IP/04/466 Βρυξέλλες, 7 Απριλίου 2004 Εαρινές οικονοµικές προβλέψεις της Επιτροπής 2004-2005 για τη ζώνη του ευρώ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις προσχωρούσες και υποψήφιες χώρες Οι οικονοµίες της ζώνης ευρώ και της ΕΕ άρχισαν να ανακάµπτουν κατά το δεύτερο ήµισυ του έτους, αφού προηγουµένως είχαν υποχωρήσει στο κατώτατο σηµείο του συγκυριακού κύκλου κατά το πρώτο ήµισυ του 2003. Ο µέσος ρυθµός ανάπτυξης για όλο το έτος υπολογίζεται στο 0,4% στη ζώνη ευρώ και στο 0,8% στην ΕΕ. Η ανάκαµψη αναµένεται να επιταχυνθεί κατά το τρέχον έτος και η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στο δυναµισµό της παγκόσµιας ανάπτυξης και του διεθνούς εµπορίου καθώς και στην παρατηρούµενη επάνοδο της εµπιστοσύνης µεταξύ των εγχώριων παραγωγών και καταναλωτών. Για το 2004 αναµένεται ότι ο µέσος ρυθµός ανάπτυξης θα αυξηθεί στο 1,7% για τη ζώνη ευρώ και στο 2% για την ΕΕ, ενώ για το 2005 προβλέπεται σταθεροποίηση του ρυθµού αυτού στο 2,4% περίπου. Εκτός από την τόνωση που προκαλεί η αυξηµένη παγκόσµια ζήτηση, οι κυριότεροι παράγοντες στους οποίους θα στηριχθεί η ανάκαµψη είναι η ύπαρξη ευνοϊκών µακροοικονοµικών συνθηκών, η συνεχιζόµενη µείωση του πληθωρισµού, οι ευνοϊκές χρηµατοπιστωτικές συνθήκες καθώς και η πρόοδος στην υλοποίηση των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων. Η ανάκαµψη ενισχύεται από τις αυξηµένες επενδυτικές δαπάνες, οι οποίες µε τη σειρά τους οφείλονται στην εντονότερη άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης. Παρά την προβλεπόµενη αυτή ανάκαµψη της οικονοµικής δραστηριότητας, η παρατεταµένη επιβράδυνση της οικονοµικής δραστηριότητας αναµένεται ότι θα συνεχίσει να επηρεάζει αρνητικά τα αποτελέσµατα της αγοράς εργασίας. Η αύξηση της απασχόλησης αναµένεται να ανέλθει στο 0,3% το 2004 και να βελτιωθεί κάπως (0,9%) το 2005. 1. ιαφορετικές δηµοσιονοµικές εξελίξεις µεταξύ των κρατών µελών Μετά την επιδείνωση που προκύπτει από τις εκτιµήσεις για το 2003, το έλλειµµα γενικής κυβέρνησης στη ζώνη του ευρώ αναµένεται να παραµείνει σταθερό στο 2,7% του ΑΕΠ το 2004 (2,6% στην ΕΕ). Σε σχέση µε το 2003, το αποτέλεσµα της γενικής κυβέρνησης αναµένεται να επιδεινωθεί το τρέχον έτος σε πολλές χώρες της ΕΕ, αντισταθµιζόµενο από βελτίωση στη Γερµανία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Αυστρία και το ΗΒ. Στην περίπτωση της ανίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας, η επιδείνωση αντιστοιχεί στη µείωση του πλεονάσµατος. Σε ορισµένες περιπτώσεις, η κατάσταση αυτή υπαγορεύει την ενεργοποίηση των οργάνων δηµοσιονοµικής εποπτείας που προβλέπονται από τη Συνθήκη και από το ΣΣΑ. Ειδικότερα:
Στις Κάτω Χώρες η υπέρβαση από το έλλειµµα του ορίου του 3% του ΑΕΠ το 2003 απαιτεί την άµεση εκπόνηση έκθεσης για την ύπαρξη υπερβολικού ελλείµµατος (άρθρο 104 παράγραφος 3). Η εφαρµογή των επόµενων σταδίων της διαδικασίας υπερβολικού ελλείµµατος θα αποφασιστεί µε βάση τα µέτρα που έχουν ληφθεί για τη διόρθωση της κατάστασης το 2004. Στην Ιταλία, το έλλειµµα του προϋπολογισµού ήταν ελαφρά χαµηλότερο από το 2½% του ΑΕΠ κατά το 2003. Σύµφωνα µε τις προβλέψεις της Επιτροπής το έλλειµµα θα υπερβεί το 3% του ΑΕΠ το 2004. Η διακοπή της πτωτικής πορείας του χρέους, το οποίο µε ποσοστό 106% του ΑΕΠ είναι το υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ, αποτελεί µια επιπλέον πηγή ανησυχίας. Το γεγονός αυτό υπαγορεύει την άµεση ενεργοποίηση του µηχανισµού έγκαιρης προειδοποίησης προκειµένου οι αρχές να λάβουν τα απαιτούµενα µέτρα προσαρµογής. Στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία που κοινοποιήθηκαν από την κυβέρνηση, το έλλειµµα του προϋπολογισµού αυξάνεται σε τιµές ακριβώς κάτω από το 3% του ΑΕΠ το 2003. Με βάση τα στοιχεία αυτά, η Επιτροπή προβλέπει ότι το έλλειµµα θα υπερβεί το 3% το 2004. Ωστόσο, τα στοιχεία για το 2003 δεν έχουν επικυρωθεί από τη Eurostat και συνεπώς δεν συνιστούν αξιόπιστη βάση για την αξιολόγηση της δηµοσιονοµικής κατάστασης κατά το παρόν στάδιο. Προετοιµάζεται διερευνητική αποστολή για τα τέλη Απριλίου προκειµένου να συγκεντρωθούν περισσότερες πληροφορίες για τη δηµοσιονοµική κατάσταση στη χώρα αυτή και να αποφασιστούν τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν. Στην Πορτογαλία, το έλλειµµα διατηρήθηκε κάτω από το 3% του ΑΕΠ το 2002 και το 2003. Η Πορτογαλία συµµορφώθηκε λοιπόν µε τους όρους της σύστασης σχετικά µε το υπερβολικό έλλειµµα που της απευθύνθηκε το 2002 (άρθρο 104 παράγραφος 7). Κατά συνέπεια, είναι σκόπιµη η κατάργηση του υπερβολικού ελλείµµατος. Ωστόσο η Πορτογαλία πρέπει να λάβει τα αναγκαία µέτρα προκειµένου να αποφευχθεί η επανεµφάνιση του υπερβολικού ελλείµµατος. Στο ΗΒ, σύµφωνα µε τις τελευταίες εκτιµήσεις, το έλλειµµα του προϋπολογισµού ανέρχεται στο 3,2% του ΑΕΠ για το (ηµερολογιακό) έτος 2003. Στην περίπτωση του ΗΒ, η σχετική περίοδος µέτρησης για σκοπούς δηµοσιονοµικής εποπτείας είναι το οικονοµικό έτος, από 1ης Απριλίου έως 31 Μαρτίου. Από τις προβλέψεις της Επιτροπής και από τις επίσηµες δηλώσεις των αρχών του ΗΒ προκύπτει ότι το έλλειµµα για το οικονοµικό έτος 2003-04 υπερέβη το 3% του ΑΕΠ. Συνεπώς, η Επιτροπή οφείλει να καταρτίσει έκθεση για την ύπαρξη υπερβολικού ελλείµµατος (άρθρο 104 παράγραφος 3). Ωστόσο, το έλλειµµα αναµένεται να µειωθεί εκ νέου κάτω από το όριο του 3% του ΑΕΠ κατά την εξεταζόµενη περίοδο, µε βάση τόσο το ηµερολογιακό όσο και το οικονοµικό έτος. Με την επιφύλαξη της έκβασης της ΥΕ, τούτο θα µπορούσε να δώσει τη δυνατότητα να εξαχθεί το συµπέρασµα ότι δεν υφίσταται υπερβολικό έλλειµµα κατά την έννοια της Συνθήκης και, συνεπώς, να περατωθεί η διαδικασία. Για το 2005, µε βάση την υπόθεση "µη αλλαγής πολιτικής" και, εποµένως, χωρίς να περιλαµβάνονται µέτρα που ενδέχεται να θεσπιστούν στους προσεχείς προϋπολογισµούς, αναµένεται ελαφρά βελτίωση για τη ζώνη του ευρώ όπου το έλλειµµα γενικής κυβέρνησης θα µειωθεί σε 2,6% του ΑΕΠ (2,4% για την ΕΕ). Στην υποθετική αυτή περίπτωση, τέσσερις χώρες (Γαλλία, Ιταλία, Κάτω Χώρες και Πορτογαλία) προβλέπεται να υπερβούν το όριο αναφοράς του 3%. 2
