ΕΝΟΤΗΤΑ : ΕΝΥ ΡΕΙΑ ΣΤΑΘΜΟΙ. Κεφ Ι: Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ. Κεφ ΙΙ: CretAquarium ΘΑΛΑΣΣΟΚΟΣΜΟΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ : ΕΝΥ ΡΕΙΑ ΣΤΑΘΜΟΙ Κεφ Ι: Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ Κεφ ΙΙ: CretAquarium ΘΑΛΑΣΣΟΚΟΣΜΟΣ

.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ : Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι.: Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ... 299 2 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΣΡ... 299 3 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ Υ.Σ.Ρ.... 300 4 ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ... 301 4.1 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ... 301 4.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Υ.Σ.Ρ. 201... 302 5 ΤΜΗΜΑ ΕΝΥ ΡΕΙΟΥ... 303 5.1 ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ... 303 5.1.1 Στοιχεία λειτουργίας του συστήµατος του Ενυδρείου... 303 5.1.2 Συλλογή των οργανισµών: Αλιεία και µεταφορά των αλιευµάτων... 304 5.1.3 Προληπτική θεραπεία νεοαλιεµένων οργανισµών ιαλογή και εισαγωγή στις δεξαµενές του Ενυδρείου... 305 5.1.4 ιατροφή... 305 6 ΜΟΥΣΕΙΟ... 305 7 ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΟΥ ΦΑΡΟΥ... 306 8 ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ... 306 9 ΤΜΗΜΑ MARKETING, ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ... 306 10 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 307 11 ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ... 310 11.1 ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ... 310 11.2 ΕΠΙΒΛΕΨΗ ιδακτορικων διατριβων, MSc, ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ και ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ... 311 11.2.1 ιδακτορικές διατριβές... 311 11.2.2 Πρακτική άσκηση φοιτητών... 311 12 ΤΜΗΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ... 312 12.1 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΑ... 312 12.2 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ... 312 13 ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ... 312 13.1 ΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΕΙ ΩΝ (CITES)... 312 13.2 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΟ ΕΝ ΗΜΙΚΟ ΨΑΡΙ ΓΚΙΖΑΝΙ... 313 14 ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ - ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ- ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ... 314 14.1 ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ... 314 14.2 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕ ΡΙΑ-ΣΥΜΠΟΣΙΑ- ΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΑNTΗΣΕΙΣ... 314 14.3 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ηµεριδεσ... 315 14.4 ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙ ΕΣ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ... 315 14.5 ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ... 315

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 14.6 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ... 316 15 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ - ΗΜΕΡΙ ΩΝ... 316 16 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΥΝΟ ΩΝ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟΝ Υ.Σ.Ρ.... 316 17 ΙΑΛΕΞΕΙΣ-ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ Α ΒΑΘΜΙΑΣ, Β ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗς... 317 18 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ... 317 19 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ - ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ TΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ... 318 20 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ- ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ... 318

