Conseil UE Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 12 Φεβρουαρίου 2016 (OR. en) 6006/16 LIMITE PUBLIC CLIMA 10 ENV 59 ONU 13 DEVGEN 18 ECOFIN 87 ENER 19 FORETS 6 AGRI 57 MAR 42 AVIATION 22 COMPET 47 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Η συνέχεια της COP 21 (Κλιματική αλλαγή) - Συζήτηση προσανατολισμού 1. Στις 23-24 Οκτωβρίου 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε σχετικά με το πλαίσιο πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 και αποφάσισε να επανέλθει σε αυτό το ζήτημα μετά την 21η Διάσκεψη των Μερών της σύμβασης πλαισίου του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (CoP 21), που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι από τις 30 Νοεμβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου 2015. 2. Στις 6 Μαρτίου 2015, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της γνωστοποίησαν με την εθνικά καθορισμένη πρόθεση συνεισφοράς (INDC) τους ενόψει της CoP 21 τη δέσμευσή τους για την από κοινού επίτευξη έως το 2030 δεσμευτικού στόχου μείωσης των εγχώριων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40 % για το σύνολο της οικονομίας σε σύγκριση με το 1990. 6006/16 ΓΕΧ/γπ/ΘΛ 1 DG E 1B LIMITE EL
3. Στις 12 Δεκεμβρίου 2015, η CoP 21 στο Παρίσι αποτέλεσε σημείο καμπής στην παγκόσμια δράση για την κλιματική αλλαγή με την υιοθέτηση της παγκόσμιας και νομικώς δεσμευτικής Συμφωνίας του Παρισιού. Η Συμφωνία αυτή βασίζεται στην αρχιτεκτονική της παγκόσμιας κλιματικής διακυβέρνησης για την περίοδο μετά το 2020, η οποία αναμένεται να επαναφέρει τον κόσμο στη σωστή πορεία αποφυγής των επικίνδυνων κλιματικών αλλαγών μέσω του περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε επίπεδα πολύ κατώτερα των 2 C. 4. Στις 17-18 Δεκεμβρίου 2015, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρέτισε το ιστορικό αποτέλεσμα που επετεύχθη στο Παρίσι. Κάλεσε την Επιτροπή να αξιολογήσει τα αποτελέσματα της CoP 21 έως τον Μάρτιο του 2016, ιδίως ως προς το πλαίσιο πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030, και να προετοιμάσει τα επόμενα στάδια. 5. Τον Φεβρουάριο του 2016, η Επιτροπή αναμένεται να εκδώσει ανακοίνωση σχετικά με τα αποτελέσματα της CoP 21 και τα επόμενα βήματα για την ΕΕ. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν αναλάβει ισχυρό ηγετικό ρόλο στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα. Για να αξιοποιήσουν αυτά τα αποτελέσματα, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να εξακολουθήσουν να διαμορφώνουν προορατική στάση, ιδίως σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της εθνικά καθορισμένης πρόθεσης συνεισφοράς (INDC) τους μέσω της κατάρτισης του πλαισίου πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 σε συνδυασμό με τον πενταετή κύκλο φιλοδοξίας που καθορίστηκε στη Συμφωνία του Παρισιού. 6. Στις 4 Μαρτίου 2016, στο Συμβούλιο (Περιβάλλον) θα πραγματοποιηθεί συζήτηση προσανατολισμού για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της CoP 21, ιδιαίτερα ενόψει του πλαισίου πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030, καθώς και για την προετοιμασία των επομένων σταδίων. 