2. Ο δυναµισµός της παγκόσµιας οικονοµίας δίδει νέα ώθηση στο διεθνές εµπόριο Μετά την αναιµική αύξηση του 2002, εκτιµάται ότι το 2003 το διεθνές εµπόριο σηµείωσε ισχυρή άνοδο της τάξης του 5%. Σύµφωνα µε τις βραχυπρόθεσµες προοπτικές, το 2004-2005 αναµένεται περαιτέρω επιτάχυνση του ρυθµού αυτού, ο οποίος θα διαµορφωθεί στο 8% περίπου. Για το 2003, η αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ εκτιµάται ότι διαµορφώθηκε σε επίπεδο υψηλότερο του αναµενοµένου, και συγκεκριµένα στο 3,7%. Το τρέχον έτος, αναµένεται ισχυρή άνοδος της οικονοµικής δραστηριότητας κατά 4,5% ενώ για το 2005 αναµένεται διατήρηση του ρυθµού αυτού στο ίδιο επίπεδο. Η επιτάχυνση αυτή οφείλεται σε µια σειρά παραγόντων, όπως οι ευνοϊκές για την ανάπτυξη µακροοικονοµικές πολιτικές, οι ευνοϊκές χρηµατοπιστωτικές συνθήκες και η επάνοδος της εµπιστοσύνης. Η περιφερειακή κατανοµή της παγκόσµιας ανάπτυξης διευρύνθηκε το 2003 συγκεκριµένα, ο ρυθµός ανάπτυξης ήταν ισχυρότερος από ό,τι αναµενόταν στις ΗΠΑ, στην ΚΑΚ, στις χώρες του ΟΠΕΚ, στην Ασία (ιδίως στην Κίνα) και στις προσχωρούσες χώρες. Υποστηριζόµενη από τη νοµισµατική και δηµοσιονοµική πολιτική καθώς και από την ισχυρή διαρθρωτική άνοδο της παραγωγικότητας, η ανάκαµψη στις ΗΠΑ αναµένεται να διατηρηθεί και ο ρυθµός οικονοµικής ανάπτυξης να διαµορφωθεί στο 4,2% το 2004. Πρέπει πάντως να σηµειωθεί ότι λόγω των υψηλών ελλειµµάτων τόσο στο επίπεδο της γενικής κυβέρνησης όσο και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, αυτός ο ρυθµός οικονοµικής επέκτασης κρίνεται µη διατηρήσιµος και ο δείκτης ανάπτυξης αναµένεται να υποχωρήσει στο 3,2% το 2005. Οι προοπτικές της ιαπωνικής οικονοµίας βελτιώθηκαν αισθητά συγκεκριµένα ο αναµενόµενος ρυθµός ανάπτυξης αναθεωρήθηκε σηµαντικά προς τα επάνω και από εκτιµώµενο ρυθµό 2,7% το 2003 διαµορφώθηκε στο 3,4% για το τρέχον έτος. Η περίοδος αποπληθωρισµού φαίνεται ότι τερµατίζεται, το έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης όµως αναµένεται να παραµείνει σε επίπεδο ανώτερο του 7% του ΑΕΠ το 2004 και το 2005. Οι οικονοµικές προοπτικές για την Ασία (πλην της Ιαπωνίας) παραµένουν ευνοϊκές µε αναπτυξιακούς ρυθµούς της τάξης του 7% περίπου το 2004 και το 2005. Κατά την περίοδο αυτή, το Χονγκ Κονγκ και η Κορέα αναµένεται να καλύψουν τη δηµιουργηθείσα υστέρηση λόγω της µικρής επιβράδυνσης στους εκπληκτικούς αναπτυξιακούς ρυθµούς της Κίνας και της Ινδίας. Μεταξύ των άλλων αναδυόµενων περιοχών, η Λατινική Αµερική αναµένεται να διπλασιάσει τους αναπτυξιακούς της ρυθµούς το 2004 µετά τις χαµηλές επιδόσεις του 2003. Και στην Αφρική αναµένεται επιτάχυνση της οικονοµικής δραστηριότητας. Στις χώρες που ετοιµάζονται για προσχώρηση την 1 η Μαΐου 2004 και στις άλλες υποψήφιες χώρες αναµένεται ότι οι ρυθµοί οικονοµικής ανάπτυξης θα παραµείνουν σε υψηλό επίπεδο καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου πρόβλεψης, υποστηριζόµενοι από την εγχώρια ζήτηση και τις διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις. 3
3. Άνοδος των τιµών των βασικών εµπορευµάτων και ανάκαµψη των χρηµατιστηρίων Η ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας άσκησε ανοδική πίεση τόσο στις τιµές των καυσίµων όσο και στις τιµές των υπόλοιπων βασικών εµπορευµάτων. Παρότι η ανατίµηση του ευρώ προφύλαξε τη ζώνη ευρώ από πολλές αρνητικές επιπτώσεις αυτής της εξέλιξης, ο αντίκτυπός της για την παγκόσµια οικονοµία είναι λιγότερο ενθαρρυντικός. Η αναµενόµενη εξέλιξη των πετρελαϊκών τιµών αναθεωρήθηκε προς τα πάνω σε σύγκριση µε τις αντίστοιχες προβλέψεις του φθινοπώρου. Από µέση τιµή 28,5 USD το βαρέλι (αργό Brent) το 2003, οι υποθέσεις για τις τιµές του πετρελαίου υποδηλώνουν µια σταδιακή υποχώρηση από τα 31,5 USD το βαρέλι κατά το πρώτο και δεύτερο τρίµηνο του τρέχοντος έτους, σε µέση τιµή 31 USD το βαρέλι για το σύνολο του έτους. Στη διάρκεια του 2005 αναµένεται κάποια υποχώρηση στις τιµές, η οποία θα οδηγήσει σε µέση τιµή 29 USD το βαρέλι. Οι τιµές των µετοχών, αφού σταθεροποιήθηκαν στα µέσα του περασµένου έτους, συνέχισαν την ανοδική τους τάση και κατά το νέο έτος πρόσφατα όµως ανακόπηκε κάπως η τάση αυτή. Οι αποδόσεις των µακροπρόθεσµων κρατικών οµολόγων παρέµειναν χαµηλές µε βάση τα ιστορικά στοιχεία, παρά τη βελτίωση των προοπτικών όσον αφορά την παγκόσµια ανάπτυξη. Οι διαφορές µεταξύ ζητουµένων και προσφεροµένων επιτοκίων για εταιρικά οµόλογα µειώθηκαν επίσης σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα. Συνολικά, αναµένεται ότι οι εξελίξεις αυτές θα είναι ευνοϊκές για την ανάκαµψη, καθότι υποδηλώνουν ότι οι χρηµατοπιστωτικές συνθήκες στην παγκόσµια οικονοµία έχουν βελτιωθεί σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. 