ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΒΟΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ Βόλος, 11 /112013 Αρ. Πρωτ. Π ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΥ Πολεοδομίας και Βιώσιμης Κινητικότητας Μικρασιατών 81 383 33 Βόλος Τηλ. 24213-56825 email: nikmoschos@gmail.com http://epoleodomia.volos.gr Προς: Μέλη Επιτροπής Ποιότητας Ζωής Θέμα : Λήψη απόφασης για την μη τήρηση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (Ε.Π.Ο.) στο λιμάνι του Βόλου Λαμβάνοντας υπόψη τα εξής : 1. Η ανάπτυξη του Βόλου είναι συνυφασμένη με τη λειτουργία του λιμανιού. Πάγια θέση της Δημοτικής Αρχής είναι ότι το λιμάνι πρέπει να διατηρήσει το μικτό χαρακτήρα του ως εμπορικού και τουριστικού και ότι πρέπει να προχωρήσουν οι αναγκαίες επενδύσεις που θα επιτρέψουν την ανάπτυξή του με σεβασμό προς το περιβάλλον και τη λειτουργία της πόλης. Το λιμάνι του Βόλου έχει το μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα να διαθέτει από τον Μάιο του 2011 εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους (Ε.Π.Ο.), ενώ ήδη βρίσκεται προς υπογραφή το Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο (Master Plan) του λιμένος. Πρέπει να γίνει απολύτως σαφές ότι η Ε.Π.Ο. και το Master Plan δεν αποτελούν κάποια διακηρυκτικά κείμενα προθέσεων, αλλά δημιουργούν συγκεκριμένες νομικές δεσμεύσεις και υποχρεώσεις στη Διοίκηση του ΟΛΒ. 2. Είναι γνωστό σε όλη την κοινωνία του Βόλου, ότι οι κάτοικοι της περιοχής του Παλαιού Λιμεναρχείου στο Βόλο, αλλά και ολόκληρη η πόλη, αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα από τη λειτουργία του Λιμανιού του Βόλου και συγκεκριμένα από τις φορτοεκφορτώσεις φορτηγών πλοίων και χύδην προϊόντων. Τα σπίτια βρίσκονται σε πολύ μικρή απόσταση από το χώρο όπου πραγματοποιούνται οι ανωτέρω εργασίες, ενώ στην ίδια περιοχή του Π. Λιμεναρχείου λειτουργούν Δημοτικό Σχολείο, Νηπιαγωγείο, σχολείο για παιδιά με αναπηρία καθώς και υπηρεσίες του Δήμου. 3. Ήδη στην από τον Δεκέμβριο του 2008 μελέτη του Α.Π.Θ. για τον προσδιορισμό της συμβολής του λιμανιού στην ατμοσφαιρική ρύπανση του Δήμου Βόλου (Συνοικία Παλαιών) από αιωρούμενα σωματίδια (ΡΜ10) αναφέρεται «από την εξέταση των συγκεντρωμένων αιωρούμενων σωματιδίων PM10 και των περιεχόμενων βαρέων μετάλλων και χημικών στοιχείων στη συνοικία των Παλαιών (επιβεβαιώνει τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν για τη δημόσια υγεία οι δραστηριότητες αυτές. Κατ αρχάς είναι αναμφισβήτητο το γεγονός της βλάβης της υγείας και της «μείωσης του προσδόκιμου μέσου όρου ζωής καρδιαγγειακά, αναπνευστικά προβλήματα με βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία».
Στην ίδια έκθεση γίνεται λόγος για βαρέα μέταλλα και τοξικά στοιχεία στην ατμόσφαιρα (σελ.6) ενώ επισημαίνεται ότι τα PM 10 στην ατμόσφαιρα έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι τα Pm 10 είναι περισσότερα τις εργάσιμες ημέρες με σημαντικότερη πηγή να αποτελεί η φορτοεκφόρτωση scrap. Όπως δε χαρακτηριστικά αναφέρθηκε κατά τη παρουσίαση της μελέτης παρόλο που τα ΡΜ10 στη συνοικία των παλιών βρίσκονται σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις στην ατμόσφαιρα έχουν σχετικά μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Αυτό σημαίνει ότι η μακροχρόνια έκθεση σε ΡΜ10 σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις αλλά με μεγαλύτερη επιβάρυνση (βαρέα μέταλλα) είναι πιο επιζήμια για την υγεία του ανθρώπου από ότι η βραχυχρόνια έκθεση σε ΡΜ10 σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στην ατμόσφαιρα 4. Παρόλες τις αναμφισβήτητες περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι χαρακτηριστικό ότι έως τον Μάιο του 2011, η φορτοεκφόρτωση όλων των προϊόντων, αλλά και η γενικότερη λειτουργία του λιμανιού του Βόλου, γινόταν κατά τρόπο προδήλως παράνομο, αφού δεν υπήρχε προηγούμενη Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων κατά παράβαση του Ν. 1650/1986 όπως τροπ. με το Ν. 3010/2002 και τις κατ εξουσιοδότηση εκδιδόμενες ΚΥΑ. Το Λιμάνι του Βόλου λειτουργούσε χωρίς να έχει προηγηθεί η περιβαλλοντική διαδικασία που προβλέπει ο ανωτέρω νόμος, δηλ. την σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τη λήψη των προβλεπόμενων γνωμοδοτήσεων και την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων 1. 