Review from 26/03/2018 Articlesize (cm2): 1415 Φιλελεύθερος Οικονομικός, από σελίδα 1 Customer: Author: Λευτέρης Αδειλίνης Rubric: ΠΑΙΔΕΙΑ Subrubric: Συνεργατικά Ιδρύματα Mediatype: Print ΜΑΡΙΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ Δεν μπορεί να γίνει Φορέας για όλα τα ΜΕΔ Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του Συνεργατισμού αλλά και των άλλων τραπεζών, εκτός από την οικονομία θα έχουν κόστος και στους φορολογούμενους, τονίζει ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Μάριος Ζαχαριάδης. Θεωρεί ότι η πρόσκληση προς επενδυτές να αγοράσουν μέρος των εργασιών της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά απαλύνει μόνο εν μέρα το πρόβλημα. Αμφιβάλλει εάν υπό τις συνθήκες η ΕΕ θα ανάψει το πράσινο φως για συμμετοχή του κράτους στον Φορέα που θα αναλάβει τα κόκκινα δάνεια. Επισημαίνει πως η σύσταση εθνικού φορέα για διαχείριση των κόκκινων δανείων του Συνεργατισμού και των άλλων τραπεζών δεν είναι εύκολη υπόθεση. «Κατ' αρχήν δεν μπορούν όλα τα προβληματικά δάνεια να ενταχθούν στον φορέα», σημειώνει και προσθέτει πως δεν διασφαλίζονται στο σύνολο οι πρώτες κατοικίες. Δεν μπόρα κάποιος να μένει εσαεί σε μια κατοικία χωρίς να πληρώσει ποτέ και τίποτε, ανάφερα.»7 Page 1 / 6
Δύσκολη υπόθεση ο Φορέας Μ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Αμφιβάλλω εάν υπό τις συνθήκες η ΕΕ ανάψει πράσινο για συμμετοχή του κράτους Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του Συνεργατισμού αλλά και των άλλων τραπεζών, εκτός από την οικονομία θα έχουν κόστος και στους φορολογούμενους. Σε συνέντευξη του στον «Φ», ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Μάριος Ζαχαριάδης, θεωρεί ότι η πρόσκληση προς επενδυτές να αγοράσουν μέρος των εργασιών της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά απαλύνει μόνο εν μέρει το πρόβλημα. Επισήμανε πως η σύσταση εθνικού φορέα για διαχείριση των κόκκινων δανείων του Συνεργατισμού και των άλλων τραπεζών δεν είναι εύκολη υπόθεση. Κατ' αρχάς δεν μπορούν όλα τα προβληματικά δάνεια να ενταχθούν στον φορέα. Επιπλέον, στην περίπτωση της Κύπρου στον φορέα θα πρέπει να συμμετέχει με κονδύλια και το κράτος. Εξέλιξη που δεν είναι σίγουρο ότι θα επιτρέψει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το όλο εγχείρημα δυσχεραίνει, όπως > Προς την ορθή κατεύθυνση το πιθανό «σπάσιμο» του Συνεργατισμού ^ Κλειδί για παρακάτω η αποκατάσταση της αξιοπιστίας των θεσμών αναφέρει ο κ. Ζαχα Ρ'άδης. το γεγονός ότι Π Κύπρος αντιμετωπίζ πρόβλημα αξιοπιστίαζτων θεσμών. Το δικαστικό σύστημα αρυεί υπερβολικά να διεκπεραιώσει υποθέσεις που αφορούν τράπεζες, επιχειρήσεις και ιδιώτες, ενώ η εταιρική διακυβέρνηση χωλαίνει όχι μόνο στον ιδιωτικό τομέα αλλά και στο Δημόσιο. Απαιτούνται ουσιαστικές τομές για να μπορέσει η Κύπρος να διατηρήσει το δημόσιο χρέος σε βιώσιμα επίπεδα, να μειώσει το κόστος του δανεισμού και να μην μείνει στην επενδυτική κατηγορία «σκουπίδια» για αρκετά ακόμα χρόνια. Πώς βλέπετε τη διαδικασία που ξεκίνησε για αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου ή και πώληση μέρους ή του συνόλου των εργασιών της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας (ΣΚΤ); Είναι προς τη σωστή κατεύθυνση ώστε να μπορέσουμε να ελαφρύνουμε το κόστος για τον φορολογούμενο, στον βαθμό βέβαια που θα βρεθούν επενδυτές να