4. Η ανάπτυξη επανέκαµψε στη ζώνη ευρώ και στις οικονοµίες της ΕΕ κατά το δεύτερο εξάµηνο του 2003 Για τη ζώνη ευρώ, η άνοδος της οικονοµικής δραστηριότητας οφείλεται σε ισχυρή ανάκαµψη των εξαγωγών, ενώ η συνεισφορά της εγχώριας ζήτησης στο ρυθµό ανάπτυξης ήταν αρνητική. Η τελευταία αυτή εξέλιξη οφείλεται ιδίως στην αρνητική επίδοση των επενδύσεων κατά το τρίτο τρίµηνο. Κατά το τέταρτο τρίµηνο του έτους, η εγχώρια ζήτηση υπερκέρασε το διεθνές εµπόριο και λειτούργησε ως η κινητήρια δύναµη της ανάπτυξης. Οι επενδύσεις αυξήθηκαν σηµαντικά, ανακόπτοντας ταυτόχρονα µια παρατεταµένη πτωτική τάση. Πάντως, η αδύναµη ιδιωτική κατανάλωση δεν συνεισέφερε στην ανάπτυξη ενώ η συνεισφορά των καθαρών εξαγωγών µετετράπη σε αρνητική λόγω του υψηλού ρυθµού αύξησης των εισαγωγών. Η ανάκαµψη που σηµειώθηκε κατά το δεύτερο εξάµηνο του 2003 ήταν σε γενικές γραµµές σύµφωνη µε τις προβλέψεις του φθινοπώρου 2003. Πάντως, η πηγή προέλευσης αυτής της ανάκαµψης προκάλεσε κάποια έκπληξη καθότι η ισχυρότερη σε σχέση µε την αναµενόµενη ανάπτυξη κατά το τρίτο τρίµηνο προήλθε µάλλον από την εξωτερική παρά από την εσωτερική ζήτηση. Το ΑΕΠ του τελευταίου τριµήνου ήταν πλησιέστερο από τις προβλέψεις τόσο σε όρους ρυθµού ανόδου όσο και σύνθεσης της ανάπτυξης. 4
5. και θα ενισχυθεί το 2004 Από τα µέσα του προηγούµενου έτους, οι σχετικοί δείκτες εκπέµπουν ενθαρρυντικά µηνύµατα όσον αφορά τις προοπτικές ανάκαµψης της οικονοµίας. Παρότι στις οικονοµίες της ζώνης ευρώ ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος βελτιώθηκε από το καλοκαίρι του 2003, η χρησιµοποίηση της παραγωγικής ικανότητας στο µεταποιητικό τοµέα εξακολουθεί να είναι κατώτερη του µακροπρόθεσµου µέσου όρου της. Ο δείκτης εµπιστοσύνης των επιχειρήσεων του µεταποιητικού τοµέα παρουσίασε κάποια στασιµότητα πρόσφατα, αλλά διατηρούνται οι προσδοκίες για αύξηση της παραγωγής. Στον τοµέα των υπηρεσιών, η εµπιστοσύνη εξακολουθεί να παραµένει χαµηλή αλλά βελτιώνονται οι προσδοκίες όσον αφορά την αύξηση της ζήτησης. Η σταδιακή άνοδος της εµπιστοσύνης των καταναλωτών βασίζεται κυρίως στις καλύτερες προοπτικές για την οικονοµία και την αγορά εργασίας. Η εξέλιξη αυτή αναµένεται να βελτιώσει την αισιοδοξία των νοικοκυριών όσον αφορά την εξέλιξη της οικονοµικής τους κατάστασης, γεγονός που µε τη σειρά του θα τονώσει τις καταναλωτικές δαπάνες. Η αναµενόµενη ανάκαµψη στις δαπάνες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων κατά τους προσεχείς µήνες οφείλεται εν µέρει στα ιδιαίτερα χαµηλά πραγµατικά επιτόκια, τόσο βραχυπρόθεσµα όσο και µακροπρόθεσµα. Αυτό συνέβαλε σε χαλάρωση των περιορισµών στα οικονοµικά των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων καθότι µειώθηκαν οι σχετικές δαπάνες για εξυπηρέτηση των δανείων και γενικότερα του χρέους. Η άνοδος των µετοχών από τον Μάρτιο του περασµένου έτους και η ανοδική πορεία των αγορών στέγης σε ορισµένα κράτη µέλη συνέβαλαν επίσης στην µερική ανασύσταση πλούτου που είχε απολεσθεί µετά την έκρηξη της χρηµατιστηριακής "φούσκας". Η ανθεκτικότητα της απασχόλησης και η αύξηση των πραγµατικών µισθών στήριξαν το πραγµατικό διαθέσιµο εισόδηµα των νοικοκυριών. Η αναµενόµενη υποχώρηση του πληθωρισµού θα συµβάλει επίσης στην περαιτέρω τόνωση της κατανάλωσης. Ο µέσος ρυθµός ανάπτυξης στη ζώνη ευρώ αναµένεται να ανέλθει σε 1,7% το 2004 και σε 2,3% το 2005 (σε 2% και σε 2,4% στην ΕΕ, αντίστοιχα), δηλαδή θα παραµείνει γενικά αµετάβλητος σε σχέση µε τις προβλέψεις του περυσινού φθινοπώρου. Η ανάπτυξη αναµένεται να στηριχθεί από την εγχώρια ζήτηση, η οποία µε τη σειρά της θα βασιστεί στον υψηλότερο ρυθµό σχηµατισµού κεφαλαίου κατά τη διάρκεια του 2004, τον οποίο θα ακολουθήσει µια εντονότερη ανάκαµψη των ιδιωτικών καταναλωτικών δαπανών. 6. Ενθαρρυντικές επιδόσεις και προοπτικές της αγοράς εργασίας Παρά την παρατεταµένη επιβράδυνση της οικονοµίας, η αύξηση του δείκτη ανεργίας ήταν σχετικά συγκρατηµένη σε σχέση µε προηγούµενους αντίστοιχους συγκυριακούς κύκλους. Ο δείκτης ανεργίας στη ζώνη ευρώ σταθεροποιήθηκε στο 8,8% κατά το δεύτερο τρίµηνο του 2003, µετά από αύξησή του κατά 0,8% στη διάρκεια της επιβράδυνσης του τρέχοντος κύκλου. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε αντίθεση µε την κατά 2% άνοδο της ανεργίας κατά την αντίστοιχη φάση του συγκυριακού κύκλου των αρχών της δεκαετίας 90, στη διάρκεια του οποίου η ανεργία υπερέβη το 10%. Όσον αφορά την απασχόληση, η εικόνα είναι επίσης πιο ενθαρρυντική όσον αφορά την απώλεια θέσεων εργασίας. Σε καθαρούς όρους, δεν απωλέσθηκαν θέσεις εργασίας κατά την πρόσφατη επιβράδυνση, ενώ κατά την ύφεση της περιόδου 1992-93 είχαν απολεσθεί περισσότερα από 2,5 εκατοµµύρια θέσεων εργασίας. 5
Εάν ληφθεί υπόψη ο προοδευτικός χαρακτήρας της ανάκαµψης και η συνήθης καθυστερηµένη αντίδραση εκ µέρους της αγοράς εργασίας, αναµένεται ότι κατά το τρέχον έτος θα δηµιουργηθούν περίπου 500.000 θέσεις εργασίας. Πάντως, ο αριθµός αυτός αναµένεται να υπερδιπλασιαστεί το 2005 καθώς η ανάκαµψη θα κινείται µε όλο και πιο ανοδικούς ρυθµούς. Ο δείκτης ανεργίας στη ζώνη ευρώ αναµένεται να παραµείνει σταθερός στο 8,8% (8,1% στην ΕΕ) κατά το τρέχον έτος, πριν αρχίσει να υποχωρεί το 2005. 7. Ο γενικός πληθωρισµός αναµένεται να υποχωρήσει κάτω από το 2% το τρέχον έτος Παρά την οικονοµική επιβράδυνση και την ανατίµηση του ευρώ, ο γενικός πληθωρισµός δεν µεταβλήθηκε σηµαντικά το 2003 η εξέλιξη αυτή οφείλεται σε συγκυριακούς παράγοντες όπως η άνοδος των ενεργειακών τιµών και των τιµών των τροφίµων λόγω της κακοκαιρίας και η αύξηση των έµµεσων φόρων. Σε σύγκριση µε αναµενόµενη αύξηση 2,1% το 2003, ο γενικός πληθωρισµός προβλέπεται ότι θα υποχωρήσει στο 1,8% το τρέχον έτος, ως αποτέλεσµα του καθυστερηµένου αντίκτυπου από την άνοδο του ευρώ και τις αδύναµες πιέσεις από τις εγχώριες τιµές. Ο πληθωρισµός αναµένεται να υποχωρήσει περαιτέρω το 2005 και να διαµορφωθεί στο 1,6%. Και ο δοµικός πληθωρισµός δεν µεταβλήθηκε σηµαντικά στη διάρκεια του 2003. Όσον αφορά τον τοµέα των υπηρεσιών, η υποχώρηση του πληθωρισµού ήταν ιδιαίτερα αργή λόγω της σχετικά χαµηλής παραγωγικότητας του τοµέα και του µικρότερου ανοίγµατός του στον ανταγωνισµό σε σχέση µε τον µεταποιητικό τοµέα. Αναµένεται πάντως ότι και ο δοµικός πληθωρισµός θα υποχωρήσει λόγω του χαµηλότερου ρυθµού αύξησης του κόστους εργασίας ανά µονάδα προϊόντος, ο οποίος θα προκύψει από την άνοδο της παραγωγικότητας και τη συνεχιζόµενη συγκράτηση των µισθών. 