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 299 1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Το κυρίως κτίριο του σηµερινού Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΡΟ ΟΥ (Υ.Σ. Ρόδου) κατασκευάστηκε στην Άκρα των Μύλων, δηλαδή στo βoρειότερo άκρo τoυ νησιoύ, κατά τη χρονική περίοδο 1934 1935, ενόσω η ωδεκάνησος βρισκόταν υπό Ιταλική κατοχή, για να στεγάσει το Reale Istituto di Ricerche Biologiche di Rodi (Βασιλικό Ινστιτούτο Βιολογικών ερευνών της Ρόδου). Το Ινστιτούτο ξεκίνησε ουσιαστικά τη λειτουργία του το 1936 και τα αντικείµενα µελέτης του ήταν γενικά θέµατα βιολογίας και υδρολογίας του Αιγαίoυ, καθώς και πρακτικά πρoβλήµατα της σπoγγαλιείας, της αλιείας και της γεωπoνικής εντoµoλoγίας. Παράλληλα, στο υπόγειο του Ινστιτούτου λειτουργούσε ένα µικρό Ενυδρείο, όπου φιλοξενούνταν ενδιαφέρoντα δείγµατα της θαλάσσιας πανίδας της Μεσoγείoυ. O σχεδιασµός και η κατασκευή τoυ κυρίως κτιρίου, είναι έργα τoυ ιταλoύ αρχιτέκτoνα Armando Bernabiti, ο οποίος συνδύασε τoπικά αρχιτεκτoνικά στoιχεία µε στoιχεία Art Deco, δίνοντας τελικά στo σύνoλo µια ναυτική αισθητική. Έτσι, το κυρίως κτίριο χαρακτηρίζεται από καµπύλες γραµµές, στρογγυλά παράθυρα όπως των πλοίων, διαφoρετικά επίπεδα ανύψωσης και ένα κεντρικό κυλινδρικό πύργo. Η διακόσµηση στην κεντρική είσoδo είναι εµπνευσµένη από τo ζωικό θαλάσσιo περιβάλλoν. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του κυρίως κτίριου του Υ. Σ. Ρόδου το έχει εντάξει στην Ειδική Κατηγορία Οικοδοµηµάτων σύµφωνα µε το Ν. 1469/50 και συνετέλεσε ώστε το 1997 να κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο µνηµείο ως αντιπροσωπευτικό δείγµα του «εκλεκτικισµού» και του «διεθνούς» αρχιτεκτονικού ύφους, προστατευόµενο από την Εφορία Νεωτέρων Μνηµείων. Από την ενσωµάτωση των ωδεκανήσων το 1945 και έως το 1963, το Ινστιτούτο λειτούργησε ως Περιφερειακός Σταθµός του Ελληνικού Υδροβιολογικού Ινστιτούτου, υπό την εποπτεία της Ακαδηµίας Αθηνών. Το 1963, ως ερευνητική µονάδα και Ενυδρείο Μουσείο µε την ονοµασία «Υδροβιολογικός Σταθµός Ρόδου», πέρασε στη δικαιοδοσία του τότε Ινστιτούτου Ωκεανογραφικών και Aλιευτικών Ερευνών (Ι.ΩΚ.Α.Ε.). Το τελευταίο µετονοµάστηκε το 1985 σε Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (Ε.Κ.Θ.Ε.) και το 2003, µετά την ενοποίηση του µε το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης (Ι.ΘΑ.ΒΙ.Κ.), σε ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.). 2 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΣΡ Ο Υδροβιολογικός Σταθµός Ρόδου του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., ως επίσηµος φορέας ωκεανογραφικής έρευνας, έχει ως σκοπό την εξέλιξη και διάδοση της επιστηµονικής γνώσης για το θαλάσσιο περιβάλλον και την προστασία του. Πλέον της ωκεανογραφικής έρευνας, ο Υ. Σ. Ρόδου δραστηριοποιείται ενεργά: στη µελέτη και προστασία απειλούµενων υδρόβιων οργανισµών στη περισυλλογή, περίθαλψη και επανένταξη στο φυσικό περιβάλλον υδρόβιων ζώων που κινδυνεύουν στην εξέλιξη της τεχνογνωσίας στον τοµέα διαχείρισης οργανισµών σε εγκαταστάσεις ενυδρείων Το επιστηµονικό έργο του Σταθµού είναι η συνισταµένη της έρευνας και της εκπαιδευτικής δράσης, µε την δεύτερη να λειτουργεί σαν µέσο µεταφοράς προς το ευρύ κοινό των γνώσεων και των εµπειριών που αποκτούνται µε τη πρώτη.