πάρουν κάποια κομμάτια του Συνεργατισμού. Και όταν λέμε φορολογούμενο, εννοούμε αυτούς που φορολογούνται σήμερα και τα παιδιά μας στο μέλλον, διότι το δημόσιο χρέος θα πάει για πολλά χρόνια. Μπορεί η ΣΚΤ να ελπίζει ότι Θα βρει επενδυτές να συμβάλουν στην αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου; Απ' ό,τι μόλις είπατε, είναι μάλλον πιο πιθανόν να βρεθούν ιδιώτες που θα ενδιαφερθούν για κάποιο κομμάτι του Συνεργατισμού. Πιθανότατα να υπάρξει ενδιαφέρον από ντόπιες τράπεζες για το καλό κομμάτι του Συνεργατισμού και κάποια ταμεία, που είναι διατεθειμένα, να πάρουν ρίσκο προσδοκώντας σε υψηλές αποδόσεις. Στον πάτο η αξιοπιστία Να το επεξηγήσουμε λίγο. Αυτή η αργοπορία στο δικαστικό σύστημα και η κακή εταιρική διακυβέρνηση τι επίδραση έχουν στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων; Κατ' αρχάς, αν δεν γίνεται η καλύτερη δυνατή εταιρική διακυβέρνηση από τους καλύτερους δυνατόν τεχνοκράτες, τότε προκύπτουν μεγαλύτερα προβλήματα. Το άλλο είναι το δικαστικό πλαίσιο και γενικά το ξεκαθάρισμα υποθέσεων που αφορούν και τις τράπεζες. Όταν αυτό παίρνει πέντε έξι επτά οκτώ χρόνια μεγαλώνει τις υποχρεώσεις των τραπεζών βάσει και των υπολογισμών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και ξεκάθαρα δυσχεραίνει τη θέση των τραπεζών. Είναι πολύ σημαντικό να καταγράψουμε τους αριθμούς. Πριν από πέντε χρόνια, το 2013, και βάσει των υπολογισμών της Παγκόσμιας Τράπεζας, ήμασταν η 110η χώρα στον κόσμο σε σύνολο 190 κρατών σε ό,τι αφορά την αργοπορία του δικαστικού συστήματος. Φέτος, το 2018, είμαστε στη θέση 138 της κατάταξης της Παγκόσμιας Τράπεζας, παρά το γεγονός ότι γνωρίζαμε το πρόβλημα. Στην εταιρική διακυβέρνηση, που αφορά στην ποιότητα των διοικητικών συμβουλίων, το ποιοι συμμετέχουν εκεί και με ποια κριτήρια, αν είναι τεχνοκρατικά, πολιτικά, ή άλλα, ήμασταν το 2013 επίσης η 110η χώρα σε σύνολο 137 κρατών, και τώρα είμαστε στη θέση 116. Σε ό,τι αφορά το δικαστικό σύστημα, είμαστε σήμερα στην ίδια θέση με τη Νιγηρία. Είναι καλό να το σημειώσουμε για να ξέρουμε ποιοι είμαστε και τι απαιτούμε όσον αφορά στην αξιοπιστία. Είναι καλό να αντιληφθούμε ότι μια χώρα πρέπει να είναι αξιόπιστη, αν θέλει να εξετάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ευνοϊκά αίτημα για τη δημιουργία φορέα διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων. Στις εισηγήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον φορέα το πρώτο πράγμα που αναφέρεται είναι να υπάρχει καλή εταιρική διακυβέρνηση, να μη γίνονται πολιτικές παρεμβάσεις και να εκδικάζονται σύντομα οι υποθέσεις. Υπάρχει, δηλαδή, πιθανότητα να μην δεχθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις εισηγήσεις της κυπριακής Κυβέρνησης για τη σύσταση αυτού του φορέα διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων; Κατ' αρχάς είναι θέμα αξιοπιστίας και αρχί Page 2 / 6
