Σπουδάστρια: Βραχάτη Ελισάβετ - Μπετίνα

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κοσμάς Νικολόπουλος ΘΕΜΑ: "ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΠΕΝΤΕ (5) ΟΜΟΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΩΝ ΔΗΜΩΝ. " Σπουδάστρια: Βραχάτη Ελισάβετ - Μπετίνα ΑΘΗΝΑ 2011

Περιεχόμενα ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... 5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 6 ABSTRACT... 6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 8 1.1 ΣΚΟΠΟΣ... 8 1.2 ΣΤΟΧΟΣ... 8 1.3 ΜΕΣΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ... 8 1.4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 9 1.5 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 9 1.6 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ... 10 Α Μ ΕΡΟ Σ: Θ Ε ΩΡ Ι Α... 12 2. Ο Π ΡΟ ΫΠ Ο Λ Ο ΓΙ Σ Μ Ο Σ Τ Ω Ν Ο Τ Α Α Β Α Θ Μ Ο Υ... 12 2.1 ΕΝΝΟΙΑ... 12 2.2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 14 2.3 ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟΝ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ... 20 2.4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 21 2.5 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΙΣΧΥΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 23 2.6 ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ (ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ) ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 24 2.7 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ... 26 2.8 ΝΕΟΣ ΤΥΠΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 28 2.8.1 ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 29 2.8.1.1 ΕΣΟΔΑ... 30 2.8.1.2 ΕΞΟΔΑ... 31 2.8.2 ΜΟΡΦΗ ΚΑΤΑ ΣΤΗΛΕΣ... 32 3. ΕΚ Τ ΕΛ Ε ΣΗ Π ΡΟ Ϋ Π Ο Λ Ο Γ ΙΣΜ Ο Υ... 34 3.1 ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΕΣΟΔΩΝ... 34 3.1.1 ΟΙΚΟΘΕΝ ΒΕΒΑΙΩΣΗ... 35 3.2 ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ... 36 3.3 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ... 36 3.4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ... 37 4. Τ ΑΜ ΙΑΚ Ο Σ ΑΠ Ο Λ Ο ΓΙ Σ Μ Ο Σ... 40 4.1 ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗ... 40 5. ΧΡΗ Μ Α ΤΟ Ο ΙΚ Ο ΝΟ Μ ΙΚ Ο Ι Δ ΕΙΚ Τ Ε Σ... 42 5.1 ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΟΜΗΣ ΕΣΟΔΩΝ/ΕΞΟΔΩΝ... 46 5.1.1 ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΟΜΗΣ ΕΣΟΔΩΝ... 46 5.1.2 ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΟΜΗΣ ΕΞΟΔΩΝ... 46 5.2 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΣΟΔΩΝ/ΕΞΟΔΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ (ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001, ΚΥΑ 6821/Γ5-908 ΦΕΚ 715/12-6-02, ΥΑ 45892/11-08-2010)... 47 5.2.1.1 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΣΟΔΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ... 47 5.2.1.2 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΟΔΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ... 47 5.2.2 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ ΔΗΜΟΤΩΝ... 47 5.2.3 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ... 47 5.2.4 ΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΤΕΛΗ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ... 47 5.2.5 ΕΞΟΔΑ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ... 48 5.2.6 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ... 48 5.2.7 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ... 48 5.3 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ... 48 5.3.1 ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΑΠΑΝΕΣ... 48 5.3.2 ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΧΡΗΣΗΣ... 48 5.4 ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ ΕΣΟΔΩΝ ΕΞΟΔΩΝ... 49 5.4.1... 49 2

5.4.3 ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ... 49 5.4.4 ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ... 49 5.5 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ... 50 5.6ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ... 50 5.7 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ... 51 5.8 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ... 51 5.9 ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ... 51 5.10 ΔΕΙΚΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ... 52 5.11 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ... 52 5.12 ΔΕΙΚΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ... 52 5.13 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ... 52 5.14 ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΔΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ... 53 Β ΜΕΡΟΣ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΠΕΝΤΕ ΟΜΟΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΩΝ ΔΗΜΩΝ.... 54 6. ΓΕ Ν ΙΚ Α Σ ΤΟ Ι Χ ΕΙ Α Τ Ω Ν Π ΕΝ Τ Ε ΔΗ Μ Ω Ν... 54 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. ΔΗ ΜΟ Σ ΔΗ ΜΟ Σ ΔΗ ΜΟ Σ ΔΗ ΜΟ Σ ΔΗ ΜΟ Σ ΛΕ ΥΚ ΑΔ ΑΣ... 54 ΘΗΡ ΑΣ... 55 ΜΕ Σ Σ ΑΠΙ Ω Ν... 56 ΔΙ Δ ΥΜ ΟΤ ΕΙ Χ ΟΥ... 57 Τ ΑΥΡ ΟΥ... 58 7. Ο Ι Π Ρ Ο ΫΠ Ο Λ Ο Γ Ι ΣΜ Ο Ι ΤΟ Υ Ο ΙΚ Ο ΝΟ Μ ΙΚ Ο Υ Ε ΤΟ Υ Σ 2 0 1 0 Τ Ω Ν ΔΗ Μ ΩΝ Λ Ε ΥΚ Α ΔΑ Σ, Θ Η Ρ ΑΣ, Μ ΕΣ ΣΑΠ Ι Ω Ν, ΔΙ ΔΥΜ Ο Τ Ε ΙΧΟ Υ Κ Α Ι ΤΑ ΥΡ Ο Υ... 59 7.1. ΚΑ ΤΑΡ ΤΙ ΣΗ, ΨΗ ΦΙ ΣΗ, ΕΓ ΚΡΙ Σ Η, Δ ΗΜ Ο ΣΙ Ε Υ Σ Η... 60 7.1.1. Δήμος Λευκάδας... 61 7.1.1.1. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΣΟΔΩΝ... 62 7.1.1.2. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΟΔΩΝ... 63 7.1.1.3. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 64 7.1.2. Δήμος Θήρας... 65 7.1.2.1. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΣΟΔΩΝ... 66 7.1.2.3. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 68 7.1.3. Δήμος Μεσσαπίων... 69 7.1.3.1. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΣΟΔΩΝ... 70 7.1.3.2. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΟΔΩΝ... 71 7.1.3.3. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 72 7.1.4. Δήμος Διδυμοτείχου... 73 7.1.4.1. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΣΟΔΩΝ... 75 7.1.4.2. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΟΔΩΝ... 76 7.1.4.3. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 77 7.1.5. Δήμος Ταύρου... 78 7.1.5.1. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΣΟΔΩΝ... 79 7.1.5.2. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΟΔΩΝ... 80 7.1.5.3. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ... 80 8. ΣΥ ΓΚ Ρ Ι Τ ΙΚ Η Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΚ Η ΑΝ ΑΛ ΥΣ Η Π Ε ΝΤ Ε ( 5 ) Ο Μ Ο Π Λ Η Θ Υ ΣΜ ΙΑΚ Ω Ν ΔΗ Μ ΩΝ... 82 8.1. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΩΝ 5 ΔΗΜΩΝ... 82 8.2. XΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ... 85 8.2.1. ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΟΜΉΣ ΕΣΟΔΩΝ... 85 8.2.2. ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΟΜΉΣ ΕΞΟΔΩΝ... 90 8.2.3. ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΣΟΔΩΝ / ΕΞΟΔΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ... 94 8.2.4. ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ... 96 8.2.5. ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ ΕΣΟΔΩΝ ΕΞΟΔΩΝ... 98 8.2.6. ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ... 101 9. ΣΥΜ Π Ε ΡΑ ΣΜ ΑΤ Α... 106 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 108 Α) ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ... 108 3