5. Τελικώς η Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) του Λιμανιού του Βόλου εγκρίθηκε με την ΚΥΑ 199737/31.5.2011 και ορίζει τα όσα αναφέρονται σ αυτήν. Με την με αρ. 199467/15.6.2012 ΚΥΑ τροποποιήθηκε η ως άνω ΚΥΑ Ε.Π.Ο. ως προς τους όρους 29 και 38 και τον χρονικό διάστημα υλοποίησης αυτών. Παρόλες τις επισημάνσεις από διάφορους φορείς, περιβαλλοντικές οργανώσεις, τους κατοίκους του Π. Λιμεναρχίου για μια πλημμελή Μ.Π.Ε., η έκδοση της απόφασης Ε.Π.Ο. ικανοποίησε μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας, αφού επιτέλους για πρώτη φορά το λιμάνι θα υποχρεωνόταν να τηρεί συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους. Θεωρούνταν αυτονόητο ότι το λιμάνι δια του Ο.Λ.Β. Α.Ε 2. θα συμμορφωνόταν με την ως άνω Κ.Υ.Α. 6. Ωστόσο έως και σήμερα δεν έχουν γίνει οι εξής ενέργειες σε εφαρμογή της ανωτέρω απόφασης Ε.Π.Ο: 1 Μάλιστα ο Νομάρχης Μαγνησίας με την υπ αρ. 3588/4.12.2007 απόφαση του επέβαλε σε βάρος του Ο.Λ.Β. Α.Ε. διοικητικό πρόστιμο 60.000 για παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, όπως αναφέρει «για παραβάσεις της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας και συγκεκριμένα για το ότι για το σύνολο των λειτουργικών και δραστηριοτήτων που εκτελούνται στη χερσαία ζώνη του λιμένα Βόλου δεν έχει χορηγηθεί έγκριση περιβαλλοντικών όρων.» Μάλιστα η ίδια απόφαση έθετε προθεσμία 4 μηνών για την ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για όλες τις εργασίες που εκτελούνται εντός του χώρου λιμένα. Η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος βεβαίωσε μετά από επιθεώρηση στις 28.1.2008 σημαντικές παραβάσεις των σχετικών ΚΥΑ η οποία αναφέρει στο υπ αρ. 3568/10.10.208 έγγραφο της «εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι η δραστηριότητα δεν είχε λάβει τα αναγκαία μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος με συνέπεια την υποβάθμιση του περιβάλλοντος». Η ίδια Υπηρεσία μάλιστα εισηγήθηκε την επιβολή συνολικού προστίμου 20.000 2 Από το 1881 έως το 1973 φορέας διοίκησης του Λιμένα Βόλου ήταν το Λιμενικό Ταμείο Βόλου. Με τον Ν. 2932/2001 το Λιμενικό Ταμείο καταργήθηκε και έδωσε τη θέση του στην Α.Ε. «Οργανισμός Λιμένος Βόλου (Ο.Λ.Β. Α.Ε.)» ως φορέα διοίκησης και διαχείρισης του λιμένα Βόλου, η οποία υπεισέρχεται σε όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του καταργηθέντος Λιμενικού Ταμείου. Η ΟΛΒ ΑΕ ιδρύθηκε ως Α.Ε. κοινής ωφέλειας με μοναδικό μέτοχο του Ελληνικό Δημόσιο. 2
Δεν έχει συγκροτηθεί ο Μηχανισμός Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης, όπως προβλέπει η παρ. 4 των Γενικών Όρων Δεν έχει γίνει η κατάλληλη δεντροφύτευση για τη δημιουργία κατά το δυνατόν «φράκτη» θορύβου κατά μήκος της περίφραξης του λιμένα που συνορεύει με κατοικίες, σύμφωνα με τον όρο 18. Δεν γίνεται συνεχής διαβροχή του srap κατά την διαδικασία φόρτωσης και εκφόρτωσης του μέσω κατάλληλου συστήματος διαβροχής σύμφωνα με τον όρο 25 στον υφιστάμενο σημείο. Δεν έχει δοθεί ακόμη στη χρήση η νέα πύλη του Λιμένα. Δεν γίνεται συνεχής διαβροχή του scrap κατά την διαδικασία φόρτωσης και εκφόρτωσης μέσω κατάλληλου συστήματος διαβροχής σύμφωνα με τον όρο 25 Δεν έχει κατασκευαστεί σύστημα συλλογής, επεξεργασίας και ανακύκλωσης των απόνερων της διαβροχής του scrap σύμφωνα με τον όρο 28. Δεν έχουν τοποθετηθεί προσωρινά πετάσματα ύψους τουλάχιστον 6 μ. κατάλληλου μήκους εγκάρσια στον πόδα του προβλήτα 1 για τη δημιουργία «φράκτη θορύβου» και για τον περιορισμό της διασποράς της σκόνης, σύμφωνα με το όρο 32. Όπως μάλιστα αναφέρεται θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κενά εμπορευματοκιβώτια όπως προτείνεται στην ΜΠΕ. Δεν έχει γίνει η διαμόρφωση υπόστεγων για την εκφόρτωση