Ελληνική εκδοχή ηου «Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain»: μεηάθραζη και πολιηιζμική προζαρμογή

Διεπιζηημονική Φρονηίδα Υγείας(2015) Τόμος 7,Τεύτος 1, 36-42 ISSN 1791-9649 Ελληνική εκδοχή ηου «Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain»: μεηάθραζη και πολιηιζμική προζαρμογή Αξηνπνχινπ Η. 1, Αιηθάξε Β. 2, Επγά Σ. 3 1 Ννζειεχηξηα ΠΔ, MSc, ΠΓΝ Ησαλλίλσλ 2 Ννζειεχηξηα ΠΔ, MSc, PhD (c), Τκήκα Ννζειεπηηθήο, Παλεπηζηεκίνπ Πεινπνλλήζνπ 3 Αλαπιεξψηξηα Καζεγήηξηα, Τκήκα Ννζειεπηηθήο, Παλεπηζηεκίνπ Πεινπνλλήζνπ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ειζαγωγή: Ο πφλνο απνηειεί έλα απφ ηα αξραηφηεξα ηαηξηθά δεηήκαηα. Δίλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλνο κε ηνλ άλζξσπν θαη ηνλ ζπλνδεχεη απφ ηε γέλλεζε έσο ην ζάλαηφ ηνπ. Ζ αληηκεηψπηζε ηνπ θαξθηληθνχ πφλνπ ηα ηειεπηαία 20 ρξφληα έρεη βειηησζεί. Ζ απνηειεζκαηηθή ρνξήγεζε ησλ απαηηνχκελσλ αλαιγεηηθψλ απφ ηνπο γηαηξνχο θαη ηνπο λνζειεπηέο είλαη ν βαζηθφο άμνλαο ηεο αληηκεηψπηζεο ηνπ θαξθηληθνχ πφλνπ. Οη ειιηπείο γλψζεηο θαη νη ζηάζεηο ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ είλαη έλαο ιφγνο γηα ηελ αλεπαξθή αληηκεηψπηζε ηνπ πφλνπ. Γη απηφ ην ζθνπφ δεκηνπξγήζεθε ην εξσηεκαηνιφγην «Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain». κοπόρ ηεο παξνχζαο κειέηεο ήηαλε κεηάθξαζε θαη ε πνιηηηζκηθή πξνζαξκνγή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ «Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain» (KASRP) ζην Διιεληθφ λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ. Μεθοδολογία: Ο κειεηψκελνο πιεζπζκφο απνηεινχηαλ απφ 25 ζπκκεηέρνληεο, νη νπνίνη εξγάδνληαλ ζε Παλεπηζηεκηαθφ Ννζνθνκείν ηεο Διιάδαο. Αποηελέζμαηα: Μεηά ηε ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ ζεψξεζε ην ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν εχρξεζην θαη θαηαλνεηφ. ςμπέπαζμα: Ζ έιιεηςε γλψζεσλ ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ γηα ηνλ πφλν, πνιιέο θνξέο νδεγεί ζηελ ππνηίκεζε ηεο έληαζήο ηνπ θαη θαη επέθηαζε ζηε ιαλζαζκέλε αληηκεηψπηζή ηνπ. Απηφ ην εξγαιείν ζα κπνξνχζε λα είλαη ρξήζηκν ζηα ζεζκηθά φξγαλα πνπ εκπιέθνληαη ζηελ νξγάλσζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηελ εθαξκνγή ησλ κεζφδσλ δηαρείξηζεο ηνπ πφλνπ ησλ αζζελψλ. Σηελ εθπαίδεπζε ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ πξέπεη λα γίλνληαη γλσζηνί νη παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο θαη ην βίσκα ηνπ πφλνπ. Οη πιεξνθνξίεο πνπ ζα ζπγθεληξσζνχλ κε ηε ρξήζε απηνχ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ(kasrp),κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο παξνχζαο παξνρήο θξνληίδαο πγείαο. Λέξειρ κλειδιά: πφλνο, θαξθηληθφο πφλνο, αλαιγεηηθά, νπηνεηδή, αμηνιφγεζε γλψζεσλ Τπεύθ. Αλ/θίαρ: Αρηοπούλοσ Ιφάννα Κράυης 14 Α, Ιφάννινα email: gianna_art@windowslive.com 36