ΝΟΜΟΙ... 108 Προεδρικά διατάγματα... 109 Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις... 109 Λοιπά Έγγραφα... 110 - ΕΓΓΡΑΦΑ ΔΗΜΩΝ... 110 ΔΗΜΟΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ... 110 ΔΗΜΟΣ ΘΗΡΑΣ... 111 ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΑΠΙΩΝ... 111 ΔΗΜΟΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ... 111 ΔΗΜΟΣ ΤΑΥΡΟΥ... 112 Β) ΒΙΒΛΙΑ... 112 ΒΙΒΛΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ:... 114 Γ) ΑΡΘΡΑ... 114 - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ... 114 Δ) ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ... 115 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ... 117 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ... 117 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΧΑΡΤΩΝ... 118 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 119 4

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΒΔ Βασιλικό Διάταγμα ΔΕΥΑ Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης & Αποχέτευσης ΔΟΥ Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία ΔΣ Δημοτικό Συμβούλιο ΕΑΔ Έκθεση Ανάληψης της Δαπάνης ΚΑ Κωδικός Αριθμός Προϋπολογισμού ΚΑΠ Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι ΚΔΚ Κώδικας Δήμων & Κοινοτήτων ΚΕΔΕ Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων ΚΕΔΚΕ Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων ΚΥΑ Κοινή Υπουργική Απόφαση Ν. Νόμος ΝΔ Νομοθετικό Διάταγμα ΝΠΔΔ Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου ΝΠΙΔ Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου Οικον. Οικονομικό έτος ΟΤΑ Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Παρ. Παράγραφος ΠΕΠ Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΔ Προεδρικό Διάταγμα ΠΔΕ Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ΠΟΕ Παρελθόντα Οικονομικά Έτη ΣΑΤΑ Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΤΠκΔ Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ΦΕΚ Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης ΧΕΠ Χρηματικό Ένταλμα Πληρωμής 5

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η οικονομική ανάλυση με τη χρήση χρηματοοικονομικών δεικτών αποτελεί κυρίως εργαλείο των ιδιωτικών επιχειρήσεων για την μέτρηση της αποδοτικότητας τους. Πλέον όμως επιβάλλεται η χρήση αυτών και από τον δημόσιο τομέα ώστε να εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα. Αυτό το εργαλείο το χρειάζονται και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) για να εντοπίσουν και να προσπαθήσουν να επιλύσουν τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Η παρούσα εργασία προβαίνει στη συγκριτική οικονομική ανάλυση του Προϋπολογισμού πέντε «ομοπληθυσμιακών» Δήμων και συγκεκριμένα των Δήμων Λευκάδας, Θήρας, Μεσσαπίων, Διδυμοτείχου και Ταύρου, του οικονομικού έτους 2010 με την χρήση χρηματοοικονομικών δεικτών. Αρχικά παρουσιάζεται ένα θεωρητικό μέρος που καλύπτει θέματα όπως τον νέο τύπο Προϋπολογισμού, την διαδικασία εκτέλεσης αυτού αλλά και τους χρηματοοικονομικούς δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν για την οικονομική ανάλυση των πέντε Δήμων. Έπειτα ακολουθεί η μελέτη περίπτωσης συγκριτική οικονομική ανάλυση, όπου δίνονται κάποια γενικά στοιχεία για τους Δήμους και στην συνέχεια ξεκινάει η οικονομική ανάλυση πρώτα του Προϋπολογισμού κάθε Δήμου. Εν συνεχεία, υπολογίζονται οι δείκτες του Προϋπολογισμού και γίνεται η συγκριτική ανάλυση των πέντε Δήμων με βάση τα αποτελέσματα των δεικτών. Τέλος, αναφέρονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν μετά από την συγκριτική οικονομική ανάλυση των πέντε Δήμων. ABSTRACT Financial analysis with the use of financial indices is a tool especially used by private enterprises to measure their efficiency. But nowadays, this tool is necessary for the public sector too, in order useful conclusions to be derived. Financial indices should be adopted also by Local Government Organizations (LGO) in order to detect and try to solve financial problems that they are confronted with. This paper analyzes the Budget of five Municipalities that have similar population for the year 2010 with the use of financial indices. These Municipalities are Lefkada, Thira, Messapia, Didymoteicho and Tavros. The first part of the paper is theoretical and analyzes matters such as the new legislation about municipalities financial Budgeting. In the next chapter there is a theoretical analysis about the financial indices that are used for the economic analysis of the five Municipalities. After this part, the case study is presented. Firstly, some general facts about the five Municipalities are given and then follows the economic analysis of the Budget of each one. The financial 6

indices are firstly estimated for each Budget and then the comparison of the five is presented based on the results of these indices. The study ends with the conclusions that arise through the comparative economic analysis of the five Municipalities. 7