δημητριακών, από τα φορτηγά αυτοκίνητα στις χοάνες παραλαβής, με την παράλληλη εγκατάσταση συστήματος αποκονίωσης όπως προτείνεται στην ΜΠΕ, σύμφωνα με τον όρο 34. Τα οχήματα μεταφοράς των χύδην υλικών δεν σκεπάζονται με κάλυμμα μέχρι τον τελικό προορισμό τους, σύμφωνα με τον όρο 41. Δεν πραγματοποιείται επικάλυψη των σωρών των αδρανών υλικών στον προβλήτα του σιδηροφροιμικού πορθμείου, από ειδικό ανθεκτικό υλικό, σύμφωνα με τον όρο 42. Τα οχήματα μεταφοράς των υλικών δεν σκεπάζονται με κάλυμμα μέχρι τον τελικό προορισμό τους σύμφωνα με τον όρο 43 Δεν γίνεται συχνή διαβροχή ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες του χώρου γύρω από το χώρο φόρτωσης αδρανών Οι παρατηρήσεις αυτές δεν αφορούν τα περιβαλλοντικά έργα για τα οποία χορηγήθηκε η με αρ. 199737/31.5.2011 και κυρίως της μεταφοράς της φορτοεκφόρτωσης του scrap στον προβλήτα 3 με τα κατάλληλα συνοδευτικά έργα (διαβροχής κλπ) (όρος 29 και 33) ή δραστηριότητες τις οποίες ο Δήμος δεν μπορεί να ελέγξει (π.χ. τη διαχείριση αποβλήτων) 7. Ωστόσο σημειώνεται ότι ο ΟΛΒ τηρεί τον όριο 53 για την διενέργεια ηχομετρήσεων και την ανάρτηση στην ιστοσελίδα του λιμένα 3 και του Δήμου Βόλου. Σύμφωνα με τον όρο 48 ως ανώτατη επιτρεπόμενη στάθμη θορύβου ορίζεται η τιμή των 69-70 db του δείκτη Lden, όπως ειδικότερα ορίζεται. 3 http://www.port-volos.gr/cgibin/pages/page3.pl?arlang=greek&argenkat=%cc%e5%f4%f1%de%f3%e5%e9%f2%20%b9%f7%ef%f5& arcode=120409181842 3
Οι μετρήσεις έχουν ξεκινήσει από τις 5.3.2012 και πραγματοποιούνται ανά τρίμηνο, λόγω της μειωμένης δραστηριότητας αυτή την περίοδο 4. Έχουν πραγματοποιηθεί ηχομετρήσεις στις 5.3.2012 5, 26.6.2012 6, 24.9.2012 7, 5.2.2012 8, 22.5.2013 9 και 30.8.2013 10. Οι μετρήσεις αποτυπώνουν ότι ο θόρυβος κινείται στα επιτρεπτά πλαίσια που ορίζει η ΚΥΑ. 8. Στα θετικά πρέπει να σημειωθεί και η χρήση των κοχλιομεταφορών για την φόρτωση σιτηρών, με την οποία σταμάτησε και η φόρτωση από το Σιλό. Με τον τρόπο αυτό υποστηρίζεται ότι ελαχιστοποιείται η ρύπανση από τη σκόνη. 11 9. Εξάλλου μόνο θετικά αξιολογείται η πολύ πρόσφατη απάντηση του Γ.Γ. Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων κ. Αθ. Χριστοδούλου σε υπόμνημα του Δημάρχου Βόλου κ. Π. Σκοτινιώτη 12, στην οποία εκτός των άλλων αναφέρεται «σχετικά με τη μεταφορά της δραστηριότητας διακίνησης scrap και χύδην φορτίων στον προβλήτα 3, προβλέπεται στο υποβληθέν Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο και βρίσκει σύμφωνη και την Επιτροπή». Ιδιαίτερη σημασία έχει η αναφορά του Γ.Γ., όχι μόνο στο σκραπ, αλλά και σε όλα τα χύδην φορτία, μεταξύ των οποίων είναι και τα σιτηρά. Η εξέλιξη είναι καθοριστική για το μέλλον του λιμανιού γιατί: όταν γίνει η μεταφορά αυτή θα απελευθερωθεί ο 1 ος Προβλήτας (ΣΙΛΟ) και θα αποδοθεί σε ήπιες χρήσεις, κυρίως στην ακτοπλοΐα, σε συνδυασμό με την τουριστική-πολιτιστική αξιοποίηση του χώρου του παλιού Τελωνείου, των διατηρητέων αποθηκών, της πλατείας και του μικρού τουριστικού λιμένος. Με τις παρεμβάσεις αυτές θα επιτευχθεί ταυτόχρονα σοβαρή περιβαλλοντική αναβάθμιση, πρωτίστως της συνοικίας του Παλαιού Λιμεναρχείου, αλλά και συνολικά της πόλης, καθώς επίσης και αναπτυξιακή αναβάθμιση της περιοχής, αφού ενθαρρύνονται δραστηριότητες με αναπτυξιακή προοπτική. Επιπλέον, θα λυθεί ένα σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα που δημιουργείται στο κέντρο της πόλης, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Επίσης, θα δοθεί η δυνατότητα να δημιουργηθεί η μαρίνα τουριστικών σκαφών μεταξύ του κεντρικού και του 1 ου Προβλήτα του λιμανιού και να μεταφερθεί η κρουαζιέρα στον κεντρικό Προβλήτα, αξιοποιώντας και το νέο επιβατικό σταθμό ως τέρμιναλ, για την κατασκευή του οποίου άλλωστε δαπανήθηκαν σημαντικά ποσά. Ωστόσο ακόμη και σε αυτή την πολύ θετική εξέλιξη, η αντίδραση του προέδρου του Ο.Λ.Β. δημιουργεί ερωτηματικά για τις πραγματικές προθέσεις. Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. 