγαλύτερο μάθημα. Τι συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που δεν ξέρει αν θέλει να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα; Εάν δεν ξέρει, να μην το ακολουθήσει. (συνέντευξη του Νίκου Σταμπολίδη, διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και καθηγητή πανεπιστημίου στο τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας) Ασκήσεις 1η άσκηση Στο σχολείο σας γίνεται μια εκδήλωση για τον επαγγελματικό προσανατολισμό. Εσείς θα μιλήσετε για τις απαιτήσεις του επαγγέλματος του αρχαιολόγου. Γι αυτό τον σκοπό θα αξιοποιήσετε και όσα αναφέρει ο κ. Σταμπολίδης μεταφέροντας τις 6 τελευταίες ερωτήσεις και απαντήσεις στον πλάγιο λόγο. Μην ξεχάσετε να χρησιμοποιήσετε: α. προτασιακά επιρρήματα (π.χ., Ο κ. Σταμπολίδης αρχικά ανέφερε // ακολούθως είπε // επίσης ισχυρίστηκε ότι // ακόμη πιστεύει πως // Ο κ. Σταμπολίδης, επιπροσθέτως, θεωρεί ότι // στη συνέχεια υποστήριξε την άποψη πως // Τέλος, ο κ. Σταμπολίδης διατύπωσε την άποψη ότι κ.ά.), 15

ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ β. πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, πέρα από το ρήμα ερωτώμαι, για να γράψετε ότι κάποιος κάνει μια ερώτηση σε κάποιον άλλο (π.χ., ο κ. Σταμπολίδης δέχεται μια ερώτηση // του υποβάλλουν ένα ερώτημα // ο κ. Σταμπολίδης καλείται να απαντήσει κ.ά.) και γ. διαφορετικές εκφράσεις για να γράψετε ότι κάποιος απαντά (π.χ., Ο κ. Σταμπολίδης δίνει την απάντηση // πιστεύει ότι // απαντά πως κ.ά.). 2η άσκηση Κάποιος συμμαθητής σας δεν κατάλαβε ορισμένες φράσεις από τη συνέντευξη του κ. Σταμπολίδη. Μπορείτε να του εξηγήσετε τι σημαίνουν οι υπογραμμισμένες λέξεις; 1. Ο αρχαιολόγος είναι ο επιστήμονας που εξετάζει όχι μόνο τα υλικά κατάλοιπα, αλλά και όλο το φάσμα της ζωής του ανθρώπου στο παρελθόν. α. ντοκουμέντα β. παραγγέλματα γ. τεκμήρια δ. υπολείμματα 2. Ο αρχαιολόγος είναι ο επιστήμονας που εξετάζει όχι μόνο τα υλικά κατάλοιπα, αλλά και όλο το φάσμα της ζωής του ανθρώπου στο παρελθόν. α. φαντασία β. ιστορία γ. εύρος δ. άποψη 3. Το να είναι κανείς διευθυντής σε ένα αρχαιολογικό μουσείο, όπως είναι κατά βάση το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, σημαίνει ότι μπορείς να δημιουργήσεις περισσότερα πράγματα. α. κατά προσέγγιση β. περίπου γ. βιαστικά δ. κυρίως 4. Το να είναι κανείς διευθυντής σε ένα αρχαιολογικό μουσείο σημαίνει ότι μπορείς να υλοποιήσεις τις φιλοδοξίες σου. α. να φανταστείς β. να συλλάβεις γ. να υποστηρίξεις δ. να πραγματοποιήσεις 5. Το εργασιακό περιβάλλον και στο πανεπιστήμιο, αλλά και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης είναι ιδανικό. α. εργασιακός χώρος β. φυσικό περιβάλλον γ. εργασιακές συνθήκες δ. εργατικό δίκαιο 16