6006/16 ΓΕΧ/γπ/ΘΛ 2 DG E 1B LIMITE EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Αρχικός απολογισμός της Προεδρίας για τη Συμφωνία του Παρισιού Η Συμφωνία του Παρισιού είναι μια νομικώς δεσμευτική πολυμερής συμφωνία που έχει εγκριθεί από 195 χώρες. Η ΕΕ κατέβαλε έντονες πολιτικές προσπάθειες και διαδραμάτισε ενεργό και καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας φιλόδοξης και ισορροπημένης συμφωνίας. Το τελικό αποτέλεσμα, που επετεύχθη υπό την αποτελεσματική και επιτυχή γαλλική Προεδρία, ανταποκρίνεται στις προσδοκίες. Η διάσκεψη του Παρισιού χαρακτηρίστηκε από τη δυναμική συμμετοχή τόσο των κρατικών όσο και των μη κρατικών φορέων. 187 Συμβαλλόμενα Μέρη υπέβαλαν τις εθνικά καθορισμένες προθέσεις συνεισφοράς (INDCs) τους, καθιερώνοντας έναν νέο τρόπο διαμόρφωσης μιας κοινής παγκόσμιας προσπάθειας για τη μείωση των εκπομπών, καθώς και των κινδύνων και των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Όταν εφαρμοστούν, αυτές οι συνεισφορές θα οδηγήσουν σε σημαντική απόκλιση από τις εκπομπές του συνήθους επιχειρηματικού μοντέλου έως το 2030, αλλά δεν αρκούν για να μπει ο πλανήτης σε τροχιά επίτευξης των εγκεκριμένων στόχων ως προς τη θερμοκρασία. Οι μη κρατικοί φορείς ανέλαβαν ισχυρές δεσμεύσεις για ευρύ φάσμα δράσεων με στόχο τόσο τον μετριασμό όσο και την προσαρμογή, οι οποίες υποστηρίζουν και λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς τις δράσεις που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις τους. Η Συμφωνία του Παρισιού παρέχει σαφείς κατευθυντήριους στόχους για όλες αυτές τις προσπάθειες, γεγονός που είχε αποτελέσει σημαντικό αίτημα της ΕΕ. Σε ό,τι αφορά τον μετριασμό, στη συμφωνία ορίζεται μακροπρόθεσμος στόχος διατήρησης της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε επίπεδα πολύ κατώτερα των 2 C και συνέχισης των προσπαθειών περιορισμού της στον 1,5 C. Για τον σκοπό αυτό, οι παγκόσμιες εκπομπές θα πρέπει να φτάσουν στα ανώτατα επίπεδά τους το συντομότερο δυνατόν και στη συνέχεια να μειωθούν ταχέως, ώστε να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ εκπομπών και καταβοθρών διοξειδίου (ήτοι, κλιματική ουδετερότητα) κατά το δεύτερο ήμισυ του αιώνα, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα. Η Συμφωνία επισημαίνει, επίσης, τη σημασία των δράσεων προσαρμογής ορίζοντας μακροπρόθεσμο στόχο για την προσαρμογή προκειμένου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα και να περιοριστεί η ευπάθεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Τον πυρήνα της συμφωνίας αποτελεί μια νομικώς δεσμευτική διάταξη, σύμφωνα με την οποία κάθε Μέρος οφείλει να καταρτίσει, να παρουσιάσει και να τηρήσει όσο το δυνατόν πιο φιλόδοξες διαδοχικές εθνικά καθορισμένες προθέσεις συνεισφοράς για τον μετριασμό, στις οποίες θα αποτυπώνεται η πρόοδος με την πάροδο του χρόνου. Επιπλέον, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι αυτών των προθέσεων συνεισφοράς, τα Μέρη θα εφαρμόσουν εγχώρια μέτρα μετριασμού. 6006/16 ΓΕΧ/γπ/ΘΛ 3