4 Σύμφωνα με το με αρ. 2792/20.12.2012 έγγραφο του ΟΛΒ ΑΕ στον Συνήγορο του Πολίτη 5 http://www.port-volos.gr/ftp/2012/metriseis-ixou-20120305.pdf 6 http://www.port-volos.gr/ftp/2012/metriseis-ixou-20120621.pdf, όπου όμως γίνεται αναφορά για 21.6.2012 7 http://www.port-volos.gr/ftp/2012/metriseis-ixou-20120924.pdf 8 http://www.port-volos.gr/ftp/2012/metriseis-ixou-20120305.pdf 9 http://www.port-volos.gr/ftp/2013/metrhseis-hxou-20130522.pdf 10 http://www.port-volos.gr/ftp/2013/metriseis-ixou-20130830.pdf 11 http://www.port-volos.gr/cgibin/pages/page3.pl?arlang=greek&arcode=130729135226&argenkat=%d4%c1%20%cd%c5%c1%20%cc%c 1%D3 12 Το θέμα είχε τεθεί στη συνεδρίαση της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), στις 26 Σεπτεμβρίου 2013, όπου παρουσιάστηκε αναλυτικά η θέση του Δήμου Βόλου από τον Δήμαρχο κ.πάνο Σκοτινιώτη και τον Αντιδήμαρχο Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης, Δια Βίου Μάθησης και Απασχόλησης κ.δημήτρη Δερβένη, για τη μεταφορά στον 3 ο Προβλήτα, όχι μόνο της δραστηριότητας διακίνησης σκραπ, αλλά συνολικά των χύδην φορτίων. Αμέσως μετά, ακολούθησε η επιστολή του Δημάρχου στον κ.χριστόπουλο (2.10.13), ο οποίος τελικώς απάντησε θετικά στο αίτημα (6.11.13). Βλ. εφημερίδες Θεσσαλία και Ταχυδρόμο 9.11.2013 4
δηλώνει στον τοπικό τύπο 13 «εμείς ως ΟΛΒ δεν γνωρίζουμε τίποτα. Πρέπει να συνταχθούν μελέτες και να δρομολογηθούν μια σειρά από διαδικασίες πριν μεταφερθούν σκραπ και όλα τα χύδην φορτία στη Γ προβλήτα που σημειωτέον ακόμη δεν υφίσταται». 10. Μετά την έκδοση της απόφασης Ε.Π.Ο., η δημόσια συζήτηση επικεντρώθηκε πλέον στο πότε ο Ο.Λ.Β. θα τηρήσει τους περιβαλλοντικούς όρους που θεσπίστηκαν μετά από πολλά χρόνια. Για το θέμα της μη σύννομης λειτουργίας του Λιμένος Βόλου παρενέβη και ο Συνήγορος του Πολίτη. Στα πλαίσια αυτά και μετά από σχετική αλληλογραφία ο Συνήγορος του Πολίτη με το με αρ. πρωτ. 12343243560/10.12.2012 έγγραφο του, ενημερώνει ότι διενεργήθηκε αυτοψία στο Λιμάνι από το Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΚΕΠΠΕ) στις 21.5.2012. Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις στην σχετική έκθεση το ΚΕΠΠΕ διαπίστωσε πλήθος παραβάσεων των περιβαλλοντικών όρων του Λιμένα που εγκρίθηκαν 199737/31.5.2011 ΚΥΑ. Παράλληλα συνέστησε στον ΟΛΒ να προβεί άμεσα στην υλοποίηση των απαραίτητων μέτρων για τον περιορισμό της εκπεμπόμενης σκόνης από τις διαδικασίες φορτοεκφόρτωσης του scrap, των δημητριακών και των άλλων χύδην υλικών, προς συμμόρφωση με τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους. Επιπρόσθετα συνέστησε να γίνονται περισσότερες δειγματοληψίες θαλασσινού νερού σε συγκεκριμένα σημεία και να κοινοποιούνται τα αποτελέσματα των αναλύσεων στο Τμ. Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας και στη Δ/ση Υγείας. Ενώ πρότεινε την επιβολή διοικητικών κυρώσεων στον ΟΛΒ για παραβάσεις της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας. 11. Το με αρ. 1336/31.5.2012 έγγραφο του ΟΛΒ στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, με το οποίο αναφέρεται ότι : «έχουν ανατεθεί καθήκοντα υπεύθυνου περιβάλλοντος έχει εγκατασταθεί και εφαρμόζεται Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης.. έχουν ξεκινήσει μετρήσεις θαλάσσιου ύδατος.. διενεργούνται ηχομετρήσεις. για τα τεχνικά έργα εφαρμογής της ΚΥΑ, δηλ.,μεταφορά της φορτοεκφόρτωσης παιλαιοσίδηρου στον 3ο προβλήτα.εγκατάσταση συστημάτων αποκονίωσης στο Σιλό και στα σημεία φορτοεκφόρτωσης χύην υλικών, το υψηλό κόστος των οποίων δεν μπορεί να καλυφθεί από τον προϋπολογισμό της ΟΛΒ ΑΕ έχει γίνει αίτημα για χρηματοδότηση τους από το ΕΠ «Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη». Το αίτημα έχει γίνει δεκτό από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος και αναμένεται έκδοση σχετικής πρόσκλησης Επειδή λήγουν τα χρονικά περιθώρια ολοκλήρωσης των έργων που αφορούν τη φορτοεκφόρτωση δημητριακών στο Σιλό η Υπηρεσία μας έχει υποβάλλει αίτημα για τροποποίηση της ΑΕΠΟ (παράταση χρονικών ορίων εφαρμογής), σύμφωνα με το Ν. 4014/2011..Από 1.6.2012 και έως την έκδοση της απόφασης τροποποίησης της ΑΕΠΟ η ΟΛΒ ΑΕ αναστέλλει την δραστηριότητα φορτοεκφόρτωσης από το Σιλό» 13 Βλ. εφημερίδα Ταχυδρόμος 10.11.2013, σ. 9 η οποία κάνει λόγο για αποστάσεις του ΟΛΒ από το Δήμο καθώς και ύφος αμήχανο αλλά και έντονα απορημένο του κ. Πρίγκου 5
