ΙΣΤΟΡΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΗΘΙΚΗΣ ΣΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ Ενότητες: 46 (Οργάνωση, Κατεχόµενης Ευρώπης) και 48 (Κατοχή, Αντίσταση) Υπεύθυνες: Κοσκοσά Π. Πόγα Ν. όριζα Α. Χρήση: Γραπτών Ιστορικών πηγών Έργων τέχνης Ιστορικών ντοκουµέντων µαρτυριών (YouTube)
Στόχοι: 1) Εµβάθυνση και προβληµατισµός -Για τις εγκληµατικές πράξεις του Ναζισµού. -Ανάδειξη της Αντίστασης και της ηθικής πλευράς του αγώνα ενάντια στον Ναζισµό. - Σύνδεση µε Επικαιρότητα (Επίδραση Νεοναζιστικών ιδεών σήµερα, επιθετική οικονοµική πολιτική σήµερα, πτώχευση των λαών). 2) Επαφή µε διαφορετικές ιστορικές πηγές. 3) ιαπίστωση ότι από διαφορετικές ιστορικές πηγές οδηγούµαστε µε διαφορετικούς τρόπους στη γνώση θεµάτων (βιωµατική γνώση).
Σενάριο Μαθηµάτων 5 διδακτικώνωρών (για εµβάθυνση της Ιστορικής Ύλης) 1ηώρα Παρουσίαση της ύλης του Βιβλίου µε τη συνεργασία των παιδιών Σύνδεση µε τα προηγούµενα Κατάλληλες καθοδηγητικές ερωτήσεις Προβληµατισµός, συζήτηση Όταν δεν απαντούν τα παιδιά, µόνο τότε απαντά ο καθηγητής (Παράδειγµα) 2ηώρα Μοίρασµα του υλικού στις οµάδες εξηγήσεις και δουλειά των οµάδων
3ηώρα Παρουσίαση οι οµάδες 1,2,3 4ηώρα Παρουσίαση οι οµάδες 4,5,6 5ηώρα Επιλογή από το επιπλέον υποστηρικτικό υλικό κάποιων θεµάτων για επεξεργασία, εµβάθυνση και προβληµατισµός όλης της τάξης µαζί (3 θέµατα από τα 6).
Υλικό Οµάδας 1 Οργάνωση κατεχόµενης Ευρώπης 1) ιώξεις Εβραίων Σχολ. Βιβλίο Γ Γυµνασίου (εν. 46) σελ. 127 κειµ. 1 2) Περιοδικό Χρονικά έκδοση Κεντρικού Ισραηλίτικου Συµβουλίου της Ελλάδας Τόµος ΚΘ τεύχος 201 (2006) µαρτυρίες, καταθέσεις επιζώντων (σελ. 76-78) 3) Β Παγκόσµιος Πόλεµος και Ολοκαύτωµα των Ελλήνων Εβραίων 1941-44 (εβρ. Μουσείο Ελλάδος (σελ. 8-9) Ερωτήσεις 1) Τι σηµαίνει διαλογή; Πως χαρακτηρίζετε αυτή την πράξη; 2) Πως συµπεριφέρονταν οι Γερµανοί στους κρατούµενους; 3) Τι καταδεικνύει η αντιµετώπιση των ανθρώπων από τους ενσαρκωτές της ιδεολογίας του Ναζισµού; 4) Πώς χρησιµοποιήθηκε η επιστήµη και οι επιστήµονες στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης; 5) Ποιος ο σκοπός των πειραµάτων; (Συνδέστε τον µε την Ρατσιστική Ιδεολογία του Χίτλερ) 6) Γενικά στα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης εντοπίστε τις ενέργειες που συνιστούν ενέργειες καταπάτησης των ικαιωµάτων του Ανθρώπου και προβληµατιστείτε πως αυτές οδηγούν σε εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας.