8. Θετικές και αρνητικές αβεβαιότητες σχετικά µε τις προβλέψεις Από πολλές περιοχές του πλανήτη εκπέµπονται ενθαρρυντικά µηνύµατα για συνέχιση της παγκόσµιας ανάπτυξης. Το γεγονός αυτό αυξάνει την πιθανότητα µιας ταυτόχρονης επιτάχυνσης της ανάπτυξης σε όλο τον πλανήτη, γεγονός που θα προκαλέσει µια αµοιβαία ενισχυόµενη αναπτυξιακή δυναµική. Πάντως, οι µακροχρόνιες µακροοικονοµικές ανισορροπίες ενδέχεται να ανακόψουν την ανάπτυξη της αµερικανικής οικονοµίας αργότερα κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η πρόβλεψη. Η άνοδος των πετρελαϊκών τιµών και των τιµών των υπολοίπων βασικών εµπορευµάτων ενδέχεται επίσης να επηρεάσει αρνητικά την παγκόσµια ανάπτυξη. Συνολικά πάντως, το διεθνές περιβάλλον είναι µάλλον ευνοϊκό. Μια νέα έντονη ανατίµηση της συναλλαγµατικής ισοτιµίας του ευρώ ενδέχεται να υπονοµεύσει την οικονοµική δραστηριότητα, κυρίως στον µεταποιητικό τοµέα της ευρωζώνης, και ιδίως σε εκείνα τα κράτη µέλη που πρόσφατα στηρίχθηκαν στην εξωτερική ζήτηση για να τονώσουν τον ρυθµό οικονοµικής ανάπτυξης. Από την άλλη πλευρά, οποιαδήποτε περαιτέρω ανατίµηση θα περιόριζε περαιτέρω τις πληθωριστικές πιέσεις και, εποµένως, θα αύξανε το πραγµατικό διαθέσιµο εισόδηµα. 6
Η παρατεταµένη οικονοµική επιβράδυνση και οι αβεβαιότητες για το τρέχον και το µελλοντικό εισόδηµα υπονόµευσαν την εµπιστοσύνη των καταναλωτών µε αποτέλεσµα τη συνεχή αναβολή των καταναλωτικών τους δαπανών και την υποτονικότητα της ιδιωτικής κατανάλωσης. Οι σχετικοί δείκτες υποδηλώνουν ότι οι καταναλωτές εξακολουθούν να διστάζουν να δεσµευτούν σε µεγάλες αγορές διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Επιπλέον, παρότι οι γεωπολιτικές εντάσεις µειώθηκαν κατά το δεύτερο εξάµηνο του 2003, η απειλή τροµοκρατικών επιθέσεων εξακολουθεί να επηρεάζει αρνητικά την εµπιστοσύνη των καταναλωτών, ιδίως µετά τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Μαδρίτη στις αρχές Μαρτίου. Η ανάκαµψη της εµπιστοσύνης, αποδεσµεύοντας αυτή τη συµπιεσµένη ζήτηση, θα επιταχύνει την επάνοδο στην ανάπτυξη. Η άνοδος των τιµών στην αγορά στέγης σε ορισµένες χώρες της ΕΕ και η συµβολή που θα έχει η αύξηση των τιµών των µετοχών στην ανασύσταση του πλούτου των νοικοκυριών αναµένεται επίσης να ενισχύσουν τις καταναλωτικές δαπάνες. Παρότι οι ευνοϊκές συνθήκες χρηµατοδότησης και οι θετικές εξελίξεις στα κέρδη και στην κερδοφορία έχουν ευνοϊκό αντίκτυπο στις επενδύσεις, οι πιθανοί σχετικοί περιορισµοί λόγω της ατελούς προσαρµογής των ισολογισµών των επιχειρήσεων δεν µπορούν να αγνοηθούν. Πρέπει επίσης να υπενθυµιστεί ότι η εµπιστοσύνη µπορεί να επηρεαστεί θετικά από ορατές προόδους στο επίπεδο των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων. Συνολικά, φαίνεται ότι κατά τους πρόσφατους µήνες η πλάστιγγα έγειρε προς την πλευρά των αρνητικών στοιχείων αβεβαιότητας. 9. Χώρες προσχώρησης: Θετικός αντίκτυπος από την ένταξη στην ΕΕ Παρά την αδύναµη ανάπτυξη στην ΕΕ, οι οικονοµίες των νέων κρατών µελών εκτιµάται ότι σηµείωσαν κατά µέσο όρο ισχυρούς αριθµούς ανάπτυξης της τάξης του 3,6% το 2003 αυτό οφείλεται στο ότι η προσχώρηση ελευθερώνει δυναµισµό ευνοϊκό για την ανάπτυξη. Ειδικότερα, η ιδιωτική κατανάλωση στήριξε τον ρυθµό ανάπτυξης ιδίως στις χώρες της Βαλτικής, την Ουγγαρία και την Τσεχική ηµοκρατία. Τρεις παράγοντες ενίσχυσαν την κατανάλωση των νοικοκυριών: (i) το αυξηµένο πραγµατικό διαθέσιµο εισόδηµα, εν µέρει λόγω του σχετικά χαµηλού πληθωρισµού σε πολλές χώρες, ο οποίος ανέρχεται στο επίπεδο περίπου της ζώνης ευρώ (ii) στη µεγαλύτερη προσφυγή στις πιστώσεις, ως αποτέλεσµα της ανάπτυξης του τραπεζικού συστήµατος (iii) σε πρόωρες δαπάνες που έγιναν εν όψει των αναµενόµενων αυξήσεων τιµών το 2004 λόγω αυξήσεων στους έµµεσους φόρους. Η επενδυτική δραστηριότητα ήταν αδύναµη το 2003 (πλην των χωρών της Βαλτικής), αντικατοπτρίζοντας τη γενικότερη κατάσταση, αλλά παράλληλα ήταν συνέπεια της ανακοπής των µεταρρυθµιστικών προσπαθειών στις χώρες αυτές. Στο σκέλος των εξαγωγών τα αποτελέσµατα ήταν εξαιρετικά, ιδίως στη Σλοβακία όπου, δεδοµένης της αδύναµης ζήτησης από την ΕΕ, τα αποτελέσµατα αυτά εξηγούνται κυρίως από την υψηλότερη προστιθέµενη αξία των εξαγωγών. Στην Πολωνία, η υποτίµηση του ζλότυ συνέβαλε αισθητά στις θετικές εξαγωγικές επιδόσεις. 7
