ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΤΑ ΜΟΝΟΜΕΡΗ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟ ΔΕΣΜΟ.
1. ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΡΟΛΟΣ: Δομικός και Λειτουργικός ΜΟΝΟΜΕΡΗ: Αμινοξέα (20) ΔΟΜΗ ΑΜΙΝΟΞΕΟΣ 20 διαφορετικά αμινοξέα στις πρωτεΐνες διότι 20 διαφορετικές πλάγιες ομάδες.
Πεπτιδικός δεσμός ΤΡΟΠΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ Το ΟΗ - της καρβοξυλομάδας του πρώτου αμινοξέος συνδέεται με το Η + της αμινομάδας του επόμενου αμινοξέος
Επίπεδα οργάνωσης πρωτεϊνών
Πώς είναι δυνατό μόρια τα οποία είναι φτιαγμένα από τα ΙΔΙΑ είδη αμινοξέων να παρουσιάζουν τόσο ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ λειτουργίες ; Παρουσιάζουν διαφορετική αλληλουχία των αμινοξέων διαφορετική πρωτοταγής δομή διαφορετική δυνατότητα σχηματισμού δεσμών ανάμεσα στις πλευρικές ομάδες R αμινοξέων διαφορετική αναδίπλωση του μορίου στο χώρο διαφορετική δευτεροταγή και τριτοταγή δομή διαφορετική διαμόρφωση στο χώρο
Η τρισδιάστατη δομή μιας πρωτεΐνης καθορίζει τη λειτουργία που αυτή εκτελεί. Έκθεση μιας πρωτεΐνης σε ακραίες τιμές θερμοκρασίας ή pη οδηγεί στη ΜΕΤΟΥΣΙΩΣΗ Σπάζουν δηλαδή οι δεσμοί που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ των πλευρικών ομάδων R, Kαταστρέφεται η τρισδιάστατη δομή της και H πρωτεΐνη χάνει τη λειτουργικότητά της. π.χ η αλλαγή της υφής του ασπραδιού του αβγού κατά τη θέρμανση. Από διαυγές διάλυμα πρωτεϊνικών μορίων, γίνεται λευκό, αδιαφανές και συμπαγές.
2. ΝΟΥΚΛΕΪΚΑ ΟΞΕΑ ΡΟΛΟΣ: Λειτουργικός Καθορίζουν την παραγωγή των πρωτεϊνών και έτσι ελέγχουν όλες τις λειτουργίες και τα κληρονομικά γνωρίσματα των οργανισμών. Αποτελούν το ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ. ( Φέρουν τη γενετική πληροφορία ) 2 είδη νουκλεϊκών οξέων: το δεσοξυριβονουκλεϊκό DNA και το ριβονουκλεϊκό - RNA ΜΟΝΟΜΕΡΗ: Νουκλεοτίδια Υπάρχουν: Νουκλεοτίδια DNA (4) Νουκλεοτίδια RNA (4)
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟΥ ΔΕΣΜΟΥ ΦΩΣΦΟΔΙΕΣΤΕΡΙΚΟΥ ΔΕΣΜΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΕΣΜΟΥ Ο δεσμός αυτός δημιουργείται από τη σύνδεση του ΟΗ της πεντόζης του 1 ου νουκλεοτιδίου με την PO 4 του 2 ου (επόμενου) νουκλεοτιδίου Αποτελεί φαινόμενο συμπύκνωσης και πραγματοποιείται με την αφαίρεση ενός μορίου H 2 Ο
Το μόριο DNA είναι δίκλωνο, αποτελείται από 2 πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες Το μόριο έχει 2 περιοχές α. ένα σταθερό σκελετό Αποτελείται από μόρια φωσφορικής ομάδαςδεοξυριβόζης ενωμένων με φωσφοδιεστερικό δεσμό που επαναλαμβάνονται Βρίσκεται στο εξωτερικό του μορίου και είναι υδρόφιλος β. ένα μεταβλητό μέρος Είναι οι αζωτούχες βάσεις Βρίσκονται προς το εσωτερικό του μορίου και είναι υδρόφοβες
