ValidVol: Πιστοποίηση των βασικών ικανοτήτων σε εθελοντικούς οργανισμούς ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ

ValidVol: Πιστοποίηση των βασικών ικανοτήτων σε εθελοντικούς οργανισμούς ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ

Πίνακας περιεχομένων Πρόλογος Εισαγωγή στο έργο ValidVol Μέρος Α Γενικό πλαίσιο του ValidVol Α1 - Για ποιο λόγο χρειάζεται ένα εργαλείο πιστοποίησης για τους εθελοντές ώριμης ηλικίας A2 Πιστοποιητικό ValidVol A3 - Οι 8 βασικές ικανότητες Α4 - Αξιολόγηση μη τυπικής και άτυπης μάθησης Μέρος Β Πρακτική υλοποίηση της διαδικασίας ValidVol Β1 Η ροή της διαδικασίας ValidVol B2 Συμβουλές για την πιστοποίηση των ικανοτήτων Β3 Η διαδικασία αυτοαξιολόγησης Β4 Δραστηριότητες B5 Εργαλεία B6 Πιστοποιητικό Πληροφορίες σχετικά με τη συντακτική ομάδα

Πρόλογος Το έργο ValidVol χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Δία Βίου Μάθησης «Grundtvig» και σε αυτό συμμετέχουν φορείς από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστρία, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία. Στόχος του έργου είναι να παρέχει στους εθελοντές ηλικίας άνω των 50 ετών τις δεξιότητες και ικανότητες που χρειάζονται, ώστε να ενισχύσουν την απασχολησιμότητά τους. Αυτό θα επιτευχθεί με την αναγνώριση και τη διαπίστευση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των εθελοντών που αποκτήθηκαν μέσω των εθελοντικών δραστηριοτήτων τους. Το έργο διερευνά τις εμπειρίες άτυπης μάθησης που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού σε όλη την Ευρώπη, καθώς και τι παρακινεί τους εθελοντές να συμμετάσχουν περαιτέρω σε δραστηριότητες εκπαίδευσης ενηλίκων. Ο απώτερος σκοπός του έργου ValidVol είναι να αναπτυχθεί ένα σύστημα πιστοποίησης των βασικών ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω των εθελοντικών δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκονται άτομα ώριμης ηλικίας. Παραθέτει οκτώ βασικές ικανότητες και μια ανάλυση σχετικά με το πώς αυτές εφαρμόζονται στη διαδικασία ValidVol, η οποία στη συνέχεια περιγράφεται αναλυτικά. Το εγχειρίδιο περιλαμβάνει πηγές, καθώς και καινοτόμα εργαλεία και δραστηριότητες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διαδικασία πιστοποίησης. Ελπίζω το παρόν εγχειρίδιο να σας βοηθήσει και να σας φανεί χρήσιμο στην ανάπτυξη και διαπίστευση των ικανοτήτων των εθελοντών. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους εταίρους που συνεισέφεραν στη σύνταξη αυτού του εγχειριδίου και ιδιαίτερα την Michelle Simpson, τη Mara Luisa Pagano και τη Sigrid Demmel που ήταν και οι κύριοι συγγραφείς. Calum Morrison Διευθυντής North West Regional College Ηνωμένο Βασίλειο Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί έναν οδηγό που θα βοηθήσει στη διαδικασία αναγνώρισης και διαπίστευσης των δεξιοτήτων και ικανοτήτων που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια εθελοντικών δραστηριοτήτων. Περιλαμβάνει αποτελεσματικές στρατηγικές και έννοιες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της διαδικασίας μάθησης και της απασχολησιμότητας των εθελοντών που εμπλέκονται. Επίσης, περιλαμβάνεται μια σύντομη σύνοψη πρόσφατης έρευνας που διεξήχθη αναφορικά με τη μάθηση στον τομέα του εθελοντισμού, καθώς και ορισμένα χρήσιμα έγγραφα αναφοράς. ValidVol Εγχειρίδιο 3

Εισαγωγή στο έργο ValidVol Το έργο «ValidVol πιστοποίηση των βασικών ικανοτήτων σε εθελοντικούς οργανισμούς» έχει σκοπό να αξιοποιήσει τις σημαντικές εμπειρίες σχετικά με την πιστοποίηση άτυπης και μη τυπικής μάθησης στην Ευρώπη και να αναπτύξει ένα σύστημα πιστοποίησης των βασικών ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω εθελοντικών δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκονται άτομα ώριμης ηλικίας. Ο εθελοντισμός παρέχει στους εθελοντές την ευκαιρία να αποκτήσουν εμπειρίες μη τυπικής μάθησης ενώνοντάς τους με την αγορά εργασίας. Στην ουσία, ο εθελοντισμός, όπως είναι κοινώς αποδεκτό, προσφέρει γνώσεις και γενικές δεξιότητες, όπως βασικές ικανότητες. Ωστόσο, αυτές οι δεξιότητες παραμένουν πολύ συχνά «αόρατες» και δεν είναι αναγνωρίσιμες δυσκολεύοντας την αξιολόγηση και τη διαπίστευση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που έχουν αποκτηθεί μέσω του εθελοντισμού, καθώς και την ευαισθητοποίηση όσον αφορά τη συνεισφορά του εθελοντισμού στη μείωση του βαθμού του κοινωνικού αποκλεισμού και την ενίσχυση της απασχολησιμότητας. Η ομάδα-στόχος του έργου «ValidVol» αποτελείται από ενήλικες εθελοντές άνω των 50 ετών, οι οποίοι συμμετέχουν σε εθελοντικές δραστηριότητες και επιθυμούν να ενισχύσουν την απασχολησιμότητά τους είτε επειδή είναι συνταξιούχοι είτε επειδή υποαπασχολούνται ή είναι άνεργοι. Οι στόχοι του έργου είναι: Η δημιουργία ενός μοντέλου πιστοποίησης των βασικών ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού ατόμων ώριμης ηλικίας και η δοκιμή του Η προώθηση της απόκτησης των βασικών ικανοτήτων μέσω του εθελοντισμού ατόμων ώριμης ηλικίας Η εγκαθίδρυση ενός ευρωπαϊκού συστήματος αναγνώρισης των ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω μη τυπικής και άτυπης μάθησης από άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών Η προώθηση της ανταλλαγής καλών πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με την πιστοποίηση βασικών ικανοτήτων στη μη τυπική και άτυπη μάθηση για άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών Η υλοποίηση του έργου θα έχει ως απτό αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός συστήματος πιστοποίησης των βασικών ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω εθελοντικών δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκονται ενήλικες εθελοντές, καθώς και τη συγγραφή ενός εγχειριδίου που θα περιγράφει τον τρόπο εφαρμογής του συστήματος πιστοποίησης στους εθελοντικούς οργανισμούς. Στα αποτελέσματα του έργου περιλαμβάνεται και η αναγνώριση του εθελοντισμού ως ενός φυσικού μαθησιακού περιβάλλοντος που συμπληρώνει την τυπική εκπαίδευση και κατάρτιση. Η αναγνώριση των βασικών ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού καθιστά τα μαθησιακά αποτελέσματα πιο ορατά και απτά. ValidVol Εγχειρίδιο 4

Επιπλέον, το έργο στοχεύει στην ανάπτυξη των ικανοτήτων των ατόμων ώριμης ηλικίας που απαιτούνται, ώστε να ανταπεξέλθουν στις αλλαγές που βιώνει η κοινωνία μας. Στο έργο συμμετέχουν 5 οργανισμοί από 5 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες: Κολλέγιο North West Regional, Ντέρι/ Λοντοντέρι, Ηνωμένο Βασίλειο BFI OÖ - Ινστιτούτο Επαγγελματικής Ανάπτυξης της Άνω Αυστρίας, Λιντς, Αυστρία UniTS - Πανεπιστήμιο του Τρίτου Τομέα, Πίζα, Ιταλία ΚΜΟΠ - Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού, Αθήνα, Ελλάδα Agora - Σύλλογος Συμμετεχόντων Ατόμων, Βαρκελώνη, Ισπανία ValidVol Εγχειρίδιο 5