12. Το με αρ. 2792/20.12.2012 έγγραφο του ΟΛΒ προς το Συνήγορο του Πολίτη, με το οποίο γνωστοποιεί τις ενέργειες στις οποίες έχει προβεί για την εφαρμογή του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Το με αρ. 1536/5.6.2013 έγγραφο του ΟΛΒ προς την Δ/ση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Θεσσαλίας με το οποίο «αναφορικά με την παρατήρηση σας περί μη τοποθέτησης προσωρινών πετασμάτων ύψους 6 μέτρων εγκάρσια στον πόδα του προβλήτα 1 σας γνωρίζουμε ότι σύμφωνα με τον περιβαλλοντικό όρο 32 η τοποθέτηση τους εύληπτο καθίσταται ότι είναι προσωρινή και περιορίζεται στον χρόνο φορτοεκφόρτωσης του scrap (που δεν λάμβανε χώρα κατά το χρόνο ελέγχου), καθώς όπως αναφέρεται στον εν λόγω όρο δύναται να γίνει χρήση και κενών εμπορευματοκιβωτίων. Επισημαίνεται ότι κατά τη διενέργεια των φορτοεκφορτώσεων μεταφέρονται στο σημείο και εναποτίθενται κενά εμπορευματοκιβώτια για τη δημιουργία φράκτη θορύβου και τον περιορισμό της διασποράς της σκόνης» Περαιτέρω σε απαντητική επιστολή του ΟΛΒ στον Υπουργό Ναυτιλίας 14, μετά από επιστολή του Δημάρχου Βόλου, αναφέρεται : «Αναγκαία έργα για την τρίτη προβλήτα. Όπως επισημαίνει η Ο.Λ.Β. Α.Ε. στα αναγκαία έργα και μελέτες για τη μετεγκατάσταση των δραστηριοτήτων (πλην scrap) στην τρίτη προβλήτα περιλαμβάνονται: 1. Κατασκευή κρηπιδωμάτων αναγκαίου μήκους ώστε να αντικαταστήσουν τη δυναμικότητα των 950 μέτρων που είναι τα υφιστάμενα. 2. Κατασκευή έργων ανωδομής. 3. Εργασίες αποξήλωσης υφιστάμενων υποδομών πρώτου προβλήτα. 4. Προμήθεια και εγκατάσταση μηχανημάτων γερανών κ.λ.π. αναγκαίων για τη διατήρηση της επιχειρησιακής δυνατότητας του λιμένος. Το εκτιμώμενο κόστος των ανωτέρω έργων είναι 120.000.000,00. Περιβαλλοντικά έργα Για το θέμα των περιβαλλοντικών έργων αναφέρεται πως «η μετάθεση της εφαρμογής των έργων δια της τροποποιητικής Κ.Υ.Α. ήταν και προέρχονταν απ την αδυναμία χρηματοδότησης των αναγκαίων μελετών και έργων. Η μη χρονική μετάθεσή τους συνεπάγονταν κλείσιμο δραστηριοτήτων του λιμένα. Είναι προφανές ότι η μη χρηματοδότηση θα οδηγήσει σε νέα παράταση, άλλως υποβαθμίζεται ένα λιμάνι εθνικού χαρακτήρα με κλείσιμο δραστηριοτήτων που οδηγεί σε απώλεια θέσεων εργασίας στην περιοχή και κλείσιμο επιχειρήσεων με τραγικές συνέπειες». 13. Ήδη με την με αρ. 35/2011 απόφαση της Ε.Π.Ζ. είχε επισημανθεί το πρόβλημα και είχε ληφθεί η απόφαση να γίνουν οι απαραίτητες συστάσεις στον ΟΛΒ για την λήψη κατάλληλων μέτρων ώστε να αποφευχθεί η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από τις εκφορτώσεις στο Λιμάνι με συνέπεια τις επιβαρυντικές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων της περιοχής. 14. Με την με αρ. 306/2013 απόφαση της Ε.Π.Ζ. είχε διερευνηθεί συγκεκριμένο περιστατικό ρύπανσης από φορτοεκφόρτωση πλοίου στο Λιμάνι, μετά από καταγγελία του Συλλόγου Π. Λιμεναρχείου. Στη αναφερόμενη συνεδρίαση της Ε.Π.Ζ. ο εκπρόσωπος του ΟΛΒ κ. Καβανός αναφέρει μεταξύ άλλων : 14 http://www.port-volos.gr/cgibin/pages/page3.pl?arlang=greek&arcode=120809180154&argenkat=%d4%c1%20%cd%c5%c1%20%cc%c 1%D3 6
«.έχει μειωθεί η επίπτωση του srap στην ατμοσφαιρική ρύπανση της περιοχής των Παλαιών από το 2008 έως το 2012, περίπου γύρω στο 75% από 99 πλοία που είχαμε το 2008 φτάσαμε στα 46 δηλ, περίπου στο 50%, λόγω της οικονομικής κρίσης που ελάττωσε τη δραστηριότητα του λιμανιού» «..