Πραγµατοποιήθηκαν περισσότερες επενδύσεις, αλλά ο δείκτης ανεργίας υποχωρεί µε αργό ρυθµό Η σύγκλιση των επιτοκίων προς τα επίπεδα της ΕΕ, η ανάγκη για βελτίωση των υποδοµών και η ανάκαµψη στην ΕΕ αποτελούν παράγοντες οι οποίοι αναµένεται να τονώσουν τον ρυθµό αύξησης των επενδύσεων στις χώρες προσχώρησης από ένα αδύναµο 1,9% το προηγούµενο έτος στο 7,3% το 2005. Γενικά, η οικονοµική δραστηριότητα θα υποστηριχθεί και από τη διάθεση κοινοτικών πόρων (τα σχετικά ποσά εκτιµώνται στο 3% του ΑΕΠ για τις χώρες προσχώρησης κατά την περίοδο 2004-2006, συµπεριλαµβανοµένης της προενταξιακής βοήθειας και αφαιρουµένης της συνεισφοράς τους στον προϋπολογισµό της ΕΕ). Ο µέσος ρυθµός ανάπτυξης των χωρών προσχώρησης αναµένεται να ανέλθει στο 4% περίπου το 2004 και το 2005. Ο ρυθµός κάλυψης της υστέρησης θα παραµείνει υψηλός καθώς τα νέα κράτη µέλη µε το χαµηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ αναµένεται να σηµειώσουν τους υψηλότερους αναπτυξιακούς ρυθµούς. Οι χώρες της Βαλτικής, στις οποίες επικρατεί µακροοικονοµική σταθερότητα, αναµένεται να σηµειώσουν ρυθµούς ανάπτυξης υψηλότερους από το 5% το 2004-2005. Η µεγαλύτερη επιτάχυνση του ρυθµού ανάπτυξης αναµένεται στην Πολωνία (από 1,4% το 2002 σε σχεδόν 5% το 2005) λόγω της εφαρµογής επεκτατικής δηµοσιονοµικής πολιτικής. Από τις χώρες προσχώρησης µε υψηλό κατά κεφαλή ΑΕΠ, η Κύπρος αναµένεται επίσης να σηµειώσει σχετικά υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης, αλλά οι προοπτικές της επανένωσης εµπεριέχουν τόσο θετικά όσο και αρνητικά στοιχεία αβεβαιότητας. Το 2004-2005 η ανεργία αναµένεται να σηµειώσει συγκρατηµένη αύξηση στις χώρες προσχώρησης καθώς η δραστηριότητα θα επεκτείνεται και θα αναπτύσσονται νέες δραστηριότητες, αντισταθµίζοντας µε τον τρόπο αυτό τις θέσεις εργασίας που απωλέσθηκαν στο πλαίσιο της µεταρρυθµιστικής διαδικασίας. Πάντως, ο δείκτης ανεργίας θα υποχωρήσει αργά και θα διαµορφωθεί στο 13,8% το 2005 στις χώρες προσχώρησης συνολικά σε σχέση µε το 14,3% το 2003. Ο πληθωρισµός θα κινηθεί ανοδικά Πλην της Ουγγαρίας, της Σλοβακίας και της Σλοβενίας, ο πληθωρισµός ήταν ιδιαίτερα χαµηλός το 2003 στα νέα κράτη µέλη και κυµάνθηκε στο ίδιο περίπου επίπεδο µε εκείνο της ζώνης ευρώ, λόγω του αυξηµένου ανταγωνισµού και των χαµηλών εισαγωγικών τιµών. Πάντως, για το 2004 αναµένεται επιτάχυνση του πληθωρισµού στο 3,8% κατά µέσο όρο λόγω της αύξησης στους έµµεσους φόρους καθότι οι φορολογικοί συντελεστές θα προσαρµοστούν στα επίπεδα της ΕΕ. Για το 2005 αναµένεται υποχώρηση του πληθωρισµού στο 3,3%. Τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα θα παραµείνουν υψηλά, αλλά γενικά προβλέπεται ότι θα αρχίσουν να υποχωρούν Κατά µέσο όρο, το έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης στις χώρες προσχώρησης εκτιµάται στο 5,7% περίπου του ΑΕΠ το 2003, δηλαδή παρουσιάζει επιδείνωση σε σχέση µε το 2002. Στην Τσεχική ηµοκρατία, το έλλειµµα αυξήθηκε σηµαντικά λόγω του συνυπολογισµού ορισµένων κρατικών εγγυήσεων. Το δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα κυµαίνεται από πλεόνασµα στην Εσθονία έως έλλειµµα 12,9% του ΑΕΠ στην Τσεχική ηµοκρατία. Πέντε άλλες χώρες κατέγραψαν ελλείµµατα ανώτερα του 3% του ΑΕΠ το 2003: πρόκειται για την Κύπρο, την Ουγγαρία, τη Μάλτα, την Πολωνία και τη Σλοβακία. Η επανάληψη των προσπαθειών δηµοσιονοµικής εξυγίανσης αναµένεται ότι θα συµβάλλει στη βελτίωση των δηµοσιονοµικών αποτελεσµάτων στα περισσότερα νέα κράτη µέλη το 2004, µε σηµαντική εξαίρεση την Πολωνία. 8
Παρά τους υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης, τα δηµοσιονοµικά αποτελέσµατα επιδεινώνονται και στις χώρες της Βαλτικής, γεγονός που οφείλεται στην πραγµατοποίηση δαπανών λόγω της προσχώρησης. Στη Λιθουανία, το έλλειµµα προσεγγίζει το όριο του 3% του ΑΕΠ, ενώ στην Εσθονία το υψηλό πλεόνασµα του 2,6% του ΑΕΠ το 2003 αναµένεται να απορροφηθεί εντελώς το 2005. 10. Άλλες υποψήφιες χώρες Οι άλλες υποψήφιες χώρες αναµένεται ότι θα βελτιώσουν τις µακροοικονοµικές τους επιδόσεις. Ο ρυθµός ανάπτυξης αναµένεται να κυµανθεί στο 5% περίπου ετησίως για την περίοδο που καλύπτουν οι εαρινές προβλέψεις. Η ιδιωτική εγχώρια ζήτηση παραµένει η κινητήρια δύναµη της ανάπτυξης σε κάθε µια από τις υποψήφιες χώρες. Στην Τουρκία και τη Ρουµανία αναµένεται να συνεχιστεί η µείωση του πληθωρισµού λόγω της πραγµατικής ανόδου της συναλλαγµατικής ισοτιµίας αυτών των χωρών, της ενίσχυσης του σκέλους της προσφοράς των οικονοµιών τους, λόγω των υψηλών επενδύσεων, και της συνολικά συνετής δηµοσιονοµικής και νοµισµατικής πολιτικής που εφαρµόζουν. Προς το τέλος της περιόδου που καλύπτουν οι προβλέψεις, αναµένεται µονοψήφιος πληθωρισµός και στις δύο προαναφερθείσες χώρες, ενώ αυτό ήδη είναι γεγονός στη Βουλγαρία η οποία εµφανίζει αρκετά χαµηλό, αλλά ελαφρά επιταχυνόµενο, πληθωρισµό. Παρά τη συνεχή άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας, η ισχυρή άνοδος του ρυθµού οικονοµικής ανάπτυξης θα προκαλέσει αύξηση της απασχόλησης σε όλες τις χώρες και µείωση της ανεργίας, ενώ η βελτίωση αυτή θα είναι ιδιαίτερα αδύναµη στην Τουρκία λόγω της ισχυρής αύξησης του εργατικού δυναµικού. Το έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης θα διευρυνθεί ελαφρώς στη Βουλγαρία και τη Ρουµανία, ενώ στην Τουρκία θα συνεχιστεί η σηµαντική µείωση του δηµοσιονοµικού της ελλείµµατος. Και στις τρεις αυτές χώρες, τα ελλείµµατα στο ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών θα διευρυνθούν λόγω της ισχυρής εγχώριας ζήτησης και της ελαφράς επιδείνωσης όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών τους από άποψη τιµών, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση των ελλειµµάτων στα αντίστοιχα εθνικά τους ισοζύγια εµπορικών συναλλαγών. Πιο λεπτοµερείς πληροφορίες για τις εαρινές προβλέψεις µπορούν να αναζητηθούν στην έκδοση «European Economy», η οποία δηµοσιεύεται στο ιαδίκτυο, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://europa.eu.int/comm/economy_finance/publications/european_economy/forecasts_en.htm 9