Μέρος Α Γενικό πλαίσιο του ValidVol Α1 Για ποιο λόγο χρειάζεται ένα εργαλείο πιστοποίησης για τους εθελοντές ώριμης ηλικίας Το ποσοστό γήρανσης του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ο εργασιακά ενεργός πληθυσμός της Ευρώπης συρρικνώνεται σημαντικά από το 2012, ενώ ο πληθυσμός άνω των 60 ετών αυξάνεται ανά περίπου δύο εκατομμύρια ετησίως. Η Ευρώπη θα δεχτεί τη μεγαλύτερη πίεση κατά το διάστημα 2015-2035, όταν η μεταπολεμική γενιά, γνωστή και ως γενιά baby-boom, θα συνταξιοδοτηθεί. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που απορρέουν από αυτήν την κοινωνική αλλαγή, κρίνεται αναγκαία για τις κοινωνίες μας η προώθηση της ενεργού γήρανσης. Η ενεργός γήρανση περιλαμβάνει τη δημιουργία περισσότερων ευκαιριών για τους πολίτες ώριμης ηλικίας για να συνεχίσουν να εργάζονται, να παραμένουν υγιείς και να συνεχίσουν να συνεισφέρουν στην κοινωνία με άλλους τρόπους, όπως μέσω του εθελοντισμού. Ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός των υγιών και ενεργών ατόμων ώριμης ηλικίας δεν είναι απλώς μια κοινωνική επιτυχία που πρέπει να γιορτάσουμε, αλλά αποτελεί έναν εξαιρετικά χρήσιμο πόρο για την κοινωνία. Παρόλο που ορισμένοι πολίτες ώριμης ηλικίας χρειάζονται φροντίδα, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι και συνταξιούχοι έχουν τις γνώσεις και την εμπειρία, το χρόνο και την ενέργεια, καθώς και τους δικούς τους οικονομικούς πόρους για να συμμετέχουν και να συνεισφέρουν στις σύγχρονες κοινωνίες ως πολίτες, εθελοντές, εργαζόμενοι, μέλη της οικογένειας και καταναλωτές. Η γήρανση των κοινωνιών μας δεν είναι απαραίτητα αρνητική, αφού μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για νέες μορφές δραστηριοτήτων και κοινωνικής αλληλεγγύης. Ο εθελοντισμός αποτελεί μια καλή ευκαιρία για την προώθηση της ενεργού συμμετοχής των πολιτών, την αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισμού, την ενίσχυση της απασχολησιμότητας και την αυτοπεποίθηση όσων εμπλέκονται σε εθελοντικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με την Έρευνα σχετικά με τον εθελοντισμό [Study on Volunteering (2010)], σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο αριθμός των εθελοντών ώριμης ηλικίας αυξάνεται συνεχώς, ειδικά στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία, την Ισπανία και τη Σουηδία. Ο λόγος που παρατηρήθηκε αυτή η αύξηση είναι ο αρκετός ελεύθερος χρόνος που έχουν (ορισμένοι έχουν συνταξιοδοτηθεί), καθώς και το γεγονός ότι είναι ακόμα ενεργοί και υγιείς. Ο εθελοντισμός αποτελεί μια καλή ευκαιρία όχι μόνο να είναι κανείς κοινωνικά ενεργός και να νιώθει μέρος της κοινωνίας αλλά και ένας τρόπος να αποκτηθούν δεξιότητες και ικανότητες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι βασικές ικανότητες που μπορούν να μεταφερθούν και να χρησιμοποιηθούν σε επαγγελματικό επίπεδο. Από την άποψη αυτή, ο εθελοντισμός αποτελεί ένα φυσικό μαθησιακό περιβάλλον, όπου οι εθελοντές μπορούν να αποκτούν δεξιότητες και γνώσεις και να βιώνουν τη δια βίου μάθηση. Επομένως, ο εθελοντισμός μπορεί να οριστεί ως μια εμπειρία μη τυπικής και άτυπης μάθησης που παρέχει ευκαιρίες μάθησης σε όλους, ειδικά σε άτομα τα οποία βρίσκονται εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος ή που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας, όπως οι πολίτες άνω των 50 ετών. Η σημερινή αγορά εργασίας διαθέτει έναν παγκοσμιοποιημένο και τεχνολογι- ValidVol Εγχειρίδιο 6

κό χαρακτήρα, αλλάζει συνεχώς και βρίσκεται σε οικονομική κρίση. Αυτά τα στοιχεία μπορεί να δυσκολεύουν τα άτομα ώριμης ηλικίας που δεν είναι τόσο ευέλικτα όσο οι νέοι να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές. Οι βασικές ικανότητες με τη μορφή των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των στάσεων κατάλληλων σε κάθε περιεχόμενο είναι θεμελιώδεις για κάθε άτομο μιας κοινωνίας βασισμένη στη γνώση. Παρέχουν αξία στην αγορά εργασίας, κοινωνική συνοχή και ενεργό συμμετοχή στα κοινά προσφέροντας ευελιξία, προσαρμοστικότητα, ικανοποίηση και κίνητρα. Ο εθελοντισμός παρέχει στους εθελοντές την ευκαιρία να αποκτήσουν εμπειρίες μη τυπικής μάθησης ενώνοντάς τους με την αγορά εργασίας. Στην ουσία, ο εθελοντισμός, όπως είναι κοινώς αποδεκτό, προσφέρει γνώσεις και γενικές δεξιότητες, όπως βασικές ικανότητες. Ωστόσο, αυτές οι δεξιότητες παραμένουν πολύ συχνά «αόρατες» και δεν είναι αναγνωρίσιμες δυσκολεύοντας την αξιολόγηση και τη διαπίστευση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που έχουν αποκτηθεί μέσω του εθελοντισμού, καθώς και την ευαισθητοποίηση όσον αφορά τη συνεισφορά του εθελοντισμού στη μείωση του βαθμού του κοινωνικού αποκλεισμού και την ενίσχυση της απασχολησιμότητας. Η πιστοποίηση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης θεωρείται ολοένα και περισσότερο ένας τρόπος βελτίωσης της δια βίου μάθησης. Για την ακρίβεια, είναι πλέον αναγκαία η αναγνώριση και διαπίστευση της μάθησης που λαμβάνει χώρα εκτός των τυπικών ιδρυμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η πιστοποίηση προωθεί τη μεταφορά των επαγγελματικών προσόντων, προάγοντας τη δυνατότητα σύγκρισης και τη διαφάνεια και δίνει αξία σε ένα ευρύ πλαίσιο μαθησιακών εμπειριών και αποτελεσμάτων. Σε όλη την Ευρώπη, υπάρχει πληθώρα προγραμμάτων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο που στοχεύουν στην επίλυση της δυσκολίας που υπάρχει όσον αφορά την αξιολόγηση και διαπίστευση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού. Ορισμένα προγράμματα χρησιμοποιούν ως βάση την αυτοαξιολόγηση των εθελοντών, άλλα ορίζουν εθελοντικούς οργανισμούς ως φορείς «επιβράβευσης», ενώ λίγα προγράμματα συνδέονται με τις αρχές και τις επιχειρήσεις (Τελική έκθεση του συνεδρίου MOVE, Μάιος 2007). Η πλειοψηφία των εργαλείων για την αξιολόγηση και την πιστοποίηση των ικανοτήτων βασίζεται στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων και στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων ή σε άλλα συστήματα αναφοράς. Μόνο λίγα από αυτά αναφέρονται στο «Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Βασικών Ικανοτήτων για τη Δια Βίου Μάθηση» και κανένα δεν αξιολογεί τις ικανότητες εστιάζοντας σε δημογραφικά στοιχεία ηλικιωμένων ατόμων. Η αναγνώριση των βασικών ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση των εθελοντών ώριμης ηλικίας καθώς και να συμβάλλει στην ανάδειξη του εθελοντισμού και στη συνεισφορά του εθελοντισμού στη διαδικασία μάθησης προσελκύοντας ειδικότερα όσους θέλουν να βελτιώσουν και να αναπτύξουν τις ικανότητές τους. Η διαδικασία πιστοποίησης ValidVol στοχεύει στην αξιοποίηση των σημαντικών εμπειριών μη τυπικής και άτυπης μάθησης που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού σε όλη την Ευρώπη και βασίζεται σε ένα εργαλείο που έχει αναπτυχθεί ειδικά για την πιστοποίηση των βασικών ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω εθελοντικών δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκονται εθελοντές ώριμης ηλικίας. Αυτή η αναγνώριση μπορεί να παρακινήσει τους εθελοντές ώριμης ηλικίας να συμμετάσχουν περαιτέρω σε δραστηριότητες εκπαίδευσης ενηλίκων, οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν ή να βελτιώσουν την απασχολησιμότητά τους. A2 Η διαδικασία ValidVol Η διαδικασία ValidVol οδηγεί στην πιστοποίηση των Βασικών Ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω εθελοντικών δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκονται εθελοντές ώριμης ηλικίας. Βασίζεται στην έννοια της αυτοαξιολόγησης, ValidVol Εγχειρίδιο 7

