Θα με επηρεάσει προσωπικά η αλλαγή του κλίματος;

α Θα με επηρεάσει προσωπικά η αλλαγή του κλίματος; Αν ζείτε στην Ευρώπη, θα θυμάστε ενδεχομένως το κύμα καύσωνα του 2003 ή ορισμένες πυρκαγιές σε δάση της νότιας Ευρώπης ή τις πλημμύρες που έπληξαν ολόκληρη την ήπειρο κατά τα τελευταία χρόνια. Παρότι είναι αδύνατος ο ισχυρισμός ότι αυτά τα συμβάντα προκλήθηκαν από τις κλιματικές αλλαγές, αυτά συνάδουν με τις δηλώσεις των επιστημόνων σχετικά με τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής. Είναι, επίσης, πιθανόν να βιώσετε συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα στα χρόνια που έρχονται και θα παρατηρήσετε ότι τα ασφάλιστρα για την προστασία της περιουσίας σας από τις καταστροφές, που προκαλούν οι καταιγίδες, θ αυξηθούν. Όσον αφορά το μέλλον, στις χώρες της νότιας Ευρώπης αναμένεται να παρατηρηθεί όλο και μεγαλύτερη μείωση των βροχοπτώσεων και αύξηση της θερμοκρασίας (π.χ. έως και 4,5 ο C πάνω από το μέσο όρο στην Ισπανία το 2080), ενώ στις βορειο -ευρωπαϊκές χώρες η αύξηση της θερμοκρασίας θα είναι ελαφρώς μικρότερη (περίπου 1,5-2,0 ο C το 2080) και οι βροχοπτώσεις θ αυξηθούν. Αν τυχαίνει να ζείτε σε παράκτιες περιοχές, ίσως παρατηρήσετε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Ίσως, επίσης, πληγείτε από τις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών, εάν εργάζεστε στη γεωργία, τη δασοκομία και τη φύση, αφού η χλωρίδα και η πανίδα θα μεταναστεύσουν από τις παραδοσιακές περιοχές τους σε ψυχρότερα κλίματα. Εάν κάνετε σκι, ίσως παρατηρήσετε ότι τα χιονοδρομικά κέντρα και οι παγετώνες θα εξαφανίζονται όλο και περισσότερο. Κατά την επιλογή των τόπων διακοπών σας, ίσως στο μέλλον να προτιμήσετε διαφορετικούς προορισμούς απ ό,τι σήμερα, επειδή ορισμένοι από αυτούς τους προορισμούς θα είναι υπερβολικά θερμοί ή ασταθείς. Επίσης, ίσως δείτε τις κυβερνήσεις να λαμβάνουν μέτρα προσαρμογής στις κλιματικές αλλαγές, π.χ. ενίσχυση των αντιπλημμυρικών έργων, νέους οικοδομικούς κώδικες, αλλαγή καλλιεργειών για τους αγρότες. Εάν τα πράγματα γίνουν πραγματικά άσχημα, εάν η κοινωνία δεν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τον περιορισμό των κλιματικών αλλαγών ή εάν οι συνέπειές τους αποδειχθούν σοβαρότερες από τις σημερινές προβλέψεις των επιστημόνων, ίσως επηρεαστείτε από μια γενική οικονομική ύφεση και ίσως η χώρα σας αναγκαστεί να επέμβει σε συγκρούσεις για τα τρόφιμα και το νερό σε τρίτες χώρες, να παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια και να δεχθεί κύματα προσφύγων. Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διαθέσιμό στο: http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/what/ccqanda_el.htm#q1

β Οικολογική δόμηση τι και γιατί; Υφιστάμενα κτίρια: Μέτρα βελτίωσης ενεργειακής συμπεριφοράς Είναι αναμενόμενο ότι με την πάροδο του χρόνου η κατασκευή ενός κτι ρίου καταπονείται. Η εφαρμογή μέτρων που έχει ως στόχο την προστασία του από τις κλιματολογικές συνθήκες συμβάλλει ταυτοχρόνως και στην μεί ωση της ενέργειας που χρειάζεται για να αντεπεξέλθει σε αυτές. α. Κέλυφος κτιρίου Στέγη Για τα ήδη υπάρχοντα κτίρια η θερμομόνωση της στέγης (κατοικία) ή του δώματος (πολυκατοικία) συνεισφέρει σημαντικά στην σωστή ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου. Η οροφή πρέπει να προστατεύει το κτίριο από την βροχή και την υγρασία, να έχει την απαραίτητη κλίση ώστε να απομα κρύνονται τα νερά και να παρέχει θερμική προστασία. Μια αισθητικά ελκυ στική λύση που συμβάλλει στην μόνωση της οροφής και συνεισφέρει σ ένα υγιές περιβάλλον είναι το «φυτεμένο δώμα». Πρόκειται για ένα σύστη μα μονωτικών και υδατοστεγών μεμβρανών με κορυφαία στρώση αυτή της φύτευσης. Η φυσική σκιά των φυτών και το χώμα συμβάλλει στην μείωση της εξωτερικής θερμοκρασίας του δώματος. Στεγανοποίηση των όψεων Οι θερμικές απώλειες είναι ο νούμερο ένα παράγοντας που ευθύνεται για την υπερβολική κατανάλωση ενέργειας κατά τη λειτουργία του κτιρίου. Σε περίπτωση παλαιών κουφωμάτων αυτά θα πρέπει να αντικατασταθούν με καινούργια υψηλής αεροστεγανότητας. Επίσης στην περίπτωση απλών υαλοστασίων αυτά θα πρέπει να αντικατασταθούν με διπλά υαλοστάσια ή υαλοστάσια χαμηλής εκπεμψιμότητας. Ψύξη-Θέρμανση Όσο αφορά την ψύξη του κτιρίου για τις κατοικίες που βρίσκονται στην εξοχή καλό θα ήταν να αποφευχθεί ο τεχνητός κλιματισμός και να χρησι μοποιηθεί φυσικός αερισμός ως μέσο καλύτερο για την υγεία του χρήστη, οικονομικότερο και χωρίς επιβάρυνση για το περιβάλλον. Τους καλοκαιρι νούς μήνες στην περίπτωση άπνοιας με υψηλές θερμοκρασίες την ημέρα, είναι προτιμότερο τα παράθυρα να μένουν κλειστά ώστε να διατηρείται η εσωτερική θερμοκρασία του κτιρίου που είναι χαμηλότερη από την εξωτε ρική. Αντίθετα το βράδυ που η εξωτερική θερμοκρασία είναι χαμηλότερη από την εσωτερική ωφελεί το άνοιγμα τον παραθύρων, και ο διαμπερής αερισμός του κτιρίου. Όσο αφορά την ψύξη του κτιρίου για τις κατοικίες που βρίσκονται στην πόλη όπου οι συνθήκες είναι πιο δύσκολες θα ήταν προτιμότερο η χρήση τεχνητού κλιματισμού να περιοριστεί στους χώρους που αυτή είναι απολύτως απαραίτητη λόγω προσανατολισμού (δυτικός) ή συνεχούς χρήσης κατά την διάρκεια της ημέρας. Εναλλακτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανεμιστήρες οροφής αφού η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας συγκριτικά είναι πολύ λιγότερη.

