1 ΔΟΝΣΙΑ ΓΕΡΑ ΧΑΡΟΤΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ Ποιήματα για τα δοντάκια μας! Πόσα δόντια; Είκοσι δόντια Για τα παιδιά, Τριάντα δυο δόντια Για τον μπαμπά. Όποτε χάνω ένα δοντάκι, Νύχτα το παίρνει το ποντικάκι. Είκοσι δόντια προσωρινά, Τη θέση τους δίνουν με τη σειρά Σε τριάντα δυο δόντια γερά, Θα τα χω πάντα και γέρος να γίνω, Να μου χαλάνε δε θα τ αφήνω. [από το βιβλίο Ποιηματάκια για να μάθω να μετρώ (Corinne Albaut / Michel Boucher), από τη σειρά: Οι μικρές χαρές της ζωής, Εκδόσεις: Μεταίχμιο]
2 Προσοχή! Ένα-δυο, προσοχή, οι κοπτήρες στην αρχή. Οι κυνόδοντες πιο κάτω θα σε σχίσουν πάνω κάτω! Οι προγόμφιοι πιο κεί θα τη σπάσουν την τροφή. Τραπεζίτες θα αλέσουν, φρονιμίτες θα δουλέψουν! Ένα-δυο, προσοχή, τα δοντάκια στη γραμμή. Προσέχετε δοντάκια τι θα φάτε Γαλατάκι υγιεινό, μηλαράκι θρεπτικό κι ότι άλλο έχει μέσα ασβέστιο. Προσέχετε δοντάκια να μη φάτε σοκολάτες από δώ, κόκα κόλα από κει κι ότι έχει μέσα ζάχαρη πολλή. Αν δε θέλετε δοντάκια να χαλάστε να βουρτσίζεστε συχνά, για να είστ αστραφτερά και να πάτε στο γιατρό σας τακτικά. (Χρυσάνθη - blog)
3 Η τερηδόνα Στο δόντι μου η τερηδόνα Απρόσκλητη σαν τσαπερδόνα Στρογγυλοκάθησε Τρύπησε την αδαμαντίνη Να φτάσει και στην οδοντίνη Κρυφά προσπάθησε "Πλένε τα δόντια σου" μου λένε "μην τρως πολλά γλυκά, καημένε! Πώς θα σε πείσουμε!" Μα δεν τους άκουσα ποτέ μου, Έγινε τρύπα τώρα, Θέ μου, Πώς θα την κλείσουμε! Η τερηδόνα προχωράει Σουβλιές στο δόντι μου κερνάει Πονοκεφάλιασα Πήγα στον οδοντίατρό μου, Έπαθα εκεί τον τάραχό μου,
4 Μα παρακάλεσα: "Διώξε, γιατρέ την τερηδόνα, που με σουβλίζει σαν βελόνα κι ανατινάζομαι! Δε λέω λόγια στον αέρα, Για τα δοντάκια κάθε μέρα Τώρα θα νοιάζομαι" (Πόπη Μπαλαμώτη - Σπιτά)
5 1 ο ποίημα Τα δόντια σου πρέπει να είναι γερά, να τρώμε υγιεινά να μη μας χαλάνε με τα ανθυγιεινά, πρέπει να τα βουρτσίζουμε καθημερινά, χωρίς τσιγγουνιά. Πρέπει να τα αγαπάμε, και όχι δίχως λόγο να τα χαλάμε, βούρτσισε τα δόντια σου για να ναι γερά και όχι χαλασμένα όπως ήταν παλιά. 2 ο ποίημα Τα δόντια αν τα πλένεις θα είναι πιο γερά, θα υπάρχει ασφάλεια και στοματικά Το δόντι το αστραφτερό είναι και το πιο καλό, σκέψου το λίγο και αυτό
6 πρόσεξέ το δεν είναι ακριβό. Πήγαινε τώρα στον οδοντογιατρό, μην το αφήσεις πολύ καιρό γιατί το δόντι θα χαλάσει στο λεπτό!!! 3 ο ποίημα Τα δόντια μας αν δεν πλένουμε, στο γιατρό συνέχεια θα πηγαίνουμε, το δοντάκι αν μας πέσει, ο γιατρός θα μας πονέσει. Για σκέψου αν μαυρίσει, αίμα θα τρέχει σαν σε βρύση. Γι αυτό συνέχεια να το φροντίζεις, την ευτυχία όλων να κερδίζεις.