όπως εξηγείται στην παράγραφο Α4 και θα υλοποιηθεί μέσω δραστηριοτήτων που απευθύνονται στην έννοια της μη τυπικής εκπαίδευσης (ομαδικές δραστηριότητες, ασκήσεις, ομαδικός συλλογισμός, κ.λπ.). Είναι μια διαδικασία κατά την οποία ο εθελοντής τόσο σε ομαδικό όσο και σε ατομικό επίπεδο θα αναλογιστεί την εμπειρία που αποκόμισε μέσω του εθελοντισμού εστιάζοντας σε αυτά που έμαθε. Σε αυτή τη διαδικασία αυτοαξιολόγησης, ο εθελοντής θα έχει την υποστήριξη και τη βοήθεια ενός εκπαιδευμένου επικυρωτή που θα τον συντροφεύει σε όλα τα απαιτούμενα βήματα που είναι τα εξής: 1. Για ποιο λόγο είμαι εθελοντής 2. Τι είναι η δια βίου μάθηση; Συλλογισμοί σχετικά με τη μάθηση 3. Καταγραφή και αναφορά 4. Το μελλοντικό σχέδιό μου Η συνολική διαδικασία ValidVol θα διαρκέσει τουλάχιστον 12 ώρες για μέγιστο χρονικό διάστημα 6 μηνών. Κάθε βήμα διαρκεί τουλάχιστον 3 ώρες. Η λεπτομερής περιγραφή της διαδικασίας καθώς και προτάσεις για δραστηριότητες για κάθε συνεδρία παρέχονται στο Μέρος Β του παρόντος εγχειριδίου. Στο τέλος της διαδικασίας πιστοποίησης, οι εθελοντές θα λάβουν ένα πιστοποιητικό όπου θα αναφέρονται τα μαθησιακά αποτελέσματα που σχετίζονται με τις 8 Βασικές Ικανότητες. Ο εθελοντής μπορεί να προσθέσει το πιστοποιητικό στο βιογραφικό του και να το χρησιμοποιήσει σε μια τυπική αξιολόγηση ικανοτήτων, είτε στο πλαίσιο τυπικής εκπαίδευσης είτε επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η διαδικασία ValidVol θα ενθαρρύνει τους εθελοντές να αναλογιστούν τα ακόλουθα θέματα: τους στόχους μάθησης που είχαν θέσει, όταν ξεκίνησαν να συμμετέχουν ενεργά ως εθελοντές με ποιον τρόπο μαθαίνουν μέσω του εθελοντισμού και πώς μπορούν να προσαρμόσουν τους στόχους μάθησης που έχουν, εάν είναι απαραίτητο τις μεταγνωστικές ικανότητές τους το μαθησιακό στυλ τους Ο συλλογισμός είναι ένα σημαντικό στοιχείο στη μάθηση. Μέσω του συλλογισμού μπορεί κάποιος να αναλογιστεί τις εμπειρίες που έχει αποκτήσει, να τις κατανοήσει και να τις ενσωματώσει σε νέες έννοιες ή τρόπους σκέψης. Αυτή η διαδικασία της εκ νέου αντίληψης και διαμόρφωσης έννοιας συνδέεται σημαντικά με τη διαδικασία συλλογισμού. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν βιώσει την τυπική εκπαίδευση και πολλοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν αυτούς τους νέους τρόπους μάθησης, καθώς και να κατευθύνουν το δικό τους τρόπο μάθησης. Η διαδικασία ValidVol είναι ένα πρακτικό εργαλείο για την αναγνώριση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Μπορεί, επίσης, να μεταφέρει τα μαθησιακά αποτελέσματα σε άλλους σχετικούς φορείς. Παρέχει όμως και μια άλλη δυνατότητα: μέσω της αναγνώρισης των όσων έχουμε μάθει, μπορούμε να αναγνωρίσουμε και τον εαυτό μας. Αυτό είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία για την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη. A3 Οι 8 βασικές ικανότητες Η δια βίου μάθηση αποτελεί πλέον αναγκαιότητα για όλους τους πολίτες. Πρέπει να αναπτύσσουμε τις δεξιότητες και τις ικανότητές μας καθόλη τη διάρκεια της ζωής μας όχι μόνο για την προσωπική ολοκλήρωση και ανάπτυξη και την ικανότητά μας να συμμετέχουμε ενεργά στην κοινωνία, αλλά και για να μπορούμε να επιτυγχάνουμε στον εργασιακό χώρο που συνεχώς αλλάζει. Οι τρόποι με τους οποίους λαμβάνουμε πληροφορίες και υπηρεσίες συνεχί- ValidVol Εγχειρίδιο 8

ζουν να αλλάζουν. Χρειαζόμαστε νέες ικανότητες για να κατακτήσουμε το νέο ψηφιακό κόσμο, αποκτώντας όχι μόνο τεχνικές δεξιότητες αλλά και μια βαθύτερη γνώση των ευκαιριών, των προκλήσεων και την ηθικών ερωτημάτων που θέτουν οι νέες τεχνολογίες. Γι αυτό το λόγο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησαν στα τέλη του 2006 ένα Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς των Βασικών Ικανοτήτων για τη Δια Βίου Μάθηση. Το Πλαίσιο Αναφοράς αναγνωρίζει και ορίζει για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο τις βασικές ικανότητες που χρειάζονται οι πολίτες για την προσωπική τους ολοκλήρωση και ανάπτυξη, την ενεργό ιδιότητα του πολίτη, την κοινωνική ένταξη και την απασχολησιμότητα σε μια κοινωνία βασισμένη στη γνώση. Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο αποτελεί ένα εργαλείο αναφοράς για τους φορείς χάραξης πολιτικής, τους εργοδότες, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους. Για την ανάπτυξη μιας έξυπνης, βιώσιμης και συνολικής Ευρώπης, χρειάζονται πολίτες που να μπορούν να προσαρμόζονται στις αλλαγές και, παραδείγματος χάρη, να μπορούν να αντιμετωπίσουν και να ανταπεξέλθουν στον παγκοσμιοποιημένο χαρακτήρα των κοινωνιών μας. Χρειάζονται πολίτες που να μπορούν να σχεδιάσουν μόνοι τους τη μάθηση, έτσι ώστε να είναι πάντα ενημερωμένοι για τις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω τους. Ο τομέας της τεχνολογίας αλλάζει τόσο γρήγορα που είναι δύσκολο να ενημερωνόμαστε για τις τελευταίες εξελίξεις. Ωστόσο, αυτό είναι απαραίτητο για να ενισχύσουμε την απασχολησιμότητά μας. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι μεταναστεύουν σε άλλες χώρες για διαφορετικούς λόγους. Επομένως, είναι απαραίτητο να αναπτύξουν διαπολιτισμικές ικανότητες ή γλωσσικές ικανότητες. Οι ικανότητες ορίζονται στο παρόν ως ένας συνδυασμός γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων κατάλληλων για το ευρύτερο συγκείμενο. Πολλές ικανότητες αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της τυπικής εκπαίδευσης στο σχολείο και το πανεπιστήμιο, καθώς και σε λιγότερο τυπικό πλαίσιο, όπως ο εθελοντισμός. Αυτές οι ικανότητες θα πρέπει να εξελιχθούν και να προσαρμοστούν καθόλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Το Πλαίσιο Αναφοράς ορίζει οκτώ βασικές ικανότητες: 1. Επικοινωνία στη μητρική γλώσσα 2. Επικοινωνία σε ξένες γλώσσες 3. Μαθηματική ικανότητα και βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία 4. Ικανότητα στις ψηφιακές τεχνολογίες 5. Μεταγνωστικές ικανότητες (Learning to learn) 6. Κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη 7. Αίσθημα πρωτοβουλίας και επιχειρηματικότητα 8. Πολιτιστική γνώση και έκφραση Οι βασικές ικανότητες θεωρούνται εξίσου σημαντικές, επειδή κάθε μία από αυτές συνεισφέρει στην επιτυχία του ατόμου σε μια κοινωνία βασισμένη στη γνώση. Πολλές από αυτές τις ικανότητες αλληλοεξαρτώνται και συνδέονται: στοιχεία που είναι σημαντικά σε έναν τομέα υποστηρίζουν την ικανότητα σε άλλον τομέα. Η ικανότητα σε βασικές δεξιότητες στη γλώσσα, τον αλφαβητισμό, την αριθμητική και τις τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας αποτελεί το θεμέλιο για τη μάθηση και οι μεταγνωστικές ικανότητες υποστηρίζουν όλες της δραστηριότητες μάθησης. Υπάρχουν πολλά θέματα που βρίσκουν εφαρμογή στο Πλαίσιο Αναφοράς Ικανοτήτων: η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η πρωτοβουλία, η επίλυση προβλημάτων, η αξιολόγηση κινδύνου, η λήψη αποφάσεων και η εποικοδομητική διαχείριση των συναισθημάτων παίζουν σημαντικό ρόλο και στις 8 βασικές ικανότητες. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τις 8 βασικές ικανότητες. Σε αυτόν τον πίνακα οι βασικές ικανότητες προσαρμόζονται στη μάθηση στο πλαίσιο του εθελοντισμού: ValidVol Εγχειρίδιο 9