Ένα από τα κυριότερα επιτεύγματα της ΕΕ είναι η προσθήκη πενταετούς κύκλου φιλοδοξίας, που αποσκοπεί στην τακτική ανανέωση των μεμονωμένων και των συλλογικών φιλοδοξιών. Ο πρώτος κύκλος θα ξεκινήσει το 2018 με διάλογο διευκόλυνσης στο πλαίσιο του οποίου τα Μέρη θα προβούν σε απολογισμό των συλλογικών προσπαθειών τους για την επίτευξη του μακροπρόθεσμου στόχου. Ο διάλογος του 2018 θα αποτελέσει ευκαιρία πιλοτικής εφαρμογής και περαιτέρω ανάπτυξης της διαδικασίας για τις παγκόσμιες ανασκοπήσεις του 2023 και του 2028. Επιπλέον, θα πρέπει να διαθέτει ως βάση τεκμηρίωσης, μεταξύ άλλων, την ειδική έκθεση της Διακυβερνητικής επιτροπής για την αλλαγή του κλίματος (IPCC) σχετικά με τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε επίπεδο κατά 1,5 C υψηλότερο από τα προβιομηχανικά επίπεδα και τις σχετικές πηγές των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Μετά από αυτόν τον διάλογο, αναμένεται από τα Μέρη που έχουν θέσει στόχους για το 2025 να παρουσιάσουν τις διαδοχικές τους προθέσεις συνεισφοράς το 2020, ενώ τα Μέρη που έχουν θέσει στόχους για το 2030, όπως η ΕΕ, καλούνται να ανακοινώσουν ή να ανανεώσουν την πρόθεση συνεισφοράς τους και να επαναλαμβάνουν τη διαδικασία κάθε πέντε έτη. Στις προθέσεις συνεισφοράς όλων των Μερών θα αποτυπώνεται η πρόοδος σε σχέση με τις προηγούμενες συνεισφορές σε ό,τι αφορά τον βαθμό φιλοδοξίας των στόχων. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε επίπεδα πολύ κατώτερα των 2 C, θα πρέπει να αναληφθούν ουσιαστικές επιπλέον δεσμεύσεις κατά τον πρώτο κύκλο αναθεώρησης. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει επίσης να προετοιμαστούν για τον πρώτο κύκλο φιλοδοξίας. Η Συμφωνία του Παρισιού καλεί επίσης τα Μέρη να παρουσιάσουν έως το 2020 το όραμά τους σε πιο μακροπρόθεσμη βάση έως τα μέσα του αιώνα, με τη μορφή στρατηγικής ανάπτυξης με χαμηλές εκπομπές. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να ξεκινήσουν τις απαραίτητες προετοιμασίες για την κατάρτιση μιας τέτοιας στρατηγικής. Άλλο ένα κομβικό στοιχείο της Συμφωνίας για την ΕΕ είναι το κοινό και ενισχυμένο πλαίσιο διαφάνειας για την εξασφάλιση της σαφήνειας τόσο σε επίπεδο δράσης όσο και σε επίπεδο υποστήριξης, το οποίο θα παρέχει ευελιξία για τη διαφοροποίηση των δεσμεύσεων παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης ανάλογα με τις διαφορετικές ικανότητες των Μερών. Το αποτέλεσμα αυτό της Διάσκεψης του Παρισιού αποτελεί καλή αφετηρία για την εφαρμογή καθορισμένων λογιστικών κανόνων, προκειμένου να επαληθευθεί εάν τα Μέρη τηρούν τις δεσμεύσεις τους, και καθιστά δυνατή την κατάρτιση νέων μηχανισμών για τη λογιστική καταγραφή των μειώσεων εκπομπών που αποτελούν αντικείμενο εμπορίας. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι πολλές από αυτές τις διατάξεις αφορούν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία για την προσαρμογή και τα μέτρα εφαρμογής. 6006/16 ΓΕΧ/γπ/ΘΛ 4