300 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 Ο επιστηµονικός ρόλος του Σταθµού γίνεται ευρύτερα γνωστός, µέσω της ενίσχυσης του κοινωνικού προσώπου του και της εντατικοποίησης της συµµετοχής του στην αντιµετώπιση διαφόρων προβληµάτων, που απηχούν στο πλατύ κοινό. Η κατανόηση, εκ µέρους της κοινής γνώµης, του προσανατολισµού του Υ.Σ.Ρ. καθιστά ευκολότερα αποδεκτές τις όποιες επεµβάσεις πιθανόν ανατρέπουν ή δυσχεραίνουν αποφάσεις των αρµόδιων φορέων ή έρχονται σε σύγκρουση µε την αλόγιστη και χωρίς σεβασµό προς το περιβάλλον ανάπτυξη. Ο Υ. Σ. Ρόδου απευθύνεται σε ηµόσιους Φορείς, Ο.Τ.Α. και ιδιώτες της ωδεκανήσου, οι οποίοι είτε υστερούν σε υποδοµή και οργάνωση είτε δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις οικονοµικές απαιτήσεις µιας επιστηµονικής υποστήριξης, προσφέροντας λύσεις σε προβλήµατα που δηµιουργούνται στην περιοχή δικαιοδοσίας τους και φυσικά άπτονται του θαλάσσιου οικοσυστήµατος ή των εσωτερικών υδάτων. 3 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ Υ.Σ.Ρ. Η αναβάθµιση του Ενυδρείου - Μουσείου, η διεύρυνση των ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του Σταθµού, η προµήθεια σύγχρονου εξοπλισµού εργαστηρίων και πεδίου και η αύξηση του προσωπικού, επέβαλλαν την ανάπτυξη ενός νέου εσωτερικού οργανωτικού σχήµατος στον ΥΣΡ, το οποίο απεικονίζεται στο ιάγραµµα. Η ορθολογική κατανοµή προσωπικού και εργασιών στα νέα τµήµατα, συµβάλλει στην επαύξηση και βελτίωση του παραγόµενου έργου καθενός από αυτά και του Σταθµού συνολικότερα, ώστε, η µελλοντική πορεία του τελευταίου, να συµβαδίζει µε τις σύγχρονες εξελίξεις και απαιτήσεις. Σ του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Τµήµα Ενυδρείου Τµήµα Μουσείου Τµήµα Τεχνικής Υποστήριξης Τµήµα ιοίκησης και Οικονοµικής ιαχείρισης Τµήµα Marketing, Προβολής και ηµόσιων Σχέσεων Τµήµα Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων και Επιµόρφωσης Τµήµα Ερευνών και Ερευνητικών Προγραµµάτων Προϊστάµενος Υδροβιολογικού Σταθµού Ρόδου Πρόεδρος & ιευθυντής ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. ιευθυντής Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας ιευθυντής Ινστιτούτου Υδατοκαλλιεργειών ιευθυντής Ινστιτούτου Θαλασσίων Βιολογικών Πόρων ιευθυντής Ινστιτούτου Εσωτερικών Υδάτων ιευθυντής Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας και Γενετικής

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 301 4 ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 4.1 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Συνολικά, στο Σταθµό εργάζονται δώδεκα (12) υπάλληλοι: α) Μόνιµο προσωπικό 8 Ερευνητής Α βαθµίδας 1 Ειδικός Λειτουργικός Επιστήµων Α βαθµίδας 1 Ειδικός Λειτουργικός Επιστήµων Γ βαθµίδας 1 Κάτοχος απολυτηρίου β βαθµίδας εκπαίδευσης µε σύµβαση Ι..αορίστου χρόνου Πτυχιούχος ΑΕΙ µε σύµβαση I.. αορίστου χρόνου 1 Τεχνολόγοι-Ιχθυολόγοι πτυχιούχοι ΤΕΙ µε σύµβαση Ι.. αορίστου χρόνου 2 Ηλεκτρολόγος- Συντηρητής- Πτυχιούχος ΟΑΕ µε σύµβαση I.. αορίστου χρόνου 1 1 β) Συµβασιούχοι εργασίας ορισµένου χρόνου 3 Κάτοχοι απολυτηρίου β βαθµίδας εκπαίδευσης (έκδοση εισιτηρίων και 3 βοηθητικές εργασίες) γ) ιδακτορικός υπότροφος (01/08/07-31/07/11) 1 Bιολόγος (από 01/08/11 είναι επιστηµονικός συνεργάτης µε σύµβαση εργασίας) 1 Επίσης στον Υ.Σ.Ρ., κατά τη διάρκεια του 2011 πραγµατοποίησε την πρακτική της εξάσκηση µία φοιτήτρια: Ετήσια εξάσκηση της µεταπτυχιακής φοιτήτριας, Παρασκευής Λουϊζίδου, βιολόγου Ε.Κ.Π.Α. στο πλαίσιο εκπόνησης της διπλωµατικής εργασίας της µε τίτλο «Μελέτη βιοκοινωνιών µαλακού υποστρώµατος και εφαρµογή οικολογικών δεικτών ποιότητας υδάτων στο παράκτιο οικοσύστηµα της Ρόδου» (από 1 Αυγούστου 2010 έως 31 Ιουλίου 2011).