β Θέρμανση Η τακτική συντήρηση του λέβητα και η θερμομόνωση του δικτύου διανο μής ζεστού νερού συμβάλουν σημαντικά στην μείωση απωλειών ενέργειας. Επίσης, η αντικατάσταση του λέβητα πετρελαίου με λέβητα φυσικού αερίου ή βιομάζας είναι σημαντικό βήμα για μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας. Αν και το φυσικό αέριο συμβάλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στην έκκληση ατμοσφαιρικών ρύπων είναι παρόλα αυτά καθαρότερη μορφή ενέργειας από το πετρέλαιο και πιο προσιτή οικονομικά λύση. Ηλιακοί θερμοσίφωνες Με την πάροδο των χρόνων και την ανάπτυξη της τεχνολογίας τα μοντέλα των ηλιακών συλλεκτών έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Η ευρεία χρήση τους αποδεικνύει την επιτυχία τους ως οικονομικότερο μέσο παραγωγής ζεστού νερού μέσω της εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας. Σκίαση Είναι πολύ σημαντικό η κατοικία να προστατεύεται από την ηλιακή ακτι νοβολία κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με εξωτερικά σκιάστρα : τέντες, περσίδες, αλλά και με πέργκολα με αναρρι χητικά φυτά σε οριζόντια κλίση (νότιος προσανατολισμός) και κατακόρυφη κλίση (ανατολικός, δυτικός προσανατολισμός). Στην περίπτωση εξοχικών κατοικιών μια σωστή στρατηγική στην σχεδίαση του περιβάλλοντος χώρου συμβάλλει στην μεγαλύτερη προστασία του κτιρίου. Συγκεκριμένα η χρήση αειθαλών δέντρων στον Βοριά προστατεύει το κτίριο από τους ψυχρούς ανέμους. Επίσης η χρήση φυλλοβόλων δέντρων σε Νότο και Δύση ως μέσο σκίασης τους καλοκαιρινούς μήνες περιορίζει την ανάπτυξη υψηλών θερμοκρασιών στην επιφάνεια του. Φωτισμός Γενικά, όσο αυξάνεται η εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού στην κα τοικία τόσο μειώνεται η χρήση τεχνητού φωτισμού. Η χρήση ανοιχτών χρω μάτων στα δωμάτια μειώνει την ανάγκη περισσότερου φωτισμού. Επιπλέον η αντικατάσταση των κοινών λαμπτήρων πυρακτώσεως με λαμπτήρες φθο ρισμού σε χώρους βοηθητικούς όπου η ποιότητα του χρώματος δεν είναι β. Εσωτερικός χώρος έλεγχος λειτουργίας και συμπεριφορά χρήστη Εξίσου σημαντική με τις επεμβάσεις στην κατασκευή και τις μηχανολο γικές εγκαταστάσεις του κτιρίου είναι και η συμπεριφορά του χρήστη. Η σπατάλη ενέργειας (π.χ φωτισμός, ηλεκτρικές συσκευές, κλιματισμός) και επομένως αύξηση κόστους λειτουργίας του εξαρτάται από τον τρόπο που αυτό χρησιμοποιείται. Στην περίπτωση κατοικίας υπάρχουν συστήματα που βοηθάνε στον έλεγχο κατανάλωσης ενέργειας σε διάφορους τομείς π.χ: οι θερμοστατικοί διακόπτες για το σύστημα θέρμανσης που ρυθμίζουν την θερμοκρασία κάθε δωματίου ατομικά, οι ροοστάτες διακόπτες όπου ο χρή στης προσαρμόζει την ένταση του φωτισμού σύμφωνα με της ανάγκες του δωματίου. Πηγή: Από Άρθρο «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΟΜΗΣΗ ΤΙ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ;» Περιοδικό του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, τ. 48, της Μυρτώς Κολίρη Αρχιτέκτων MSc in Environmental Design & Engineering