ζούμε κάπως αρνητικά. Δεν έχουμε κερδίσει αξιοπιστία βάσει των θεσμικών χαρακτηριστικών για το δικαστικό σύστημα και την εταιρική διακυβέρνηση. Αυτά είναι γνωστά ανά το παγκόσμιο και στην ΕΚΤ. Εξαρτάται, όμως, και από το πώς θα φτιάξουμε αυτό τον φορέα. Μιλάμε για κάποια κακά δάνεια που θα μπουν σε έναν «υπομονετικό» φορέα, έτσι ώστε να υπάρχει ένας μακρύτερος ορίζοντας διαχείρισης τους, χωρίς φυσικά να σταματήσει να απαιτείται η αποπληρωμή των δανείων. Έχει βέβαια σημασία και το τι θα μπει στον φορέα. Πα παράδειγμα, θα μπουν μόνο οι πρώτες κατοικίες από τον Συνεργατισμό, ή μήπως θα μπουν και κάποιες πρώτες κατοικίες από τις άλλες τράπεζες που πληρουν κάποια χαρακτηριστικά μεγέθους, συν την αποδεδειγμένη πρόθεση του δανειζόμενου να προσπαθεί να πληρώνει; μήπως θα μπουν όλα τα κακά δάνεια, Kl εδώ μιλάμε για πολύ μεγαλύτερα ποσά; θα μπουν όλες οι πρώτες κατοικίες, όπου και πα^' τα ποσα ει~ ναι υψπ^ά. Δεν δικαιολογείται, επίσης, να μπει στον φορέα δάνειο ενός ανθρώπου που στρατηγικά δεν πληρώνει, το δάνειο για κατοικία που είναι τεράστια και η αξία της δεν συνάδει με τις απολαβές του ιδιοκτήτη της... Page 3 / 6
ΕΧΟΥΜΕ ΣΧΕΔΟΝ ΦΘΑΣΕΙ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΜΗΔΕΝ Δικαιολογούνται οι αντιδράσεις και η έντονη κριτική κατά της ηγεσίας της ΣΚΤ αλλά και κατά της Κυβέρνησης για μη σωστούς χειρισμούς που έφεραν τα πράγματα σε αυτό το σημείο; Βεβαίως θα πρέπει να ασκηθεί κριτική για το γεγονός ότι έχουμε φθάσει σε σημείο που έχουμε λιγότερες λύσεις. Αυτό, όμως, προδιαγραφόταν και λόγω των θεσμικών χαρακτηριστικών που προϋπήρχαν και συνεχίζουν να υπάρχουν και τα οποία δυσκολεύουν τις τράπεζες να κινηθούν με ταχύτητα, ενώ ανεβάζουν και τις υποχρεώσεις τους. Αναφέρομαι στο δικαστικό σύστημα, στην αργοπορία που παρατηρείται στην εκδίκαση οποιασδήποτε υπόθεσης που αφορά μη εξυπηρετούμενα δάνεια και όχι μόνο. Αναφέρομαι επίσης και στην κακή εταιρική διακυβέρνηση που διέπει όλο το σύστημα. Page 4 / 6
Όταν είσαι στο ίδιο επίπεδο με τη Νιγηρία... Ποιο είναι το πρότυπο που εισηγείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη σύσταση ενός φορέα διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων; Η Κομισιόν απαιτεί κατ' αρχάς να είναι ο φορέας ανεξάρτητος, να προστατευθεί με συγκεκριμένες πρόνοιες από πολιτικές παρεμβάσεις και να διοικείται από τεχνοκράτες με βάση αντικειμενικά κριτήρια, κι όχι πολιτικά, κομματικά ή οποιαδήποτε άλλα. Και εμείς δεν φημιζόμαστε ότι δεν παρεμβαίνουμε πολιτικά... Κάθε άλλο. Και από τις κατατάξεις που αναφέραμε προηγουμένως (με βάση τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας) στην Ευρώπη είμαστε τελευταίοι ή μεταξύ των τελευταίων. Όταν είσαι στο ίδιο επίπεδο με τη Νιγηρία, δεν είσαι πάνω από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα εκτός, κάποιες φορές, από την Ελλάδα. Επίσης, στην εισήγηση της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να είναι ιδιωτικός ο φορέας, χωρίς κρατικά κεφάλαια. Και σε αυτό δεν έχει ένσταση. Στη συνέχεια, για να συμμετέχει το κράτος με οποιοδήποτε, άμεσο ή έμμεσο, τρόπο η Κομισιόν θέτει κάποιους ιδιαίτερους κανόνες. Είναι κανόνες που, σύμφωνα με μια πρώτη δική μου πρόχειρη ανάγνωση, δεν είμαι σίγουρος ότι τους πληρούμε. Βέβαια, το πρότυπο που εισηγείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει λάβει ακόμα την τελική του μορφή. Θεωρώ, πάντως, ότι στη δική μας περίπτωση και για ένα κομμάτι των προβληματικών δανείων θα χρειαζόταν να συμμετέχει αν μας αφήσουν και το κράτος. Page 5 / 6