7 Παροιμίες - εκφράσεις Ήλιος με δόντια Γλίτωσε απ του Χάρου τα δόντια Του πονάει το δοντάκι Του τα είπε έξω από τα δόντια Του χαρίζανε γάιδαρο και το κοίταζε στα δόντια Σφίγγω τα δόντια Του τριξε τα δόντια Πάλεψε με νύχια και με δόντια Οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος Αυτός έχει γερό δόντι
8 Αινίγματα για τα δόντια μας Αινίγματα και γρίφοι για παιδιά, που ακονίζουν το μυαλό. Αχ, δε με μάντεψες, θαρρώ... Να το πάρει το ποτάμι ; 1. Φιλντισένιο περιβόλι, κελαηδάει γλυκό αηδόνι. Τι είναι; 2. Πίσω από άσπρο φράχτη, κόκκινο σκυλί γαυγίζει. Τι είναι; 3. Λούζεται και πλένεται, ποτέ όμως δε στεγνώνει. Τι είναι; 4. Κόκκινο σπίτι, κόκκινη νοικοκυρά, άσπρες δούλες, που κάνουν τη δουλειά. Τι είναι; 5. Δυο σειρές μαργαριτάρια σε δυο κόκκινα ντουβάρια. Τι είναι; 6. Πέντε αδέρφια το αρπάζουν, 32 σφυριά το σπάζουν, μια κοπέλα το αγκαλιάζει, στο ασκί το κατεβάζει. Τι είναι; 7. Απάνω κόφτει, κάτω κόφτει, στη μέση κόρη λέει και λέει... Τι είναι;
9 Πάρε έναν καθρέφτη και κοίταξε το στόμα σου Εσύ πόσα δόντια έχεις στο στόμα σου τώρα; Είναι όλα μόνιμα; Μπορείς να διακρίνεις ποια από αυτά είναι μόνιμα; Μήπως ετοιμάζεται να βγει κάποιο νέο δόντι; Πώς το καταλαβαίνεις; Έχεις τον ίδιο αριθμό δοντιών με τους φίλους σου; Μέσα στο στόμα μας έχουμε: Νεογιλά δόντια: 2 φορές (4 κοπτήρες + 2 κυνόδοντες + 4 γομφίοι ) = 20 νεογιλά δόντια Μόνιμα δόντια : 2 φορές (4 κοπτήρες + 2 κυνόδοντες + 4 προγόμφιοι + 6 γομφίοι ) = 32 μόνιμα δόντια
10 Δόντια, πολύτιμα εξαρτήματα Μπορείτε να φανταστείτε τι θα γινόταν αν δεν είχαμε κανένα δόντι; Θα ήμασταν αστείοι και, το χειρότερο, δεν θα μπορούσαμε να μασήσουμε την τροφή μας για να την χωνέψουμε. Θα μπορούσαμε να πίνουμε μόνο υγρά. Σε τι μας χρειάζονται; Τα δόντια είναι πολύ σημαντικά για τον άνθρωπο και την υγεία του οργανισμού του. Τα χρησιμοποιούμε καθημερινά, για να φάμε. Τα δόντια μας είναι αυτά που ασχολούνται με τη μάσηση της τροφής κι έτσι διευκολύνουν στην πέψη. Ακόμη, χρησιμοποιώντας τα, μπορούμε να πούμε στους άλλους γι αυτά που έχουμε στο μυαλό μας κι έτσι αυτοί γνωρίζουν πάντα πώς είμαστε. Αλλά, για να καταλάβει ένας άλλος άνθρωπος το πώς νιώθουμε, δεν είναι απαραίτητο να μιλήσουμε πάντα. Μπορεί να το καταλάβει και από τις εκφράσεις του προσώπου μας.