γ Γνωρίζω τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι ανεξάντλητες, διαθέσιμες τοπικά και δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον. Κάθε κιλοβατώρα ηλεκτρισμού που παράγεται από ΑΠΕ, σημαίνει μία λιγότερη κιλοβατώρα που θα είχε παραχθεί με κάποιον άλλο ρυπογόνο τρόπο κι επομένως σημαίνει ένα μικρό βήμα για καθαρότερο περιβάλλον. 1. Αιολική ενέργεια: Δαμάζοντας τον άνεμο Αιολική ενέργεια ονομάζεται η κινητική ενέργεια του ανέμου. Μπορούμε να την μετατρέψουμε σε ηλεκτρισμό με τη χρήση ανεμογεννητριών. Περισσότερες από μία ανεμογεννήτριες μαζί αποτελούν ένα αιολικό πάρκο. Υπάρχουν διάφορα μεγέθη ανεμογεννητριών: από λίγα κιλοβάτ (KW) μέχρι τις μεγαλύτερες που φτάνουν σήμερα τα 5 MW με πύργο ύψους 120 μέτρα και πτερύγια 35 μέτρα. Οι ανεμογεννήτριες ξεκινούν να παράγουν ηλεκτρισμό μόνο από μια ταχύτητα του ανέμου και πάνω (περίπου 4 μέτρα το δευτερόλεπτο) για αυτό και έχει νόημα να τις εγκαθιστούμε σε περιοχές που φυσάει αρκετά. Μια ανεμογεννήτρια του 1 MW παράγει σε ένα χρόνο όση ηλεκτρική ενέργεια χρειάζονται περίπου 300 νοικοκυριά. 2. Φωτοβολταϊκά: Με την πρίζα στον ήλιο Τα φωτοβολταϊκά (Φ/Β) συστήματα μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια απευθείας σε ηλεκτρική. Χρησιμοποιούν την πλέον διαθέσιμη πηγή ενέργειας στον πλανήτη, δεν έχουν κινούμενα μέρη, έχουν αθόρυβη λειτουργία και απαιτούν ελάχιστη συντήρηση. Ένα στρέμμα Φ/Β παράγει σε ένα χρόνο όση ηλεκτρική ενέργεια χρειάζονται περίπου 20 νοικοκυριά. 3. Ηλιοθερμικά συστήματα: Νέες τεχνολογίες, Νέες προκλήσεις Εδώ και πάνω από μια εικοσαετία, έχουμε εξοικειωθεί με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες για την παραγωγή ζεστού νερού. Παρόμοια συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για θέρμανση-δροσισμό κτιρίων καθώς και για παραγωγή ηλεκτρισμού. 4. Βιομάζα: Επιστροφή στο μέλλον Ως βιομάζα ορίζουμε την ύλη που έχει βιολογική (ή αλλιώς οργανική) προέλευση. Αποτέλεσε το πρώτο καύσιμο στην αυγή της ύπαρξης της ανθρωπότητας και συνεχίζει να καλύπτει σημαντικό μερίδιο των ενεργειακών αναγκών στις αναπτυσσόμενες κυρίως χώρες. Με σύγχρονες μεθόδους μπορούμε να την αξιοποιήσουμε για παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού αλλά και βιοαερίου ή βιοκαυσίμων που χρησιμοποιούνται όπως και το φυσικό αέριο ή το πετρέλαιο αντίστοιχα.

γ 5. Γεωθερμία: Η ανάσα της γης Γεωθερμική ονομάζεται η θερμική ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της Γης. Η πρώτη χρήση της αφορούσε κυρίως τη χρήση των ζεστών νερών για θεραπευτικούς σκοπούς (ιαματικά λουτρά). Τα γεωθερμικά ρευστά όμως, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για ενεργειακούς σκοπούς. Η αξιοποίηση της γεωθερμίας γίνεται είτε με την απ ευθείας εκμετάλλευση του γεωθερμικού ρευστού που βρίσκεται στο υπέδαφος, είτε με τη χρήση γεωθερμικών αντλιών θερμότητας οι οποίες εκμεταλλεύονται τη διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στο έδαφος και την επιφάνεια της γης. Μία γεωθερμική αντλία θερμότητας μπορεί να αντικαταστήσει το κλασικό καλοριφέρ και το κλιματιστικό και να προσφέρει ζέστη και δροσιά, προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον. 6. Μικρά υδροηλεκτρικά: Ο λευκός άνθρακας Η υδραυλική ενέργεια, η ενέργεια του νερού, είναι μια ανανεώσιμη, παραδοσιακή και αποκεντρωμένη πηγή ενέργειας που υπηρέτησε για χιλιετίες τον άνθρωπο σε νερόμυλους, υδροτριβεία, πριονιστήρια κλπ. Σήμερα, εκτός από τους τεράστιους υδροηλεκτρικούς σταθμούς με τα φράγματα και τις τεχνητές λίμνες, μπορούμε να αξιοποιήσουμε για παραγωγή ηλεκτρισμού και τη ροή μικρών ποταμών με ελάχιστες επεμβάσεις στο περιβάλλον