Πολιτιστική γνώση και έκφραση εκτίμηση της σημασίας της δημιουργικής έκφρασης ιδεών, εμπειριών και συναισθημάτων όσα συνδέονται με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, τη μουσική, το θέατρο, τη λογοτεχνία και τις εικαστικές τέχνες Μαθηματική ικανότητα και βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία η ικανότητα ανάπτυξης, θέληση και χρησιμοποίηση μαθηματικών συλλογισμών για την επίλυση ενός φάσματος προβλημάτων σε καθημερινές καταστάσεις η ικανότητα, θέληση και χρησιμοποίηση των γνώσεων για την εξήγηση του φυσικού κόσμου, της αναγνώρισης ερωτήσεων και του εντοπισμού συμπερασμάτων βάσει αποδείξεων Μεταγνωστικές ικανότητες πώς να οργανώσετε την ατομική σας μάθηση να μπορείτε να αντιμετωπίζετε εμπόδια όσον αφορά την ατομική σας μάθηση να αξιολογείτε τα αποτελέσματα της ατομικής σας μάθησης Αίσθημα πρωτοβουλίας και επιχειρηματικότητα η ικανότητα του ατόμου να μετατρέπει τις ιδέες του σε πράξη δημιουργικότητα και καινοτομία ανάληψη ρίσκου διαχείριση έργου Επικοινωνία σε ξένες γλώσσες η ικανότητα έκφρασης και κατανόησης μιας ξένης γλώσσας ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου θετική στάση απέναντι στις πολιτισμικές διαφορές και στην ποικιλομορφία ενδιαφέρον για τις γλώσσες και τη διαπολιτισμική επικοινωνία Βασικές ικανότητες Ποιες είναι; Επικοινωνία στη μητρική γλώσσα η ικανότητα έκφρασης σκέψεων, συναισθημάτων και γεγονότων σε λέξεις (προφορικά/γραπτά) η ικανότητα γλωσσικής αλληλεπίδρασης με κατάλληλο τρόπο Κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη η ικανότητα επικοινωνίας του ατόμου με την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους του η ικανότητα του ατόμου να συναναστρέφεται με ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο αντιμετώπιση διενέξεων με εποικοδομητικό τρόπο να γνωρίζει το άτομο τι συμβαίνει στο χωριό, την πόλη και τη χώρα του, καθώς και στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο γνώση των εννοιών/ιδεών σχετικά με τη δημοκρατία/την ιθαγένεια/ τα πολιτικά δικαιώματα η συμμετοχή του ατόμου στην κοινωνία Ψηφιακή ικανότητα αφορά τη χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής με κριτικό τρόπο Η διαδικασία ValidVol στοχεύει στην πιστοποίηση των βασικών ικανοτήτων που αποκτώνται μέσω εθελοντικών δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκονται εθελοντές ώριμης ηλικίας. ValidVol Εγχειρίδιο 10

Α4 Αξιολόγηση μη τυπικής και άτυπης μάθησης Σε όλη την Ευρώπη, ο αριθμός των ατόμων άνω των 50 ετών που ασχολούνται με τον εθελοντισμό σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς αυξάνεται συνεχώς. Ο εθελοντισμός αποτελεί μια καλή ευκαιρία όχι μόνο να είναι κανείς κοινωνικά ενεργός και να νιώθει μέρος της κοινωνίας αλλά και έναν τρόπο να αποκτηθούν βασικές δεξιότητες για τη δια βίου μάθηση. Ο εθελοντισμός, ως βασική εμπειρία μη τυπικής και άτυπης μάθησης, παρέχει ευκαιρίες μάθησης σε όλους, ειδικά σε άτομα τα οποία βρίσκονται εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος ή που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να ενταχθούν/ επανενταχθούν στην αγορά εργασίας, ενώ συγχρόνως βοηθά ολόκληρη την κοινότητα. Η πιστοποίηση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης θεωρείται ολοένα και περισσότερο σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως ένας τρόπος βελτίωσης της δια βίου μάθησης. Στην ουσία, κρίνεται αναγκαίο σε όλη την Ευρώπη να καταστήσουμε ορατή και να αξιολογήσουμε τη μάθηση που λαμβάνει χώρα εκτός των τυπικών ιδρυμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, όπως δραστηριότητες της καθημερινής ζωής σχετιζόμενες με την εργασία, την οικογένεια, τον ελεύθερο χρόνο. Ο εθελοντισμός είναι μια πολύπλοκη εμπειρία μάθησης. Παρέχει πολλές ευκαιρίες για μάθηση: συνειδητή και ασυνείδητη, σχεδιασμένη και μη σχεδιασμένη, απόκτηση τεχνολογικών και κοινωνικών γνώσεων. Το επίπεδο μάθησης αυξάνεται με το ποσοστό μη προγραμματισμένων και απρόβλεπτων καταστάσεων στις οποίες εκτίθεται ο εκπαιδευόμενος. Οι εθελοντικές δραστηριότητες προσφέρουν πληθώρα τέτοιων καταστάσεων. Για έναν εθελοντή, ο εθελοντισμός είναι πάντα μια περιπέτεια ως έναν βαθμό. Σε μια περιπέτεια, υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Στις περιπέτειες, ο λεπτομερής σχεδιασμός δεν αποδίδει πάντα και λίγα πράγματα γνωρίζουμε εκ των προτέρων. Ικανότητες, όπως το ένστικτο, η γρήγορη αντίδραση και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, αποτελούν σημαντικά προτερήματα. Φυσικά όμως αυτό δε σημαίνει ότι δε χρειάζεται να σχεδιάζεται η μάθηση μέσω εθελοντικών δραστηριοτήτων. Χωρίς το σχεδιασμό, οι μη προγραμματισμένες και απρόβλεπτες καταστάσεις θα είναι περισσότερες. Αυτή η διαφορά μεταξύ της σχεδιασμένης και μη σχεδιασμένης μάθησης υποδεικνύει τη βασική διάκριση που ισχύει μεταξύ της τυπικής και μη τυπικής μάθησης και της άτυπης μάθησης. Η τυπική και μη τυπική μάθηση προγραμματίζεται και σχεδιάζεται από τους οργανωτές των δραστηριοτήτων (σκόπιμη), ενώ η άτυπη μάθηση δε σχεδιάζεται. Η άτυπη μάθηση απλώς συμβαίνει, είτε ο μαθητής το συνειδητοποιεί είτε όχι. Με τη σχεδιασμένη (σκόπιμη) μάθηση αναγνωρίζονται δύο επιπλέον τύποι μάθησης. Η τυπική μάθηση είναι δομημένη, εντάσσεται σε κανόνες, ελέγχεται από εξωτερικούς φορείς και περιλαμβάνει πρότυπα πιστοποίησης. Η μη τυπική μάθηση είναι εθελοντική επιδιώκεται από τον εκπαιδευόμενο, ενώ συγχρόνως λαμβάνει βοήθεια από άλλους (η μάθηση δεν εντάσσεται σε κανόνες ούτε ελέγχεται από τρίτους). Λαμβάνει χώρα σε διάφορες καταστάσεις και περιβάλλοντα. Αυτό επιδρά ιδιαίτερα σε όσους σχεδιάζουν αυτόν τον τύπο μάθησης. Στη μη τυπική μάθηση, ο εκπαιδευόμενος εμπλέκεται συχνά στο σχεδιασμό της μάθησης ή τουλάχιστον έχει τη δυνατότητα να ορίσει κάποια στοιχεία του σχεδίου, π.χ. στόχοι, μέθοδοι, αξιολόγηση της μάθησης. Ωστόσο, οι στόχοι της τυπικής μάθησης θέτονται σχεδόν πάντα από εξωτερικούς παράγοντες. Κάποιος άλλος είναι αυτός που προγραμματίζει, σχεδιάζει και αναλαμβάνει την ευθύνη του προγράμματος σπουδών για την καθοδήγηση και πιστοποίηση της μάθησης. Η Σύσταση του Συμβουλίου της 20ης Δεκεμβρίου 2012 για την πιστοποίηση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης (2012/C 398/01) αναφέρει τους ακόλουθους ορισμούς: (α) τυπική μάθηση: συντελείται σε ένα οργανωμένο και δομημένο περιβάλλον, ValidVol Εγχειρίδιο 11