Σε ό,τι αφορά την κλιματική χρηματοδότηση, η συμφωνία καθορίζει ως στόχο της οι ροές χρηματοδότησης να συνάδουν με την επίτευξη χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την κλιματικά ανθεκτική ανάπτυξη. Για τον σκοπό αυτό, απαιτείται παγκόσμια μεταστροφή τόσο στις ιδιωτικές όσο και τις δημόσιες ροές επενδύσεων. Επιπλέον, επιβεβαιώνει εκ νέου τον ηγετικό ρόλο των ανεπτυγμένων χωρών στην παροχή χρηματοδοτικών πόρων, ενθαρρύνοντας ωστόσο και άλλα Μέρη να συνεισφέρουν. Στην απόφαση ορίζεται στόχος κινητοποίησης 100 δισ. δολαρίων ΗΠΑ ετησίως μέχρι το 2020, με απώτερο ορίζοντα το 2025, ενώ για την περίοδο μετά το 2025 θα καθοριστεί νέος και υψηλότερος στόχος. Η Συμφωνία του Παρισιού ενθαρρύνει τα Μέρη να ενισχύσουν την εγχώρια δράση και τη διεθνή συνεργασία τόσο για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και μειώνοντας την ευπάθειά τους, όσο και για τις απώλειες και ζημίες που υφίστανται. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται οι προσπάθειες επίτευξης ισορροπίας μεταξύ του μετριασμού και της προσαρμογής στη χρηματοδότηση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, εστιάζοντας στις ανάγκες των φτωχών και ευπαθών χωρών. Οι αναπτυγμένες χώρες δωρητές καλούνται, επίσης, να παρουσιάσουν χάρτες πορείας με ορίζοντα το 2020 σχετικά με τη χρηματοδότηση για να καταδείξουν τη συμβολή τους στην παγκόσμια προσπάθεια κινητοποίησης χρηματοδοτικών πόρων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η συμφωνία παρέχει στα Μέρη σαφή καθοδήγηση στο πλαίσιο των προσπαθειών τους να ενισχύσουν τις δράσεις της περιόδου προ του 2020 και να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα πριν από την έναρξη ισχύος της συμφωνίας. Η ΕΕ θα έχει άφθονες ευκαιρίες να αποδείξει την αποφασιστικότητά της να υλοποιήσει το πρόγραμμα εφαρμογής για την προσαρμογή, τον μετριασμό και τη χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένης της κύρωσης της τροπολογίας της Ντόχα. Εκτός από τις επίσημες δράσεις της περιόδου προ του 2020 στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού, το θεματολόγιο δράσης Λίμας - Παρισιού θα αποτελέσει διαρκές πλαίσιο διαλόγου για την ενίσχυση του βαθμού φιλοδοξίας. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συγκαταλέγονται στα πρώτα Μέρη που παρουσίασαν τις συλλογικές εθνικά καθορισμένες προθέσεις συνεισφοράς τους στις 6 Μαρτίου 2015. Το επόμενο στάδιο για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της αφορά την έγκριση εγχώριων πολιτικών σε αυτό το πλαίσιο. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προετοιμαστούμε για την κύρωση της Συμφωνίας του Παρισιού. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει τώρα να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους. Εφαρμόζοντας συγκεκριμένες δράσεις, η Ευρώπη θα συνεχίσει να έχει τον ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, η οποία συμφωνήθηκε στο Παρίσι. 6006/16 ΓΕΧ/γπ/ΘΛ 5
Ερωτήματα προς τους υπουργούς Οι υπουργοί καλούνται να μελετήσουν τον απολογισμό της Προεδρίας σχετικά με τη Συμφωνία του Παρισιού. Για να παράσχει καθοδήγηση για την ανταλλαγή απόψεων κατά την σύνοδο του Συμβουλίου (Περιβάλλον) στις 4 Μαρτίου 2016, η Προεδρία εκπόνησε τα ακόλουθα ερωτήματα: 1. Συμφωνείτε με την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της CoP21 από την Προεδρία; 2. Ποιες είναι οι πρώτες αντιδράσεις σας σχετικά με την ανακοίνωση για τα αποτελέσματα της CoP21 και τα επόμενα βήματα της ΕΕ, η οποία παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή; 6006/16 ΓΕΧ/γπ/ΘΛ 6