δ Πράσινες στέγες μια όαση ομορφιάς και οξυγόνου Αν ανεβεί κανείς σε μια πολυόροφη πολυκατοικία ή σε ένα ψηλό λόφο της Αθήνας θα αντικρύσει ένα πολύ κοινό θέαμα. Δεκάδες χιλιάδες ταράτσες από μπετόν, άλλες άδειες και άλλες με μια μικρή διαρρύθμιση για να εξυπηρετούν τις ανάγκες των κατοίκων, που εμπλουτίζονται με κεραίες τηλεόρασης, ηλιακούς θερμοσίφωνες, κα. Αλήθεια πώς θα ήταν αν μετατρέπαμε μερικές από αυτές σε «πράσινες»; Ποια θα ήταν τα οφέλη από αυτό; Πριν απαντήσουμε όμως αυτό, πρέπει να δούμε τι είναι αυτό που αποκαλούμε «πράσινη στέγη» ή «πράσινη ταράτσα». Περιγραφικά λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι πράσινη στέγη είναι εκείνη πάνω στην οποία αναπτύσσονται κάποια είδη βλάστησης με την βοήθεια ενός στρώματος χώματος το οποίο καταλαμβάνει μέρος ή όλη την έκταση της στέγης. Προσοχή! Οι ταράτσες που έχουν φυτά μέσα σε γλάστρες δεν περιλαμβάνονται στις πράσινες ταράτσες. Τις βρίσκουμε στην κορυφή των κτιρίων και αποτελούνται από την βλάστηση, ένα στρώμα χώματος με θρεπτικά συστατικά που επιτρέπουν την ανάπτυξη και διατήρηση της βλάστησης, και κάποια υποστρώματα που διασφαλίζουν την στήριξή της πάνω στην στέγη/ταράτσα, το πότισμα και το στράγγισμα των νερών (ώστε να ποτίζονται κατάλληλα τα φυτά αλλά να μην περνάει υγρασία στο υπόλοιπο κτίριο από κάτω). Σε κάποιες περιπτώσεις προστίθενται και ειδικές μεμβράνες που θα διασφαλίσουν ότι οι ρίζες των φυτών δεν θα διαπεράσουν και δεν θα διαβρώσουν την υπόλοιπη κατασκευή. Ανάλογα με το πάχος του χώματος και την βλάστηση που έχει επιλεγεί οι πράσινες στέγες χωρίζονται σε 3 βασικές κατηγορίες. Τον εκτατικό τύπο, τον ημιεντατικό και τον εντατικό. Ο εκτατικός τύπος, περιλαμβάνει φυτά χαμηλής βλάστησης με επιφανειακό ή πολύ ρηχό ριζικό σύστημα (ποώδη φυτά. λουλούδια κλπ). Το στρώμα χώματος είναι λεπτό (8-15 εκ) και γενικά χρειάζεται λίγη συντήρηση και λίγο πότισμα για την διατήρηση των φυτών. Ο ημιεντατικός τύπος, περιλαμβάνει μεγαλύτερα φυτά (και θάμνους) έχει παχύτερο στρώμα χώματος (10-25 εκ) και χρειάζεται αρκετή συντήρηση και αρκετό πότισμα. Τέλος ο εντατικός τύπος, μπορεί να χαρακτηριστεί «κανονικός κήπος» καθώς το πάχος του χώματος φτάνει και το 1 μέτρο και μπορεί να περιέχει μεγάλους θάμνους, δέντρα και άλλα φυτά που φυσικά χρειάζονται εντατική φροντίδα και πότισμα. Φυσικά όλοι οι τύποι κήπων πέραν της φροντίδας των φυτών χρειάζονται αρκετή συντήρηση και μέριμνα για στην σωστή λειτουργία της εγκατάστασης του κήπου (αποστραγγιστικά στρώματα, μονώσεις, κλπ). Τα οφέλη από τις πράσινες στέγες είναι πολλαπλά. Βελτιώνουν την μόνωση του κτιρίου, μειώνουν τις απώλειες θερμότητας τον χειμώνα και τις ανάγκες για κλιματισμό το καλοκαίρι. Επίσης συμβάλλουν στην καταπολέμηση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας, βελτιώνοντας το μικροκλίμα της περιοχής. Μειώνουν την ηχορύπανση, βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα, απορροφούν και συγκρατούν μια σημαντική ποσότητα από το νερό της βροχής συμβάλλοντας στην αντιπλημμυρική προστασία μιας πόλης. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε τα αισθητικά πλεονεκτήματα που δημιουργεί η ύπαρξη πράσινου στο κέντρο των πόλεων.

ε Καταναλώνουμε, πετάμε και καταναλώνουμε ξανά Τα απορρίμματα ή κοινώς τα σκουπίδια που παράγουμε καθημερινά αποτελούν τεράστια περιβαλλοντική πίεση. Παράγουμε απορρίμματα σχεδόν από όλες τις δραστηριότητες μας, στον εργασιακό χώρο, στη διασκέδαση, στο σπίτι. Αποτέλεσμα είναι να γεμίζουμε τις ανεξέλεγκτες χωματερές ή, στην καλύτερη περίπτωση, τους οργανωμένους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων. Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν; Πολλά και τίποτα είναι θέμα επιλογής. Αν πάρουμε όμως το θέμα στα σοβαρά θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την ελάττωση, στη συνέχεια την επαναχρησιμοποίηση και τέλος την ανακύκλωση. Είναι τα γνωστά 3R- Reduce, Reuse, Recycle. Ελαττώνουμε! Ελαττώνοντας την κατανάλωσή μας, μειώνουμε αυτομάτως και την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγουμε. Πόσα πράγματα, αλήθεια, έχουμε ανάγκη και χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή; Με έναν έλεγχο στο καλάθι των αγορών μας θα ανακαλύψουμε πόσα πράγματα μας είναι άχρηστα ή περιττά. Η συνήθεια αυτή έχει σαν αποτέλεσμα την κατασπατάληση πόρων για μη απαραίτητα πράγματα και τη δημιουργία απορριμμάτων. Επαναχρησιμοποιούμε! Σε πολλές περιπτώσεις μπορούμε να επαναχρησιμοποιούμε τα προϊόντα ή τη συσκευασία τους (μπουκάλια, κουτιά κλπ.) πριν να το πετάξουμε. Με μικρές εικαστικές παρεμβάσεις ένα άχρηστο κουτί μπορεί να μετατραπεί σε θήκη για CD ή ένα γυάλινο μπουκάλι σε κηροπήγιο. Οι ηλεκτρικές μας συσκευές, αντέχουν πολύ περισσότερο από ότι πιστεύουμε. Με σωστή επιλογή (με βάση την ύπαρξη φτηνών και διαθέσιμων ανταλλακτικών) και τακτική συντήρηση τους μπορούμε να παρατείνουμε τη διάρκεια ζωή τους και να εξοικονομήσουμε χρήματα (για τη δική μας τσέπη) και φυσικούς πόρους (για το περιβάλλον). Και τι γίνεται όταν τα βαρεθούμε; Μπορούμε να τα πουλήσουμε ή να τα δωρίσουμε. Πράγματα που είναι άχρηστα για μας, μπορεί να είναι πάρα πολύ χρήσιμα για άλλους που δεν έχουν ίσως τη δυνατότητα να τα αποκτήσουν. Τα περιοδικά, τις εφημερίδες ή και τα βιβλία, που μας είναι πλέον άχρηστα, μπορούμε να τα δωρίσουμε, ακόμα και σε νοσοκομεία και αίθουσες αναμονής ή στους γείτονές μας. Ανακυκλώνουμε! Η ανακύκλωση έχει μπει πλέον σαν έννοια στη ζωή μας. Απέχουμε πολύ βέβαια, ειδικά στην Ελλάδα, από το να την κάνουμε πράξη και καθημερινή μας συνήθεια. Η ευθύνη βαραίνει σε μεγαλύτερο βαθμό την τοπική αυτοδιοίκηση και τους φορείς που δεν εφαρμόζουν αντίστοιχα προγράμματα, βαραίνει όμως και εμάς ως πολίτες και καταναλωτές που δεν απαιτούμε και δεν πιέζουμε για την εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων. Οι εφημερίδες και