Interscientific Health Care (2015) Vol 7, Issue1, 36-42 ISSN 1791-9649 Greek version of «knowledge and attitudes survey regarding pain»: translation and cultural adaptation Artopoulou Η. 1, Alikari V. 2, Ziga S. 3 1 Nurse P.E., MSc, UGH of Ioannina 2 Nurse PE, MSc, PhD (c), Nurse Department, University of Peloponnisos 3 Associate Professor, Nurse Department, University of Peloponnisos ABSTRACT Introduction: Pain consists one of the oldest medical problems. It is closely linked with human being and follows it from birth till death. The dealing of cancer pain has been improved over the last 20 years. The effective administration of required analgesics by doctors and nurses is the basic axis of the treatment of cancer pain. Incomplete knowledge and wrong attitudes of nursing staff is a reason for the inadequate treatment of pain. For this purpose, Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain was created. The aim of the present survey was the translation and the cultural adaptation of the questionnaire Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain into the Greek nursing staff. Methodology: The population of the study consisted of 25 participants, who were working in a University Hospital in Greece. Results: After the completion of the questionnaire, the majority of the nursing staff considered the tool easy and understandable. Conclusion: The lack of knowledge of the nursing staff about pain, often leads to underestimation of the intensity and, therefore, to wrong addressing of it. This tool could be proved useful for the executive boards involved in the organization of the education and the application of methods of pain management for the patients. For the education of the nursing staff, factors related to the quality of life and the experience of pain has to be known. The information gathered by using this questionnaire, can contribute to improvement of the current providing of health care. Key words: pain, cancer pain, analgesics, opioids, knowledge evaluation. ΕΘΑΓΩΓΗ Ο πφλνο απνηειεί έλα απφ ηα αξραηφηεξα ηαηξηθά πξνβιήκαηα. Δίλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλνο κε ηνλ άλζξσπν θαη ηνλ ζπλνδεχεη απφ ηε γέλλεζε έσο ην ζάλαηφ ηνπ. Θεσξείηαη σο έλαο θπζηνινγηθφο ακπληηθφο κεραληζκφο, πνπ ζθνπφ έρεη λα δηαθπιάμεη ηε δσή θαη λα πξνζηαηέςεη ηε ζσκαηηθή αθεξαηφηεηα, θαζψο απνηειεί ζήκα ηνπ νξγαληζκνχ γηα ππάξρνπζα ή επηθείκελε βιάβε. Ο αλεπαξθήο έιεγρνο ηνπ πφλνπ κπνξεί λα επηθέξεη επηβιαβή ζπκπηψκαηα, κεηαμχ ησλ νπνίσλ είλαη ην άγρνο, ν θφβνο, ε αδπλακία, ε θαηάζιηςε θαη ε αθηλεζία (Thielking, 2003;Mystakidou et al, 2006). Έλαο ηνκέαο πνπ επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ηνλ πφλν είλαη ε ηθαλφηεηα ηνπ αζζελνχο λα εθηειέζεη δξαζηεξηφηεηεο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο, αλαγθάδνληάο ηνλ λα εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ αλζξψπνπο ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπ, (επξχηεξν νηθνγελεηαθφ θαη θηιηθφ πεξηβάιινλ) φζνλ αθνξά ηε θξνληίδα θαη ηθαλνπνίεζε απηψλ ησλ αλαγθψλ. Οη πεξηνξηζκνί πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ πφλν κεηψλνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο ζε κεξηθνχο αζζελείο, επεξεάδνπλ ηελ νηθνγέλεηα ηνπο θαη δεκηνπξγνχλ πεξηηηφ άγρνο ζε φινπο φζνπο εκπιέθνληαη. Οη αζζελείο κπνξεί ελ κέξεη λα είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ αλεπαξθή αλαθνχθηζε απφ ηνλ πφλν, δηφηη ζπρλά δελ εθθξάδνπλ κε αθξίβεηα ηελ έληαζε ηνπ πφλνπ πνπ Cor. Author: Artopoulou Ioanna Krapsis 14 Α, Ioannina email: gianna_art@windowslive.com 37