ΑΝΟΙΞΗ 2004 - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 1961-2005 (α) ΑΕΠ σε σταθερές τιµές (ποσοστό ετήσιας µεταβολής) µακροπρόθεσµος πενταετίας 1961-90 1991-95 1996-00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 BE 3,4 1,6 2,7 3,2 3,8 0,6 0,7 1,1 2,0 2,5 BE DE 3,2 2,0 1,8 2,0 2,9 0,8 0,2-0,1 1,5 1,8 DE EL 4,5 1,2 3,4 3,4 4,4 4,0 3,9 4,2 4,0 3,3 EL ES 4,6 1,5 3,8 4,2 4,2 2,8 2,0 2,4 2,8 3,3 ES FR 3,8 1,1 2,7 3,2 3,8 2,1 1,2 0,2 1,7 2,4 FR IE 4,2 4,7 9,8 11,3 10,1 6,2 6,9 1,2 3,7 4,6 IE IT 3,9 1,3 1,9 1,7 3,0 1,8 0,4 0,3 1,2 2,1 IT LU 3,7 4,0 7,1 7,8 9,1 1,2 1,3 1,8 2,4 3,1 LU NL 3,4 2,1 3,7 4,0 3,5 1,2 0,2-0,8 1,0 1,6 NL AT 3,6 2,0 2,7 2,7 3,4 0,8 1,4 0,7 1,8 2,5 AT PT 4,8 1,7 3,9 3,8 3,4 1,7 0,4-1,3 0,8 2,2 PT FI 3,9-0,9 4,7 3,4 5,1 1,1 2,3 1,9 2,6 2,7 FI area 3,6 1,5 2,6 2,8 3,5 1,6 0,9 0,4 1,7 2,3 area DK 2,7 2,0 2,7 2,6 2,8 1,6 1,0 0,0 2,1 2,2 DK SE 2,9 0,7 3,2 4,6 4,3 0,9 2,1 1,6 2,3 2,6 SE UK 2,5 1,7 3,1 2,8 3,8 2,1 1,6 2,2 3,0 2,8 UK EU-15 3,4 1,5 2,7 2,9 3,6 1,7 1,1 0,8 2,0 2,4 EU-15 CY - 4,7 3,7 4,7 5,0 4,0 2,0 2,0 3,4 4,1 CY CZ - -1,0 1,2 0,5 3,3 3,1 2,0 2,9 2,9 3,4 CZ EE - - 4,9-0,6 7,3 6,5 6,0 4,8 5,4 5,9 EE HU - -2,2 4,0 4,2 5,2 3,8 3,5 2,9 3,2 3,4 HU LV - -13,2 5,3 2,8 6,8 7,9 6,1 7,5 6,2 6,2 LV LT - -9,8 4,2-1,8 4,0 6,5 6,8 8,9 6,9 6,6 LT MT - - 4,5 4,1 6,4-1,2 1,7 0,4 1,4 2,0 MT PL - 2,2 5,1 4,1 4,0 1,0 1,4 3,7 4,6 4,8 PL SK - - 3,7 1,5 2,0 3,8 4,4 4,2 4,0 4,1 SK SI - -0,6 4,4 5,9 4,1 2,9 2,9 2,3 3,2 3,6 SI AC-10 - - 4,1 3,2 4,1 2,5 2,4 3,6 4,0 4,2 AC-10 US 3,5 2,5 4,1 4,5 3,7 0,5 2,2 3,1 4,2 3,2 US JP 6,1 1,5 1,4 0,1 2,8 0,4-0,4 2,7 3,4 2,3 JP (β) Ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου (ποσοστό ετήσιας µεταβολής) µακροπρόθεσµος πενταετίας 1971-90 1991-95 1996-00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 BE - - 5,8 8,4 5,0 0,6-2,7-0,5 2,0 4,0 BE DE 2,2-2,6 6,3 7,2 10,1-4,9-9,1-3,0 4,9 7,5 DE EL 3,5 4,6 15,9 21,4 14,1 4,9 6,9 17,0 5,5 5,0 EL ES 4,3-2,5 9,1 7,8 4,7-1,2-5,4 1,9 3,5 7,7 ES FR 5,3-0,1 7,9 11,9 10,4 2,5-3,2-0,5 4,0 4,2 FR IE 4,5 2,1 15,7 17,3 7,5-6,4-2,4-20,0 7,0 7,0 IE IT 3,9-0,1 6,5 7,1 8,3 0,8-1,1-6,0 1,5 6,5 IT LU 4,2 2,1 9,4 30,0-12,9 8,8-1,2-4,4 5,0 6,5 LU NL 3,0 1,3 5,4 10,1-3,5-3,2-4,2-6,4-0,8 2,7 NL AT 3,5 0,3 6,2 4,6 11,6-3,2-6,7 6,2 6,3 5,4 AT PT - 0,0 11,2 9,2 4,7-3,8-9,4-6,8 1,3 7,6 PT FI 3,7-9,8 4,4-3,2-1,0 12,0-9,1-6,4 0,6 2,0 FI area 3,8-0,9 7,1 8,5 8,0-1,1-4,9-2,3 3,4 6,0 area DK 2,6 2,6 7,9 5,5 8,4 7,0 6,5-1,2 1,6 3,6 DK SE 4,8 0,5 8,0 11,8 5,0-4,1-5,7-3,5 2,0 6,1 SE UK 2,9 1,1 9,3 7,9 1,8 0,8-6,7-3,3 5,5 6,1 UK EU-15 3,7-0,4 7,5 8,5 6,8-0,7-5,0-2,5 3,6 6,0 EU-15 CY - - 10,6-3,4 16,2 3,9 16,4-2,9 7,0 7,5 CY CZ - 3,6 4,1-1,8 11,8-5,6 1,7 3,6 3,8 4,5 CZ EE - - - - - - - - - - EE HU - - - - - - - - - - HU LV - - - - - - - - - - LV LT - - 18,7-3,1-1,0 22,2 7,1 - - - LT MT - - - - - - - 2,6 2,6 2,8 MT PL - - 14,9 5,1 4,0-10,4-9,6 - - - PL SK - - - - - - - - - - SK SI - 8,0 12,3 25,7 3,0 5,3 3,9 6,3 7,6 5,9 SI AC-10 - - - - - - - - - - AC-10 US 5,3 7,7 11,7 12,6 9,0-4,6-2,3 5,5 11,6 8,4 US JP 6,1-0,7 3,4-0,6 7,4 1,0 - - - - JP Σηµείωση: - Τα αθροίσµατα EU-15 και ζώνη ευρώ περιλαµβάνουν την ενοποιηµένη Γερµανία από το 1991 ή το 1992 ανάλογα µε την περίπτωση. - Ως συνήθως, οι προβλέψεις γίνονται µε την υπόθεση ότι οι πολιτικές θα πραµείνουν αµετάβλητες. Αυτό σηµαίνει ότι δεν λαµβάνονται υπόψη συγκεκριµένα µέτρα, ιδίως στον δηµοσιονοµικό τοµέα, που δεν έχουν ακόµη ανακοινωθεί Ως αποτέλεσµα οι προβλέψεις για το 2005 συνάγονται µε βάση τις τρέχουσες τάσεις 10
ΑΝΟΙΞΗ 2004 - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 1961-2005 (γ) Συνολική απασχόληση (ποσοστό ετήσιας µεταβολής) µακροπρόθεσµος πενταετίας 1961-90 1991-95 1996-00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 BE 0,3 0,5 1,3 1,4 1,9 1,5-0,3-0,5 0,3 1,0 BE DE 0,5 0,0 0,7 1,2 1,8 0,4-0,6-1,1-0,1 0,7 DE EL 0,3 0,6 1,0 0,1 0,3-0,3 0,1 2,2 1,7 1,0 EL ES 0,3-0,4 3,1 3,7 3,6 2,4 1,5 1,8 2,1 2,3 ES FR 0,4-0,4 1,2 1,8 2,7 1,8 0,7 0,0 0,1 0,7 FR IE 0,2 1,7 5,7 6,0 4,7 3,0 1,3 1,8 0,8 1,3 IE IT 0,4-0,8 0,8 0,6 1,7 1,6 1,3 0,4 0,3 0,7 IT LU 1,2 2,6 4,2 5,0 5,6 5,6 3,2 2,0 0,9 1,2 LU NL 0,7 0,8 2,6 2,3 1,8 1,3 0,2-1,0-1,3 0,5 NL AT 0,1 0,0 0,8 1,1 1,0 0,6 0,0 0,3 0,4 0,7 AT PT 0,1-0,6 2,0 1,9 2,1 1,3 0,3-0,8 0,2 0,7 PT FI 0,4-3,7 2,3 2,5 2,3 1,5 0,9-0,3 0,1 0,5 FI area 0,4-0,1 1,4 1,8 2,2 1,4 0,6 0,0 0,3 0,9 area DK 0,6 0,0 1,1 1,2 0,5 0,4-0,6-1,3 0,1 0,6 DK SE 0,7-2,1 0,8 2,1 2,4 1,9 0,2-0,2-0,4 0,4 SE UK 0,4-1,0 1,5 1,5 1,4 0,7 0,7 0,9 0,4 0,3 UK EU-15 0,4-0,4 1,4 1,7 2,0 1,3 0,6 0,1 0,3 0,8 EU-15 CY - - -2,7 1,3 2,8 1,9 1,4 0,5 0,7 0,9 CY CZ - - 0,7-2,1 8,1 1,4 0,8-0,7-0,4-0,2 CZ EE - -5,3-2,0-4,4-1,5 0,9 1,3 1,0 0,6 0,4 EE HU - - 1,1 3,2 1,0 0,4 0,7 0,5 0,6 0,7 HU LV - -7,2-0,5-1,8-2,9 2,2 1,6 0,7 0,5 0,5 LV LT - -2,4-0,7-0,5-3,7-4,0 4,0 1,5 1,3 1,2 LT MT - 1,5 0,8-0,4 2,3 1,8-0,3-1,4-0,2 1,1 MT PL - - 0,4-2,7-2,3-0,6-2,2-1,1 0,4 1,1 PL SK - - -0,8-2,7-1,8 0,6-1,1 1,8 0,6 0,7 SK SI - - 0,5 1,1 3,8 0,5-0,5-1,4 0,1 0,4 SI AC-10 - - 0,3-1,6-0,1-0,1-0,7-0,4 0,3 0,8 AC-10 US 2,0 1,1 2,0 1,9 1,9-0,3-0,3 0,9 0,9 0,6 US JP 1,0 0,8 0,0-0,8-0,1-0,6-1,4-0,2 0,4 0,3 JP (δ) Αριθµός ανέργων (ως ποσοστό του εργατικού δυναµικού) µακροπρόθεσµος πενταετίας 1964-90 1991-95 1996-00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 BE 5,7 8,3 8,7 8,6 6,9 6,7 7,3 8,1 8,3 7,9 BE DE 3,2 7,1 8,7 8,4 7,8 7,8 8,6 9,3 9,1 8,8 DE EL 4,5 8,3 10,6 11,8 11,0 10,4 10,0 9,3 8,4 8,0 EL ES 6,8 17,1 14,9 12,8 11,3 10,6 11,3 11,3 10,9 10,5 ES FR 5,4 10,7 11,0 10,7 9,3 8,5 8,8 9,4 9,6 9,4 FR IE 9,7 14,5 7,8 5,6 4,3 3,9 4,3 4,6 5,0 4,9 IE IT 6,7 10,0 11,3 11,3 10,4 9,4 9,0 8,7 8,6 8,5 IT LU 1,1 2,5 2,6 2,4 2,3 