ε τα χαρτικά, τα πλαστικά το γυαλί, τα κονσερβοκούτια ανακυκλώνονται πλήρως και επαναχρησιμοποιούνται. Με αυτόν τον τρόπο μειώνουμε τα απορρίμματα μας, ενώ ταυτόχρονά εξοικονομούμε πρώτες ύλες. Ακόμα και τα οργανικά μας απορρίμματα, δηλαδή τα αποφάγια, μπορούν να ανακυκλωθούν και να μας δώσουν αγνό λίπασμα για τα φυτά μας. Ένας κάδος κομποστοποίησης μπορεί να στηθεί ακόμα και στο μπαλκόνι μας. Πηγή: Απόσπασμα από το άρθρο «Το περιβαλλοντικό κόστος των επιλογών μας» Περιοδικό του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, τ. 44 Και λίγα παραπάνω στοιχεία για την κομποστοποίηση Τι είναι η Κομοστοποίηση; Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό. Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ άμεσος και σημαντικός τρόπος ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν. Γιατί να κάνω κομποστοποίηση; Υγιέστερα φυτά Οι οργανικές ουσίες είναι γνωστές ως «η ψυχή του υγιούς χώματος». Προσθέτοντας κομπόστ στον κήπο ή τις γλάστρες σας θα βοηθήσει τα φυτά να μεγαλώσουν γρηγορότερα και περισσότερο. Οι οργανικές ουσίες μέσα στο κομπόστ βοηθούν το χώμα να συγκρατεί θρεπτικές ουσίες και νερό, ωφελώντας τα φυτά και μειώνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης, Η κομποστοποίηση σας εξοικονομεί χρήματα Χρησιμοποιώντας το κομπόστ σαν εδαφοβελτιωτικό μειώνει κατά πολύ την ανάγκη αγοράς αντίστοιχων προϊόντων από την αγορά. Η κομποστοποίηση μπορεί να μειώσει τα δημοτικά τέλη που πληρώνετε για τη συλλογή των απορριμμάτων. Μειώνοντας κατά 35% τα σκουπίδια σας και κατ επέκταση όλοι οι δημότες που μπορούν να κάνουν το ίδιο, μειώνονται τα έξοδα συγκομιδής των απορριμμάτων του δήμου, που συνεπάγεται μια πιθανή αντίστοιχη μείωση των δημοτικών τελών. Η κομποστοποίηση είναι εύκολη και βολεύει Δεν χρειάζεται πια να γεμίζετε σακούλες με κλαδέματα και άλλα απορρίμματα του κήπου. Απλά τα βάζετε στον κάδο κομποστοποίησης ή στο σωρό κομποστοποίησης αν δεν χρησιμοποιείτε κάδο και παρατηρήστε τα να γίνονται πλούσιο σκούρο κομπόστ. Η κομποστοποίηση είναι η εναλλακτική πρακτική στη θέση της ταφής ή της καύσης των οργανικών Τα απορρίμματα του κήπου και τα οργανικά μαζί είναι περίπου το 20% των συνολικών απορριμμάτων που καταλήγουν στις χωματερές κάθε χρόνο. Η επιλογή της κομποστοποίησης μειώνει την ανάγκη για καύση ή ταφή των οργανικών και βελτιώνει την ποιότητα των επιφανειακών εδαφών μας. Πηγή: Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, διαθέσιμό στο: http://ecorec.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=171&itemid=45

στ Τρώγοντας, αλλάζουμε τον κόσμο Το πώς τρώμε επηρεάζει την υγεία μας, το περιβάλλον, αλλά και τις οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις! Έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια να καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες γρήγορου φαγητού, καθώς και υπερβολικά συχνά κρέας, υποκαθιστώντας άλλες τροφές που περιέχουν πρωτεΐνες αναγκαίες για τον οργανισμό μας (π.χ. όσπρια). Η συνήθεια αυτή ευθύνεται για σημαντικό ποσοστό των ασθενειών και των θανάτων στον αναπτυγμένο κόσμο. Η φράση «παχύσαρκος Κινέζος» ήταν αδιανόητη κάποτε μια και η διατροφή ήταν εξαιρετικά ισορροπημένη, όπως εξάλλου και η μεσογειακή διατροφή. Οι αλλαγές όμως στο καθημερινό διαιτολόγιο και η εκρηκτική εξάπλωση του fast food και παράλληλα η εγκατάλειψη του ποδηλάτου προς όφελος του ΙΧ- είχαν ως αποτέλεσμα την έκρηξη και της παχυσαρκίας λόγω διατροφής. Μέσα σε ελάχιστες δεκαετίες οι παχύσαρκοι έφτασαν στην Κίνα τα 60.000.000, όσοι περίπου και στις ΗΠΑ. Η κρητική διατροφή αποδείχθηκε ως η βάση της καλής υγείας των κρητικών σύμφωνα με έρευνα που διήρκεσε αρκετά χρόνια, και ολοκληρώθηκε πριν κάποιες δεκαετίες. Ο χρόνος όμως κύλησε και οι διατροφικές συνήθειες άλλαξαν στο μεταξύ. Η χρήση φυτοφαρμάκων αυξήθηκε ραγδαία. Και τα ανησυχητικά σημάδια έχουν καταγραφεί ήδη σε νέες έρευνες για την υγεία αυτού του πληθυσμού στη σημερινή εποχή. Το πώς τρώμε επηρεάζει, όμως, και τον υπόλοιπο κόσμο. Για να παραχθεί ένα κιλό κρέας απαιτούνται πέντε κιλά ζωοτροφών υψηλής ποιότητας πρωτεϊνών. Για να καλυφθούν οι αυξημένες απαιτήσεις σε κρέας, η Ευρώπη αναγκάζεται να εισάγει κάθε χρόνο 55 εκατομμύρια τόνους ζωοτροφών από χώρες του νότου. Οι αγρότες στις χώρες αυτές (Βραζιλία, Ταϊλάνδη, Αργεντινή κ.α.) δεν καλλιεργούν πια προϊόντα για τους ντόπιους και τις διατροφικές τους ανάγκες, αλλά σόγια και άλλες ζωοτροφές για τους Ευρωπαίους, τους Αμερικάνους και του Γιαπωνέζους. Αν οι Κινέζοι ακολουθήσουν το διατροφικό και γεωργο-κτηνοτροφικό πρότυπο των Βορειοαμερικανών ή των Ευρωπαίων, τότε σε 30 χρόνια η Κίνα θα πρέπει να εισάγει ετησίως 380-760.000.000 τόνους δημητριακών, από τα 16.000.000 τόνους που εισάγει σήμερα. Αυτές οι ποσότητες απλώς δεν υπάρχουν σήμερα. Παρά την συνολική επάρκεια σήμερα σε αγροτικά προϊόντα, εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν γιατί δεν έχουν να φάνε, ως αποτέλεσμα ενός στρεβλού γεωργικού και εμπορικού μοντέλου. Αλλού καταναλώνουμε υπερβολικά πολλά και αρρωσταίνουμε από την κακή διατροφή και αλλού δεν έχουν τίποτα να φάνε. Πηγή: Απόσπασμα από το άρθρο «Η παγκοσμιοποίηση στο τραπέζι μας» Περιοδικό του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, τ. 45