Υλικό Οµάδας2 - Κατοχή -Πείνα - έσµευση Οικονοµικών Πόρων 1) Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη Γ Λυκείου σελ. 268-273 2) Φωτογραφίες (φωτοτυπίες) Φωτογραφίες Βούλα Παπαϊωάννου YouTube Φωτογραφίες από YouTube Το Χρονικό της Κατοχής (επιλογή) Ερωτήσεις 1) Βλέποντας τα Σχεδιαγράµµατα τι συµπέρασµα βγάζετε για την οικονοµική εκµετάλλευση του πλούτου της Ελλάδας από τους Γερµανούς; 2) Πιστεύετε ότι αυτή η εκµετάλλευση σχετίζεται µε την πείνα; 3) «Ανάγνωση» των φωτογραφιών και σύνδεσης µε τα κείµενα για την πείνα (έχουν δοθεί εξηγήσεις πώς γίνεται η «ανάγνωση» µιας φωτογραφίας) 4) Τι συµπεράσµατα βγάζουµε για την πείνα στην κατοχή; Τι ρόλο έπαιξαν τα συσσίτια; Ποιοι τα οργάνωσαν;
Υλικό Οµάδας 3 Τάγµατα Ασφάλειας Αντίσταση 1) σελ. 132 Σχολ. Βιβλίου Γ Γυµνασίου κείµενο 1 2) Ιστορία Σύγχρονης Ελλάδας 1941 1974 (Σ. Γρηγοριάδης) έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπίας σελ. 248, 263 Ερωτήσεις 1) α) Για ποιο λόγο δηµιουργήθηκαν και από ποιον τα Τάγµατα Ασφαλείας; β) Γιατί εντάχθηκαν αυτοί που εντάχθηκαν στα Τάγµατα Ασφαλείας; γ) Αργότερα γιατί κάποιοι αποχώρησαν; 2) Ποια η στάση τους απέναντι στο ΕΑΜ ΕΛΑΣ και ποια η σχέση τους µε τους Γερµανούς; 3) Τι δείχνουν τα παραπάνω για τη στάση µέρους των Ελλήνων στα χρόνια της Κατοχής; 4) Αντίθετα τι επιδιώκουν οι δυνάµεις της Αντίστασης; Πώς στέκονται απέναντι στους Έλληνες που συντάσσονται µε τον εχθρό; Πώς τους χαρακτηρίζουν;
Υλικό Οµάδας 4 Αντίσταση Ελεύθερη Ελλάδα 1) Προηγούµενο βιβλίο έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία σελ. 64,130 2) Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη Γ Λυκείου σελ. 281,279-280 Μια απεργία στην Γερµανοκρατούµενη Αθήνα Ο Γοργοπόταµος 3) ύο Αντάρτικα Τραγούδια Ερωτήσεις 1) Μορφές Αντίστασης µέσα από τα κείµενα. Περιοχές που έλεγχαν οι οργανώσεις της αντίστασης. 2) Ποια εξέλιξη συνέβη στον πόλεµο (1943) και τι κατάφεραν οι Αντιστασιακές οργανώσεις; 3) α) Ποια η κορυφαία πράξη της Αντίστασης Τι πέτυχε και πότε έγινε; Γιατί στέφθηκε µε επιτυχία ενώ ήταν δύσκολη επιχείρηση γ) Ποιές οι ενέργειες των Γερµανών µετά από αυτήν την Αντιστασιακή πράξη 4) Μέσα από τα 2 αντάρτικα τραγούδια α) Σε ποιες περιοχές έδρασε το Αντάρτικο (ΕΑΜ ΕΛΑΣ) β) Ποιοι σκοποί του αποτυπώνονται;
Οµάδα 5 Αντίποινα Μπλόκα 1) Προηγούµενο βιβλίο έκδοση Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας σελ. 264,266-7,268 2) Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ Λυκείου Σφαγή των Καλαβρύτων Οµάδα 6 (Συνεργασία µε Οµάδα 5) Η Τέχνη αποτυπώνει τα εγκλήµατα των Γερµανών και τη Στάση των Αντιστασιακών 1) YouTube Καισαριανή τραγούδι και κείµενο, τραγούδι Καισαριανή (Μουσική Στ. Ξαρχάκος, στιχ. Λ. Παπαδόπουλος). 2) C.D. Λουδοβίκος των Ανωγείων «Η γιορτή των Ανέµων» (τραγούδι: Ω Παναγιά µου Ανωγειανή), συνοδευτικό κείµενο ντοκουµέντο στο C.D. και στίχοι τραγουδιού. 3) Ξυλογραφία του Μπλόκου της Κοκκινιάς 17 Αυγούστου 1944 (φωτοτυπία)
Ερωτήσεις (για οµάδα 5) 1) Τι ήταν τα αντίποινα και τα µπλόκα; Γιατί τα οργάνωναν οι κατακτητές; 2) Ποιος ήταν ο τρόπος που τα οργάνωναν και πως κρίνετε αυτές τις πράξεις; 3) Μέσα από τα κείµενα σε ποιες περιοχές µαθαίνουµε ότι τα οργάνωσαν; Βρέστε µε τη βοήθεια του καθηγητή αυτές τις περιοχές στο χάρτη. Ερωτήσεις (για οµάδα 6) 1) α) ηµιουργοί των τραγουδιών β) Βρείτε στο YouTube την ηµεροµηνία γέννησής τους. Πιστεύετε ότι τα έργα τέχνης συνδέονται µε βιώµατα των δηµιουργών τους; Τι σηµαίνει αυτό για τη δηµιουργία έργων τέχνης; 2) Πως το κάθε έργο αποτυπώνει τα γεγονότα; Έχουν συναισθηµατική φόρτιση; Τι ιδέες προβάλλει το κάθε έργο; 3) «Ανάγνωση» της Ξυλογραφίας (αναλυτικές ερωτήσεις διατυπώνονται στο επιπλέον υλικό) 4) Πως συνδέονται τα έργα τέχνης µε τις ιστορικές πηγές;