Οι αζωτούχες βάσεις της μιας αλυσίδας συνδέονται με δεσμούς υδρογόνου με τις αζωτούχες βάσεις της απέναντι αλυσίδας με βάση τον κανόνα της συμπληρωματικότητας Η ΑΔΕΝΙΝΗ συνδέεται με δύο δεσμούς υδρογόνου μόνο με τη ΘΥΜΙΝΗ και αντίστροφα Η ΚΥΤΟΣΙΝΗ συνδέεται με τρις δεσμούς υδρογόνου μόνο με τη ΓΟΥΑΝΙΝΗ και αντίστροφα Οι δύο αλυσίδες ενός μορίου DNA είναι συμπληρωματικές Οι δύο αλυσίδες ενός μορίου DNA είναι αντιπαράλληλες
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ DNA ως ΓΕΝΕΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Αποθήκευση της γενετικής πληροφορίας: Στο DNA περιέχονται οι πληροφορίες που καθορίζουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός οργανισμού Οι πληροφορίες αυτές οργανώνονται σε λειτουργικές μονάδες, τα γονίδια Διατήρηση και μεταβίβαση της γενετικής πληροφορίας: Από κύτταρο σε κύτταρο και από οργανισμό σε οργανισμό Εξασφαλίζεται με τον αυτοδιπλασιασμό του DNA - ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ Έκφραση της γενετικής πληροφορίας: Επιτυγχάνεται με τη σύνθεση των πρωτεϊνών - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΔΙΑΦΟΡΕΣ DNA - RNA DNA Μόριο ΔΙΚΛΩΝΟ ΔΕΟΞΥΡΙΒΟΖΗ ως πεντόζη ΑΖΩΤΟΥΧΕΣ ΒΑΣΕΙΣ A, T, G, C RNA Μόριο ΜΟΝΟΚΛΩΝΟ ΡΙΒΟΖΗ ως πεντόζη ΑΖΩΤΟΥΧΕΣ ΒΑΣΕΙΣ A, U, G, C
ΕΙΔΗ RNA - ΤΥΠΟΙ Υπάρχουν 4 είδη μορίων RNA Αγγελιοφόρο RNA (mrna) Μεταφέρει τη γενετική πληροφορία του DNA στα ΡΙΒΟΣΩΜΑΤΑ (τόπο σύνθεσης των πρωτεϊνών ) Μεταφορικό RNA (trna) Μεταφέρει ένα συγκεκριμένο αμινοξύ στα ΡΙΒΟΣΩΜΑΤΑ (τόπο σύνθεσης των πρωτεϊνών ) Ριβοσωμικό RNA (rrna) Συνδέεται με πρωτεΐνες και σχηματίζει τα ΡΙΒΟΣΩΜΑΤΑ (τόπο σύνθεσης των πρωτεϊνών ) Μικρό πυρηνικό RNA (snrna) Συνδέεται με πρωτεΐνες και συμμετέχει στην επεξεργασια του m-rna
3. ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ - ΣΑΚΧΑΡΑ ΡΟΛΟΣ: Λειτουργικός - Αποθήκη ενέργειας Δομικός Κυτταρίνη Κυτταρικό τοίχωμα φυτών ΜΟΝΟΜΕΡΗ: γλυκόζη κυριότερο ΜΟΝΟΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ΤΡΙΟΖΕΣ (3C) ΠΕΝΤΟΖΕΣ (5C) ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΔΙΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ΕΞΟΖΕΣ (6C) ΜΑΛΤΟΖΗ ΣΑΚΧΑΡΟΖΗ ΠΟΛΥΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ΑΜΥΛΟ ΚΥΤΤΑΡΙΝΗ ΓΛΥΚΟΓΟΝΟ ΛΑΚΤΟΖΗ
* CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 ΔΙΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ προκύπτει από τη διάσπαση του αμύλου, κατά τη διαδικασία της πέψης. Η λακτόζη είναι το σάκχαρο του γάλακτος. συστατικό των φρούτων - αποτελεί την κύρια πηγή γλυκόζης για τους ζωικούς οργανισμούς
Οι πολυσακχαρίτες προκύπτουν από τη συνένωση πολλών μορίων μονοσακχαριτών. ΚΟΙΝΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ οικοδομούνται από το ίδιο μονομερές, τη γλυκόζης ΔΙΑΦΟΡΕΣ ως προς το μέγεθος τη μορφή που παίρνει το μόριό τους στο χώρο το βιολογικό τους ρόλο ΣΤΑ ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Κυτταρίνη - Άμυλο ΣΤΑ ΖΩΪΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Γλυκογόνο ως αποταμιευτική ουσία.