στ Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ Πράσινη αγορά - Καταναλώνοντας έξυπνα! Πόσες φορές δεν έχουμε επιστρέψει από τη λαϊκή αγορά ή από το σούπερ μάρκετ και έχουμε ανακαλύψει ότι η επιλογή των φρούτων και των λαχανικών μας δεν ήταν και η πιο σωστή; Σίγουρα θα έχει συμβεί και σε σας αρκετές φορές και αυτό οφείλεται κυρίως στην έλλειψη κάποιων επιπλέον πληροφοριών που θα μας βοηθούσαν να γίνουμε περισσότερο απαιτητικοί καταναλωτές. Ας δούμε λοιπόν κάποια πράγματα που θα μπορούσαν να μας προφυλάξουν από τέτοιου είδους «λάθη». 1. Προτιμάμε φρούτα και λαχανικά χύμα, για να έχουμε τη δυνατότητα επιλογής τόσο της ποσότητας όσο και της ποιότητας. Αν αυτό δεν είναι δυνατό (π.χ. στην περίπτωση που θέλουμε να αγοράσουμε συσκευασμένα βιολογικά προϊόντα από τις μεγάλες αλυσίδες), είναι καλύτερα να προτιμάμε αυτά στα οποία αναγράφεται και η ημερομηνία τυποποίησής τους. 2. Τόσο στα χύμα όσο και στα τυποποιημένα είναι καλύτερα να επιλέγουμε ελληνικά προϊόντα και αν είναι δυνατόν τοπικής προέλευσης. 3. Αν επιμένουμε να καταναλώνουμε και τον χειμώνα προϊόντα εκτός εποχής, τα ελληνικά θερμοκηπιακά προϊόντα και ιδιαίτερα τα βιολογικώς παραγόμενα είναι σαφώς ανώτερα από τα περισσότερα εισαγόμενα των βόρειων χωρών. 4. Είναι προτιμότερο να αποφεύγουμε τα γυαλιστερά φρούτα (μήλα, εσπεριδοειδή, κ.λπ.). Και αυτό γιατί η γυαλάδα οφείλεται στην επικάλυψή τους με παραφίνη (η οποία περιέχει και μυκητοκτόνα), έτσι ώστε να αντέχουν στις μεγάλες μεταφορές και να διατηρούνται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στα ψυγεία. Επιλέγοντας ελληνικά φρούτα, και ιδιαίτερα βιολογικά, δεν έχουμε αυτό το πρόβλημα. 5. Εφόσον επιθυμούμε να προμηθευόμαστε μόνο προϊόντα εποχής, ας κάνουμε ένα «ξεσκόνισμα» στις γνώσεις μας για την εποχικότητα των φρούτων και των λαχανικών. Έτσι, δεν θα παρασυρόμαστε εύκολα σε... άνοστες αγορές. 6. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στις «προσφορές», επειδή αρκετές φορές κάτι κρύβεται από πίσω (π.χ. μπορεί να είναι προϊόντα υπερώριμα ή χαλασμένα). 7. Είναι καλύτερα να προμηθευόμαστε κάθε φορά τις ποσότητες που χρειαζόμαστε και στον σωστό βαθμό ωρίμασης. Έτσι μειώνεται αισθητά ο κίνδυνος να υπερωριμάσουν τα φρούτα και τα λαχανικά μας, λόγω των όχι και τόσο ιδανικών συνθηκών συντήρησης που έχουν τα οικιακά ψυγεία. 8. Υπάρχει άφθονη βιβλιογραφία στην αγορά και για τους ερασιτέχνες πάνω σε κάποια θέματα που έχουν άμεση σχέση με τα προϊόντα που καταναλώνουμε (τρόποι καλλιέργειας, ποικιλίες, εποχές συγκομιδής, μέθοδοι συντήρησης κ.λπ.). Αν τη συμβουλευτείτε, αποκτάτε αυτομάτως τα απαραίτητα εφόδια και αποφεύγετε ευκολότερα τις κακοτοπιές. 9. Η προσεκτική παρατήρηση κάποιων μακροσκοπικών χαρακτηριστικών σε φρούτα και λαχανικά μπορούν να μας δώσουν άμεσα αρκετές πληροφορίες.