το οποίο είναι ειδικά αφιερωμένο στη μάθηση και, κατά κανόνα, οδηγεί στην αναγνώριση επαγγελματικού προσόντος, συνήθως με τη μορφή πιστοποιητικού ή διπλώματος. Περιλαμβάνει τα συστήματα γενικής εκπαίδευσης, αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (β) μη τυπική μάθηση: αφορά τη μάθηση που πραγματοποιείται μέσω σχεδιασμένων δραστηριοτήτων (όσον αφορά τους μαθησιακούς στόχους, το χρόνο μάθησης), όπου υπάρχει κάποια μορφή στήριξης της μάθησης (π.χ. σχέση εκπαιδευομένου εκπαιδευτή). Μπορεί να καλύπτει προγράμματα για τη μετάδοση σχετικών με την εργασία δεξιοτήτων, τον αλφαβητισμό των ενηλίκων και τη βασική εκπαίδευση για όσους εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο. Πολύ συνηθισμένες περιπτώσεις μη τυπικής μάθησης είναι, μεταξύ άλλων, η ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση, μέσω της οποίας οι επιχειρήσεις επικαιροποιούν και βελτιώνουν τις δεξιότητες των εργαζομένων τους, όπως τις δεξιότητες ΤΠΕ, η διαρθρωμένη ηλεκτρονική μάθηση (π.χ. με τη χρήση ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων) και οι σειρές μαθημάτων που διοργανώνονται από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για τα μέλη τους, τις ομάδες στόχους τους ή το ευρύ κοινό διαρθρωμένη, ελεγχόμενη και οργανωμένη από εξωτερικούς φορείς, εμπεριέχει πιστοποίηση ΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΗ ΜΑΘΗΣΗ εθελοντική, παρέχεται βοήθεια από τρίτους, σχεδιασμένη ΜΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΗ (γ) άτυπη μάθηση: Η μάθηση που προκύπτει από καθημερινές δραστηριότητες, οι οποίες σχετίζονται με την εργασία, την οικογένεια ή τον ελεύθερο χρόνο. Δεν είναι οργανωμένη ούτε διαρθρωμένη όσον αφορά τους στόχους, το χρόνο ή τα μαθησιακά μέσα. Η άτυπη μάθηση μπορεί να μην είναι σκόπιμη από την πλευρά του εκπαιδευόμενου. Παραδείγματα μαθησιακών αποτελεσμάτων που έχουν επιτευχθεί μέσω άτυπης μάθησης είναι οι δεξιότητες που έχουν αποκτηθεί κατά τη διάρκεια της ζωής και της επαγγελματικής πείρας. Άλλα παραδείγματα είναι οι δεξιότητες διαχείρισης έργου ή οι δεξιότητες ΤΠΕ που αποκτώνται κατά την εργασία ή εκμάθηση ξένων γλωσσών και οι διαπολιτισμικές δεξιότητες που αποκτήθηκαν κατά την παραμονή σε άλλη χώρα, οι δεξιότητες ΤΠΕ που αποκτήθηκαν εκτός εργασίας, οι δεξιότητες που αποκτήθηκαν μέσω εθελοντισμού, πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αθλητισμού, εργασίας στον τομέα της νεολαίας και μέσω δραστηριοτήτων στο σπίτι (π.χ. φροντίδα παιδιών). Τυπική μάθηση Μη τυπική μάθηση Άτυπη μάθηση Η πιστοποίηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, δηλαδή η γνώση, οι δεξιότητες και οι ικανότητες που αποκτώνται μέσω της μη τυπικής και άτυπης μάθησης, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της απασχολησιμότητας και κινητικότητας του ατόμου. Επίσης, μπορεί να προσφέρει κίνητρα για τη δια βίου μάθηση, ειδικά όσον αφορά τους κοινωνικο-οικονομικά μειονεκτούντες πολίτες ή όσους έχουν ελάχιστα επαγγελματικά προσόντα. Η πιστοποίηση προωθεί τη μεταφορά των επαγγελματικών προσόντων, προάγοντας τη δυνατότητα σύγκρισης και τη διαφάνεια και δίνει αξία σε ένα ευρύ πλαίσιο μαθησιακών εμπειριών και αποτελεσμάτων. ValidVol Εγχειρίδιο 12

Η πιστοποίηση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης μέσω της διαδικασίας ValidVol παρέχεται με κατάλληλη καθοδήγηση και συμβουλευτική και βασίζεται στην αρχή της αυτοαξιολόγησης, περιλαμβάνοντας σχόλια (ανατροφοδότηση) σε χώρο όπου ενθαρρύνεται ο διάλογος. απλώς για χάρη των αποτελεσμάτων της διαδικασίας (π.χ. για μια ακριβή περιγραφή των μαθησιακών αποτελεσμάτων), αλλά για την υποστήριξη της ανάπτυξης της ικανότητας αυτοεπίγνωσης των συμμετεχόντων. Στην ουσία, η ικανότητα αυτοεπίγνωσης που θα αποκτήσουν οι συμμετέχοντες μπορεί να είναι πιο χρήσιμο στοιχείο για τους ίδιους από ό,τι το ίδιο το αποτέλεσμα. Αυτοαξιολόγηση Ανατροφοδότηση Μέσω της ροής και των δραστηριοτήτων που προτείνονται στη διαδικασία ValidVol ο εθελοντής και οι επικυρωτές θα λάβουν την ικανοποίηση της αυτοαξιολόγησης. Αναφορές: ΔΙΆΛΟΓΟΣ Η λέξη-κλειδί εδώ είναι ο διάλογος που μπορεί να περιλαμβάνει σχόλια ή ομαδικές συζητήσεις ως μια από κοινού διαδικασία ανταλλαγής απόψεων σε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου δύο (ή περισσότερες) οπτικές (του εθελοντή και του επικυρωτή) συναντώνται και αναζητούν την κοινή «αλήθεια». Γιατί συμβαίνει αυτό; Οδηγός Youthpass: https://www.youthpass.eu/es/youthpass/downloads/handbooks/ Βασικές ικανότητες για τη δια βίου μάθηση, Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/pdf/lllearning/ keycomp_en.pdf Youthpass στον κύκλο κατάρτισης της Ευρωπαϊκής Εθελοντικής Υπηρεσίας https://www.youthpass.eu/es/youthpass/downloads/handbooks/ Μία από τις βασικές προϋποθέσεις για επαρκή αυτοαξιολόγηση είναι το επίπεδο ανάπτυξης της ικανότητας της αυτοεπίγνωσης των συμμετεχόντων. Η αυτοεπίγνωση είναι η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει τα δυνατά και αδύναμα σημεία του, χωρίς να υπερεκτιμά ούτε να υποβαθμίζει την απόδοσή του, τη συμπεριφορά του ή το επίπεδο μάθησής του. Αυτή είναι μια ουσιώδης δεξιότητα που αναπτύσσεται καλύτερα σε σχέση με άλλους ανθρώπους και μέσω των σχολίων τους. Γι αυτό το λόγο, ο διάλογος είναι σημαντικός και δεν περιλαμβάνεται ValidVol Εγχειρίδιο 13

Μέρος Β Πρακτική υλοποίηση της διαδικασίας ValidVol «Εάν πιστεύεις ότι μπορείς, έχεις δίκιο. Εάν πιστεύεις ότι δεν μπορείς, έχεις δίκιο.» Henry Ford Β1 Η ροή της διαδικασίας ValidVol 1. Για ποιο λόγο είμαι εθελοντής; 2. Τι είναι η Δια Βίου Μάθηση; Συλλογισμοί σχετικά με τη μάθηση 3. Καταγραφή και αναφορά 4. Το μελλοντικό σχέδιό μου (προαιρετικό) Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για τουλάχιστον 5 συμμετέχοντες. Η διάρκεια του προγράμματος είναι τουλάχιστον 12 ώρες για μέγιστο χρονικό διάστημα 6 μηνών, ανάλογα με το μέγεθος της ομάδας και τις ανάγκες της, δηλ. 3ωρες συνεδρίες κάθε 6 εβδομάδες. Κάθε συνεδρία διαρκεί τουλάχιστον 3 ώρες. Οι συνεδρίες μπορούν να πραγματοποιηθούν ξεχωριστά ή να συνδυαστούν με ημερήσια συνέδρια. Προτείνεται να υπάρχει ένα διάλειμμα/μεσοδιάστημα διάρκειας τουλάχιστον μίας εβδομάδας μετά τη 2η συνεδρία, ώστε οι συμμετέχοντες να έχουν την ευκαιρία να αναλογιστούν εκτός των συνεδριών και κατά τη διάρκεια των εθελοντικών δραστηριοτήτων τους. Ιδανικά, θα πρέπει να συμμετάσχουν και στα τέσσερα μέρη της διαδικασίας. Ανάλογα με την ομάδα, η διαδικασία μπορεί να ολοκληρωθεί με την αναφορά ValidVol (3η συνεδρία). Εάν οι εθελοντές θέλουν να κάνουν νέα σχέδια για το μέλλον τους και να αποκτήσουν νέα επαγγελματικά προσόντα, η τελευταία συνεδρία είναι κατάλληλη για την ανάπτυξη μιας τέτοιας στρατηγικής. Συνιστάται να αποφασίσετε τον αριθμό των συνεδριών μαζί με την ομάδα. Οι εθελοντές πρέπει να γνωρίζουν τη διαδικασία, το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα της διαδικασίας από την αρχή. Το τέλος της 2ης συνεδρίας που αφορά τη μάθηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανασκόπηση των σκέψεων των συμμετεχόντων σχετικά με την 4η συνεδρία, καθώς και για περαιτέρω εκπαίδευση ή ανάληψη προκλήσεων σε διαφορετικές εθελοντικές δραστηριότητες. Η διαδικασία έχει σχεδιαστεί κυρίως ως ομαδική δραστηριότητα. Η ομαδική εργασία είναι μια στρατηγική που προωθεί τη συμμετοχή και τη διαδραστικότητα. Προάγει μια βαθύτερη και πιο ενεργό διαδικασία μάθησης. Με το να μοιράζονται τις σκέψεις και τις απόψεις τους, οι συμμετέχοντες ανακαλύπτουν νέες μεθόδους και τρόπους σκέψης. Η ομαδική εργασία προωθεί, επίσης, το αίσθημα ότι το άτομο ανήκει κάπου και αποτελεί έναν από τους λόγους που οι ηλικιωμένοι επιλέγουν την εθελοντική εργασία. Το αίσθημα του ανήκειν περιλαμβάνει την ασφάλεια που μπορεί να νιώθει το άτομο, τη δυνατότητα να συμμετέχει, να αναγνωρίζεται και να εκτιμάται από άλλους, καθώς και να ταιριάζει στο περιβάλλον του (Bonnie M.K. Hagerty, Judith Lynch-Sauer, Kathleen L. Patusky, Maria Bouwsema, and Peggy Collier., Sense of Belonging: A Vital Mental Health Concept ). Επιτυγχάνοντας αυτό το συναίσθημα του ανήκειν στη διαδικασία πιστοποίησης, θα δημιουργη- ValidVol Εγχειρίδιο 14