302 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 4.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Υ.Σ.Ρ. 201 Κατά την περίοδο Ιανουαρίου εκεµβρίου 2011 το Ενυδρείο του ΥΣΡ επισκέφτηκαν 104.222 επισκέπτες και τα έσοδα από τα εισιτήρια ήταν 440.179,50 Στον πίνακα 1 και στο σχήµα V-1. που ακολουθούν, παρουσιάζονται ο αριθµός επισκεπτών και τα έσοδα ανά µήνα, για το έτος 2011: Μήνας ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Αριθµός επισκεπτών Έσοδα από εισιτήρια (σε ) Ιανουάριος 697 3.110,50 Φεβρουάριος 526 2.413,00 Μάρτιος 1.063 4.502,50 Απρίλιος 5.932 25.675,00 Μάιος 8.918 41.336,00 Ιούνιος 15.030 63.656,50 Ιούλιος 22.146 88.674,50 Αύγουστος 23.837 101.375,50 Σεπτέµβριος 14.269 62.694,00 Οκτώβριος 9.879 40.686,50 Νοέµβριος 1.104 4.029,50 εκέµβριος 721 1.996,00 ΣΥΝΟΛO 104.122 440.179,50 Στο Σχήµα -Ι-1 φαίνονται οι επισκέπτες του Ενυδρείου για το 2011. Σχήµα -Ι-1: ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΕΝΥ ΡΕΙΟΥ Υ.Σ.ΡΟ ΟΥ ΑΝΑ ΜΗΝΑ ΤΟ 2011 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 303 5 ΤΜΗΜΑ ΕΝΥ ΡΕΙΟΥ 5.1 ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Το Ενυδρείο του Υ. Σ. Ρόδου είναι το παλαιότερο στην Ελλάδα και στα 260 τ.µ. των χώρων του φιλοξενείται µεγάλος αριθµός θαλάσσιων οργανισµών, δίνοντας µια πλούσια εικόνα του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της ποικιλίας της ζωής σ αυτό. Αποτελεί τον πρώτο χώρο επαφής και γνωριµίας µε το θαλάσσιο κόσµο για ένα µεγάλο τµήµα του κοινού, συµβάλλοντας σηµαντικά στην εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του. Ο ιδιαίτερος τρόπος κατασκευής, διάταξης και διακόσµησης των επισκέψιµων ενυδρειακών χώρων δίνει στους επισκέπτες την αίσθηση ότι παρατηρούν τους φιλοξενούµενους οργανισµούς ευρισκόµενοι κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. 5.1.1 Στοιχεία λειτουργίας του συστήµατος του Ενυδρείου Στο επισκέψιµο από το κοινό τµήµα του Ενυδρείου υπάρχουν 28 δεξαµενές έκθεσης, συνολικού όγκου 71 µ 3. Σε τµήµα του υπογείου του κυρίως κτιρίου έχει οργανωθεί ο χώρος αποµόνωσης (quarantine), όπου σε 14 πολυεστερικές δεξαµενές, συνολικού όγκου 7 µ 3, φιλοξενούνται οι νεοαλιευµένοι οργανισµοί που αποτελούν το stock του Ενυδρείου και εφαρµόζονται προγράµµατα θεραπείας ή περίθαλψης. Έως το 2002, το θαλασσινό νερό αντλούνταν επιφανειακά, µέσω του παλαιού αντλιοστασίου, εµβαδού 15 τ.