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η άσκηση σωστής οικονομικής διοίκησης στην σύγχρονη εποχή απαιτεί τη χρήση διαφόρων εργαλείων μεταξύ των οποίων ο Προϋπολογισμός και η ανάλυση βάση χρηματοοικονομικών δεικτών για την διεξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Σχεδόν σε κάθε οικονομική μονάδα ανεξαρτήτως κατηγορίας (βιομηχανική, εμπορική, δημόσια, μη κερδοσκοπική) χρησιμοποιείται ο Προϋπολογισμός για την επίτευξη των στόχων της μονάδας. Στον Δημόσιο τομέα και κατ επέκταση στον τομέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η έννοια του Προϋπολογισμού έχει μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων της Κεντρικής Διοίκησης. Επίσης, οι χρηματοοικονομικοί δείκτες στην οικονομική ανάλυση είναι απαραίτητοι, καθώς συνοψίζουν με πολύ συστηματικό τρόπο μεγάλο όγκο χρηματοοικονομικών δεδομένων. 1.1 ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η συγκριτική οικονομική ανάλυση του Προϋπολογισμού του οικονομικού έτους 2010 πέντε «ομοπληθυσμιακών» Δήμων και συγκεκριμένα των Δήμων Λευκάδας, Θήρας, Μεσσαπίων, Διδυμοτείχου και Ταύρου, με τη χρήση κατάλληλων χρηματοοικονομικών δεικτών. 1.2 ΣΤΟΧΟΣ Στόχος της εργασίας είναι η διερεύνηση σε βάθος των οικονομικών καταστάσεων, η σύγκριση των Προϋπολογισμών των πέντε Δήμων με τη βοήθεια των χρηματοοικονομικών δεικτών και η ερμηνεία αυτών, ώστε να εντοπιστούν ερμηνευθούν αποκλίσεις καθώς και λάθη αστοχίες που τυχόν προκύψουν και να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα ανάλογα με τη γεωγραφική θέση κάθε Δήμου και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. 1.3 ΜΕΣΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Το μέσο που χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση αυτής της εργασίας ήταν κυρίως το λογιστικό πρόγραμμα EXCEL της εταιρίας Microsoft Office. Με την βοήθεια του EXCEL υπολογίσθηκαν οι διάφοροι δείκτες και δημιουργήθηκαν τα αντίστοιχα γραφήματα Επίσης χρησιμοποιήθηκε και το WORD για την δημιουργία κάποιων διαγραμμάτων στο θεωρητικό κομμάτι της εργασίας (πχ. διαδικασία βεβαίωσης εσόδων κτλ.). 8

1.4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Όσον αφορά την μεθοδολογία διεκπεραίωσης αυτής της εργασίας, αρχικά έγινε αναζήτηση πηγών (βιβλία, άρθρα, διαδίκτυο, νόμοι) σχετικά με τον Προϋπολογισμό των ΟΤΑ Α βαθμού καθώς και των αριθμοδεικτών, για την συγγραφή του θεωρητικού μέρους. Έπειτα για την μελέτη περίπτωσης συγκεντρώθηκαν (με ιδιαίτερη δυσκολία) τα στοιχεία των πέντε Δήμων και συγκεκριμένα ο Προϋπολογισμός με όλες τις σχετικές αποφάσεις που τον συνοδεύουν για το οικονομικό έτος 2010 καθώς και τον απολογιστικό πίνακα για κάθε Δήμο. Για το Δήμο Ταύρου, τα στοιχεία τα συνέλεξα προσωπικά με τη βοήθεια της κυρίας Πέτρου και Χαλκιοπούλου τις οποίες και ευχαριστώ. Μετά την συλλογή των απαραίτητων στοιχείων (και εφόσον ολοκλήρωσα το θεωρητικό μέρος της εργασίας), ξεκίνησα την οικονομική ανάλυση και τον υπολογισμό των δεικτών με τη χρήση του EXCEL. Έπειτα προσπάθησα να απεικονίσω τα πιο σημαντικά στοιχεία με τη χρήση πινάκων και γραφημάτων, για να είναι η εργασία πιο ευανάγνωστη. Τέλος, κατέληξα σε κάποια συμπεράσματα σχετικά με τις παρατηρήσεις που προέκυψαν από τη μελέτη των προϋπολογισμών των πέντε Δήμων και τα αποτελέσματα των χρηματοοικονομικών δεικτών. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον επιβλέποντα καθηγητή μου, κ. Κοσμά Νικολόπουλο, για την πολύτιμη βοήθειά του καθ όλη την διάρκεια εκπόνησης αυτής της εργασίας. Η καθοδήγησή του και οι συμβουλές που μου προσέφερε, ήταν πολύ χρήσιμα εργαλεία όχι μόνο για την κατάρτιση της παρούσας εργασίας, αλλά γενικότερα για την κατανόηση της έννοιας του Προϋπολογισμού των ΟΤΑ, και της σημασίας της έγκαιρης και ορθής κατάρτισης αυτού, κάτι το οποίο πιστεύω θα με βοηθήσει πολύ στην μετέπειτα επαγγελματική μου πορεία. 1.5 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο λόγος επιλογής των στοιχείων του οικον. έτους 2010 συντίθενται στο γεγονός ότι για το συγκεκριμένο οικον. έτος (2010) υπάρχει εγκεκριμένος Προϋπολογισμός, ο οποίος έχει ήδη εκτελεστεί και γνωρίζουμε την τελική διαμόρφωση αυτού κατά τη διάρκεια της χρήσης, με βάση τις διενεργηθείσες αναμορφώσεις, αφού κατά την ανάλυσή μας, λαμβάνουμε υπόψη τα αρχικώς προϋπολογισθέντα και τα τελικώς διαμορφωθέντα ποσά. Η χρήση αυτών είναι απαραίτητη για να διαπιστώσουμε τον βαθμό απόκλισης των εγγραφών στον Προϋπολογισμό του κάθε Δήμου. Επικουρικά για τη χρήση του Προϋπολογισμού του οικον. έτους 2010, έχουμε στη διάθεσή μας και τα στοιχεία εκτέλεσης αυτού (Ταμιακό Απολογισμό), που 9