θεί μια ατμόσφαιρα όπου θα επιτρέπονται νέες διορατικές απόψεις και θα προωθηθεί ο εθελοντισμός στο μέλλον. Για τους επικυρωτές, η ομαδική εργασία απαιτεί εκ των προτέρων προετοιμασία, αλλά είναι λιγότερο χρονοβόρα από την προετοιμασία για μια διάλεξη. Επομένως, οι επικυρωτές πρέπει να πληρούν τα παρακάτω κριτήρια: Εθελοντική εργασία για τουλάχιστον 2 έτη Ή 200 ώρες σε κάποιον οργανισμό Δυνατότητα αναφοράς, καταγραφής και παροχής σχολίων σχετικά με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν μέσω της διαδικασίας Καλές επικοινωνιακές και οργανωτικές δεξιότητες και ικανότητα να καθοδηγήσει την ομάδα στην επιτυχημένη ολοκλήρωση της διαδικασίας Οι επικυρωτές θα εφοδιαστούν, μέσω της κατάλληλης εκπαίδευσης σε διεθνές επίπεδο και του παρόντος εγχειριδίου, με τα κατάλληλα εργαλεία και μεθόδους για να υποστηρίξουν την αυτοαξιολόγηση των εθελοντών σχετικά με τις 8 Βασικές Ικανότητες και να συντάξουν το πιστοποιητικό ValidVol. Οι εθελοντές που θα συμμετάσχουν στη διαδικασία πιστοποίησης των 8 Βασικών Ικανοτήτων θα πρέπει να πληρούν τα παρακάτω κριτήρια: 6 μήνες εθελοντικής εργασίας σε μη κερδοσκοπικό οργανισμό με τουλάχιστον 4 ώρες ανά μήνα Ή 50 ώρες σε διάστημα 6 μηνών Δυνατότητα συμμετοχής σε ολόκληρη τη διαδικασία ValidVol Μια ομάδα εθελοντών ValidVol θα έχει ιδανικά ένα μόνιμο επιμορφωτή (επικυρωτή) που θα παρέχει υποστήριξη στους εθελοντές κατά τη διάρκεια της διαδικασίας πιστοποίησης. Ο επικυρωτής και οι εθελοντές θα μπορέσουν να συντάξουν μαζί το πιστοποιητικό ValidVol, αφού πρώτα θα έχουν μοιραστεί τις εμπειρίες τους και θα έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία αυτογνωσίας. Εάν η ομάδα των συμμετεχόντων περιλαμβάνει πάνω από 10 ή 12 εθελοντές, μπορούν να υπάρχουν 2 επικυρωτές που θα δουλεύουν μαζί σαν ομάδα. Η δυνατότητα καθοδήγησης μιας ομάδας παρέχει πλεονεκτήματα τόσο στους υπεύθυνους της ομάδας όσο και στους συμμετέχοντες, εάν λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω: Η διδασκαλία σε ομάδα απαιτεί διαφορετική προετοιμασία, ειδικά όσον αφορά τα οργανωτικά θέματα της διαχείρισης της διαδικασίας. Ο προσεχτικός και εκτενής σχεδιασμός μπορεί να βοηθήσει τον υπεύθυνο της ομάδας να αποτρέψει από την αρχή τυχόν διαφωνίες, όσον αφορά τις στρατηγικές της διαδικασίας και την τελική αναφορά πιστοποίησης. (Letterman, Margaret R. and Kimberly B. Dugan. Team Teaching a Cross-Disciplinary Honours Course: Preparation and Development. College Teaching 2004). Συνιστάται, επίσης, η συμμετοχή σε όλες τις συνεδρίες, ακόμα και εάν ο συνάδελφός σας είναι υπεύθυνος για τη δραστηριότητα. Ο «παρατηρητής» μπορεί να κρατήσει σημειώσεις και να κάνει ερωτήσεις, ώστε να ξεκινήσει ή να προκαλέσει συζητήσεις. B2 Συμβουλές για την πιστοποίηση των ικανοτήτων «Η πόρτα που οδηγεί σε ευκαιρίες είναι ανοιχτή, εάν είσαι προετοιμασμένος» Άγνωστος Πού θα γίνονται οι συνεδρίες; Προτού σχεδιάσετε τις συνεδρίες, είναι καλό να γνωρίζετε το χώρο ValidVol Εγχειρίδιο 15

όπου θα δουλέψετε με την ομάδα. Δείτε το χώρο. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, ίσως μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στον ιστότοπο του οργανισμού σας για να δείτε το εργασιακό περιβάλλον. Μπορείτε, επίσης, να μιλήσετε με τον οργανισμό που θα παρέχει τους επιμορφωτές για να ενημερωθείτε σχετικά με το διαθέσιμο εξοπλισμό που θα μπορείτε να χρησιμοποιείτε. Χρησιμοποιήστε τη λίστα στη σελίδα 46. Πώς μπορώ να σχεδιάσω τις συνεδρίες μου; Μόλις δείτε και γνωρίσετε το χώρο, θα είναι πιο εύκολο να σχεδιάσετε τις συνεδρίες. Επίσης, το να γνωρίζετε εάν θα έχετε στη διάθεσή σας πίνακα, υπολογιστή ή προβολέα, θα σας βοηθήσει να επιλέξετε τις δραστηριότητες για τους συμμετέχοντες. Το παρόν εγχειρίδιο σάς παρέχει όλες τις πληροφορίες που θα χρειαστείτε για να ολοκληρώσετε τη διαδικασία. Βεβαιωθείτε ότι οι στόχοι των συνεδριών είναι σαφείς. Επιλέξτε δραστηριότητες που σας αρέσουν ή έχετε χρησιμοποιήσει στο παρελθόν και ήταν αποτελεσματικές. Βεβαιωθείτε ότι έχετε υπολογίσει το χρόνο που απαιτεί κάθε δραστηριότητα. Φροντίστε να είστε λίγο πιο νωρίς από την άφιξη της ομάδας για να οργανώσετε το χώρο. Προετοιμάζοντας το χώρο πριν από τη συνεδρία θα σας βοηθήσει να είστε πιο χαλαρός. Συμβουλή: Να έχετε ένα μπουκάλι νερό μαζί σας. Να πίνετε λίγο νερό κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, αυτό θα σας βοηθήσει να χαλαρώσετε. Επίσης, θα σας βοηθήσει στον τόνο της φωνής σας, εάν πρέπει να μιλάτε συνεχώς κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Εάν είστε αγχωμένος, καταναλώστε μια μπανάνα ή ένα κομμάτι σοκολάτας. Θα δείτε ότι θα σας ηρεμήσει. Εάν θέλετε, μπορείτε να αφήσετε από ένα σοκολατάκι στις θέσεις που θα κάτσουν οι συμμετέχοντες. Είναι μια φιλική και ζεστή χειρονομία. Λάβετε υπόψη σας ότι και οι συμμετέχοντες μπορεί να είναι λίγο αγχωμένοι. Χρησιμοποιήστε τις προτεινόμενες δραστηριότητες και μεθόδους που αναφέρονται στις ενότητες Δραστηριότητες και Εργαλεία από σελίδα 24 και εφεξής. Το ημερολόγιο ValidVol Το ημερολόγιο ακολουθεί όλα τα βήματα της διαδικασίας ValidVol. Μπορείτε να επιλέξετε τις σελίδες που ταιριάζουν στο στυλ εκπαίδευσής σας και να τις χρησιμοποιήσετε, είτε σας αρέσει να δουλεύετε ανατρέχοντας ένα βιβλίο είτε πιο ελεύθερα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες σελίδες που πρέπει να χρησιμοποιήσετε, καθώς αποτελούν μέρος της διαδικασίας, όπως οι πληροφορίες για τον εθελοντισμό. Οι σελίδες αυτές έχουν επισημανθεί με αστερίσκο *. Πώς μπορώ να ξεκινήσω τη συνεδρία; Είναι σημαντικό να συστηθείτε στην ομάδα με τον ίδιο τρόπο που θέλετε οι συμμετέχοντες να συστηθούν. Καθώς οι συμμετέχοντες λαμβάνουν μέρος στη διαδικασία εθελοντικά και θα τους ζητηθεί να μιλήσουν για τον εαυτό τους, μπορείτε να συστηθείτε χρησιμοποιώντας έναν πιο προσωπικό και φιλικό τρόπο. Συστηθείτε στην ομάδα...... όπως θα σας σύστηνε η μητέρα σας στην ομάδα... όπως θα σας σύστηνε η κυρία που σας φρόντιζε όταν ήσασταν μικρός... όπως θα σας σύστηνε ο καλύτερος φίλος σας... αναφέροντας το πλήρες όνομά σας και τα μέρη όπου έχετε ζήσει. Πώς αποκτήσατε το μεσαίο όνομά σας; Φροντίστε να χρησιμοποιήσετε έναν τρόπο με τον οποίο νιώθετε ασφάλεια. Επίσης, μπορείτε να αναφέρετε στην ομάδα ότι έχετε λίγο άγχος σχετικά με την πρώτη συνάντησή σας, επειδή είστε πολύ ενθουσιασμέ- ValidVol Εγχειρίδιο 16