µ., που βρισκόταν στην ανατολική ακτή του Σταθµού. Στο πλαίσιο των αναπτυξιακών έργων «Κατασκευή νέου αντλιοστασίου και νέου δικτύου θαλασσινού νερού στον ΥΣΡ» και «Αναβάθµιση του Υδροβιολογικού Σταθµού της Ρόδου του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Εργαστήρια Ενυδρείο - Μουσείο», που ολοκληρώθηκαν το 2002, κατασκευάστηκε νέο δίκτυο κυκλοφορίας του θαλασσινού νερού «ανοικτού τύπου», για τη τροφοδοσία του Ενυδρείου και των δεξαµενών αποµόνωσης. Στο νέο δίκτυο περιλαµβάνεται και το νέο υπόγειο αντλιοστάσιο, στη Β πλευρά του κτηριακού συγκροτήµατος του Υ. Σ. Ρόδου, στεγασµένου εµβαδού 59 τ.µ. Το νέο αντλιοστάσιο διαθέτει µηχανικά φίλτρα καθαρισµού του αντλούµενου νερού, καθώς και τρείς αεραντλίες. Το θαλασσινό νερό αντλείται από δύο γεωτρήσεις βάθους 18 µέτρων εκάστη, στη βορειοδυτική παράκτια περιοχή του Σταθµού, µεταφέρεται στο νέο αντλιοστάσιο µέσω υπόγειων σωληνώσεων προπυλενίου, φιλτράρεται µε µηχανικό τρόπο, διανέµεται σε όλες τις δεξαµενές µέσω σωληνώσεων από PVC (για την αποφυγή µολύνσεων από µέταλλα, την αντιµετώπιση της διάβρωσης, τη µείωση του κόστους και τη διευκόλυνση των χειρισµών) και παροχετεύεται µε φυσική ροή πίσω στη θάλασσα. Υπολογίζεται ότι το νερό στο Ενυδρείο και στις δεξαµενές αποµόνωσης ανανεώνεται πλήρως σχεδόν κάθε 90. Η απρόσκοπτη λειτουργία των αντλιών των γεωτρήσεων θαλασσινού νερού και του αερισµού, καθώς και του συστήµατος φωτισµού των δεξαµενών και των διαδρόµων του Ενυδρείου, σε περίπτωση διακοπής της ηλεκτροδότησης από το δίκτυο της.ε.η., εξασφαλίζονται από ένα Η/Ζ εγκατεστηµένο στο υπόγειο του κυρίως κτιρίου. Με την ολοκληρωτική µετατροπή του συστήµατος εισαγωγής του θαλασσινού νερού στο Ενυδρείο εξασφαλίστηκε η συνεχής παροχή θαλασσινού νερού καλής ποιότητας. Με την κατασκευή του νέου αντλιοστασίου λύθηκαν και τα προβλήµατα που προκαλούσαν η γειτνίαση του φρεατίου αποχέτευσης µε τα παλιά φρεάτια άντλησης, η ευπάθεια του παλαιού συστήµατος σε ορισµένες καιρικές συνθήκες (ΝΑ άνεµοι και σφοδρός κυµατισµός) και η µικρή υψοµετρική διαφορά µεταξύ των υπόγειων χώρων του Ενυδρείου και της στάθµης της θάλασσας.