ΤΡΙΟΖΕΣ (3C) ΜΟΝΟΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ΠΕΝΤΟΖΕΣ (5C) Δεοξυριβόζη, Ριβόζη ΕΞΟΖΕΣ (6C) Γλυκόζη Φρουκτόζη Γαλακτόζη ΜΑΛΤΟΖΗ Γλυκόζη + Γλυκόζη, ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΔΙΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ΣΑΚΧΑΡΟΖΗ Γλυκόζη + Φρουκτόζη ΛΑΚΤΟΖΗ Γλυκόζη + Γαλακτόζη ΠΟΛΥΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ΑΜΥΛΟ ΓΛΥΚΟΓΟΝΟ Φυτικός, αποθήκη ενεργειας Ζωϊκός, αποθήκη ενεργειας ΚΥΤΤΑΡΙΝΗ Φυτικός, δομικός ρόλος
3. ΛΙΠΙΔΙΑ - ΛΙΠΗ ΡΟΛΟΣ: Λειτουργικός - Αποθήκη ενέργειας Δομικός Φωσφολιπίδια ΜΟΝΟΜΕΡΗ: Είναι πολλά και διαφορετικά Χαρακτηριστικό: Δε διαλύονται στο νερό Α. ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΛΙΠΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ Β. ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ Γ. ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Α. ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΛΙΠΗ ΔΟΜΗ: 3 μόρια λιπαρών οξέων 1 μόριο γλυκερόλης ΔΙΑΚΡΙΣΗ Κορεσμένα ΛΙΠΗ Βρίσκονται κυρίως στα ΖΩΑ, ΣΤΕΡΕΗ ΜΟΡΦΗ (βούτυρο) Ακόρεστα ΛΙΠΗ Βρίσκονται κυρίως στα ΦΥΤΑ, ΥΓΡΗ ΜΟΡΦΗ (ελαιόλαδο) ΡΟΛΟΣ: Αποθήκη ενέργειας για το κύτταρο. Για το ίδιο βάρος, περικλείουν ΔΙΠΛΑΣΙΑ ποσότητα ενέργειας από τους Υδατάνθρακες Θερμομονωτικός, συσσώρευση στον υποδόριο ιστό
Β. ΦΩΣΦΟΛΙΠΙΔΙΑ ΔΟΜΗ: 2 μόρια λιπαρών οξέων 1 μόριο γλυκερόλης 1 φωσφορική ομάδα 1 μικρό πολικό μόριο ΔΙΑΚΡΙΤΑ ΜΕΡΗ ΜΟΡΙΟΥ ΚΕΦΑΛΗ ΥΔΡΟΦΙΛΗ (γλυκερόλη, φωσφορική ομάδα μικρό πολικό μόριο) ΟΥΡΑ - ΥΔΡΟΦΟΒΗ (λιπαρά οξέα) Κατά την τοποθέτηση τους στο νερό, σχηματίζουν ένα στρώμα. Σε αυτό οι Υδρόφιλες κεφαλιές βρίσκονται στον νερό και οι Υδρόφοβες ουρές προβάλλουν προς την εξωτερική επιφάνεια.
Στα κύτταρα, στην πλασματική μεμβράνη, τα φωσφολιπίδια συγκροτούν ΔΙΠΛΟΣΤΙΒΑΔΑ Υδρόφιλες κεφαλές : Εξωκυτταρικό- Ενδοκυτταρικό περιβάλλον Υδρόφοβες ουρές: βρίσκονται στο εσωτερικό της διπλοστιβάδας Έλξη μεταξύ των Υδρόφοβων ουρών Δημιουργία σταθερής και στενής σύνδεσης Βασική ιδιότητα για τη σύνθεση και λειτουργία των ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ
Γ. ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΔΟΜΗ: Διαφορετική από τις άλλες κατηγορίες Κυριότερο στεροειδές ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ προκαλεί προβλήματα στην υγεία Αρτηριοσκλήρυνση Ρόλος δομικός: συστατικό της πλασματικής μεμβράνης των ΖΩΪΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