νος που θα δουλέψετε μαζί και ελπίζετε ότι οι συνεδρίες θα είναι ενδιαφέρουσες και παραγωγικές για όλους. Ορισμένοι συμμετέχοντες μπορεί να μην αισθάνονται άνετα να μιλούν για τον εαυτό τους μπροστά σε άτομα που δε γνωρίζουν. Επίσης, το να τους ζητήσετε να δουλέψουν ομαδικά με έναν άγνωστο μπορεί να τους δημιουργήσει λίγο άγχος. Μια καλή ιδέα είναι να χρησιμοποιήσετε βίδες και παξιμάδια για να χωρίσετε τους συμμετέχοντες σε ζευγάρια. Να έχετε μαζί σας βίδες και τα αντίστοιχα παξιμάδια διαφορετικού μεγέθους. Δώστε σε κάθε άτομο μια βίδα ή ένα παξιμάδι. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να βρουν αυτόν που έχει το αντίστοιχο παξιμάδι ή βίδα. Μόλις το βρουν, ο ένας θα μιλήσει στον άλλον για τον εαυτό του. Έπειτα, ενώστε την ομάδα και πείτε στους συμμετέχοντες να παρουσιάσουν ο ένας τον άλλον με βάση τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει. Για περισσότερες μεθόδους, ανατρέξτε στο κεφάλαιο Δραστηριότητες στη σελίδα 24. Τι κάνω σε περίπτωση που οι εθελοντές δε θέλουν να μοιραστούν τις σκέψεις τους με την ομάδα; Ορισμένοι συμμετέχοντες μπορεί να είναι διστακτικοί όσον αφορά την ομαδική εργασία. Επομένως, με το να μοιραστείτε με την ομάδα τους λόγους που έχετε επιλέξει την ομαδική εργασία μπορεί να πείσει όσους είναι διστακτικοί να συμμετάσχουν. Βεβαιωθείτε πρώτα ότι οι εθελοντές γνωρίζουν για ποιο λόγο αποφάσισαν να λάβουν μέρος στη διαδικασία. Ρωτήστε τους για ποιο λόγο συμμετέχουν και τι επιθυμούν να κερδίσουν από αυτή τη διαδικασία. Καθώς η διαδικασία ValidVol εστιάζει στα δυνατά σημεία των συμμετεχόντων, η συνεργασία με άλλους θα τους βοηθήσει να τα εντοπίσουν. Η άσκηση «Χώρος στάθμευσης» είναι ένας πολύ καλός τρόπος για τους συμμετέχοντες να κάνουν ερωτήσεις σημειώνοντάς τις σε αυτοκόλλητα χαρτάκια τύπου post-it. Εάν οι εθελοντές θέλουν να κάνουν μια ερώτηση κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών συνεδριών, μπορούν να την σημειώσουν σε ένα αυτοκόλλητο χαρτάκι τύπου post-it και να το κολλήσουν στο σημείο που έχει οριστεί ως «Χώρος στάθμευσης». Δεν είναι απαραίτητο να σημειώσουν και το όνομά τους. Με αυτόν τον τρόπο, οι συμμετέχοντες στην ομάδα μπορούν πιο εύκολα να κάνουν ερωτήσεις, αποκτώντας περισσότερη αυτοπεποίθηση. Για την άσκηση «Χώρος στάθμευσης» μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά χρώματα που να αντιπροσωπεύουν τα προγράμματα. Για παράδειγμα, για το πρόγραμμα Validvol μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το Κίτρινο και το Πράσινο ή τα χρώματα κάθε μίας από τις τέσσερις ενότητες του εγχειριδίου. Κάποιοι οργανισμοί χρησιμοποιούν τα χρώματα των φωτεινών σηματοδοτών ρύθμισης κυκλοφορίας. Το Κόκκινο χρώμα δηλώνει επείγουσα ερώτηση, το Πορτοκαλί δηλώνει ότι μπορεί να απαντηθεί αργότερα και το Πράσινο δηλώνει ότι η ερώτηση μπορεί να απαντηθεί στο τέλος της εκπαιδευτικής συνεδρίας. Μη βιάζεστε... Όλοι χρειαζόμαστε χρόνο για να αναλογιστούμε και να σκεφτούμε. Συνήθως οι πρώτες σκέψεις που μας έρχονται είναι αυτές που ήδη γνωρίζουμε. Πρέπει να δώσετε λίγο χρόνο στην ομάδα να θυμηθεί εμπειρίες και σκέψεις που είναι κρυμμένες στο μυαλό τους. Κάντε παύσεις και περιμένετε για επιπλέον σχόλια. Καθίστε ή μείνετε με την ομάδα. Μη βιαστείτε να ετοιμάσετε το επόμενο βήμα, καθώς οι συμμετέχοντες θα σας παρατηρήσουν και θα αποσυντονιστούν. Αναπνεύστε αργά και περιμένετε μέχρι να σκεφτείτε. Για να καθοδηγήσετε την ομάδα μέσω αυτής της διαδικασίας, πρέπει να συμπορεύεστε μαζί με τους συμμετέχοντες. Εάν δεν έχει κάποιος να πει κάτι, μπορείτε να συνεχίσετε εσείς τις σκέψεις. Θέστε ερωτήσεις. Να έχετε πάντα υπόψη σας ότι θα πρέπει να συντάξετε την αναφορά ValidVol και όσα περισ- ValidVol Εγχειρίδιο 17

σότερα γνωρίζετε για τις σκέψεις των συμμετεχόντων τόσο πιο εύκολο θα μπορέσετε να συντάξετε την αναφορά. Β3 Η διαδικασία αυτοαξιολόγησης Είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό που είπες για Γιατί το πιστεύεις; Νομίζω ότι είναι αρκετά ενδιαφέρον αυτό που είπες για Πώς μπορώ να θυμάμαι όλες τις πληροφορίες που αναφέρθηκαν στις συνεδρίες; Φροντίστε να έχετε μαζί σας χαρτί και στυλό και να είστε έτοιμοι να τα χρησιμοποιήσετε. Μπορείτε να ετοιμάσετε ένα φύλλο για κάθε συμμετέχοντα και όταν ακούτε κάτι ενδιαφέρον να το σημειώνετε. Δε χρειάζεται να θυμάστε όλα όσα έχουν ειπωθεί, καθώς η αναφορά θα συνταχθεί μαζί με τον συμμετέχοντα. Ωστόσο, εσείς είστε ένας νέος παρατηρητής και μπορείτε να δείτε και να ακούσετε πράγματα που οι εθελοντές δεν είχαν συνειδητοποιήσει στο παρελθόν. Εκμεταλλευτείτε τις ώρες που οι συμμετέχοντες δουλεύουν μόνοι τους ή σε ζευγάρια για να κρατήσετε σημειώσεις. Αφού παρουσιάσετε τη διαδικασία ValidVol, πείτε στην ομάδα ότι ορισμένες φορές θα κρατάτε σημειώσεις για σημαντικά θέματα που θα προκύπτουν, επειδή μπορεί να χρειαστεί να ανατρέξετε σε αυτά αργότερα. Όταν η ομάδα θα συζητά για συμπεράσματα και ιδέες, μπορείτε να κρατάτε σημειώσεις σε έναν πίνακα: «Πολύ ενδιαφέρουσα σκέψη! Μπορώ να τη σημειώσω;» Με αυτόν τον τρόπο, ο επικυρωτής μπορεί να αξιολογήσει τις ιδέες της ομάδας. Οι ομαδικές σκέψεις εκτιμώνται ιδιαίτερα και μπορεί να ενθαρρύνουν τους εθελοντές να συμμετάσχουν περισσότερο στις συζητήσεις. «Κάνε τη διαφορά και γίνε εθελοντής» Η διαδικασία αυτοαξιολόγησης πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος ValidVol. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλές δραστηριότητες. Ο υπεύθυνος για τη διαδικασία ValidVol θα πρέπει να επιλέξει τις κατάλληλες δραστηριότητες ανάλογα με τις ανάγκες της ομάδας. Κάθε συνεδρία περιγράφεται χρησιμοποιώντας μεθόδους ως παραδείγματα. Περισσότερες δραστηριότητες και μεθόδους μπορείτε να βρείτε στο κεφάλαιο Δραστηριότητες στη σελίδα 24. 1. Για ποιο λόγο είμαι εθελοντής; Στόχοι: Γνωριμία με την ομάδα και τον επικυρωτή Κατανόηση της διαδικασίας ValidVol Συλλογισμοί σχετικά με τη δική σας εμπειρία στο χώρο του εθελοντισμού Εντοπισμός των δεξιοτήτων που έχετε αποκτήσει μέσω του εθελοντισμού 1. Δραστηριότητες για να «σπάσει ο πάγος» και προθέρμανση Στην πρώτη συνεδρία της ομάδας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε δραστηριότητες για να «σπάσει ο πάγος» και να αισθανθούν όλοι πιο άνετα. Οι συμμετέχοντες θα αισθανθούν ευπρόσδεκτοι και θα έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν για τις επιθυμίες τους και τις ιδέες τους, καθώς ValidVol Εγχειρίδιο 18