βοηθητικά χρησιμοποιούμε για τη διασταύρωση επιβεβαίωση των εμφανιζόμενων αποκλίσεων. Αντίθετα δεν επιλέξαμε το οικον. έτος 2011, διότι για το έτος αυτό, λόγω του μεταβατικού σταδίου της νέας διοικητικής μεταρρύθμισης, ο Προϋπολογισμός καταρτίστηκε νομίμως μεν αλλά εντός του πρώτου τριμήνου του έτους που αυτός αφορά (31/3/2011), δόθηκε παράταση στην προαναφερόμενη προθεσμία, καθώς και η δυνατότητα «πλασματικής» ισοσκέλισης με την αναγραφή λήψης δανείου σε περίπτωση που τα έσοδα δεν κάλυπταν τις αναλαμβανόμενες οφειλές, και δεν ήταν δυνατός ο επιβεβλημένος ισοσκελισμός αυτού. Επιπλέον βρίσκεται υπό εκτέλεση και την οριστική του μορφή θα την λάβει κατά τη διάρκεια της χρήσης, αφού η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ενοποίηση των προϋπολογισμών των συνενούμενων Δήμων, και που είναι πλέον από βέβαιο ότι στο τέλος της χρήσης θα εμφανίζει σημαντικές αποκλίσεις. Είναι θεωρητικά αλλά και πρακτικά τεκμηριωμένο, ότι για τους Δήμους που προήλθαν από συνένωση, λαμβανομένης υπόψη και της σταδιακής χρονολογικά μεταβίβασης αρμοδιοτήτων, ο Προϋπολογισμός του οικον. έτους 2012 θα ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα των οικονομικών μεγεθών τους. Από τα προαναφερόμενα είναι κατανοητό ότι ορθώς δεν χρησιμοποιήθηκε για τους σκοπούς της εργασίας μας το οικον. έτος 2011. Οι χρηματοοικονομικοί δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν για την οικονομική ανάλυση των Δήμων Λευκάδας, Θήρας, Μεσσαπίων, Διδυμοτείχου και Ταύρου επιλέχθηκαν με κριτήριο να συνάδουν με την λειτουργία ενός ΟΤΑ Α βαθμού. Σύμφωνα με το άρθρο 165 παρ. 2 του ΚΔΚ, και το άρθρο 267 παρ. 7 του Ν.3852/2010 καθώς και με την απόφαση 74712/29-12-2010 (άρθρο 6) του Υπουργού Εσωτερικών καθορίζονται οι δείκτες αξιολόγησης της οικονομικής διαχείρισης των ΟΤΑ, οι οποίοι συνοδεύουν τον Προϋπολογισμό. Από τους δείκτες της ανωτέρω Υ.Α. χρησιμοποιήθηκαν όσοι αφορούν τον προϋπολογισμό. Στην συγκεκριμένη εργασία, γίνεται χρήση επιπλέον δεικτών που θεωρήθηκε ότι συνάδουν με τους ΟΤΑ και από τους οποίους μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για τα οικονομικά δεδομένα αυτών. 1.6 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Η παρούσα εργασία αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι θεωρητικό και περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια. Μετά από το πρώτο κεφάλαιο που είναι η εισαγωγή ακολουθεί το δεύτερο κεφάλαιο που περιλαμβάνει στοιχεία για τον Προϋπολογισμό των ΟΤΑ Α βαθμού, όπως διαδικασία κατάρτισης και ψήφισης, έλεγχος, συνάρτηση με τα επιχειρησιακά προγράμματα των Δήμων καθώς και την δομή του νέου τύπου 10

Προϋπολογισμού. Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού, δηλαδή στις διαδικασίες βεβαίωσης και είσπραξης των εσόδων, πληρωμής δαπανών (έγκριση-εκκαθάριση-εντολή-πληρωμή) και στον έλεγχο των δαπανών από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται συνοπτικά το περιεχόμενο των αποτελεσμάτων εκτέλεσης του Προϋπολογισμού (Ταμιακός Απολογισμός), καθώς και την διαδικασία σύνταξης και έγκρισης αυτού. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύονται οι χρηματοοικονομικοί δείκτες που θα χρησιμοποιηθούν στην μελέτη περίπτωσης των πέντε Δήμων. Το δεύτερο μέρος αποτελεί την μελέτη περίπτωσης της εργασίας, δηλαδή την οικονομική ανάλυση του Προϋπολογισμού των πέντε Δήμων, με τη χρήση δεικτών. Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται γενικά στοιχεία για τους Δήμους (γενικά στοιχεία, πληθυσμός, ασχολίες κατοίκων, κτλ.). Το έβδομο κεφάλαιο αναλύει τον Προϋπολογισμό, εντοπίζει κάποια δημοσιονομικά λάθη για κάθε Δήμο και παρουσιάζει με διαγράμματα και πίνακες κάποια γενικά αποτελέσματα. Στη συνέχεια του ιδίου κεφαλαίου υπολογίζονται και οι δείκτες του Προϋπολογισμού οι οποίοι παρουσιάζονται σε πίνακες με αντίστοιχο σχολιασμό και σύγκριση ανάμεσα στους πέντε Δήμους. Τέλος στο όγδοο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από την συγκριτική οικονομική ανάλυση των Δήμων Λευκάδας, Θήρας, Μεσσαπίων, Διδυμοτείχου και Ταύρου. Στο παράρτημα παρατίθενται οι Ανακεφαλαιώσεις των πέντε Δήμων, τα οικονομικά στοιχεία κάθε Δήμου και οι πίνακες υπολογισμού των χρηματοοικονομικών δεικτών. 11