11 Τα οδοντικά σύμφωνα Όπως είπαμε και παραπάνω, τα δόντια βοηθούν στην ομιλία. Τα σύμφωνα Τ Δ Θ λέγονται «οδοντικά». Ξέρεις γιατί; Διότι, για να τα προφέρουμε, απαιτείται η στενή συνεργασία της γλώσσας με τα δόντια. Για να καταλάβεις καλύτερα τη χρησιμότητά τους στην ομιλία, προσπάθησε να πεις τις επόμενες λέξεις χωρίς τη συμβολή των δοντιών σου. Θάλασσα Δέντρο Τραπέζι Θέατρο Δόντι Τουλίπα
12
13 Οι εκφράσεις μας Μερικές φορές, για να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, χρησιμοποιούμε τη λεγόμενη «γλώσσα του σώματος». Πώς το κάνουμε αυτό; Πολύ απλά! Δεν το καταλαβαίνουμε πάντα, αλλά οι εκφράσεις του προσώπου μας δηλώνουν πολλά. Πώς μπορεί να νιώθει το κοριτσάκι παρακάτω; Παίξε κι εσύ παντομίμα με τις εκφράσεις σου. Παρίστανε ορισμένα συναισθήματα και ζήτα από έναν φίλο σου να τα αναγνωρίσει. Μην ξεχνάς να χρησιμοποιείς και τα δόντια σου!
14 Πώς είναι φτιαγμένα τα δοντάκια μας; Το μωρό, όταν γεννιέται, δεν χρειάζεται δόντια γιατί πίνει γάλα. Ύστερα όμως από λίγους μήνες βγάζει τα πρώτα του δόντια, τους "νεογιλούς". Πρόκειται για μικρά δόντια για να ταιριάζουν στο μικρό στόμα του βρέφους. Όταν το βρέφος μεγαλώσει θα αποβάλλει αυτά τα δοντάκια και θα βγούνε τα μόνιμα. Oι εικόνες πιο κάτω δείχνουν πόσα δοντάκια έχει, περίπου, ένα παιδάκι σε διάφορες ηλικίες, μέχρι να συμπληρώσει όλα τα νεογιλά δοντάκια. Οι ενήλικες έχουν 28 δόντια και 4 επιπλέον που ονομάζονται "φρονιμίτες". Μερικοί δεν βγάζουν ποτέ "φρονιμίτες". Τα δόντια μας είναι σχεδιασμένα για τη λειτουργία που κάνουν. Τα μπροστινά, οι κοπτήρες, είναι ιδανικά για να κόβουν. Δίπλα από αυτά είναι οι κυνόδοντες, εξαιρετικοί για το σχίσιμο τροφών. Στα πλάγια και στο πίσω μέρος είναι οι προγόμφιοι και γομφίοι (τραπεζίτες), σχεδιασμένοι για να αλέθουν τις τροφές.
15
16 Από τι αποτελούνται τα δόντια; Όλα τα δόντια είναι επικαλυμμένα με ένα εξωτερικό προστατευτικό στρώμα, την αδαμαντίνη. Κάτω από αυτό είναι η οδοντίνη, που είναι σκληρή και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του δοντιού μας. Στο κέντρο βρίσκεται ο πολφός που περιέχει νεύρα και αιμοφόρα αγγεία. Σχεδόν τα 2/3 κάθε δοντιού είναι σφηνωμένα βαθιά στο οστό της γνάθου. Το τμήμα του δοντιού, που βρίσκεται πάνω από τα ούλα λέγεται «μύλη», ενώ αυτό που δεν μπορούμε να το δούμε λέγεται «ρίζα».