Δεν διασφαλίζονται στο σύνολο οι πρώτες κατοικίες Στην περίπτωση που συμμετέχει το κράτος στον φορέα διαχείρισης προβληματικών δανείων Θα υπάρξει κόστος και ενδεχομένως μεγάλο και για τον φορολογούμενο πολίτη... Βεβαίως θα έχει κόστος. Και είναι εκεί που πρέπει να κρίνουμε γιατί ο φορολογούμενος και ο μελλοντικός φορολογούμενος, τα παιδιά μας που δεν έχουν ψήφο και ούτε τα λαμβάνει υπόψη κάποιος, να επωμιστούν αυτό το βάρος επειδή κάποιοι επέλεξαν να έχουν τρόπο ζωής που δεν συνάδει με τις απολαβές τους. Επομένως, κατά τη γνώμη μου, αν θα γίνει ο φορέας θα πρέπει να γίνει για συγκεκριμένες πρώτες κατοικίες. Δεν πρέπει να διασφαλιστεί συνολικά η πρώτη κατοικία. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η δυνατότητα κάποιων ανθρώπων να ζουν με βάση τις απολαβές τους. Και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να μπει ένα ανώτατο όριο στην αξία αυτών των πρώτων κατοικιών, που να μην είναι πολύ υψηλό. Το δεύτερο κριτήριο είναι να δούμε αν ο δανειζόμενος σταμάτησε να πληρώνει με γνώμονα κάποια στρατηγική, ή αν πλήρωνε ο άνθρωπος και ξαφνικά Δεν μπορεί κάποιος να μένει εσαεί σε μια κατοικία χωρίς να πληρώσει ποτέ και τίποτε έχασε τη δουλειά του. Οι τράπεζες, ο φορέας, η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, οι τεχνοκράτες δηλαδή κι όχι οι πολιτικοί, μπορούν να εξακριβώσουν κάτι τέτοιο. Άρα το κριτήριο για να μπει ένα δάνειο στον φορέα δεν είναι μόνο η οροφή ως προς την αξία του, αλλά και το αν ο δανειζόμενος έχει δείξει πρόθεση να πληρώνει, δεν είναι αυτό που λέμε στρατηγικός κακοπληρωτής. Το θίξατε προηγουμένως αλλά Θα ήθελα να το διευκρινίσουμε περαιτέρω. Αν δημιουργηθεί ο φορέας για τα προβληματικά δάνεια, θα πάρει κυρίως δάνεια του Συνεργατισμού, ή και των άλλων τραπεζών; Εφόσον δημιουργηθεί αυτός ο εθνικός φορέας δεν νομίζω ότι μπορεί να πάρει μόνο δάνεια από μια τράπεζα. Θα πρέπει με κάποια κριτήρια να πάρει από διάφορες τράπεζες. Σε διαφορετική περίπτωση, θα ήταν διάκριση. Θα ενταχθούν στον φορέα κάποια μικρά δάνεια που αφορούν πρώτες κατοικίες απ' όλες τις τράπεζες. Θα μπει ένα μέρος των δανείων του Συνεργατισμού, ο οποίος έχει πολύ μεγάλο κομμάτι προβληματικών δανείων για πρώτες κατοικίες. Θα ενταχθούν, όμως, στον φορέα και δάνεια από άλλες τράπεζες. Αυτό το είδος των δανείων αφορά πρώτες κατοικίες, οι οποίες με τα σημερινά δεδομένα είναι αδύνατον να εκποιηθούν. Πράγματι, λοιπόν, ο φορέας θα πάρει ένα πολύ προβληματικό κομμάτι και θα αφήσει, στον Συνεργατισμό και στις άλλες Τράπεζες, άλλα λιγότερο προβληματικά δάνεια, που δεν αφορούν τόσο πρώτες κατοικίες. Και τι θα γίνει με τα κόκκινα δάνεια που θα μείνουν στον εθνικό φορέα διαχείρισης, αν τον εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα αφεθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να ζουν στην πρώτη τους κατοικία χωρίς να πληρώνουν δόσεις και να μεταφέρουμε μερικά δισεκατομμύρια στους φορολογούμενους σήμερα αλλά και στο μέλλον. Αυτό θα έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες για τη βιωσιμότητα του χρέους κι αν όχι σε αυτήν, σίγουρα θα έχει επιπτώσεις στο κόστος του δανεισμού. Μπορεί επίσης να αποτελέσει τον λόγο για τον οποίο θα παραμείνουμε σε μη επενδυτική κατηγορία για αρκετά ακόμα χρόνια. Π' αυτό θα πρέπει, επιτέλους, να βαδίσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση, όσον αφορά στο δικαστικό σύστημα, γενικά το σύστημα διεκπεραίωσης υποθέσεων για επιχειρήσεις και ιδιώτες, αλλά και σε ό,τι αφορά την εταιρική διακυβέρνηση. Τα προβλήματα στο θεσμικό πλαίσιο τα ξέραμε εδώ και χρόνια, αλλά δεν κάναμε τίποτα για ουσιαστική βελτίωση τους. Page 6 / 6