Α ΜΕΡΟΣ: ΘΕΩΡΙΑ 2. Ο ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΤΑ Α ΒΑΘΜΟΥ 2.1 ΕΝΝΟΙΑ Ο Προϋπολογισμός αποτελεί θεμελιώδη έννοια του Δημόσιου Λογιστικού, με τον οποίο καθορίζεται το ετήσιο δημοσιονομικό πρόγραμμα δράσης. Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 155-162 του Ν.3463/06 (νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων) καθώς και τις διατάξεις του άρθρου 1 του ΒΔ 17-5/15-6-59, ο Προϋπολογισμός των ΟΤΑ Α Βαθμού αποτελεί τη διοικητική απόφαση με την οποία προσδιορίζονται τα έσοδα και τα έξοδα για ένα οικονομικό έτος, τα οποία κατατάσσονται σε ειδικούς λογαριασμούς κατά κεφάλαια και άρθρα (κωδικούς αριθμούς). Ουσιαστικά ο Προϋπολογισμός παρέχει την εξουσιοδότηση για την είσπραξη των εσόδων που εγγράφονται σε αυτόν και νομιμοποιεί την εκτέλεση των δαπανών μέσω των εγγεγραμμένων σε αυτόν πιστώσεων (Σαββαΐδου, 2009). Οι κυριότερες ιδιότητες του Προϋπολογισμού είναι: Περιοδική πράξη επαναλαμβανόμενη κατά σαφώς ορισμένα τακτικά χρονικά διαστήματα. Πράξη πρόβλεψης, αφού προβλέπει για ένα οικονομικό έτος τα έσοδα και τα όρια των εξόδων. Πράξη προκαταβολικής εξουσιοδότησης για την είσπραξη των προβλεπόμενων εσόδων και την πραγματοποίηση των δαπανών (Θεοδώρου, 2009). Η φύση του Προϋπολογισμού έχει τριπλή σημασία και συγκεκριμένα: Δημοσιολογιστική αφού με τον προϋπολογισμό χαράσσεται η μελλοντική οικονομική πορεία του Ο.Τ.Α. και διαμορφώνεται το δημοσιονομικό πρόγραμμα. Οικονομικοπολιτική αφού η λειτουργία του προϋπολογισμού για την κάλυψη των αναγκών του ΟΤΑ συνίσταται στην επίτευξη των σκοπών του με έναν 12

οικονομικοπολιτικά υπεύθυνο τρόπο, ο οποίος πρέπει να εναρμονίζεται μεταξύ των αναγκών και τις κάλυψης αυτών με τρόπο ορθολογιστικό και, δημοσιονομική υπό την έννοια ότι ο προϋπολογισμός δεν αποτελεί απλή λογιστική κατάσταση ή καταγραφή των προβλέψεων εσόδων και εξόδων, αλλά βαρυσήμαντη πράξη που συνίσταται στον προγραμματισμό και τον συντονισμό των δραστηριοτήτων του ΟΤΑ, τη διαμόρφωση της επενδυτικής πολιτικής και τον έλεγχο της λογιστικής ορθότητας, της νομιμότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας (Νικολόπουλος, 2009). Με βάση τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η λειτουργία του προϋπολογισμού για τα έσοδα είναι προσδιοριστική και εξουσιοδοτική για την είσπραξή τους, ενώ για τις δαπάνες είναι επιπλέον νομιμοποιητική, αφού καμία δαπάνη δεν εκτελείται χωρίς να προβλέπεται σε αυτόν αντίστοιχη πίστωση. Οι βασικές αρχές που διέπουν τον προϋπολογισμό είναι οι ακόλουθες: Αρχή του ενιαυσίου Η αρχή αυτή καθορίζει τη διάρκεια ισχύος του προϋπολογισμού. Ο Προϋπολογισμός συντάσσεται για ένα ενιαίο οικονομικό έτος το οποίο συμπίπτει με το ημερολογιακό. Αρχή της ενότητας Τα έσοδα και έξοδα εγγράφονται σε ένα ενιαίο προϋπολογισμό και δεν επιτρέπεται ο διαχωρισμός τους σε ανεξάρτητο κείμενο. Αρχή της καθολικότητας Στον ίδιο προϋπολογισμό εγγράφονται όλα τα έσοδα και οι δαπάνες. Αρχή της ειδικότητας Κάθε πίστωση διατίθεται μόνο για το σκοπό που αυτή προορίζεται και δε μπορεί να διατεθεί για άλλο σκοπό. Αρχή της ακρίβειας Οι προβλέψεις θα πρέπει να είναι στα όρια του εφικτού να πραγματοποιηθούν, με την ακριβή εκτίμηση των οικονομικών δεδομένων. Αρχή της προβλεψιμότητας Ο προϋπολογισμός πρέπει να συνταχθεί και να εγκριθεί πριν από την έναρξη του οικονομικού έτους, με πρόβλεψη των μελλοντικών οικονομικών μεγεθών. 13