και για το αποτέλεσμα της διαδικασίας πιστοποίησης. Ανατρέξτε στη δραστηριότητα «Γνωρίζω τον εαυτό μου - Γνωρίζω εσένα» στη σελίδα 25. 2. Συλλογισμός σχετικά με τον εθελοντισμό σε προσωπικό επίπεδο Η πραγματική διαδικασία ValidVol ξεκινά με τους συμμετέχοντες να αναλογίζονται σε προσωπικό επίπεδο τις εμπειρίες που αποκόμισαν μέσω του εθελοντισμού. Ο στόχος μας είναι να επικεντρωθούν στα προσωπικά οφέλη που έλαβαν. Ως εισαγωγή, ο επικυρωτής μπορεί να χρησιμοποιήσει βίντεο από τον ιστότοπο ValidVol, όπου οι εθελοντές μιλούν για τα οφέλη που αποκόμισαν μέσω του εθελοντισμού. Για να γνωριστείτε μεταξύ σας και να δώσετε τη δυνατότητα σε όλους τους συμμετέχοντες να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, χρησιμοποιήστε τις εξής ερωτήσεις: Σε ποιον οργανισμό είμαι εθελοντής; Συμπληρώστε το ημερολόγιο στη σελίδα 3. 3. Η διαδικασία ValidVol Τι κάνω; Γιατί το κάνω; Γιατί είμαι εδώ; Προτού μεταβείτε στο επόμενο μέρος, είναι σημαντικό να μιλήσετε για τη διαδικασία ValidVol. Μπορείτε να το κάνετε και στην αρχή της συνεδρίας. Ωστόσο, είναι καλύτερο να γνωριστεί πρώτα η ομάδα, έτσι ώστε οι συμμετέχοντες να είναι πιο χαλαροί και να νιώθουν πιο άνετα. Με την ερώτηση «Γιατί είμαι εδώ;» θα λάβετε κάποιες πληροφορίες, όπως τι γνωρίζουν οι συμμετέχοντες για το ValidVol και τι περιμένουν να αποκτήσουν από αυτήν τη διαδικασία. Χρησιμοποιώντας τις απαντήσεις τους, μπορείτε να εξηγήσετε τους στόχους του ValidVol. Βεβαιωθείτε ότι όλοι έχουν κατανοήσει τη διαδικασία. Σημειώστε στον πίνακα τις 4 συνεδρίες για να μπορέσετε πιο εύκολα να εξηγήσετε τη διαδικασία. Ανατρέξτε στο «Διάγραμμα ροής ValidVol» στο ημερολόγιο στη σελίδα 2. 4. Πού βρίσκομαι τώρα όσον αφορά την πρόοδο στην εθελοντική δράση μου; Χρησιμοποιήστε την άσκηση «Η γέφυρα του Μπλομπ» ή «Το δέντρο του Μπλομπ» για να μάθετε πού νομίζουν ότι βρίσκονται οι συμμετέχοντες όσον αφορά την πρόοδό τους στην εθελοντική δράση τους. Μάθετε πού βρίσκονταν, όταν ξεκίνησαν την εθελοντική δράση τους. Αφήστε τους να μιλήσουν για τα διαφορετικά στάδια που πέρασαν και τα διαφορετικά συναισθήματα που ένιωσαν. Ξεκινήστε αυτήν την άσκηση ως ομαδική δραστηριότητα χωρίζοντας τους συμμετέχοντες σε ομάδες 3-4 ατόμων και αφήστε τους να μιλήσουν για όλη τη διαδικασία. Βεβαιωθείτε ότι όλοι έχουν τον ίδιο χρόνο για να μιλήσουν. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα κουδούνι για να επισημάνετε ότι είναι η σειρά του άλλου ατόμου να μιλήσει. Για να ολοκληρωθεί η δραστηριότητα, θα πρέπει να έχετε μάθει σε τι στάδιο βρίσκεται το κάθε άτομο. Εάν χρησιμοποιήσετε ένα μεγάλο αντί- ValidVol Εγχειρίδιο 19

γραφο της γέφυρας ή του δέντρου του Μπλομπ, πείτε σε κάθε άτομο να σημειώσει το όνομά του δίπλα στο σημείο που πιστεύει ότι βρίσκεται τη δεδομένη στιγμή. Εάν δε θέλετε οι συμμετέχοντες να γράψουν τα ονόματά τους, χρησιμοποιήστε αυτοκόλλητα χαρτάκια ή κουκκίδες 2 χρωμάτων. Κάθε μέλος της ομάδας τοποθετεί το ένα χρώμα στο σημείο από όπου πιστεύει ότι ξεκίνησε και το άλλο χρώμα στο σημείο όπου πιστεύει ότι βρίσκεται τώρα. Έτσι μπορείτε να χρησιμοποιείτε τη γέφυρα ή το δέντρο του Μπλομπ σε κάθε συνεδρία για να επισημάνετε τις αλλαγές, χρησιμοποιώντας αυτοκόλλητα διαφορετικού χρώματος που θα υποδεικνύουν διαφορετικές χρονικές στιγμές της διαδικασίας. Ανατρέξτε στη δραστηριότητα «Η εθελοντική δράση μου» στη σελίδα 26. Ανατρέξτε στην άσκηση «Η γέφυρα του Μπλομπ» και «Το δέντρο του Μπλομπ» στο κεφάλαιο «Εργαλεία» στη σελίδα 36 και 37. Συμπληρώστε το ημερολόγιο στη σελίδα 3. 5. Ατομική εμπειρία μάθησης Στο επόμενο βήμα εστιάστε στην εμπειρία μάθησης. Οι συμμετέχοντες μπορούν να ολοκληρώσουν αυτή τη δραστηριότητα ατομικά ή ομαδικά. Τι έχετε μάθει; Πώς ξέρετε τι έχετε μάθει; Στο τέλος της συνεδρίας κάθε συμμετέχων θα πρέπει να έχει βρει 3 με 5 δεξιότητες που απέκτησε μέσω της εθελοντικής εργασίας του. Οι εθελοντές θα πρέπει να σημειώσουν αυτές τις δεξιότητες, είτε σε ένα διάγραμμα είτε σε κάρτες που θα τις πάρουν μαζί τους. Αφήστε την ομάδα να παρουσιάσει τα αποτελέσματα και ρωτήστε κάθε άτομα ξεχωριστά: Τι δεξιότητες γνωρίζετε ότι αποκτήσατε; Υπάρχει κάποια ικανότητα που σας εξέπληξε; Οι δεξιότητες αυτές αναφέρονται στο ημερολόγιο του κάθε συμμετέχοντα. Ο επικυρωτής πρέπει να σημειώσει τις δεξιότητες αυτές σε έναν πίνακα και να τις χρησιμοποιήσει στις επόμενες συνεδρίες. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε διαφορετικά χρώματα για να ξεχωρίσετε τους συμμετέχοντες. Οι σημειώσεις αυτές θα σας βοηθήσουν να συντάξετε την αναφορά ValidVol. Συμπληρώστε το ημερολόγιο στη σελίδα 5. *6. Συλλογισμός της πρώτης συνεδρίας Εάν υπάρχει διάλειμμα/μεσοδιάστημα μεταξύ της 1ης και 2ης συνεδρίας, προτείνεται ο συλλογισμός της πρώτης συνεδρίας. Ανατρέξτε στις δραστηριότητες «Αυτή η συνεδρία ήταν» στη σελίδα 28. Ο επικυρωτής πλέον γνωρίζει...... τι περιμένει η ομάδα και ο κάθε συμμετέχων από αυτή τη διαδικασία... στοιχεία του εθελοντικού οργανισμού και έχει συλλέξει αυτές τις φόρμες... 3 με 5 δεξιότητες που κάθε μέλος της ομάδας έχει αποκτήσει μέσω της εθελοντικής δράσης του 2. Τι είναι η Δια Βίου Μάθηση; - Συλλογισμοί σχετικά με τη μάθηση Στόχοι: Λήψη πληροφοριών σχετικά με τη δια βίου μάθηση, τη μη τυπική και την άτυπη μάθηση ValidVol Εγχειρίδιο 20