17 Σκέψου! Σε ποιους παράγοντες οφείλεται η εμφάνιση της τερηδόνας στα δόντια; Η πλάκα αρχικά έχει μαλακή σύσταση και μπορεί να αφαιρεθεί με το σωστό και τακτικό βούρτσισμα. Εάν αφεθεί, σταδιακά αυξάνεται σε ποσότητα και πυκνότητα, αποκτά σκληρότερη σύσταση και τελικά σχηματίζεται η λεγόμενη τρυγία (ή πέτρα). Η πέτρα, εφόσον σχηματιστεί, μπορεί να αφαιρεθεί μόνο από τον οδοντίατρο. Η δόνα Τερηδόνα Υπεύθυνη για την τερηδόνα είναι μια αόρατη λεπτή μεμβράνη, η «οδοντική μικροβιακή πλάκα» (μικρόβια), που κολλάει πάνω στα δόντια και απομακρύνεται μόνο με το βούρτσισμα των δοντιών.όταν όμως τα δόντια δεν βουρτσίζονται, η πλάκα αυτή γίνεται όλο και πιο πυκνή, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στα δόντια όλο και περισσότερα μικρόβια. Η κατανάλωση τροφών που περιέχουν ζάχαρη κάνει τα μικρόβια να παράγουν κολλώδεις ουσίες που αυξάνουν την πλάκα αλλά και οξέα που διαλύουν την αδαμαντίνη και προκαλούν τερηδόνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το δοντάκι μας να εμφανίζει στην εξωτερική του μεμβράνη μαύρα στίγματα. Η τερηδόνα είναι πιο συχνή στα μικρά παιδιά. Η πιο πιθανή αιτία που συμβάλλει στη γένεσή της είναι η οξύτητα. Ουλίτιδα εγώ; Μα γιατί; Το κύριο χαρακτηριστικό της ουλίτιδας είναι στην αρχή η διόγκωση των ούλων (με έντονο κόκκινο χρώμα) και η αιμορραγία κατά το βούρτσισμα ή και χωρίς αυτό. Η ουλίτιδα προκαλείται συνήθως από τα μικρόβια της «οδοντικής πλάκας». Καμιά φορά ίσως να οφείλεται σε άλλο παθολογικό πρόβλημα, όπως μια ορμονική διαταραχή, η οποία θα πρέπει να αποκατασταθεί ώστε να σταματήσει και η φλεγμονή στα ούλα. Στην παιδική ηλικία, καθοριστικός παράγοντας για την εμφάνιση ουλίτιδας (όπως και τερηδόνας) αποτελεί η έλλειψη στοματικής υγιεινής, σε συνδυασμό με τις κακές συνήθειες διατροφής.
18 Τα δόντια μας κάνουν πλάκα! Η τρυγία (πέτρα) είναι οδοντική πλάκα η οποία έχει παραμείνει για αρκετό χρονικό διάστημα πάνω στα δόντια και έχει σκληρύνει. Δημιουργείται πάνω στα δόντια αφήνοντας τραχιά αίσθηση. Συνήθως βρίσκεται εκεί που συναντιούνται τα δόντια και τα ούλα και ανάμεσα στα δόντια. Επίσης βρίσκεται στο πίσω μέρος των κάτω μπροστινών δοντιών. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν αισθάνεστε την παρουσία της τρυγίας (πέτρας) στα δόντια και για αυτό το λόγο η επίσκεψη στον οδοντίατρο σε τακτά χρονικά διαστήματα κρίνεται αναγκαία. Η τρυγία (πέτρα) είναι πολύ σκληρή ουσία για να την αφαιρέσετε μόνοι σας με την οδοντόβουρτσα και γι' αυτό το λόγο θα πρέπει να τηναφαιρέσει ο οδοντίατρος με κατάλληλα εργαλεία καθαρισμού.