2,1 2,8 3,7 4,7 5,0 LU NL 4,9 6,1 4,2 3,2 2,9 2,5 2,7 3,8 5,3 6,0 NL AT 2,1 3,7 4,2 3,9 3,7 3,6 4,3 4,4 4,5 4,3 AT PT 5,2 5,7 5,6 4,5 4,1 4,1 5,1 6,4 6,8 6,7 PT FI 3,9 13,3 11,7 10,2 9,8 9,1 9,1 9,0 8,9 8,6 FI area 5,1 9,6 9,9 9,4 8,5 8,0 8,4 8,8 8,8 8,6 area DK 4,1 8,1 5,1 4,8 4,4 4,3 4,6 5,6 5,8 5,3 DK SE 2,2 7,2 8,0 6,7 5,6 4,9 4,9 5,6 6,1 5,8 SE UK 5,4 9,2 6,5 5,9 5,4 5,0 5,1 5,0 5,0 5,0 UK EU-15 5,1 9,5 9,2 8,7 7,8 7,4 7,7 8,0 8,1 7,9 EU-15 CY - - 5,0 5,3 5,2 4,4 3,9 4,4 4,1 4,0 CY CZ - - 6,5 8,6 8,7 8,0 7,3 7,8 8,2 8,2 CZ EE - 5,8 10,5 11,3 12,5 11,8 10,5 10,0 9,7 9,6 EE HU - - 8,0 6,9 6,3 5,6 5,6 5,8 5,7 5,6 HU LV - 9,8 15,6 14,0 13,7 12,9 12,6 10,5 10,3 10,1 LV LT - 8,1 12,4 11,2 15,7 16,1 13,6 12,7 11,5 10,7 LT MT - 5,7 7,0 7,7 7,0 6,7 7,5 8,2 8,6 8,1 MT PL - - 12,6 13,4 16,4 18,5 19,8 19,8 19,6 19,3 PL SK - - 14,5 16,7 18,7 19,4 18,7 17,1 16,5 15,9 SK SI - - 7,0 7,2 6,6 5,8 6,1 6,5 6,4 6,2 SI AC-10 - - 11,0 11,8 13,6 14,5 14,8 14,3 14,1 13,8 AC-10 US 6,1 6,5 4,6 4,2 4,0 4,8 5,8 6,0 5,6 5,6 US JP 1,9 2,6 4,1 4,7 4,7 5,0 5,4 5,1 4,8 4,7 JP Σηµείωση: - Τα αθροίσµατα EU-15 και ζώνη ευρώ περιλαµβάνουν την ενοποιηµένη Γερµανία από το 1991 ή το 1992 ανάλογα µε την περίπτωση. - Ως συνήθως, οι προβλέψεις γίνονται µε την υπόθεση ότι οι πολιτικές θα πραµείνουν αµετάβλητες. Αυτό σηµαίνει ότι δεν λαµβάνονται υπόψη συγκεκριµένα µέτρα, ιδίως στον δηµοσιονοµικό τοµέα, που δεν έχουν ακόµη ανακοινωθεί Ως αποτέλεσµα οι προβλέψεις για το 2005 συνάγονται µε βάση τις τρέχουσες τάσεις 11
ΑΝΟΙΞΗ 2004 - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 1961-2005 (ε) Πληθωρισµός (1) (ποσοστό ετήσιας µεταβολής) µακροπρόθεσµος πενταετίας 1961-90 1991-95 1996-00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 BE 4,8 2,2 1,6 1,1 2,7 2,4 1,6 1,5 1,5 1,6 BE DE 3,4 3,3 1,1 0,6 1,4 1,9 1,3 1,0 1,3 1,1 DE EL 11,5 13,8 4,6 2,1 2,9 3,7 3,9 3,4 3,4 3,5 EL ES 10,0 5,6 2,6 2,2 3,5 2,8 3,6 3,1 2,4 2,3 ES FR 6,7 2,5 1,3 0,6 1,8 1,8 1,9 2,2 1,9 1,5 FR IE 8,7 2,7 2,6 2,5 5,3 4,0 4,7 4,0 2,1 2,3 IE IT 9,4 5,8 2,4 1,7 2,6 2,3 2,6 2,8 2,2 1,9 IT LU 4,6 3,2 1,7 1,0 3,8 2,4 2,1 2,5 2,0 1,7 LU NL 4,5 2,6 1,9 2,0 2,3 5,1 3,9 2,2 1,4 0,7 NL AT 4,4 3,1 1,2 0,5 2,0 2,3 1,7 1,3 1,4 1,3 AT PT 12,2 7,5 2,4 2,2 2,8 4,4 3,7 3,3 2,0 2,2 PT FI 7,4 3,1 1,6 1,3 3,0 2,7 2,0 1,3 0,4 1,5 FI area 6,4 4,0 1,7 1,1 2,1 2,4 2,3 2,1 1,8 1,6 area DK 7,4 2,3 2,0 2,1 2,7 2,3 2,4 2,0 1,5 1,8 DK SE 7,2 4,8 1,1 0,6 1,3 2,7 2,0 2,3 1,2 1,6 SE UK 7,7 4,3 1,6 1,3 0,8 1,2 1,3 1,4 1,6 1,9 UK EU-15 6,6 4,1 1,7 1,2 1,9 2,2 2,1 2,0 1,8 1,7 EU-15 CY - - - 1,1 4,9 2,0 2,8 4,0 2,2 2,1 CY CZ - 18,3 6,5 1,8 3,9 4,5 1,4-0,1 2,8 2,8 CZ EE - - 8,8 3,1 3,9 5,6 3,6 1,4 2,8 2,9 EE HU - 26,5 15,1 10,0 10,0 9,1 5,2 4,7 6,9 4,6 HU LV - - - 2,1 2,6 2,5 2,0 2,9 4,0 3,5 LV LT - - 7,7 0,7 0,9 1,3 0,4-1,1 1,0 2,2 LT MT - - - - - - - - - - MT PL - 41,1-7,2 10,1 5,3 1,9 0,7 2,3 3,0 PL SK - - 8,2 10,4 12,2 7,2 3,5 8,5 8,2 4,5 SK SI - 64,4 8,2 6,1 8,9 8,6 7,5 5,7 3,6 3,2 SI AC-10 - - - 6,3 8,5 5,7 2,7 2,1 3,8 3,3 AC-10 US 4,6 2,6 1,8 1,7 2,5 2,0 1,4 1,8 1,2 0,9 US JP 5,5 1,1-0,2-0,7-1,3-1,6-1,3-1,4-0,4-0,2 JP (1) Τιµές καταναλωτή (εναρµονισµένος δείκτης) από το 1996 και µετά για την ΕΕ και AC-10 κατά τα λοιπά δείκτης αποπληθωρισµού της ιδιωτικής κατανάλωσης. (στ) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών µε τον υπόλοιπο κόσµο (ως ποσοστό του ΑΕΠ) µακροπρόθεσµος πενταετίας 1961-90 1991-95 1996-00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 BE 0,4 4,1 5,0 5,4 4,0 4,0 5,1 3,7 4,1 4,2 BE DE 1,3-0,9-0,5-0,8-1,1 0,6 3,1 2,6 2,9 2,4 DE EL -0,9-0,5-4,0-5,7-6,3-6,1-5,2-7,0-6,4-6,6 EL ES -1,1-2,0-1,1-2,1-3,3-3,1-2,7-3,2-3,2-3,4 ES FR -0,7-0,1 1,9 2,6 1,3 1,5 1,6 0,9 0,9 0,7 FR IE -4,4 1,9 1,4 0,3-0,4-0,7-0,7-0,9-1,0-0,7 IE IT 0,2-0,1 1,7 1,0-0,2 0,3-0,3-1,2-1,4-1,3 IT LU - - - - - - - 6,7 7,7 8,8 LU NL 1,8 4,4 4,7 4,0 4,8 3,5 2,1 1,5 3,8 4,3 NL AT -0,5-1,1-2,6-3,0-2,6-1,9 0,5-0,4-0,4-0,4 AT PT -2,5-2,6-7,3-8,7-10,8-9,7-7,4-5,0-3,9-3,6 PT FI -2,1-1,3 5,7 6,2 7,2 6,9 7,4 5,5 5,5 5,6 FI area 0,1-0,2 0,8 0,6-0,2 0,5 1,3 0,5 0,7 0,6 area DK -2,6 1,6 0,8 1,8 1,5 3,1 2,0 2,9 2,9 3,2 DK SE -0,4-0,1 4,1 4,2 4,2 4,4 5,1 5,5 6,0 6,1 SE UK -0,5-1,6-1,3-2,7-2,5-2,4-1,7-1,7-2,1-1,8 UK EU-15 0,0-0,3 0,6 0,2-0,4 0,2 1,0 0,2 0,4 0,3 EU-15 CY - - -4,4-1,7-3,5-4,0 - -4,4-3,7-3,5 CY CZ - - -4,6-2,7-4,9-5,4-5,8-6,5-6,8-6,6 CZ EE - - -8,2-4,7-5,8-6,0-12,2-13,7-11,5-9,1 EE HU - - - - - - - -5,7-5,4-5,1 HU LV - 10,1-7,8-9,8-6,9-9,6-7,6-9,1-10,1-10,9 LV LT - - -9,7-11,2-6,0-4,8-5,4-6,1-6,2-5,9 LT MT - - - - - - - -3,4-4,3-3,9 MT PL - 0,1-3,9-5,2-6,0-2,9-2,6-2,0-2,3-2,8 PL SK - - -6,5-3,5-2,5-7,4-8,2-0,9-2,5-4,0 SK SI - 4,3-1,2-3,3-2,8 0,1 1,7 0,2-0,5-0,6 SI AC-10 - - - - - - - -3,7-3,9-4,1 AC-10 US -0,3-0,8-2,4-3,0-4,1-3,8-4,5-4,7-5,2-5,0 US JP 1,0 2,6 2,4 2,6 2,5 2,1 2,8 3,1 3,6 3,8 JP Σηµείωση: - Τα αθροίσµατα EU-15 και ζώνη ευρώ περιλαµβάνουν την ενοποιηµένη Γερµανία από το 1991 ή το 1992 ανάλογα µε την περίπτωση. - Ως συνήθως, οι προβλέψεις γίνονται µε την υπόθεση ότι οι πολιτικές θα πραµείνουν αµετάβλητες. Αυτό σηµαίνει ότι δεν λαµβάνονται υπόψη συγκεκριµένα µέτρα, ιδίως στον δηµοσιονοµικό τοµέα, που δεν έχουν ακόµη ανακοινωθεί Ως αποτέλεσµα οι προβλέψεις για το 2005 συνάγονται µε βάση τις τρέχουσες τάσεις 12