αηζζάλνληαη. Μεξηθνί αζζελείο δε δέρνληαη θαξκαθεπηηθή αγσγή γηα ηνλ πφλν, ιφγσ ηνπ θφβνπ ηνπ εζηζκνχ, ηεο αλνρήο, ή ησλ παξελεξγεηψλ πνπ κπνξεί λα πξνθιεζνχλ απφ ην θάξκαθν (AHCPR, 1994). Κάπνηνη απφ ηνπο αζζελείο ελδέρεηαη, επίζεο, λα πηζηεχνπλ φηη ν πφλνο, ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, είλαη αλακελφκελνο θαη αλαπφθεπθηνο. Δπηπιένλ, νξηζκέλνη αζζελείο έρνπλ ηζρπξέο πεπνηζήζεηο ζρεηηθά κε ηνλ πφλν θαη ηε δηαρείξηζή ηνπ θαη γη απηφ επηιέγνπλ λα κελ ππνβιεζνχλ ζε θάπνηνπ είδνπο ζεξαπεία ηνπ (AHCPR, 1992). Ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 είλαη εκθαλή ηα ζεκάδηα αλεπαξθνχο αληηκεηψπηζεο ηνπ πφλνπ. Ζ αλεπάξθεηα απηή νθείιεηαη ελ κέξεη ζηελ έιιεηςε εθπαίδεπζεο ησλ επαγγεικαηηψλ πγείαο(charapa.d. etal., 1978; MarksR.M.et al, 1973). Γη απηφ ην ιφγν ηηο επφκελεο δχν δεθαεηίεο γίλνληαη πνιιέο πξνζπάζεηεο ζηελ εθ λένπ εθπαίδεπζε ησλ επαγγεικαηηψλ πγείαο, κε ηε δεκηνπξγία θαηεπζπληήξησλ νδεγηψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πφλνπ(american Pain Society, 1992;AHCPR, 1992).Ο John J. Bonica ππνζηεξίδεη φηη ε αληηκεηψπηζε ηνπ πφλνπ δελ είλαη έξγν ελφο αηφκνπ, αιιά απαηηεί ζπγθξνηεκέλε νκάδα γηαηξψλ δηαθφξσλ εηδηθνηήησλ(bonica J., 1953;Scott M.et al, 2010). Με δηθή ηνπ πξσηνβνπιία ην 1973 ηδξχζεθε ε IASP (International Association for the Study of Pain). H IASP ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Υγείαο (ΠΟΥ) δεκηνχξγεζε ην 1986 θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαξθηληθνχ πφλνπ, «Cancer Pain Relief» θαη αλαζεσξήζεθε ην 1996. Σχκθσλα κε ηελ IASP ν πφλνο νξίδεηαη σο κηα ππνθεηκεληθή, δπζάξεζηε, αηζζεηηθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή εκπεηξία, ε νπνία ζπλδέεηαη κε πξαγκαηηθή ή δπλεηηθή ηζηηθή βιάβε (WHO, 1986). Τν λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ είλαη εθείλν πνπ πεξλάεη πεξηζζφηεξν ρξφλν κε αζζελείο πνπ αηζζάλνληαη πφλν, απφ νπνηνδήπνηε άιιν επαγγεικαηία πγείαο, ελψ ζπγρξφλσο είλαη εθείλν πνπ αμηνινγεί ηνλ πφλν θαη εθηειεί πνιιέο παξεκβάζεηο γηα ηελ αλαθνχθηζή ηνπ, αιιά θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρεδίνπ δηαρείξηζεο ηνπ πφλνπ. Έηζη, νη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαρείξηζε ηνπ πφλνπ είλαη πνιιαπιέο, γεγνλφο πνπ απαηηεί ζεκαληηθή αχμεζε θαη επηθαηξνπνίεζε ησλ ππαξρφλησλ γλψζεσλ. Ζ θξνληίδα ησλ αζζελψλ πνπ πνλνχλ είλαη κηα βαζηθή ιεηηνπξγία ηεο λνζειεπηηθήο πξαθηηθήο. Ο έιεγρνο ηνπ πφλνπ απνηειεί πξσηαξρηθφ κέιεκα ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε κεγαιχηεξε δπλαηή άλεζε ζηελ ηειηθή θάζε ηεο δσήο ηνπ αηφκνπ(isaakt. Et al, 2012;Jennings C. et al, 2014; Ngamkham S. et al, 2011;Spross J.A. et al, 1990). Ωζηφζν, ην λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ δελ κπνξεί λα είλαη έηνηκν λα αλαιάβεη έλα ζεκαληηθφ ξφιν, ιφγσ έιιεηςεο γλψζεσλ θαη εμαηηίαο ησλ αηνκηθψλ πεπνηζήζεσλ πνπ κπνξεί λα επεξεάδνπλ ηελ ηθαλφηεηά ηνπο ζηελ αλαθνχθηζε ηνπ πφλνπ (Barnason S.et al., 1998; Howell D. Et al., 2000). Ζ ειιηπήο γλψζε δηαρείξηζεο ηνπ πφλνπ απφ ηνπο επαγγεικαηίεο πγείαο έρεη αλαδεηρζεί σο έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζε ηνπ πφλνπ ζε πνιιέο ρψξεο (Gustafsson M. & Borglin G. 2013; McCaffery MS et al., 1995). Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ηνλ θαξθηληθφ πφλν, παξά ηε ζνβαξφηεηα θαη ηε ζπρλφηεηά ηνπ θαζψο θαη ηηο ζπρλά εμνπζελσηηθέο επηπηψζεηο ηνπ ζε θπζηνινγηθέο θαη ςπρνινγηθέο παξακέηξνπο (Miaskowski C. Et al., 1999), εθείλνο παξακέλεη κε επαξθψο αμηνινγήζηκνο θαη αληηκεησπίζηκνο(howell D et al, 2000;Lai et al,2003; Zhukovsky et al., 1995). Τα απνηειέζκαηα ησλ κειεηψλ ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο δελ είλαη μεθάζαξα θαη νχηε κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ απφιπηα φηη βειηηψλνπλ ηηο γλψζεηο θαη ηηο ζηάζεηο ησλ λνζειεπηψλ (Bernardi M, 2007). Πξνβιεκαηηθέο κεζνδνινγίεο κε έιιεηςε νκάδσλ ειέγρνπ, ηπραηνπνίεζε,πξν-κεηξήζεηο θαη κεηακεηξήζεηο κπνξεί ελ κέξεη λα παίδνπλ ξφιν ζηε ζχγρπζε απηή. Τα ζηνηρεία ησλ εξεπλψλ δείρλνπλ φηη ζηελ Διιάδα ν θαξθηληθφο πφλνο κεηαμχ ησλ νγθνινγηθψλ αζζελψλ κπνξεί λα παξακέλεη ζεκαληηθά κε επαξθψο αληηκεησπίζηκνο (Patiraki-Kourbani et al., 1998). Με βάζε φια ηα παξαπάλσ, βιέπνπκε φηη νη ειιηπείο γλψζεηο θαη ζηάζεηο ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ είλαη έλαο ιφγνο γηα ηελ αλεπαξθή αληηκεηψπηζε ηνπ πφλνπ. Τα ειιείκκαηα απηά ζηε δηαρείξηζε ηνπ πφλνπ κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ κέζσ ηεο εθπαίδεπζεο ησλ επαγγεικαηηψλ πγείαο(dalton JA et al., 1996;Ferrell B.R.et al., 1993;Francke AL. Et al., 1996).Γη απηφ ην ζθνπφ δεκηνπξγήζεθε ην εξσηεκαηνιφγην «Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain» (Ferrell and Mc Caffery, 1987). Οη ζπγγξαθείο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ ήηαλ δχν λνζειεπηέο πνπ ζθνπφ είραλ ηε βειηίσζε ηεο εθπαίδεπζεο ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ ζηελ δηαρείξηζε ηνπ πφλνπ. Τν εξσηεκαηνιφγην αλαζεσξήζεθε ηνλ Απξίιην ηνπ 2008. Απνηειείηαη απφ 3 κέξε θιεηζηνχ ηχπνπ 36 εξσηήζεσλ: Τν πξψην κέξνο έρεη 21 εξσηήζεηο ζσζηνχ ιάζνπο, ην δεχηεξν κέξνο απφ 11 εξσηήζεηο πνιιαπιήο επηινγήο (κε κηα κφλν ζσζηή απάληεζε), ελψ, ηέινο, ην ηξίην κέξνο απνηειείηαη απφ 2 εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ ηηο κειέηεο πεξηπηψζεσλ ηφζν γηα ηελ επηζήκαλζε ηνπ πφλνπ ζηελ θιίκαθα πφλνπ φζν θαη γηα ηελ θαηάιιειε αληίδξαζε. Κάζε κειέηε πεξίπησζεο αθνινπζνχζε 2 ππνεξσηήκαηα πνιιαπιήο επηινγήο. Σχκθσλα κε ηνπο ζπγγξαθείο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ είλαη πην ρξήζηκν λα κελ μερσξίδνπλ ηηο παξακέηξνπο είηε αθνξνχλ γλψζε, είηε ζηάζε. Απηφ γηαηί πνιιέο αθνξνχζαλ θαη ηα δχν καδί. Τν πεξηερφκελν ηνπ εξγαιείνπ απηνχ πξνέξρεηαη απφ ζχγρξνλα πξφηππα δηαρείξηζεο ηνπ πφλνπ, φπσο ηνπ WHO, American Pain Society and Agency for Health Care Policy and Research. Ηθική και δεονηολογία Τν πξσηφθνιιν θαηαηέζεθε ζηελ επηζηεκνληθή επηηξνπή ηνπ λνζνθνκείνπ πξνθεηκέλνπ λα εγθξηζεί ε εθαξκνγή ηνπ. Δπίζεο, ελεκεξψζεθαλ θαη νη πξντζηάκελνη ησλ ηκεκάησλ πνπ δηαλεκήζεθαλ ηα εξσηεκαηνιφγηα, πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί ε πξνζσπηθή ηνπο ζπλαίλεζε ζηελ εθπφλεζε ηεο κειέηεο, αθνχ θαηαλφεζαλ ηνλ ζθνπφ θαη ηα δπλαηά ηεο νθέιε. Τέινο, ελεκεξψζεθαλ φινη νη λνζειεπηέο γηα ηε δηαζθάιηζε ηνπ απνξξήηνπ, θαζψο θαη φηη νη απαληήζεηο ηνπο ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ κφλνλ γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο παξνχζαο έξεπλαο. 38