έχουν καθυστερήσει τα τεχνικά έργα που αφορούν στο σιλό, το scrap και τα βυτιοαπορρίματα. Βάσει των περιβαλλοντικών όρων είναι υποχρέωση να μεταφερθεί η δραστηριότητα στην 3η προβλήτα και θα πρέπει να γίνει μια σειρά από έργα γύρω στα 3,5 με 4 εκατομμύρια, για να γίνει μόνιμα σύστημα διαβροχής σε εκείνο το σημείο και τα νερά της βροχής και τα απονερα από τη διαβροχή θα πρέπει να συγκεντρώνονται σε μια δεξαμενή που πρέπει να κατασκευαστεί, πρέπει αν φιλτράρονται και το κλειστό αυτό κύκλωμα να παίρνει το νερό και να το κάνει ανακύκλωση να μην το αποβάλλει στη θάλασσα. Έχουν γίνει οι απαιτούμενες προμελέτες από τους μηχανικούς του ΟΛΒ, αλλά δεν μας έχει γίνει κάποια πρόσκληση για να μπορέσουν να ενταχθούν σε κάποιο πρόγραμμα διότι τα χρήματα είναι παρά πολλά και σε συνδυασμό ότι πρέπει να γίνουν εργασίες και για το σιλό, ξεπερνάνε τα 5 εκ. τα οποία δεν μπορεί να παρέχει αυτή τη στιγμή ο Οργανισμός.» «Με τις μικρές παρεμβάσεις η περιβαλλοντική μελέτη προβλέπει.προσωρινός φράχτης έως ότου εκπονηθεί μια μόνιμη μελέτη ηχορύπανσης και εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχει πρόβλημα από τις μετρήσεις που πήρε το λιμάνι τον τελευταίο χρόνο ανα τρίμηνο.φαίνεται ότι δεν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ηχορύπανσης στο λιμάνι..αν διαπιστωθούν αργότερα υπερβάσεις όσον αφορά στην ηχορύπανση τότε θα ξεκινήσουν τα έργα» Η Ε.Π.Ζ. αποφάσισε να εισηγηθεί στον ΟΛΒ να προχωρήσει τα μικρά έργα όσο το δυνατόν γρηγορότερα και παρέπεμψε το θέμα στο ΚΕΠΕ και στην Περιφέρεια για να διερευνήσει το συγκεκριμένο περιστατικό, εάν δηλαδή τηρήθηκαν ή όχι οι περιβαλλοντικοί όροι. Ενδεικτικό της αντίληψης της ΟΛΒ ΑΕ περί των όσων διημείφθησαν στην ΕΠΖ, αποτελεί το δελτίο τύπου που εξέδωσε 15 κάνοντας αναφορά σε ανυπόστατες καταγγελίες και ότι λαμβάνει όλα τα προβλεπόμενα από το νόμο μέτρα για την περιβαλλοντική προστασία. 15. Από τα ανωτέρω γίνεται σαφές, ότι η Διοίκηση του ΟΛΒ δεν φαίνεται διατεθειμένη να προχωρήσει στις αναγκαίες ενέργειες για την εφαρμογή της ΚΥΑ έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Αντιθέτως με ερμηνευτικούς ακροβατισμούς, ακόμη και επί των πιο απλών και χωρίς οικονομική επιβάρυνση όρων, προσπαθεί να αποφύγει την τήρηση αυτών. 16. Μετά την από 8.10.2010 μηνυτήρια αναφορά του Εξωραϊστικού Συλλόγου Π. Λιμεναρχείου Βόλου, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του Προέδρου του Δ.Σ. του ΟΛΒ κ. Πρίγκου Ιωάννη, αλλά και του τότε Διευθύνοντα Συμβούλου κ. Θεοδώρου Δημητρίου, για παράβαση του αρ. 28 παρ. 1β του Ν. 1650/1986. Η υπόθεση αυτή έχει προσδιορισθεί να συζητηθεί στις 14/2/2014 στο Μονομελές Πλημ/κειο Βόλου. 15 http://www.port-volos.gr/cgibin/pages/page3.pl?arlang=greek&arcode=130704191532&argenkat=%d4%c1%20%cd%c5%c1%20%cc%c 1%D3 7
Ήδη με την με με αρ. 436/2013 απόφαση του Μονομελούς Πλημ/κειου Βόλου καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης 8 μηνών με αναστολή, ο πρώην Πρόεδρος του Δ.Σ για τα ίδια αδικήματα. 17. Σύμφωνα με το αρ. 28 του Ν. 1650/1986 (όπως έχει τροπ. με με το άρθρο 16 παρ.3 Ν.3937/2011 και παρ. 1 του αρ. 7 του Ν. 4042/2012) «όποιος ασκεί δραστηριότητα ή επιχείρηση χωρίς την απαιτούμενη, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 3010/2003 (Α` 91) και το ν. 4014/2011 (Α` 209), ή των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται κατ` εξουσιοδότηση του, άδεια ή έγκριση, ή υπερβαίνει τα όρια της άδειας ή έγκρισης που του έχει χορηγηθεί και υποβαθμίζει το περιβάλλον, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο ετών ή και χρηματική ποινή 1.000,00 έως 60.000,00 ευρώ» Σύμφωνα το αρ. 28 παρ. 4 «Αν η ρύπανση ή άλλη υποβάθμιση του περιβάλλοντος προέρχεται από τη δραστηριότητα νομικού προσώπου, το δικαστήριο κηρύσσει αστικώς υπεύθυνο εις ολόκληρον για την καταβολή της χρηματικής ποινής και το νομικό πρόσωπο.» Σύμφωνα με την παρ. 5 «1. Τα φυσικά πρόσωπα που κατέχουν ιθύνουσα θέση σε οποιοδήποτε νομικό πρόσωπο και ιδίως οι πρόεδροι διοικητικών συμβουλίων,.., έχουν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να εποπτεύουν και να ελέγχουν την τήρηση, από φυσικά πρόσωπα που τελούν υπό τις εντολές του, των διατάξεων του παρόντος νόμου και των κατ` εξουσιοδότηση του εκδιδόμενων κανονιστικών πράξεων, που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος.» Σύμφωνα με την παρ. 7 16 : «Στις περιπτώσεις εγκλημάτων του κεφαλαίου αυτού ως πολιτικώς ενάγων μπορεί να παρίσταται το Δημόσιο, καθώς και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην περιφέρεια των οποίων τελέσθηκε το έγκλημα,. και φυσικά πρόσωπα, ανεξάρτητα αν έχουν υποστεί περιουσιακή ζημία, προς υποστήριξη της κατηγορίας και μόνο και με αίτημα ιδίως την αποκατάσταση των πραγμάτων, στο μέτρο που είναι δυνατή...» 