ΑΝΟΙΞΗ 2004 - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 1961-2005 (ζ) Καθαρή δανειοδότηση (+) ή δανειοληψία (-) γενικής κυβέρνησης (ως ποσοστό του ΑΕΠ) (1) µακροπρόθεσµος πενταετίας 1970-90 1991-95 1996-00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 BE (2) -6,8-5,9-1,3-0,4 0,2 0,5 0,1 0,2-0,5-0,7 BE DE -1,9-3,1-1,7-1,5 1,3-2,8-3,5-3,9-3,6-2,8 DE EL (3) -5,7-11,5-3,5-1,8-2,0-1,4-1,4-3,0-3,2-2,8 EL ES -2,4-5,6-2,6-1,2-0,9-0,4 0,0 0,3 0,4 0,6 ES FR -1,2-4,5-2,6-1,8-1,4-1,5-3,2-4,1-3,7-3,6 FR IE -7,7-2,1 2,0 2,4 4,4 1,1-0,2 0,2-0,8-1,0 IE IT -9,1-9,1-3,1-1,7-0,6-2,6-2,3-2,4-3,2-4,0 IT LU - 1,7 3,7 3,7 6,3 6,3 2,7-0,1-2,0-2,3 LU NL -3,2-3,5-0,2 0,7 2,2 0,0-1,9-3,2-3,5-3,3 NL AT -1,8-3,8-2,4-2,3-1,5 0,2-0,2-1,1-1,1-1,9 AT PT -4,6-5,2-3,4-2,8-2,8-4,4-2,7-2,8-3,4-3,8 PT FI 3,9-5,0 1,3 2,2 7,1 5,2 4,3 2,3 2,0 2,1 FI area -3,3-5,0-2,1-1,3 0,1-1,6-2,3-2,7-2,7-2,6 area DK (4) -0,5-2,4 1,3 3,3 2,6 3,1 1,7 1,5 1,1 1,5 DK SE 0,6-7,3 1,1 2,5 5,1 2,8 0,0 0,7 0,2 0,7 SE UK -2,2-5,7-0,3 1,1 3,9 0,7-1,6-3,2-2,8-2,6 UK EU-15-2,9-5,1-1,6-0,7 1,0-1,0-2,0-2,6-2,6-2,4 EU-15 CY - - - - -2,4-2,4-4,6-6,3-4,6-4,1 CY CZ - - -3,4-3,7-4,5-6,4-6,4-12,9-5,9-5,1 CZ EE - - -1,0-2,8-0,3 0,3 1,8 2,6 0,7 0,0 EE HU - - - - -3,0-4,4-9,3-5,9-4,9-4,3 HU LV - 0,9-1,5-5,3-2,7-1,6-2,7-1,8-2,2-2,0 LV LT - - -3,2-5,7-2,6-2,1-1,4-1,7-2,8-2,6 LT MT - - - - -6,5-6,4-5,7-9,7-5,9-4,5 MT PL - -3,3-2,2-1,9-1,8-3,5-3,6-4,1-6,0-4,5 PL SK - - -7,4-7,1-12,3-6,0-5,7-3,6-4,1-3,9 SK SI - - - - -3,0-2,7-1,9-1,8-1,7-1,8 SI AC-10 - - - - -3,2-4,1-4,9-5,7-5,0-4,2 AC-10 US -3,4-4,9-0,4 0,4 1,3-0,5-3,7-4,8-4,5-4,2 US JP -1,4-0,9-6,9-7,2-7,5-6,1-7,9-7,7-7,4-7,2 JP (1) Η καθαρή δανειοδότηση (δανειοληψία) περιλαµβάνει το 2000, το 2001 και το 2002 έκτακτα έσοδα από τις άδειες UMTS. (2) Τα µεγέθη περιέχουν µέτρα που εφαρµόσθηκαν περιστασιακά και αντιστοιχούν σε 1.2% του ΑΕΠ το 2003, 0.5% το 2004 και -0.1% το 2005. (3) Τα στοιχεία για την Ελλάδα βασίζονται στην δεύτερη κοινοποίηση στα πλαίσια της ιαδικασίας Υπερβολικού Ελλείµµατος (EDP) (30.3.2004), η οποία δεν έχει ακόµη πιστοποιηθεί από την Eurostat, και υπόκειται συνεπώς σε αναθεώρηση. (4) Για το 2001 δεν περιλαµβάνεται η αναδροµική αλλαγή στο "ειδικό καθεστώς συνταξιοδοτικών εισφορών". (η) Ακαθάριστο χρέος γενικής κυβέρνησης (ως ποσοστό του ΑΕΠ) 1980 1985 1990 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 BE 78,6 122,3 129,2 114,8 109,1 108,1 105,8 100,5 97,4 94,3 BE DE 31,2 40,7 42,3 61,2 60,2 59,4 60,8 64,2 65,6 66,1 DE EL 25,0 53,6 79,6 105,2 106,2 106,9 104,7 103,0 102,8 101,7 EL ES 16,8 42,3 43,6 63,1 61,2 57,5 54,6 50,8 48,0 45,1 ES FR 19,8 30,8 35,1 58,5 57,2 56,8 58,6 63,0 64,6 65,6 FR IE 69,8 101,7 94,2 48,6 38,4 36,1 32,3 32,0 32,4 32,6 IE IT 58,2 82,3 97,2 115,5 111,2 110,6 108,0 106,2 106,0 106,0 IT LU 11,3 11,7 5,4 6,0 5,5 5,5 5,7 4,9 4,5 3,8 LU NL 45,9 70,3 76,9 63,1 55,9 52,9 52,6 54,8 56,3 58,6 NL AT 36,2 49,2 57,2 67,5 67,0 67,1 66,6 65,0 65,5 65,3 AT PT 32,3 61,5 58,3 54,3 53,3 55,6 58,1 59,4 60,7 62,0 PT FI 11,5 16,2 14,2 47,0 44,6 43,9 42,6 45,3 44,5 44,3 FI area 34,0 51,6 57,8 72,8 70,4 69,4 69,2 70,4 70,9 70,9 area DK (1) 36,5 70,0 57,8 53,0 50,1 47,8 47,2 45,0 42,3 40,0 DK SE 40,0 61,9 42,0 62,8 52,8 54,4 52,6 51,9 51,8 50,5 SE UK 53,2 52,7 34,0 45,0 42,1 38,9 38,5 39,9 40,1 40,6 UK EU-15 38,1 52,2 53,7 67,8 64,0 63,2 62,5 64,0 64,2 64,2 EU-15 CY - - - 62,0 61,7 64,4 67,1 72,2 74,6 76,9 CY CZ - - - 14,3 18,2 25,2 28,9 37,6 40,6 42,4 CZ EE - - - 6,5 5,0 4,7 5,7 5,8 5,4 5,3 EE HU - - - 61,2 55,4 53,5 57,1 59,0 58,7 58,0 HU LV - - - 13,7 13,9 16,2 15,5 15,6 16,0 16,1 LV LT - - - 23,4 24,3 23,4 22,8 21,9 22,8 23,2 LT MT - - - 60,8 57,1 61,8 61,7 72,0 73,9 75,9 MT PL - - - 40,3 36,6 36,7 41,2 45,4 49,1 50,3 PL SK - - - 43,8 49,9 48,7 43,3 42,8 45,1 46,1 SK SI - - - 25,1 26,7 26,9 27,8 27,1 28,3 28,2 SI AC-10 - - - 38,1 36,4 38,5 39,4 42,2 44,4 45,2 AC-10 (1) Οι κρατικές καταθέσεις στην κεντρική τράπεζα, τα κρατικά χαρτοφυλάκια µη κρατικών οµολόγων και τα χρέη δηµοσίων επιχειρήσεων ανήλθαν το 2001 σε 9.1 % του ΑΕΠ. Σηµείωση: - Τα αθροίσµατα EU-15 και ζώνη ευρώ περιλαµβάνουν την ενοποιηµένη Γερµανία από το 1991 ή το 1992 ανάλογα µε την περίπτωση. 13
ΑΝΟΙΞΗ 2004 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΧΩΡΕΣ ΥΠΟΨΗΦΙΕΣ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΗ - ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ Εκτιµήσεις Προβλέψεις Προβλέψεις 2000 2001 2002 2003 2004 2005 (α) ΑΕΠ σε σταθερές τιµές (ποσοστό ετήσιας µεταβολής) Βουλγαρία 5,4 4,1 4,8 4,3 5,0 5,5 Βουλγαρία Ρουµανία 2,1 5,7 5,0 4,9 5,1 5,3 Ρουµανία Τουρκία 7,4-7,5 7,9 5,8 4,6 5,0 Τουρκία (β) Συνολική απασχόληση (ποσοστό ετήσιας µεταβολής) Βουλγαρία -3,5-0,4 0,8 3,5 1,5 1,5 Βουλγαρία Ρουµανία 2,5-0,8-0,5 0,7 0,6 Ρουµανία Τουρκία -0,4-1,0-0,8-0,3 1,4 2,0 Τουρκία (γ) Αριθµός ανέργων (ως ποσοστό του εργατικού δυναµικού) Βουλγαρία 16,4 19,2 17,8 13,9 12,5 11,0 Βουλγαρία Ρουµανία 6,8 6,6 8,4 7,9 7,6 7,3 Ρουµανία Τουρκία 6,5 8,3 10,3 10,8 10,7 10,5 Τουρκία (δ) Πληθωρισµός (1) (ποσοστό ετήσιας µεταβολής) Βουλγαρία - - - 2,3 6,0 4,5 Βουλγαρία Ρουµανία 45,7 34,5 22,5 15,3 12,0 8,5 Ρουµανία Τουρκία 54,9 54,4 45,0 25,3 13,5 11,0 Τουρκία (ε) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών µε τον υπόλοιπο κόσµο (ως ποσοστό του ΑΕΠ) Βουλγαρία -5,5-6,1-4,7-8,6-7,5-7,0 Βουλγαρία Ρουµανία -4,1 - -3,5-5,9-5,6-5,0 Ρουµανία Τουρκία -6,7 1,3-0,8-2,8-3,4-3,7 Τουρκία (στ) Καθαρή δανειοδότηση (+) ή δανειοληψία (-) γενικής κυβέρνησης (ως ποσοστό του ΑΕΠ) Βουλγαρία -0,5 0,2-0,8-0,1-0,7-1,0 Βουλγαρία Ρουµανία -4,4-3,5-2,0-2,0-3,0-3,0 Ρουµανία Τουρκία -6,1-29,8-12,6-8,8-7,1-6,0 Τουρκία (1) Τιµές καταναλωτή (εναρµονισµένος δείκτης); Τουρκία: εθνικές πηγές 14