Μέθοδορ Γηα ηε δηεμαγσγή ηεο κειέηεο αθνινπζήζεθε ε δηαδηθαζία ηεο κεηάθξαζεο θαη πνιηηηζκηθήο πξνζαξκνγήο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ «Knowledge and Attitudes Survey Regarding Pain» (KASRP) ζην Διιεληθφ λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ. Σσλλογή δεδομένφν Ο κειεηψκελνο πιεζπζκφο απνηεινχηαλ απφ 25 ζπκκεηέρνληεο, νη νπνίνη εξγάδνληαλ ζε Παλεπηζηεκηαθφ Ννζνθνκείν ηεο Διιάδαο. Ο πιεζπζκφο απνηεινχηαλ απφ λνζειεπηέο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ λνζνθνκείνπ νη νπνίνη κηινχζαλ ηελ Διιεληθή γιψζζα. Σρεηηθά κε ηελ ειηθία ήηαλ φινη ελήιηθεο ελψ δελ ππήξρε θάπνηνο πεξηνξηζκφο ζηα έηε πξνυπεξεζίαο. Τν πνζνζηφ αληαπφθξηζεο ήηαλ πςειφ, θηάλνληαο ην 100%. Σπκκεηείραλ 20 γπλαίθεο (80% επί ηνπ ζπλφινπ) θαη 5 άλδξεο (5% επί ηνπ ζπλφινπ) ειηθίαο κεηαμχ 24 έσο 50 εηψλ, απφθνηηνη ΓΔ/ΤΔΗ (Πίλαθαο 1). Τν 80% εξγαδφηαλ ζε ρεηξνπξγηθή θιηληθήελψ ην ππφινηπν πνζνζηφ εξγαδφηαλ ζε Παζνινγηθή Κιηληθή. Τν 36% είρε πξνυπεξεζία κεγαιχηεξε ησλ 20 ρξφλσλ (Σρήκα1). Φχιν Πίνακαρ 1. Γεκνγξαθηθά Φαξαθηεξηζηηθά Σπκκεηερφλησλ Φαξαθηεξηζηηθά Ν (%) Γσναίκες Άνηρες 20 (80) 5 (20) Ζιηθία (έηε) <30 30-40 41-50 3 (12) 8 (32) 14 (56) Δθπαηδεπηηθφ επίπεδν ΔΕ ΤΕΙ ΑΕΙ Μεηαπηπρηαθφ/δηδαθηνξηθφ δίπισκα ΤΕΙ ΑΕΙ 11 (44) 11 (44) 3 (12) 3 3 σήμα 1: Έηε πξνυπεξεζίαο 39

Σηάδια μεηάθραζης ηοσ KASRP Τν εξσηεκαηνιφγην κεηαθξάζηεθε απφ ηελ γιψζζα πεγή (Αγγιηθή), ζηελ γιψζζα ζηφρν (ειιεληθή). Ζ κεηάθξαζε έγηλε ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ πξνζαξκνγή ησλ κέζσλ ζε πνιιέο γιψζζεο θαη πνιηηηζκνχο (Hambleton, 2000). Οη ηέζζεξεηο κεηαθξαζηέο, πνπ ήηαλ εμνηθεησκέλνη ηφζν κε ηελ αγγιηθή, φζν θαη κε ηελ ειιεληθή γιψζζα, είραλ ηηο δεμηφηεηεο ζε δηαπνιηηηζκηθέο πξνζαξκνγέο, έθαλαλ δπν αλεμάξηεηεο κεηαθξάζεηο απφ ηελ αγγιηθή ζηελ ειιεληθή (πξψηε θάζε) γιψζζα θαη δχν απφ ηελ Διιεληθή ζηελ Αγγιηθή (δεχηεξε θάζε).μεηά ηελ πξψηε θάζε έγηλε ζχγθξηζε ησλ δπν κεηαθξάζεσλ απφ έλα 3 ν άηνκν πνπ πξνρψξεζε ζε κηα δηαθνξεηηθή πξφηαζε κεηάθξαζεο ψζηε λα πξνθχςεη ε ζπκθσλεκέλε κεηάθξαζε (1 st reconciliation version). Αθνινχζσο, ε ζπκθσλεκέλε εθδνρή κεηαθξάζηεθε ζηε γιψζζα πξσηνηχπνπ εξσηεκαηνινγίνπ (backwardtranslation) δει ζηελ Αγγιηθή απφ έλα δίγισζζν άηνκν, ρσξίο φκσο λα γλσξίδεη ην πξσηφηππν εξσηεκαηνιφγην. Ζ εθδνρή πνπ πξνέθπςε (backward translation) ζηάιζεθε ζηνπο θαηαζθεπαζηέο γηα ζρνιηαζκφ (authors comments) θαη νη παξαηεξήζεηο ηνπο ελζσκαηψζεθαλ δίλνληαο κηα δεχηεξε εθδνρή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ζηα ειιεληθά(2 nd reconciliation version). Σηάδιο πολιηιζμικής προζαρμογής Μεηά ηελ ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ απφ ηνπο 25 ζπκκεηέρνληεο αθνινχζεζε ε θάζε ηεο πνιηηηζκηθήο πξνζαξκνγήο. Γηα ηελ πνιηηηζκηθή πξνζαξκνγή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ζηνπο Έιιελεο λνζειεπηέο δφζεθε ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θφξκα αμηνιφγεζεο ηεο κεηάθξαζεο απνηεινχκελε απφ 3 εξσηήζεηο γεληθήο αμηνιφγεζεο.ο ζηφρνο απηήο ηεο θάζεο ηεο κειέηεο ήηαλ λα εληνπηζηνχλ πηζαλά πξνβιήκαηα ζηελ θαηαλφεζε ηνπ εξγαιείνπ κε ζηφρν ηελ πξνζαξκνγή ησλ φξσλ ζηελ ειιεληθή γιψζζα θαη θνπιηνχξα. ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ Σηάδια μεηάθραζης Καηά ηα ζηάδηα ηεο κεηάθξαζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ έγηλε πξνζπάζεηα ψζηε λα δηαηεξεζνχλ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Καηά ηελ παξαγσγή ησλ δχν αλεμάξηεησλ κεηαθξάζεσλ δελ παξαηεξήζεθε θακία δηαθνξά σο πξνο ην πεξηερφκελν. Σηάδιο πολιηιζμικής προζαρμογής Μεηά ηε ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ θαη ζχκθσλα κε ηηο αλαθνξέο ησλ ζπκκεηερφλησλ, θάλεθε φηη ην εξγαιείν ήηαλ εχθνιν ζηελ θαηαλφεζε ηνπ, θαη εχρξεζην (Πίλ. 2). Ο κέζνο απαηηνχκελνο ρξφλνο γηα ηε ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ήηαλ 20 ιεπηά. Μεηά ηελ αλάιπζε ηεο θφξκαο μεληθήο αμηνιφγεζεο ηνπ εξγαιείνπ νδεγνχκαζηε ζην ζπκπέξαζκα φηη νη Έιιελεο λνζειεπηέο απνδέρζεθαλ ην εξσηεκαηνιφγην. Σπλνιηθά, ην 90% ησλ ζπκκεηερφλησλ ζεψξεζε φηη ην εξγαιείν είλαη πνιχ θαιφ, 90% απάληεζε φηη νη εξσηήζεηο ήηαλ θαηαλνεηέο θαη πνιχ ζεκαληηθέο γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ πφλνπ (Πίλ. 2). Πίνακαρ 2 Φφξκα γεληθήο αμηνιφγεζεο ηνπ εξγαιείνπ Επωηήζειρ Απανηήζειρ Απανηήζειρ ηων νοζηλεςηών % (N=10) πνιχ θαιφ Πνηα ε γεληθή ζαο άπνςε γηα ην εξσηεκαηνιφγην; θαιφ 90.0 10.0 Δίλαη θαηαλνεηέο νη εξσηήζεηο; Πηζηεχεηε φηη νη εξσηήζεηο είλαη ζεκαληηθέο γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ πφλνπ; Ναη Γχζθνιν θάπνηεο θνξέο Πνιχ ζεκαληηθφ Όρη ηφζν ζεκαληηθφ 90.0 10.0 90.0 10.0 ΤΖΗΣΗΗ Γηα ηνπο αζζελείο ν πφλνο ζπληζηά έλαλ ζεκαληηθφ θφβν. Αλ θαη ζην 90% ησλ πεξηπηψζεσλ είλαη εθηθηή ε αληηκεηψπηζε ηνπ πφλνπ, κφιηο ην 40% ησλ αζζελψλ πνπ βηψλνπλ πφλν αληηκεησπίδνληαη επαξθψο (Cherny N. Et al.,2000;cohen MZ et al.,2003; WHO,2006).Τελ έληαζε ηνπ πφλνπ κφλν ν ίδηνο ν αζζελήο κπνξεί λα ηελ πξνζδηνξίζεη. Πνιινί λνζειεπηέο δελ μέξνπλ φηη ε πξνζσπηθή αλαθνξά ησλ αζζελψλ είλαη ην πην αθξηβέο κέζν αμηνιφγεζεο ηνπ πφλνπ. Ννζειεπηέο κε πιεκκειή γλψζε ππνηηκνχλ ηελ έληαζε ηνπ πφλνπ (McCaffery MS, 1997).Ζ ειιηπήο γλψζε ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ γηα ηνλ πφλν πνιιέο θνξέο νδεγεί ζηελ ππνηίκεζε ηεο έληαζήο ηνπ θαη θαη επέθηαζε θαη ζηε ιαλζαζκέλε αληηκεηψπηζή ηνπ. Απηφ ην εξγαιείν ζα κπνξνχζε λα είλαη ρξήζηκν ζηα ζεζκηθά φξγαλα πνπ εκπιέθνληαη ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ εθαξκνγή ηεο δηαρείξηζεο ηνπ πφλνπ ηνπ αζζελνχο. Σηελ εθπαίδεπζε ηνπ λνζειεπηηθνχ πξνζσπηθνχ πξέπεη λα γίλνληαη γλσζηνί νη παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο θαη ηελ εκπεηξία ηνπ πφλνπ. Οη πιεξνθνξίεο πνπ δίλνληαη απφ ην ζηελφ νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ θαη νη νπνίεο αθνξνχλ ηπρφλ ηδηαηηεξφηεηεο ή ζπλήζεηεο ηνπ αζζελνχο, πνπ ζθηαγξαθνχλ ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζπλδπαζηηθά κε ηε ζεξαπεπηηθή αγσγή ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πφλνπ. Ζ εθπαίδεπζε ησλ αζζελψλ, ψζηε λα κπνξνχλ λα αθνινπζνχλ θαηάιιειεο ηερληθέο πνπ ζα αθνξνχλ ηνλ 40

αθξηβή ρξφλν πνπ πξέπεη λα παίξλνπλ ηα θάξκαθα ηνπο θαη ηε δνζνινγία ηνπο είλαη απαξαίηεηε ψζηε λα έρνπκε ην θαιχηεξν απνηέιεζκα. Οη πξνζσπηθέο πεπνηζήζεηο θαζψο θαη νη εκπεηξίεο ηνπ θάζε αζζελνχο γηα ηνλ πφλν είλαη δχν παξάκεηξνη πνπ πξέπεη λα γλσξίδεη ην λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ, πξνθεηκέλνπ λα θαηαλνήζεη ηηο αληηδξάζεηο ηνπ αζζελνχο θαη ηελ έληαζε ηνπ πφλνπ. Τν λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ δελ κπνξεί λα είλαη έηνηκν λα αλαιάβεη έλα θξίζηκν ξφιν, εμαηηίαο ησλ ειιηπψλ γλψζεσλ θαη ησλ αηνκηθψλ ζηάζεσλ πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα επηηχρνπλ ηελ αλαθνχθηζε απφ ηνλ πφλν (Barnason S. Et al.,1998;howell D. Et al.,2000;pritchard A P et al.,1988).