304 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 Η γειτνίαση του Σταθµού µε τη θάλασσα, γεγονός που αυξάνει το ρυθµό φθοράς, καθώς και η ευαισθησία του διαχειριζόµενου υλικού, που στην προκειµένη περίπτωση είναι ζωντανοί οργανισµοί, επιβάλλουν το σχολαστικό έλεγχο και συντήρηση των εγκαταστάσεων και του εξοπλισµού του Ενυδρείου, πέραν των τακτικών και έκτακτων εργασιών που σχετίζονται µε τη διαχείριση των φιλοξενούµενων οργανισµών. Το εξουσιοδοτηµένο προσωπικό του Σταθµού έχει πλέον τη δυνατότητα ενηµέρωσης σε 24ωρη βάση, από το διαδίκτυο, για την κατάσταση στο κτιριακό συγκρότηµα µέσω: συστήµατος καταγραφής µε αισθητήρες των κρίσιµων παραµέτρων του θαλασσινού νερού και του δικτύου κυκλοφορίας του (λειτουργία αντλιών, συνολική παροχή, ph, διαλυµένο οξυγόνο, θερµοκρασία, αλατότητα κλπ) συστήµατος παρακολούθησης και καταγραφής µε κάµερες, των συµβάντων σε επισκέψιµους από το κοινό χώρους του κτηρίου και του Ενυδρείου και Μουσείου, καθώς και σε κρίσιµα σηµεία του συστήµατος κυκλοφορίας του θαλασσινού νερού (αντλιοστάσιο, φρεάτια, κα) Η καταγραφή των διακυµάνσεων των κρίσιµων παραµέτρων επέτρεψε το συνδιασµό τους µε τις παρατηρούµενες αλλαγές της συµπεριφοράς των φιλοξενούµενων οργανισµών και ο Σταθµός απέκτησε τη δυνατότητα πρόληψης ή άµεσης επέµβασης, µε ενέργειες όπως: η βελτίωση κάποιων από τις παραµέτρους η εφαρµογή προληπτικών µέτρων (όπως θεραπειών) και η προσαρµογή ορισµένων χειρισµών (προσαρµογή διαιτολογίου, αλλαγή ιχθυοφόρτισης κλπ) Για παράδειγµα, διευκολύνθηκε η αντιµετώπιση του προβλήµατος των υψηλών θερµοκρασιών, που παρατηρούνταν κατά τη θερινή περίοδο στις δεξαµενές και των ασθενειών που συνδέονταν µε το φαινόµενο. Συγκεκριµένα η άνοδος της θερµοκρασίας πάνω από τους 22 ο C, µε αυξητική τάση, συνδεόταν µε τη ξαφνική εµφάνιση επιδηµιών από παθογόνα Βλεφαριδωτά του τύπου Cryptocaryon που προκαλούν ασύγχρονους µαζικούς θανάτους. Τώρα, η ασθένεια αντιµετωπίζεται προληπτικά µε την συνεχή απολύµανση των δεξαµενών, που ξεκινά όταν ακόµη η θερµοκρασία είναι µικρότερη των 21 ο C, καθώς και µε τη µείωση της ιχθυοφόρτισης (ως άνω όριο υπολογίζονται τα 4 Kg/µ 3 ). Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στη διαχείριση των οργανισµών από τη φάση αλιείας ή συλλογής τους έως και τη τοποθέτηση τους στις δεξαµενές έκθεσης του Ενυδρείου. Ειδικότερα, η αλιεία εφαρµόζεται µε τρόπο που να ελαχιστοποιεί την πρόκληση τραυµάτων και stress στους οργανισµούς. Αµέσως µετά τη συλλογή τους οι θαλάσσιοι οργανισµοί τοποθετούνται µε προσοχή σε πλαστικά δοχεία, µε παροχή αέρα, και µεταφέρονται κατευθείαν στις δεξαµενές αποµόνωσης, στις οποίες υπάρχει συνεχής τροφοδοσία θαλασσινού νερού. Η µέθοδος εφαρµόζεται µε επιτυχία λόγω της εγγύτητας της περιοχής αλιείας µε το Ενυδρείο, αλλά εφόσον ο Σταθµός εκµεταλλεύεται και άλλες περιοχές αλιείας, περισσότερο αποµακρυσµένες, θα προχωρήσει άµεσα σε συµπλήρωση του εξοπλισµού που χρησιµοποιείται για τη µεταφορά των αλιευµένων οργανισµών. 