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ 6. Ο δυναμισμός σε όλα τα επαγγέλματα είναι ουσιαστικός. α. δύναμη β. δράση γ. δυνατότητα δ. μαχητικότητα 7. Να προσέξει να είναι έντιμος και παρατηρητικός. α. παρατηρήσιμος β. οξυδερκής γ. οξύς δ. αποφασιστικός 3η άσκηση Ξαναδιαβάστε προσεκτικά τη συνέντευξη και εντοπίστε: α. τους τοπικούς προσδιορισμούς β. τις συνδετικές λέξεις και τα προτασιακά επιρρήματα (εκτός από το και) Τοπικοί προσδιορισμοί Συνδετικές λέξεις + προτασιακά επιρρήματα 4η άσκηση Ένας φίλος σας σας λέει ότι θα ήθελε να ακολουθήσει ένα επάγγελμα στο οποίο να συνεργάζεται με άλλους ανθρώπους. Διαβάζοντας τη συνέντευξη του κ. Σταμπολίδη πιστεύετε ότι σε έναν αρχαιολόγο δίνεται αυτή η δυνατότητα; Αν ναι, σε ποιες περιστάσεις και με ποιους επαγγελματίες πιστεύετε ότι μπορεί να συνεργαστεί ένας αρχαιολόγος; 17

11. Ο υπερπληθυσμός και ο υποσιτισμός στον Τρίτο Κόσμο Αν γυρίσουμε λίγο πίσω στον χρόνο, θα διαπιστώσουμε ότι από το 1900 (1,63 δισεκατομμύρια) έως σήμερα ο πληθυσμός της Γης τετραπλασιάστηκε. Έτσι, ο παγκόσμιος πληθυσμός αγγίζει σήμερα τα 7 δισεκατομμύρια, ενώ, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ, αναμένεται να ξεπεράσει τα 10 δισεκατομμύρια το 2050. Ας υπενθυμίσουμε ότι η αναμενόμενη αυτή αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού κατά 3 δισεκατομμύρια θα οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση του πληθυσμού των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών. Στις χώρες αυτές, όπου οι λιμοί, οι επιδημίες και οι πόλεμοι έχουν περιοριστεί σημαντικά, οι γυναίκες εξακολουθούν να γεννούν πολλά παιδιά (4 5 κατά μέσο όρο), πολύ περισσότερα απ όσα είναι απαραίτητα ώστε ο πληθυσμός τους να παραμείνει σταθερός. Στις χώρες αυτές ζει η πλειονότητα των υποσιτιζόμενων λαών, και για τον λόγο αυτό εκεί ξέσπασαν το 2007 και το 2008 οι «εξεγέρσεις της πείνας», που συνδέονται με τη μεγάλη αύξηση στις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Ταυτόχρονα, στις περιοχές αυτές βρίσκονται τα γονιμότερα εδάφη του πλανήτη μας, η καλλιέργεια των οποίων συχνά έχει εγκαταλειφθεί από τους ντόπιους πληθυσμούς λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων. Έτσι, ακόμη και σήμερα 850 εκατομμύρια άνθρωποι δε διαθέτουν αρκετή τροφή για να ζήσουν. Η κατάσταση που επικρατεί οδηγεί ακόμη και στη λιμοκτονία ορισμένες υπανάπτυκτες περιοχές του πλανήτη, σε αντίθεση με την υπερ-διατροφή στις αναπτυγμένες χώρες του Βόρειου Ημισφαιρίου. Και οι δύο αυτές ακραίες καταστάσεις δημιουργούν προβλήματα. Επίσης, στις χώρες του Τρίτου Κόσμου τόσο η έλλειψη τροφίμων όσο και η κακή ποιότητα της τροφής προκαλούν πολύ σοβαρότερα προβλήματα υγείας, με αποτέλεσμα ακόμη και την αύξηση της θνησιμότητας 1. Το φαινόμενο της πείνας αποτελεί μια θλιβερή πραγματικότητα όχι μόνο για τις υπανάπτυκτες αλλά και για τις ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη, καθώς ακόμη και σε αυτές ένα μικρό τμήμα του πληθυσμού δεν έχει εξασφαλίσει ακόμα και σήμερα τις βασικές του διατροφικές ανάγκες. 1. Θνησιμότητα = το σύνολο των θανάτων σε μια περιοχή για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. 59

ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ Στο πρόβλημα της έλλειψης φαγητού έρχεται να προστεθεί και ένα άλλο, το πρόβλημα του νερού. Το νερό αποτελεί το 70% του ανθρώπινου οργανισμού. Πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Σε ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη ο υδροφόρος ορίζοντας 2 είναι ήδη μολυσμένος από τα φυτοφάρμακα και την αλόγιστη δράση των βιομηχανιών. Είναι προφανές ότι το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών συνεχώς διευρύνεται ακόμη και σήμερα, καθώς 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη μας προσπαθούν να επιβιώσουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα, ενώ με βάση πρόσφατα στοιχεία του ΟΗΕ, το εισόδημα των 49 φτωχότερων χωρών του κόσμου είναι μικρότερο από αυτό των τριών πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη μας. Τι πρέπει να γίνει Τίθεται, φυσικά, το εξής ερώτημα: Πώς απαντά η διεθνής κοινότητα στα προβλήματα αυτά; Μια πρώτη απάντηση δίνεται μέσω της επισιτιστικής βοήθειας, της βοήθειας σε τρόφιμα που παρέχεται είτε σε έκτακτες καταστάσεις (συγκρούσεις ή φυσικές καταστροφές) είτε για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Ωστόσο, ως προτιμότερη λύση θεωρείται η ανάπτυξη των καλλιεργειών στο Νότιο Ημισφαίριο. Μια ανάπτυξη που θα στηρίζεται στις παραδοσιακές μεθόδους καλλιέργειας, θα είναι προσανατολισμένη στη βιολογία και την οικολογία και θα συμβάλλει στην επισιτιστική ασφάλεια των πληθυσμών του Τρίτου Κόσμου, προσφέροντάς τους παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουν στον τόπο τους. Ταυτόχρονα, με αποφάσεις διεθνών οργανισμών, ολόκληρες περιοχές, ποτάμια και λίμνες έχουν ενταχθεί σε προγράμματα προστασίας, ώστε το νερό τους να είναι πόσιμο, ενώ τα δάση που καθαρίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα και την ατμόσφαιρα προστατεύονται από την καταστροφή. Παράλληλα, κάποιες επιχειρήσεις στις πλούσιες χώρες συμμετέχουν με ορισμένα από τα κέρδη τους στην οικονομική βοήθεια λιγότερο ανεπτυγμένων περιοχών του Τρίτου Κόσμου. Οι πρωτοβουλίες, όμως, αυτές είναι ελάχιστες μπροστά στην αλόγιστη χρήση φυσικών και ανθρώπινων πόρων που συντελείται παντού, η απαρίθμηση των οποίων και μόνο θα χρειαζόταν πολλαπλάσιο χρόνο από αυτόν που έχουμε στη διάθεσή μας. Ας αναλογιστεί, επομένως, ο καθένας το δικό του ατομικό και συλλογικό μερίδιο ευθύνης και ας αποφασίσουμε να αλλάξουμε τον κόσμο μας πριν να είναι αργά (κείμενο του Βύρωνα Γκοτζαμάνη, καθηγητή δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) 2. Υδροφόρος ορίζοντας = τα υπόγεια στρώματα της γης που περιέχουν νερό. 60

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Ασκήσεις 1η άσκηση Σας έχει ανατεθεί να παρουσιάσετε τα κυριότερα σημεία αυτού του κειμένου σε μια εκδήλωση στον δήμο σας. Επειδή, όμως, θα απευθυνθείτε και σε μεγάλους, θα πρέπει το λεξιλόγιό σας να είναι πιο σοβαρό. Λοιπόν, τι λέτε; Θέλετε να δοκιμάσετε να βρείτε λέξεις συνώνυμες με αυτές που υπογραμμίζονται στις παρακάτω προτάσεις; 1. Αν γυρίσουμε λίγο πίσω στον χρόνο, θα διαπιστώσουμε ότι από το 1900 (1,63 δισεκατομμύρια) έως σήμερα ο πληθυσμός της Γης τετραπλασιάστηκε. α. θα διαδεχτούμε β. θα διαθέσουμε γ. θα ανακαλύψουμε δ. θα αναζητήσουμε 