γη απηφ ην ιφγν, ε πνιηηεία θαη γεληθφηεξα φινη νη αξκφδηνη πνπ θαηέρνπλ εγεηηθέο ζέζεηο θαη δίλνπλ θαηεπζχλζεηο ζην ρψξν ηεο πγείαο, πξέπεη λα νξγαλψλνπλ αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα ζηα νπνία φινη νη λνζειεπηέο/ηξηεο ζα κπνξνχλ λα ελεκεξψλνληαη δηαξθψο γηα ηηο λέεο εμειίμεηο θαη ηερληθέο ζην ρψξν ηεο πγείαο, λα απνθηνχλ εμεηδίθεπζε, έγθπξεο θαη έγθαηξεο γλψζεηο ψζηε λα κπνξνχλ κε ζηγνπξηά λα ηηο πινπνηνχλ ζηελ πξάμε. Τν λνζειεπηηθφ πξνζσπηθφ ζα πξέπεη λα αθηεξψλεη φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ρξφλν ζηελ αληηκεηψπηζε θαη αλαθνχθηζε ηνπ πφλνπ, θάηη πνπ δελ είλαη θαζφινπ εχθνιν αλ αλαινγηζηνχκε ηνλ κεησκέλν αξηζκφ λνζειεπηψλ/ηξηψλ ζε ζρέζε κε ηνπο αζζελείο. Οη πιεξνθνξίεο πνπ κπνξνχλ λα ζπγθεληξσζνχλ κε ηε ρξήζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ είλαη ρξήζηκεο γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηξαηεγηθψλ. Τν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ιαλζαζκέλσλ απαληήζεσλ παξαηεξήζεθε ζηηο εξσηήζεηο πνπ αθνξνχζαλ ζηηο κειέηεο πεξηπηψζεσλ ηφζν ζηελ επηζήκαλζε ηνπ πφλνπ ζηελ θιίκαθα πφλνπ φζν θαη ζηελ θαηάιιειε αληίδξαζε. Τν 90,2% θαη ην 82,2% έδσζαλ ιαλζαζκέλε βαζκνινγία ζηηο θιίκαθεο πφλνπ θαη ησλ δχν ησλ πεξηπηψζεσλ. Οη ιαλζαζκέλεο απαληήζεηο ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγήζνπλ σο νδεγφο γηα ηνπο εθπαηδεπηέο, αιιά θαη σο πξνβιεκαηηζκφο ζηνλ ρψξν ησλ εξγαδνκέλσλ σο πξνο ην πψο ζα κπνξέζνπλ λα πξνζθέξνπλ θαιχηεξε παξνρή θξνληίδαο πγείαο απφ απηή πνπ δίλεηαη ζηνπο αζζελείο κέρξη ζήκεξα. ΒΘΒΛΘΟΓΡΑΦΘΑ Agency for Health Care Policy and Research. Acute pain management in adults: operative procedures. Quick reference guide for clinicians. Agency for Health Care Policy and Research (AHCPR) publication no. 92-0019. Rockville, MD: AHCPR, 1992. American Pain Society. Principles of analgesic use in the treatment of acute pain and cancer pain, 3rd ed. Skokie, IL: American Pain Society, 1992. Barnason S, Merboth M, Pozehl B, Tietjen M. Utilising an outcomes approach to improve pain management by nurses: a pilot study. Clin Nurse Spec. 1998;12:28-36 Bernardi M, Catania G, Lambert A, Tridello G, Luzzani M..Knowledge and attitudes about cancer pain management: a national survey of Italian oncology nurses.eur J OncolNurs. 2007; 11:272-279. Bonica J., The management of pain, Lee and Febiger, Philaderphia, 1953. Cohen MZ, Easley MK, Ellis C, et al, for the JCAHO. Cancer pain management and the JCAHO s pain standards. An institutional challenge. J Pain Symptom Manage. 