στ Ας δούμε κάποια παραδείγματα σε εποχικά προϊόντα, για να γίνουμε πιο κατανοητοί. Σε κηπευτικά, όπως τα πράσα, τα κρεμμυδάκια κ.λπ., που πολλές φορές πωλούνται με τις ρίζες τους, μπορούμε να καταλάβουμε πότε εκριζώθηκαν από την κατάσταση των ριζών (τρυφερές ή ξεραμένες). Τα μπρόκολα, εάν έχουν ανοίξει τα άνθη της κεφαλής τους, τότε δεν είναι ιδιαίτερα φρέσκα (θα το καταλάβετε εύκολα και από το χρώμα όταν ανοίξουν, οι κεφαλές παίρνουν κιτρινοπράσινο χρώμα). Όταν τα καρότα πωλούνται μαζί με την υπέργεια βλάστησή τους, αν αυτή είναι μαραμένη ή όχι, μας δείχνει και το πότε έχουν εκριζωθεί. Όταν έχουν αφαιρεθεί αρκετά εξωτερικά φύλλα από τα λάχανα, αυτό μαρτυρεί ότι έχουν κοπεί πριν από αρκετές μέρες. Τέλος, παρατηρώντας τη ζωηράδα και την τρυφερότητα των φύλλων στα μαρούλια, μπορείτε να διαπιστώσετε πόσο φρεσκοκομμένα είναι. Πηγή: ΟΙΚΟ Καθημερινής Ημερομηνία: 04-02-08

ζ Πόσες ουσίες «εισβάλουν», αλήθεια, κάθε μέρα στο σπίτι μας; Πολλές, κι όχι μόνο όσες μεταφέρουμε εμείς οι ίδιοι. Πολλές μεταφέρονται από τον αέρα, τη σκόνη, πάνω στα ρούχα μας, στα κάθε λογής καθαριστικά, χρώματα, μπαταρίες, εντομοκτόνα που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Πόσο αβλαβή είναι όλα αυτά για τον οργανισμό μας και το περιβάλλον; Μπορούμε να μειώσουμε τη χρήση και τις επιπτώσεις τους; Ένας μεγάλος αριθμός ουσιών εισβάλουν στο σπίτι μας. Μεγάλος αριθμός από τις ουσίες αυτές είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία και καταστροφικές για το περιβάλλον. Η είσοδος αυτών των επικίνδυνων ουσιών γίνεται μέσω: α. του αέρα και της σκόνης, β. των δικτύων ύδρευσης και φυσικού αερίου γ. της προσκόλλησής τους σε αντικείμενα και άτομα που εισέρχονται στο σπίτι (π.χ. στα παπούτσια ) δ. των συστατικών των διάφορων προϊόντων που εισάγονται στο σπίτι. Ένα μέρος της τελευταίας κατηγορίας αποτελούν τα διάφορα τρόφιμα, ενώ το υπόλοιπο τα διάφορα χρηστικά προϊόντα της καθημερινότητας στην ανάλυση των οποίων θα επικεντρωθεί αυτό το άρθρο. Ο παρακάτω κατάλογος παρουσιάζει κοινά οικιακά προϊόντα που μπορεί να βρεθούν στο κυρίως σπίτι, στο γκαράζ ή στην αποθήκη και που ενδεχομένως να περιέχουν επικίνδυνα συστατικά: Καθαριστικά προϊόντα Απορρυπαντικά παντός τύπου, λευκαντικά κ.λπ. Καθαριστικά φούρνων Υλικά γενικής καθαριότητας. Καθαριστικά και αποφρακτικά τουαλετών, μπάνιου Ξελεκιαστικά Εντομοκτόνα φυτοφάρμακα Εντομοκτόνα ή απωθητικά κατά μυρμηγκιών, κατσαρίδων κ.λπ. Απωθητικές ουσίες και σαμπουάν κατά ψειρών Απωθητικές ουσίες σκώρων Φυτοφάρμακα για φυτά εσωτερικού χώρου και βεράντας Δηλητήρια και δολώματα ποντικιών και αρουραίων

ζ Προϊόντα αυτοκινήτου Πετρέλαιο μηχανών, πρόσθετες ουσίες καυσίμων Λάδια μηχανής, φρένων Υγρά μπαταριών αυτοκινήτων Αντιψυκτικά Εύφλεκτα προϊόντα Κύλινδροι συμπιεσμένου αερίου Κηροζίνη, καύσιμα diesel Πετρέλαιο θέρμανσης Φυσικό αέριο Χρώματα και υλικά περιποίησης Κόλλες Μελάνια Βερνίκια επίπλων Χρώματα διαφόρων ειδών Διαλυτικά χρωμάτων Ουσίες απομάκρυνσης χρωμάτων Διάφορα Φωτογραφικές χημικές ουσίες Μπαταρίες Θερμόμετρα υδραργύρου κ.λπ. Πολλές ουσίες, κύρια οργανικές, μπορεί να προκαλέσουν, όταν εκτεθούμε σε αυτές, ενοχλήσεις στα μάτια και στο αναπνευστικό σύστημα (μύτη, λαιμός), πονοκεφάλους, απώλεια συντονισμού, ναυτία, ζημιές στο συκώτι, τα νεφρά και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Μερικές οργανικές ουσίες (όπως μερικοί διαλύτες χρωμάτων, φορμαλδεΰδη και βενζόλιο) μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στα ζώα, ενώ τις υποψιαζόμαστε ότι προκαλούν καρκίνο και στους ανθρώπους. Τέτοιες ύποπτες ουσίες βρίσκονται μέχρι και σε πενταπλάσια συγκέντρωση μέσα στο σπίτι σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον και προέρχονται από χρώματα, λάκκες, διαλύτες, εντομοκτόνα, απολυμαντικά, εντομοαπωθητικά, αποθηκευμένα καύσιμα, είδη αυτοκινήτου κ.λπ Πολλά από τα συστατικά ουσιών οικιακής χρήσης προκαλούν σε μερικούς ανθρώπους ιδιαίτερα αλλεργικά συμπτώματα ακόμα και σε εκθέσεις σε μικρές συγκεντρώσεις. Το σύνδρομο ονομάζεται πολλαπλή χημική ευαισθησία (MC) και μπορεί να προκληθεί από ένα πλήθος χημικών. Κυρίως υπεύθυνα για αυτό το σύνδρομο είναι τα διάφορα πετροχημικά προϊόντα, δηλαδή προϊόντα που έχουν παραχθεί με πρώτη ύλη το πετρέλαιο, τα