18. Η διαδικασία της υποβολής Μ.Π.Ε, η έκδοση απόφασης Ε.Π.Ο και η ανάγκη τήρησης αυτής, δεν είναι μια απλή διαδικαστική και γραφειοκρατική διαδικασία 17. Αντιθέτως με τη διοικητική αυτή διαδικασία παρέχεται στα αρμόδια όργανα της Διοίκησης η δυνατότητα να εκτιμούν εκ των προτέρων τις συνέπειες για το περιβάλλον από έργα ή δραστηριότητες και να κρίνουν ενόψει όλων των συνθηκών κάτω υπό ποιους όρους μπορεί (αν μπορεί) να πραγματοποιηθεί ένα έργο ή μια δραστηριότητα. Η σύνθετη αυτή διαδικασία έχει ως σκοπό την προληπτική 16 Η παρ.7,όπως είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 16 παρ.5 Ν.3937/2011,ΦΕΚ Α 60/31.3.2011,αντικαταστάθηκε ως άνω με την παράγραφο 7 άρθρου 7 Ν.4042/2012,ΦΕΚ Α 24/13/2/2012 17 Η νομοθεσία αυτή εκδόθηκε σε συμμόρφωση με την συνταγματική επιταγή του αρ. 24 για την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικότερα προς την αρχή της πρόληψης. Προβλέπει διοικητική διαδικασία, με την οποία παρέχεται στα αρμόδια όργανα της Διοίκησης, η δυνατότητα α) να εκτιμούν εκ των προτέρων τις συνέπειες για το περιβάλλον από σχεδιαζόμενα έργα ή δραστηριότητες και β) ενόψει ιδίως την συνεπειών αυτών, της φύσεως και της σημασίας των τυχόν θιγόμενων οικοσυστημάτων ή μεμονωμένων στοιχείων, του χαρακτήρα και του σκοπού του συγκεκριμένου έργου και των υφιστάμενων μέσων αποτροπής, άρσεως ή μειώσεως της πιθανολογούμενης βλάβης του περιβάλλοντος, ώστε να μην παραβιάζεται η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης και γενικότερα οι παραπάνω ορισμοί του Συντάγματος και οι αναφερόμενοι ορισμοί της ΣυνθΕΕ, με τις διατάξεις τις οποίες καθιερώνεται επίσης η αρχή της προληπτικής δράσης στον τομέα του περιβάλλοντος. ΣτΕ Ολ 3478/2000, ΝΟΜΟΣ, ΣτΕ 613/2002, ΝΟΜΟΣ 8
προστασία του περιβάλλοντος. Με την μη τήρηση της απόφασης Ε.Π.Ο. υπάρχει τυπική και ουσιαστική παράβαση της κείμενης νομοθεσίας. 19. Σύμφωνα με το Ν. 3852/2010 και το αρ. 72 παρ. 1, περ. ιγ) η Οικονομική Επιτροπή «αποφασίζει για την άσκηση όλων των ενδίκων βοηθημάτων και των ενδίκων μέσων». 19. Αποτελεί πάγια και διαχρονική τακτική σε υποθέσεις περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, όταν οι φορείς, συνήθως μεγάλες επιχειρήσεις με μεγάλο αριθμό προσωπικού, καλούνται να υλοποιήσουν αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, να χρησιμοποιούν με διάφορα μέσα το εκβιαστικό επιχείρημα, περί κινδύνου των θέσεων εργασίας. Στην προκειμένη περίπτωση, ωστόσο, ο κίνδυνος να σταματήσουν παραγωγικές δραστηριότητες και να χαθούν θέσεις εργασίας σε εποχή βαθιάς κρίσης δεν πηγάζει από την αξίωση να εφαρμοστούν οι αποφάσεις Ε.Π.Ο., αλλά από την αδράνεια του ΟΛΒ να τους εφαρμόσει. Είναι προφανές ότι η Διοίκηση του ΟΛΒ θεωρεί ότι, βάζοντας κάθε φορά το «μαχαίρι στο λαιμό» των τοπικών φορέων, θα μπορεί να εξασφαλίζει διαρκώς παρατάσεις στην εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων. Η τακτική αυτή, πέρα από τα σοβαρά προβλήματα που δημιουργεί στο περιβάλλον, είναι και εξαιρετικά επισφαλής, αφού κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η πολιτεία θα δίνει συνεχείς παρατάσεις, όταν μάλιστα δεν έχουν καν δρομολογηθεί οι απαραίτητες ενέργειες (μελέτες κλπ) για την εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων. Σε κάθε περίπτωση, ο Δήμος Βόλου δεν πρόκειται να συναινέσει άλλη φορά σε νέες παρατάσεις. Συνεπώς το θέμα της εφαρμογής της απόφασης Ε.Π.Ο., όπως και του master plan, αφορά όχι μόνο τους κατοίκους του Π.Λιμεναρχείου, τις οικολογικές οργανώσεις, τους περιβαλλοντικά ευαίσθητους πολίτες, αλλά πρωτίστως τους φορείς που έχουν συμφέρον από τη λειτουργία του λιμανιού (λιμενεργάτες, μεταφορείς, εκτελωνιστές, παραγωγικές δυνάμεις), οι οποίοι θα πρέπει να κάνουν «σημαία» τους την εφαρμογή της απόφασης Ε.