Αρχή της σαφήνειας και της αλήθειας Ο προϋπολογισμός πρέπει να είναι σαφής, να διαμορφώνεται με ορθολογιστικά κριτήρια και να είναι αληθινός. Αρχή της ισοσκέλισης Ο προϋπολογισμός πρέπει να είναι ισοσκελισμένος ως προς τα έσοδα και τα έξοδα. Αρχή της δημοσιότητας Συνοπτική κατάσταση του προϋπολογισμού δημοσιεύεται στον τοπικό τύπο (Νικολόπουλος, 2009). Οι αρχές που αναφέρονται ανωτέρω ίσχυαν με βάση τους διεθνείς οικονομικούς κανόνες κατάρτισης του προϋπολογισμού και θεσμοθετήθηκαν επίσημα με το άρθρο 7 του νόμου 3871/2010. 2.2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 159 του Ν.3463/06 (νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων), η Δημαρχιακή Επιτροπή είναι αρμόδια για την σύνταξη του Προϋπολογισμού, και πρέπει να αιτιολογεί την κάθε εγγραφή σε αυτόν. Μετά την κατάρτιση του Προϋπολογισμού, η Δημαρχιακή Επιτροπή υποβάλλει στο Δημοτικό Συμβούλιο το σχέδιο αυτού, το αργότερο μέχρι το τέλος του μηνός Οκτωβρίου του προηγούμενου έτους που αφορά ο Προϋπολογισμός. Όμως στην πράξη η Οικονομική Υπηρεσία είναι αυτή που συντάσσει το σχέδιο του Προϋπολογισμού, καθώς πρόκειται για μια δύσκολη εργασία που απαιτεί πολλές γνώσεις και οικονομικά στοιχεία, κάτι που διαθέτει η Οικονομική Υπηρεσία του Δήμου. Η απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής με την οποία αιτιολογείται η κάθε εγγραφή έχει τη θέση Εισηγητικής (Αιτιολογικής) Έκθεσης του Προϋπολογισμού (Νικολόπουλος, 2009). Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 159 του ΚΔΚ, το Δημοτικό Συμβούλιο οφείλει μέσα σε αποκλειστική προθεσμία ενός μηνός από τη λήψη της απόφασης της Δημαρχιακής Επιτροπής, δηλαδή μέχρι τέλη Νοεμβρίου, να ψηφίσει τον Προϋπολογισμό σε ειδική συνεδρίαση και να τον υποβάλλει μέσα σε 10 ημέρες για έγκριση στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας, ο οποίος έχει 20 ημέρες για την επικύρωση αυτού 14

(Άρθρο 149 ΚΔΚ). Η ειδική συνεδρίαση σημαίνει ότι μοναδικό θέμα της ημερήσιας διάταξης σε αυτήν την συνεδρίαση θα είναι η ψήφιση του Προϋπολογισμού του Δήμου. Αυτό γίνεται για να έχουν τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου χρόνο για να συζητήσουν σε βάθος το προτεινόμενο σχέδιο από την Δημαρχιακή Επιτροπή, ώστε ο Προϋπολογισμός που θα ψηφιστεί, να απεικονίζει το πραγματικό ετήσιο πρόγραμμα δράσης του Δήμου (Σαββαΐδου, 2009). Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 159 παρ. 1 και 165 παρ.2 του ΚΔΚ κατά την συζήτηση του Προϋπολογισμού, τίθενται υπόψη του Δημοτικού Συμβουλίου, χρηματοοικονομικοί και άλλοι δείκτες που εξάγονται από την Οικονομική Υπηρεσία του Δήμου. Σε εκτέλεση της διάταξης του άρθρου 165 παρ. 2 εκδόθηκε η υπ αριθμ. 74712/2912-2010 (άρθρο 6) του Υπουργείου Εσωτερικών με την οποία καθορίστηκαν οι ενδεδειγμένοι χρηματοοικονομικοί δείκτες. Αν το σχέδιο του Προϋπολογισμού δεν καταρτιστεί και δεν υποβληθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο μέχρι τέλος Οκτωβρίου ή ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου δεν μεριμνήσει για την σύγκλιση αυτού μέχρι τέλος Νοεμβρίου, το Συμβούλιο συνέρχεται αυτοδίκαια την πρώτη Κυριακή του Δεκέμβρη και προχωρεί στην σύνταξη και ψήφιση του Προϋπολογισμού. Αν παρόλα αυτά το Δημοτικό Συμβούλιο δεν συντάξει και ψηφίσει τον Προϋπολογισμό, συνέρχεται αυτοδίκαια την δεύτερη Κυριακή του Δεκεμβρίου και προχωρεί στην σύνταξη και ψήφιση αυτού και αυτή η διαδικασία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί οπωσδήποτε μέχρι την 31 Δεκεμβρίου. Κατ εξαίρεση, ορίζεται ότι η ψήφιση του Προϋπολογισμού του έτους που ακολουθεί αυτού της διενέργειας δημοτικών και κοινοτικών εκλογών, μπορεί να γίνει μέχρι την 28η Φεβρουαρίου του έτους που αφορά ο Προϋπολογισμός. Η μη τήρηση των προθεσμιών ψήφισης του Προϋπολογισμού αποτελεί σοβαρή παράβαση καθήκοντος και υπάρχουν αστικές και πειθαρχικές ευθύνες των αιρετών οργάνων. Βέβαια η παραβίαση αυτών δεν επιφέρει ακυρότητα του Προϋπολογισμού, αν αυτός συντάχθηκε καθυστερημένα, διώκονται όμως πειθαρχικά τα αρμόδια όργανα για παράλειψη καθήκοντος (Θεοδώρου, 2009). Σύμφωνα με το άρθρο 208 του ΚΔΚ τουλάχιστον δύο μήνες πριν την έναρξη του οικονομικού έτους και πριν την ψήφιση του Προϋπολογισμού, το Δημοτικό Συμβούλιο καταρτίζει το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου, για το επόμενο έτος, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα έργα που πρόκειται να πραγματοποιηθούν, εντός του επόμενου έτους, και το ύψος της απαιτούμενης δαπάνης. Τα έργα που αναγράφονται στο τεχνικό πρόγραμμα, εγγράφονται στον Προϋπολογισμό με τις αντίστοιχες πιστώσεις και ένα έργο που δεν έχει συμπεριληφθεί 15