ζ οποία περιέχονται στις περισσότερες οικιακής χρήσης ουσίες. Θεωρείται ότι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, και οι άνθρωποι με αλλεργικές ασθένειες είναι πιο ευαίσθητοι στις χημικές ουσίες από τους υπόλοιπους. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι γενετικά ευαίσθητοι. Υποστηρίζεται ότι οι επαναλαμβανόμενες μικρές εκθέσεις ή μια μεγάλη υψηλή έκθεση στους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια του χρόνου μπορούν να οδηγήσουν το σώμα να χάσει τη δυνατότητά της αποτοξίνωσης. Αυτό μπορεί να ευαισθητοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα και έτσι το άτομο να αποκτήσει αναφυλαξία σε μια ουσία που προηγουμένως δεν είχε. Τα συμπτώματα πολλαπλής χημικής ευαισθησίας μπορούν να είναι παρόμοια με εκείνα των παραδοσιακών αλλεργιών, όπως πονοκέφαλοι, ημικρανίες, ίλιγγος, ναυτία, δυσκολία αναπνοής, διάφορα συμπτώματα στο δέρμα κ.λπ. Πολλές ουσίες οικιακής χρήσης είναι καταστροφικές για το περιβάλλον. Τα συνήθη απορρυπαντικά περιέχουν συστατικά όπως ενώσεις φωσφόρου που όταν καταλήγουν στα υδάτινα οικοσυστήματα (αβαθείς λίμνες και θάλασσες) δρουν σα λιπάσματα στα φύκια και στο φυτοπλαγκτόν και προκαλούν τη ραγδαία τους αύξηση. Αυτό οδηγεί μετά στην αύξηση τόσο του ζωοπλαγκτού όσο και των βακτηρίων που θα αποικοδομήσουν τη οργανική ύλη που συσσωρεύεται. Το πλήθος αυτών των οργανισμών μπορεί να εξαντλήσει το διαλυμένο στο νερό οξυγόνο με αποτέλεσμα τα ψάρια σε μια τέτοια περίπτωση να ξεβράζονται νεκρά λόγω της ανοξίας. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ευτροφισμός. Πολλές ουσίες όπως ισχυρά καθαριστικά, λάδια αυτοκινήτων, εντομοκτόνα κλπ είναι κατευθείαν τοξικά για διάφορα είδη, ενώ πολλές από αυτές προκαλούν σοβαρές βλάβες στα οικοσυστήματα μολύνοντας τον αέρα, το νερό ή και το έδαφος. Κατηγορία των ουσιών αυτών αποτελούν τα βαρέα μέταλλα (υδράργυρος, μόλυβδος, κάδμιο κ.λπ) και οι οργανικές ενώσεις (όπως πολλά εντομοκτόνα) που δεν βιοδιασπώνται, αλλά μεταφέρονται μέσα από τις τροφικές αλυσίδες και συσσωρεύονται στους ανώτερους καταναλωτές στους οποίους ανήκει και ο άνθρωπος. Αυτή η συσσώρευση προκαλεί πολλά προβλήματα όπως λεπτά κελύφη στα αυγά των πουλιών, δηλητηριάσεις ακόμα και θανάτους ζώων και ανθρώπων. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται βιοσυσσώρευση. Αλλά και το φαινόμενο που βρίσκεται σε έξαρση τα τελευταία χρόνια, η μείωση της ποσότητας του στρατοσφαιρικού όζοντος, είναι άμεσα συνδεδεμένο με ουσίες οικιακής χρήσης. Διάφορα σπρέι και τα υγρά των ψυγείων και κλιματιστικών, περιέχουν freon, που κατεξοχήν συμβάλλει στο φαινόμενο αυτό. Η μείωση της στιβάδας του όζοντος προκαλεί την αύξηση της βλαβερής υπεριώδους ακτινοβολίας που φτάνει στην γη. Αυτό είναι καταστρεπτικό για πολλούς μονοκύτταρους οργανισμούς, ενώ οδηγεί στην αύξηση περιστατικών καρκίνων του δέρματος και καταρράκτη στα μάτια. Μπορούμε όμως να απαλλαγούμε από όλα αυτά τα δυσάρεστα φαινόμενα; Πηγή: Απόσπασμα από το άρθρο «Η Χημεία της καθημερινότητας», του Σπύρου Πάγκαλου Περιοδικό του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, τ. 46

ζ Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε για να βοηθήσετε το περιβάλλον; Προτιμήστε προϊόντα που παρασκευάζονται από φυσικές πρώτες ύλες. Θα βρείτε τέτοια προϊόντα σε καταστήματα βιολογικών προϊόντων. Αποφεύγετε τα απορρυπαντικά που περιέχουν φωσφορικά άλατα. Όταν τα απορρυπαντικά αυτά, µαζί µε τα απόνερα, καταλήξουν σε κάποια κλειστή θάλασσα (ή σε κάποια λίμνη) έχουμε το πρόβλημα του ευτροφισμού(και αυτό μπορεί ακόμη και να σκοτώσει τους θαλάσσιους οργανισμούς). Η πλειοψηφία των απορρυπαντικών που κυκλοφορούν πλέον στην ελληνική αγορά χρησιμοποιούν ζεόλιθους αντί των φωσφορικών. Προτιμήστε τα. Προσέξτε την επισήμανση στη συσκευασία πριν επιλέξετε κάποιο προϊόν. Προτιμήστε τα λευκαντικά που έχουν ως βάση οξυγονούχες ενώσεις. Αποφύγετε προϊόντα που περιέχουν χλώριο ή ενώσεις του χλωρίου. Αποφύγετε προϊόντα με «αντιβακτηριακή» δράση. Δεν προσφέρουν τίποτα το ουσιαστικό, αντίθετα μπορεί να δημιουργήσουν ένα επικίνδυνα «αποστειρωμένο» περιβάλλον στο χώρο σας. Ειδικότερα, αποφύγετε όλα τα προϊόντα που περιέχουν την ουσία triclosan. Αποφύγετε προϊόντα που έχουν συνθετικά πρόσθετα για ενίσχυση της λαμπρότητας των ρούχων. Πηγή: Greenpeace, Διαθέσιμό στο: http://www.greenpeace.org/greece/137368/137396/138597αρκετές μέρες.