2003;25:519-527. Charap AD. The knowledge, attitudes, and experience of medical personnel treating pain in the terminally ill. Mt Sinai J Med 1978;45:561-580. Cherny N.The management of cancer pain. Cancer J Clin. 2000;50: 70-116. Dalton JA, Blau W, Carlson J, Mann JD, Bernard S, Toomey T, Pierce S, Germino B. Changing the relationship among nurses knowledge, self-reportedbehavior, and documented behavior in pain management: does education make a difference? J Pain Symptom Manage 1996;12:308 319. Ferrell BR, Grant M, Ritchey KJ, RopchanR,Rivera LM. The pain resource nurse training program: an unique approach to pain management. JPainSymptomManage 1993;8:549 556. Francke AL. Continuing pain education: the impact on nursing practice. Thesis. Maastricht: UniversityofMaastricht, 1996. Gustafsson M &Borglin G.Can a theory-based educational intervention change nurses' knowledge and attitudes concerning cancer pain management? A quasi-experimental design.bmc Health Serv Res. 2013; 19;13:328. Howell D, Butler L, Vincent L, Watt-Watson J, Stearns N. Influencing nurses knowledge, attitudes, and practice in cancer pain management. Cancer Nurs. 2000;23: 55-63. Jennings C, Cassel B, Fletcher D, Wang A, Archer KJ, Skoro N, Yanni L, Del Fabbro. Response to pain management among patients with active cancer, no evidence of disease, or chronic nonmalignant pain in an outpatient palliative care clinic.j Palliat Med. 2014;17:990-994. Isaac T, O StuverS, Davis RB, Block S, Weeks JC, Berry DL, Weingart SN. Incidence of severe pain in newly diagnosed ambulatory patients with stage IV cancer.pain Res Manag. 2012; 17: 347 352. Lai YH, Chen ML, Tsai LY, Lo LH, Wei LL, Hong MY, Hsiu LN, Hsiao-Sheen ST, Chen SC, Kao CC, Huang TW, Chang SC, Chen L, Guo SL.Are nurses prepared to manage cancer pain? A national survey of nurses' knowledge about pain control in Taiwan.J Pain Symptom Manage. 2003;26:1016-1125. Marks RM, Sachar EJ. Undertreatment of medical inpatients with narcotic analgesics. Ann Intern Med 1973;78:173-181. McCaffery MS, Ferrell BR. Nurses knowledge about cancer pain: A survey of five countries. J Pain Symptom Manage. 1995;10:356-367. McCaffery MS, Ferrell BR. Nurses knowledge of pain assessment and management: how much progress have we made? J Pain SymptomManage. 1997;14:175-188. Miaskowski C, Lee KA. Pain, fatigue, and sleep disturbances in oncology outpatients receiving radiation therapy for bone metastasis: A pilot study. JPainSymptom Manage.1999;17(5):320 332. Mystakidou K, Tsilika E, Parpa E, Katsouda E, Galanos A, Vlahos L.Psychological distress of patients with advanced cancer: influence and contribution of pain severity and pain interference. Cancer Nurs. 2006; 29 :400-5. Ngamkham S, Holden JE, Wilkie DJ. Differences in Pain Location, Intensity and Quality by Pain Pattern in Outpatients with Cancer.Cancer Nurs. 2011; 34: 228 237 Pritchard AP. Management of pain and nursing attitudes. Cancer Nurs. 1988;11:203-209. Scott M. Fishman, Jane C. Ballantyne, F.R.C.A., James P. Rathmell, Bonica s Management of pain, Wolters Kluwer/Lippincott, Williams and Wilkins, Philadelphia, 2010. Spross JA, McGuire DB, Schmitt RM. Oncology Nursing Society position paper on cancer pain: Part I. OncolNurs Forum. 1990;19: 595-614. Thielking PD.Cancer pain and anxiety.curr Pain Headache Rep. 2003; 7: 249-61. World Health Organization. Cancer pain relief. Geneva, Switzerland: WHO, 1986, p 18 41

WHO. Cancer Pain Relief: With A Guide to Opioid Availability. Geneva:World Health Organization; 1996. Zhukovsky, D.S., E. Gorowski, J. Hausdorff, B. Napolitano and M. Lesser.Unmet analgesic needs in cancer patients. J. Pain Sympt. Man. 1995 10: 113-9. 42