στο τεχνικό πρόγραμμα δεν μπορεί να εγγραφεί στον Προϋπολογισμό και άρα να εκτελεστεί. Εδώ πρέπει να παρατηρήσουμε ότι θα ήταν ορθότερο η εν λόγω διάταξη να προβλέπει το Τεχνικό Πρόγραμμα να καταρτίζεται έως το τέλος Σεπτεμβρίου ώστε να μπορέσει αυτό να ενταχθεί στον Προϋπολογισμό (Νικολόπουλος, 2009). Επίσης, το Δημοτικό Συμβούλιο, πριν την κατάρτιση του Προϋπολογισμού, αποφασίζει για πιθανή αναπροσαρμογή των τελών και φορών, έτσι ώστε να συμπεριληφθούν τα έσοδα αυτά στον Προϋπολογισμό. Τα έσοδα από ανταποδοτικά τέλη και δικαιώματα, θα πρέπει να καλύπτουν υποχρεωτικά τις δαπάνες των αντίστοιχων υπηρεσιών, αλλά να μην υπερβαίνουν το ύψος των δαπανών αυτών, γιατί στην περίπτωση αυτή υποκρύπτεται φορολογία. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 175 παρ.2 του ΚΔΚ, καθορίζονται με Προεδρικό Διάταγμα μεταξύ άλλων και τα προς δημοσίευση στοιχεία του Προϋπολογισμού και του Απολογισμού. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχει εκδοθεί ακόμα το εν λόγω Προεδρικό Διάταγμα και για το λόγο αυτό δημοσιεύεται βάσει της ΚΥΑ 7028/2004, μια συνοπτική κατάσταση του προϋπολογισμού, όπως και ο ταμειακός απολογισμός σε μία τουλάχιστον ημερήσια ή εβδομαδιαία εφημερίδα, ή εάν δεν υπάρχει τέτοια σε εφημερίδα που εκδίδεται στα όρια του νομού που εδρεύει ο Δήμος προκειμένου να συντελείται και για τους ΟΤΑ η «Αρχή της Δημοσιότητας» του Προϋπολογισμού όπως ορίζεται και στο Δημοσιονομικό Δίκαιο. Η κατάσταση αυτή αποστέλλεται για δημοσίευση μετά τον έλεγχο και την έγκριση του Προϋπολογισμού από την οικεία Περιφέρεια. Η παράλειψη δημοσίευσης της συνοπτικής κατάστασης του Προϋπολογισμού στον τοπικό τύπο, δεν επηρεάζει το κύρος της απόφασης του Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου, με την οποία ψηφίστηκε ο Προϋπολογισμός (Νικολόπουλος, 2009). Μετά το 2011 και την εφαρμογή του προγράμματος «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» η συνοπτική κατάσταση του Προϋπολογισμού δημοσιεύεται εκτός από τοπική εφημερίδα και στην Ιστοσελίδα του Δήμου (άρθρο 266 παρ.6 Ν.3852/10), στην Ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών (ΚΥΑ 3966/11), και στο διαδίκτυο στο «Πρόγραμμα Διαύγεια» κατ εφαρμογή του νόμου 3861/2010 (άρθρο 2 παρ.4 περ.6) λαμβάνοντας ειδικό κωδικό ανάρτησης (ΑΔΑ). Αν δε διενεργηθεί η δημοσίευση στην Ιστοσελίδα του «Διαύγεια» και δεν ληφθεί ΑΔΑ, ο Προϋπολογισμός δεν εκτελείται. Με τις διατάξεις της «Νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» (Νόμος 3852/2010) εισάγονται και άλλες αλλαγές οι οποίες αφορούν και την κατάρτιση του Προϋπολογισμού. Η Δημαρχιακή Επιτροπή μετονομάζεται σε Οικονομική Επιτροπή όταν επιλαμβάνεται 16