2. Στις χώρες αυτές οι λιμοί, οι επιδημίες και οι πόλεμοι έχουν περιοριστεί. α. ασθένειες β. καταστροφές γ. πείνα δ. επιδημίες 3. Στις χώρες αυτές ζει η πλειονότητα των υποσιτιζόμενων λαών. α. πλειοδοσία β. πλειστηριασμός γ. πλατειασμός δ. πλειοψηφία 4. Στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες ξέσπασαν οι «εξεγέρσεις της πείνας». α. εξουσίες β. ξεσηκωμοί γ. εξέδρες δ. ξεχείλισμα 5. Στις περιοχές αυτές βρίσκονται τα γονιμότερα εδάφη του πλανήτη μας. α. δυναμικότερα β. γοητευτικότερα γ. ευεργετικότερα δ. ευφορότερα 6. Παρά την τεράστια αύξηση της παραγωγής αγροτικών προϊόντων. α. ασφάλεια β. άνοδος γ. περιορισμός δ. πρόσθεση 7. Η έλλειψη τροφίμων και η κακή ποιότητα της τροφής προκαλούν πολύ σοβαρότερα προβλήματα υγείας. α. προβλέπουν β. προωθούν γ. προκαθορίζουν δ. προξενούν 61

ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ 8. Πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. α. προσέγγιση β. προσαύξηση γ. προσδοκία δ. πρόσκληση 9. 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη μας προσπαθούν να επιβιώσουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. α. να επιβοηθήσουν β. να επιζητήσουν γ. να επιζήσουν δ. να επαναφέρουν 10. Το εισόδημα των 49 φτωχότερων χωρών του κόσμου είναι μικρότερο από αυτό των τριών πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη μας. α. είσπραξη β. εισροές γ. έσοδα δ. εισφορές 11. Μια πρώτη απάντηση δίνεται μέσω της επισιτιστικής βοήθειας. α. επίσημης β. τροφοδοτικής γ. θρεπτικής δ. επισφαλούς 12. H αγροτική ανάπτυξη πρέπει να είναι προσανατολισμένη στη βιολογία και την οικολογία. α. προσβάσιμη β. στραμμένη γ. επικυρωμένη δ. ασφαλισμένη 2η άσκηση Απαντήστε με μια παράγραφο στα ακόλουθα ερωτήματα: α. Πού οφείλεται η αύξηση του πληθυσμού στις υπανάπτυκτες περιοχές; β. Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που μαστίζουν τις υπανάπτυκτες χώρες του πλανήτη; γ. Για ποιον λόγο δεν έχουν αντιμετωπιστεί ακόμα αυτά τα προβλήματα και ποιες λύσεις πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να υιοθετηθούν; 3η άσκηση Εργάζεστε σε μια εφημερίδα και σας έχει ανατεθεί να γράψετε ένα άρθρο δύο παραγράφων με θέμα: «Το πρόβλημα της εύρεσης πόσιμου νερού στις αναπτυσσόμενες χώρες και οι πιθανές λύσεις». Ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας σάς ζητάει όμως να χρησιμοποιήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις και φράσεις, μιας και με αυτές περιγρά- 62

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ φεται το πρόβλημα καλύτερα. Λοιπόν; Τι λέτε; Τι θα γράφατε γι αυτό το θέμα με αυτό το λεξιλόγιο; 1. Στις υπανάπτυκτες χώρες οι λιμοί, οι επιδημίες και οι πόλεμοι έχουν περιορισθεί σημαντικά. 2. Στις φτωχές χώρες ζει η πλειονότητα των υποσιτιζόμενων λαών. 3. Το φαινόμενο της πείνας αποτελεί μια θλιβερή πραγματικότητα για τις υπανάπτυκτες χώρες του πλανήτη. 4. Σε ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη ο υδροφόρος ορίζοντας είναι ήδη μολυσμένος από τα φυτοφάρμακα και την αλόγιστη δράση των βιομηχανιών. 