Π.Ο. Τελικά αφορά ολόκληρη την πόλη. 20. Από την πρώτη στιγμή δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, κάτι το οποίο προκύπτει και από τις σχετικές συνεδριάσεις της ΕΠΖ. Η πρωτοφανής οικονομική συγκυρία σε συνδυασμό με την μείωση της δραστηριότητας στο λιμάνι, δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για την μη τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, ακόμη και αυτών με το ελάχιστο δυνατό κόστος. Περαιτέρω και σε κάθε περίπτωση είναι πρόδηλη η ανάγκη το Λιμάνι του Βόλου να έχει θέση στο ΕΣΠΑ, καθώς και ετοιμότητα και ωριμότητα έργων για τη νέα προγραμματική περίοδο. Αυτή τη στιγμή η πόλη διαθέτει δύο ισχυρά εργαλεία, τις ΚΥΑ για την Ε.Π.Ο, αλλά και το προς υπογραφή master plan του Λιμανιού, με το περιεχόμενο μάλιστα που αναφέρεται στην ανωτέρω απόφαση του Γ.Γ. Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων. Όπως προαναφέρθηκε, είμαστε από τα λίγα λιμάνια, ίσως και το μοναδικό, που έχουμε δύο τόσο ισχυρά θεσμικά εργαλεία. Συνεπώς ο ΟΛΒ και ο μέτοχός του (ΤΑΙΠΕΔ) καλούνται και οφείλουν να υλοποιήσουν τις συγκεκριμένες και απόλυτες νομικές δεσμεύσεις τους. Εξάλλου αυτά τα θεσμικά εργαλεία, είναι τα μόνα που μπορούν να δεσμεύσουν και τους όποιους επενδυτές, σε περίπτωση που το ΤΑΙΠΕΔ, προχωρήσει σε ιδιωτικοποίηση κάποιων δραστηριοτήτων του Λιμανιού. Πρέπει να γίνει αποδεκτό από όλους τους φορείς ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης μέσω των συγκεκριμένων εργαλείων, είναι το μόνο βιώσιμο σχέδιο ανάπτυξης του λιμανιού, 9
συνεπώς όλες οι ενέργειες, προσπάθειες, πρέπει να κινούνται σ αυτή την κατεύθυνση. Το Λιμάνι πρέπει να ενώνει την πόλη και όχι να τη διχάζει. Η Διοίκηση του ΟΛΒ πρέπει να συνειδητοποιήσει τις ευθύνες της απέναντι στην πόλη και την τοπική κοινωνία και να ενεργήσει με αυτή την αντίληψη. Σε μια τέτοια προοπτική και μόνο, θα έχει τη στήριξη της Δημοτικής Αρχής. Κατόπιν αυτών Εισηγούμαι τα εξής : Α. Να κληθεί η Διοίκηση του ΟΛΒ να προχωρήσει άμεσα και χωρίς άλλες δικαιολογίες στις απαιτούμενες ενέργειες και έργα για την υλοποίηση της απόφασης Ε.Π.Ο. Να υλοποιηθεί ο συγκεκριμένος σχεδιασμός και να σταματήσει τις όποιες παρεμβάσεις στον προβλήτα 1 ΣΙΛΟ που αφορούν τη διαχείριση χύδην φορτίων και σκραπ, στην προοπτική απόδοσης του 1 ου προβλήτα στις χρήσεις που προβλέπει το master plan (ακτοπλοΐα κ.λ.π.) Να εκπονηθεί από την Δ/ση του ΟΛΒ συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης των προβλεπόμενων έργων για την υλοποίηση της απόφασης Ε.Π.Ο. Β. Να αποσταλεί η απόφαση της Ε.Π.Ζ., προς τους συναρμόδιους Υπουργούς με κοινοποίηση σε βουλευτές, Περιφερειάρχη και Εισαγγελέα. Γ. Να ζητηθεί συνάντηση σύσκεψη με τον Υπουργό Ναυτιλίας με στόχο την εφαρμογή της απόφασης Ε.Π.Ο. και του master plan. Δ. Να ζητηθεί από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος η διενέργεια αυτοψίας και η επιβολή των νόμιμων διοικητικών κυρώσεων, με παράλληλη κοινοποίηση του πορίσματος στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Βόλου. Ε. Σε περίπτωση που έως την καταληκτική ημερομηνία της 14.2.2014, η Διοίκηση του ΟΛΒ, δεν έχει προχωρήσει σε συγκεκριμένες ενέργειες υλοποίησης της απόφασης Ε.Π.Ο., ο Δήμος να παρασταθεί στο Μονομελές Πλημ/κειου Βόλου και να δηλώσει πολιτική αγωγή σε βάρος του Προέδρου του Δ.Σ. για τα αδικήματα που περιγράφονται στο κατηγορητήριο, στη συνεδρίαση της 14.2.2014 ή όποτε αυτή αναβληθεί. Να παραπεμφθεί η υπόθεση στην Οικονομική Επιτροπή προκειμένου να ληφθεί η σχετική απόφαση. Στ. Σε περίπτωση που έως την καταληκτική ημερομηνία της 14.2.2014, η Διοίκηση του ΟΛΒ, δεν έχει προχωρήσει σε συγκεκριμένες ενέργειες υλοποίησης της απόφασης Ε.Π.Ο., τότε ο Δήμος να εξετάσει αν θα προχωρήσει και σε άλλες νομικές ενέργειες. Ο ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Πρόεδρος Επιτροπής Ποιότητας Ζωής Νίκος Μόσχος 10