19 Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν! Τι θα πει η παραπάνω φράση; Ότι είναι προτιμότερο να προλαμβάνουμε μια δυσάρεστη κατάσταση, παρά να προσπαθούμε να βρούμε τρόπο να τη θεραπεύσουμε. Πώς μπορούμε να προλάβουμε τις ασθένειες των δοντιών μας; Τριγυρίζω, τριγυρίζω, όλο το στόμα καθαρίζω! Όπως είπαμε, μετά από κάθε γεύμα, η μικροβιακή πλάκα αυξάνεται. Για να βοηθήσουμε τα δοντάκια μας, μας βοηθάνε δύο πολύ καλές φίλες μας: η κυρία Οδοντόβουρτσα και η κυρία Οδοντόπαστα. Κάθε φορά που τρώμε κάτι, καλό είναι να τα βουρτσίζουμε. Προσοχή! Το βούρτσισμα δεν πρέπει να αποτελεί αγγαρεία, αλλά είναι μια ευχάριστη συνήθεια, που αφήνει μια αίσθηση δροσιάς στο στόμα. Το σωστό βούρτσισμα σημαίνει ότι φροντίζουμε να καθαρίζουμε και τις τρεις επιφάνειες των δοντιών μας αλλά και τη γλώσσα μας, χωρίς δύναμη, για να μην τα τραυματίσουμε. Συνήθως χρειαζόμαστε περίπου 3 λεπτά για να καθαρίσουμε τα δοντάκια μας καλά. Για να υπολογίζεις εύκολα τον χρόνο αυτό, να ένα έξυπνο κόλπο: Κάθε φορά που πλένεις τα δόντια σου, επανάλαβε σιωπηρά τρεις φορές την αλφαβήτα (Επ! όχι γρήγορα!). Όπου δεν φτάνουν οι κυρίες Οδοντόβουρτσα και Οδοντόκρεμα, φτάνουν οι κύριοι Οδοντικό Νήμα και Στοματικό Διάλυμα, γι αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε να ζητάμε τη βοήθειά τους!
20 Προσοχή στις τροφές! Δεν είναι όλες τους υγιεινές! Πέρα από τη στοματική υγιεινή, θα πρέπει να φροντίζεις, ώστε να έχεις ισορροπημένη διατροφή, απαλλαγμένη από μεγάλα ποσά ζάχαρης. Η ζάχαρη που περικλείεται στις τροφές και στα ποτά κάνει μεγάλο κακό στα δόντια. Στην πραγματικότητα το βασικό ζήτημα είναι η συχνότητα της κατανάλωσης της ζάχαρης και η διάρκεια της "παρουσίας" της στο στόμα. Για παράδειγμα, είναι σαφώς προτιμότερο να καταναλώσεις μεγάλη ποσότητα ζάχαρης σε σύντομο χρονικό διάστημα και έπειτα να καθαρίσεις τα δόντια σου παρά να κρατήσεις μία καραμέλα ή μία τσίχλα που περιέχει ζάχαρη, για πολλές ώρες στο στόμα σου. Προφανώς θα πρέπει να αποφεύγεις την υπερκατανάλωση τροφών οι οποίες λόγω της σύστασής τους έχουν την τάση να κολλάνε στα δόντια (όπως σταφίδες, λουκούμια, μαστιχωτά γλυκά, καραμέλες κ.λ.π.). Επίσης οι χυμοί των φρούτων και τα ίδια τα φρούτα, αν και άριστες θρεπτικά τροφές, περιέχουν μια ουσία, η οποία είναι βλαβερή για τις επιφάνειες των δοντιών. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορείς να πιεις χυμούς και να φας φρούτα, αλλά να το κάνεις σε σύντομο χρονικό διάστημα! Και φυσικά, το ιδανικό είναι να ακολουθήσει το πλύσιμο των δοντιών!
21 Έναν σύμμαχο έχω εγώ, τον καλό μου οδοντογιατρό! Η τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο έχει ουσιαστική σημασία όχι μόνο για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, αλλά και για τον γενικό έλεγχο όλου του στόματός σου. Ο γιατρός θα κοιτάξει τα δοντάκια σου, θα τα καθαρίσει, αν χρειαστεί, θα σου δώσει συμβουλές και θα κάνει τα δόντια σου πιο δυνατά με τη φθορίωση. Το φθόριο είναι μια ουσία, που κάνει την αδαμαντίνη πιο δυνατή, άρα πιο δύσκολο να την καταστρέψουν τα οξέα. Οπότε μην ξεχνάς 2 φορές τον χρόνο να επισκέπτεσαι τον καλό σου φίλο! Μέχρι να κλείσεις ραντεβού με τον δικό σου οδοντίατρο, δες τι σε συμβουλεύει ένας άλλος γιατρός! http://www.youtube.com/watch?v=sfbewp3fqx0-