Επιπλέον Υποστηρικτικό Υλικό (για επεξεργασία µε όλη την τάξη ή εναλλακτικά χωρισµένο σε οµάδες) 1) YouTube Καταχνιά (Μουσ. Χρ. Λεοντής, στιχ. Κ. Βίρβος) Τραγούδι ε θέλω να µου δέσετε τα µάτια Ολόκληρο Βιβλίο Κώστας Βίρβος Λαϊκή Στιχουργική Ανθολογία (σελ. 248,253) 2) Ποίηµα Μπ. Μπρεχτ Στους Γερµανούς Φαντάρους (φωτοτυπία) 3) YouTube - Το Ολοκαύτωµα των Καλαβρύτων (13 εκεµβρίου 1943) (3 ) - ίστοµο 1944 (6.03 ) 4) Αούσβιτς 2ος Παγκόσµιος Πόλεµος (11.19) YouTube 5) Ξυλογραφία του Μπλόκου της Κοκκινιάς 17 Αυγούστου 1944 φωτοτυπία (στο YouTube το βρήκαµε µισό) 6) Το Χρονικό της Κατοχής 2 YouTube (πείνα, θύµατα πείνας, συσσίτια) (2.57-4.08) (4.24-9.25) (10.00-13.00) (13.10-17.17) (18.00-20.00) (23.00-25.00) (27.00-28.00)
για 1 Ερωτήσεις για επιπλέον Υποστηρικτικό Υλικό 1) α) Τι πληροφορίες παίρνουµε από τα στοιχεία βιογραφίας του Στιχουργού β) Βίωσε ο ίδιος τις καταστάσεις που καταγράφει στο τραγούδι του; (κείµενο) 2) α) Στο YouTube Η εισαγωγή πού αναφέρεται και πώς συνδέονται οι στίχοι του τραγουδιού µε τα γεγονότα της Γερµανικής Κατοχής β) Τι συναισθήµατα και τι ιδεολογία περνάει για των αγώνα των Ελλήνων; για 2 1) Ποιες οι ιδέες του Μπ. Μπρεχτ σχετικά µε τον πόλεµο που εξαπέλυσαν οι Γερµανοί εναντίον των λαών; 2) Τι διαπιστώνουµε όταν βλέπουµε ότι ένας µεγάλος συγγραφέας Γερµανός είναι αντιχιτλερικός; Ψάξτε του YouTube σχετικά µε τη στάση του Μπ. Μπρέχτ στα χρόνια του Χίτλερ. για 3 1) Πως οι πράξεις των γερµανών στοιχειοθετούν έγκληµα κατά του άµαχου πληθυσµού; 2) Ποιος διηγείται στο [ ίστοµο]. Τι σκέψεις σας προκαλεί η πράξη των Γερµανών και τι η πράξη των Ελλήνων. Τα συναισθήµατα και οι προβληµατισµοί σας.
για 4 1) Αριθµός θυµάτων Β Παγκοσµίου Πολέµου 2) Πόσοι φυλακίστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης; 3) Πως συµπεριφέρονταν στους κρατούµενους; 4) Πόσοι φυλακίστηκαν εκεί; 5) Πως γίνονταν η εξόντωση; Πόσοι εξοντώθηκαν; Πόσοι σώθηκαν; 6) Συναισθήµατα, σκέψεις, προβληµατισµό που σας προκαλούν οι εικόνες του Ντοκουµέντου. 7) Τον προβληµατισµό σας για τις εγκληµατικές πράξεις του Ναζισµού. για 5 1) Παρατηρείστε την Ξυλογραφία και περιγράψτε την αναλυτικά (µε λεπτοµέρειες) 2) Συσχετίστε την µε τα κείµενα που ακούσατε σχετικά µε τα µπλόκα. 3) Εντοπίζετε ανάµεσα στους Γερµανούς και Έλληνες συνεργάτες τους; Πως τους ξεχωρίζετε; Που εντάσσονταν αυτοί; 4) Πιστεύετε ότι το βίωµα του καλλιτέχνη παίζει σηµαντικό ρόλο στην δηµιουργία του έργου τέχνης; Γιατί;
για 6 1) α) ιαλέγουµε κάποιες από τις φωτογραφίες και τις σχολιάζουµε, β) Γενικό συµπέρασµα από όλο το εικονιστικό υλικό. 2) Αντίθεση ανάµεσα στην διατροφή των κατακτητών (σχολιάστε λεπτοµέρειες) 3) Ποιος ήταν ο αριθµός των θυµάτων της πείνας; 4) Πληροφορίες για τα συσσίτια (Σχολιάστε ιδιαίτερα τη βοήθεια από το Τουρκικό πλοίο) 5) Σκέψεις συναισθήµατα και προβληµατισµός γι αυτά που παρακολουθήσαµε Πρόσθετο Υλικό από YouTube Χωρίς επεξεργασία και ερωτήσεις - Μαρτυρίες της Κατοχής στην Ελλάδα (40.57) - Η πείνα στην περίοδο της Κατοχής 1941-1944 (9.44) - Τάγµατα Ασφαλείας στην κατοχή (9.00) ΤΕΛΟΣ