5. Κάποιες επιχειρήσεις στις πλούσιες χώρες συμμετέχουν με ορισμένα από τα κέρδη τους στην οικονομική βοήθεια λιγότερο αναπτυγμένων περιοχών του Τρίτου Κόσμου. 4η άσκηση Ποιες λύσεις προτείνονται από τον συγγραφέα για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού, ποιες προϋποθέσεις υπάρχουν για να εφαρμοστούν και ποιες λύσεις ήδη εφαρμόζονται; Καταγράψτε τες στα γρανάζια αυτού του σχεδιαγράμματος. 5η άσκηση Μια λέξη που συναντήσατε στο κείμενο είναι το επίθετο αλόγιστος/-η/-ο. Είναι μια σύνθετη λέξη από το στερητικό α- και το ρήμα λογίζομαι (= σκέφτομαι). Μπορείτε να σκεφτείτε λέξεις που είναι είτε παράγωγες είτε σύνθετες του ρήματος λογίζομαι; Σε ορισμένες περιπτώσεις σύνθετων λέξεων δίνονται και τα συνθετικά τους. 1. Οι μεγάλες εταιρείες έχουν υπαλλήλους που ασχολούνται με τα έσοδα και τα έξοδά τους, οι οποίοι ονομάζονται.... Μάλιστα, ο χώρος στον οποίο εργάζονται ονομάζεται.... 63

ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ 2. Για να πείσουμε τον μπαμπά ή τη μαμά να μας πάρει το καινούριο Nintendo, θα πρέπει να αναπτύξουμε έναν... (συν + λογίζομαι) που θα καταλήγει σε ένα συμπέρασμα. 3. Τα κομπιούτερ στα ελληνικά έχουν αποδοθεί με τη λέξη.... 4. Για όσους ανθρώπους δεν μπορούν να αναλάβουν τις ευθύνες τους λέμε ότι «έχουν το...». (α (στερ.) + κατά + λογίζομαι) 5. Όταν κάποιος λέει πράγματα τα οποία δεν έχουν καμία λογική, τότε λέμε ότι αυτός ο άνθρωπος.... 6. Πολλοί άνθρωποι ταξιδεύουν στο Νεπάλ για να κάνουν... (διά + λογίζομαι). 7. Στο τέλος του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου οι παράγοντες, ο προπονητής και οι παίκτες της ομάδας έκαναν τον ετήσιο... (από + λογίζομαι). 6η άσκηση Μια εφημερίδα ετοιμάζει ένα αφιέρωμα στους υποσιτιζόμενους λαούς. Δυστυχώς, όμως, ο διορθωτής της εφημερίδας αρρώστησε και έτσι δεν πρόλαβε να κάνει όλες τις απαραίτητες επεμβάσεις στο κείμενο ενός δημοσιογράφου. Μπορείτε να τον βοηθήσετε μέχρι να αναρρώσει αναλαμβάνοντας τη διόρθωση των ορθογραφικών λαθών; Τα τελευταία χρόνια όλο και περισότερα μέλη κυβερνήσεων, ανθρωπιστικών οργανισμών και δημοσιογράφοι αναφέρονται στην άβυσο της λιμοκτονίας στην οποία έχουν πέσει χιλιάδες άνθρωποι στον υπανάπτυκτο κόσμο. Η εκμετάλευση του εδάφους και του υπεδάφους αυτών των χωρών από ξένες εταιρείες δεν αφήνει και πολλά περιθώρια στους κατοίκους της κεντρικής και νότιας Αφρικής και της νοτιοανατολικής Ασίας να καλιεργήσουν τα χοράφια τους και έτσι να μπορέσουν να θρέψουν τους ίδιους και την οικογένιά τους. Χιλιάδες άνθρωποι σε αυτές τις περιοχές υπομένουν αγόγυστα τη θέση τους προσδοκόντας στη βοήθεια κάποιας ανθρωπιστικής οργάνοσης. Γεγονός, πάντως, είναι ότι θα πρέπει να γίνει μια νέα εκίνηση από όλες τις χώρες της Δύσης, προκειμένου να βοηθηθούν οι άνθρωποι που υποφέρουν από το λιμό σε όλο τον κόσμο. Θα πρέπει, συνεπώς, να απορίψουμε τη στάση αδιαφορίας που μπορεί κάποιες φορές να μας χαρακτιρίζει και να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας στις ανάγκες των υποσιτοιζόμενων συνανθρόπων μας. 64