οικονομικών θεμάτων και θεσπίζονται και νέα όργανα για την κατάρτιση του προϋπολογισμού καθώς και για λοιπά θέματα οικονομικής διοίκησης και διαχείρισης όπως η Εκτελεστική Επιτροπή, η Δημοτική Επιτροπή διαβούλευσης και το Συμβούλιο της Δημοτικής ή Τοπικής Κοινότητας. Για να εξετάσουμε τις αλλαγές που εισάγονται με το νόμο 3852/10 διακρίνουμε δύο περιπτώσεις: (α) τους Δήμους στους οποίους δεν επέρχεται καμία μεταβολή και (β) τους Δήμους που συνιστώνται με το άρθρο 1 του νόμου αυτού και συνενώνονται με άλλον ή άλλους ΟΤΑ. Ακολουθεί συνοπτική παρουσίαση των προθεσμιών κατάρτισης Προϋπολογισμού λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις του νόμου 3463/06 (ΚΔΚ) σε συνδυασμό με τις νεότερες διατάξεις του νόμου 3852/2010 (Καλλικράτης). Για τις συγκεκριμένες προθεσμίες δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα καμία εγκύκλιος, ούτε γίνεται μνεία σε αυτές στην ΚΥΑ 3966/11 αλλά προκύπτουν από τα ανωτέρω νομοθετικά κείμενα. α) Δήμοι στους οποίους δεν επέρχεται καμία μεταβολή Η Εκτελεστική Επιτροπή εντός του μηνός Αυγούστου κάθε έτους προέρχεται στην κατάρτιση του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου, το οποίο και εισηγείται στο δημοτικό Συμβούλιο (άρ. 63 εδάφιο γ Ν.3852/10) καθώς και στην κατάρτιση του «προσχεδίου» του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, το οποίο εισηγείται στην Οικονομική Επιτροπή (άρ. 63 εδάφιο δ Ν.3852/10) προκειμένου η τελευταία να προβεί στην κατάρτιση αυτού και στην υποβολή του στο Δημοτικό Συμβούλιο (άρ. 266 παρ 4 Ν.3852/10). Μέχρι το τέλος του μηνός Αυγούστου το Δημοτικό Συμβούλιο προέρχεται στην ψήφιση του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης και του Τεχνικού Προγράμματος ώστε να συμπεριληφθούν στον υπό κατάρτιση Προϋπολογισμό του Δήμου. Για Δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο των 10.000 κατοίκων απαιτείται, πριν την ψήφιση αυτών από το Δημοτικό Συμβούλιο, η σχετική γνωμοδότηση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης (αρ.76 παρ.1, 2 α Ν. 3852/10). Μέχρι το τέλος του μηνός Σεπτεμβρίου κάθε έτους η Εκτελεστική Επιτροπή έχοντας ολοκληρώσει τις διαδικασίες σύνταξης του προσχεδίου του Προϋπολογισμού, εισηγείται σχετικά στην Οικονομική Επιτροπή για τη σύνταξη αυτού (αρ.63 εδ.δ και 266 παρ.4 Ν.3852/10). Μέχρι το τέλος του μηνός Οκτωβρίου του προηγούμενου οικονομικού έτους που αφορά ο προϋπολογισμός, η Οικονομική Επιτροπή συντάσσει τον Προϋπολογισμό του Δήμου, βάσει του προσχεδίου που κατάρτισε και εισηγήθηκε η Εκτελεστική Επιτροπή, 17

ύστερα από γνωμοδότηση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης και εν συνεχεία τον υποβάλλει στο Δημοτικό Συμβούλιο για ψήφιση μέχρι το τέλος του μηνός Νοεμβρίου. Στην ψήφιση του Προϋπολογισμού από το Δημοτικό Συμβούλιο δεν επέρχεται καμία μεταβολή και ισχύουν αυτά που αναφέρθηκαν ανωτέρω. β) Δήμοι που συνιστώνται με το άρθρο 1 του νόμου αυτού και συνενώνονται με άλλον ή άλλους ΟΤΑ. Μέχρι το τέλος του μηνός Ιουνίου κάθε έτους, το Δημοτικό Συμβούλιο καθορίζει το ανώτατο ύψος του Προϋπολογισμού Εξόδων του επόμενου οικον. έτους των δημοτικών ή Τοπικών Κοινοτήτων, βάσει πληθυσμιακών κριτηρίων (αρ. 86 παρ.1 Ν.3852/10). Ένα τουλάχιστον μήνα πριν την κατάρτιση του ΕΠΔ και του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου (ήτοι εντός του μηνός Ιουλίου), το Συμβούλιο της Δημοτικής ή Τοπικής Κοινότητας, εισηγείται στην Εκτελεστική Επιτροπή με σειρά προτεραιότητας τις δράσεις που πρέπει να περιλαμβάνονται στο ΕΠΔ και τα έργα που πρέπει να εκτελεστούν στα διοικητικά της όρια ώστε να συμπεριληφθούν στο υπό κατάρτιση τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου (αρ.86 παρ.4 Ν.3852/10). Στη συνεδρίαση του Συμβουλίου της Δημοτικής ή Τοπικής Κοινότητας μετέχουν και κοινωνικοί φορείς της εδαφικής περιφέρειας (αρ.86 παρ.5 Ν.3852/10). Εντός του μηνός Αυγούστου κάθε έτους, η Εκτελεστική Επιτροπή λαμβάνοντας υπόψη τις εισηγήσεις των Δημοτικών ή Τοπικών Κοινοτήτων, προέρχεται στην κατάρτιση του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου, το οποίο και εισηγείται στο δημοτικό Συμβούλιο (άρ. 63 εδάφιο γ Ν.3852/10) καθώς και στην κατάρτιση του «προσχεδίου» του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, το οποίο εισηγείται στην Οικονομική Επιτροπή (άρ. 63 εδάφιο δ Ν.3852/10) προκειμένου η τελευταία να προβεί στην κατάρτιση αυτού και στην υποβολή του στο Δημοτικό Συμβούλιο (άρ. 266 παρ 4 Ν.3852/10). Μέχρι το τέλος του μηνός Αυγούστου το Δημοτικό Συμβούλιο προέρχεται στην ψήφιση του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης και του Τεχνικού Προγράμματος ώστε να συμπεριληφθούν στον υπό κατάρτιση Προϋπολογισμό του Δήμου. Για Δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο των 10.000 κατοίκων απαιτείται, πριν την ψήφιση αυτών από το Δημοτικό Συμβούλιο, η σχετική γνωμοδότηση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης (αρ.76 παρ.1, 2 α Ν. 3852/10). Επιπλέον στο διάστημα αυτό, το Συμβούλιο της Δημοτικής ή Τοπικής Κοινότητας καταρτίζει το σχέδιο του Προϋπολογισμού Εξόδων αυτής για το επόμενο οικον. έτος (εντός του ανώτατου ύψους που καθόρισε το Δημοτικό Συμβούλιο) και το υποβάλλει συνοδευόμενο από Αιτιολογική Έκθεση στην Οικονομική Επιτροπή (αρ.86 παρ.2 18