5.1.2 Συλλογή των οργανισµών: Αλιεία και µεταφορά των αλιευµάτων Έως το 2010 οι θαλάσσιοι οργανισµοί, που φιλοξενούνταν στο Ενυδρείο, συλλέγονταν από ενοικιαζόµενη τράτα, η οποία αλίευε µπροστά από την ανατολική ακτή του Σταθµού καθ όλη τη διάρκεια του έτους, µετά από άδεια του Υπουργείου Γεωργίας και των Λιµενικών Αρχών. Η αλιεία εκτελούνταν στη συγκεκριµένη περιοχή για λόγους διευκόλυνσης της µεταφοράς των αλιευµάτων στο Ενυδρείο και µείωσης του κόστους. Πλέον, µετά την ολική απαγόρευση της τραταλιείας, οι ανάγκες συµπλήρωσης των ζωντανών αποθεµάτων του Ενυδρείου σε ενδιαφέροντα είδη της Μεσογειακής θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας, καλύπτονται από αλιευτικές (µε χρήση κύρτων) και καταδυτικές εξορµήσεις του προσωπικού του Υ. Σ. Ρόδου.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 305 5.1.3 Προληπτική θεραπεία νεοαλιεµένων οργανισµών ιαλογή και εισαγωγή στις δεξαµενές του Ενυδρείου Εφαρµόζεται ειδικό πρόγραµµα προσαρµογής και προληπτικής θεραπείας αµέσως µετά τη µεταφορά των οργανισµών στις δεξαµενές αποµόνωσης. Το πρόγραµµα συνίσταται την επαναλαµβανόµενη χρήση (επάλειψη, µπάνια, χορήγηση αντιβιοτικών στη τροφή) φαρµακευτικών παρασκευασµάτων για όσο χρόνο αυτό είναι απαραίτητο (συνήθως 7 µε 9 ηµέρες). Ο Σταθµός χρησιµοποιεί επίσης, δοκιµαστικώς, νέα παρασκευάσµατα και µεθόδους για τη βελτίωση της κατάστασης των οργανισµών και τη µείωση του χρόνου παραµονής τους στις δεξαµενές αποµόνωσης, υπό την καθοδήγηση σε πρώτη φάση του ιχθυοπαθολογικού εργαστηρίου του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. και αξιοποιώντας την ήδη αποκτηθείσα εµπειρία. Με βάση τις εκάστοτε ανάγκες και µετά από τουλάχιστον ένα µήνα αποµόνωσης οι οργανισµοί διαλέγονται, αναισθητοποιούνται και εισάγονται στις δεξαµενές του Ενυδρείου, όπου στο πρώτο διάστηµα παραµονής παρακολουθούνται συνεχώς. Η πρόληψη των ασθενειών απαιτεί κατάλληλη διατροφή και χειρισµούς, συνεχή παρακολούθηση της ποιότητας του νερού και εξακρίβωση της ακριβούς επίδρασης της τελευταίας στην εξέλιξη των διατροφικών συνηθειών και στην εν γένει κατάσταση των φιλοξενούµενων στις δεξαµενές έκθεσης οργανισµών. Για τη θεραπεία των διαφόρων ασθενειών ή µολύνσεων εφαρµόζονται µέθοδοι, τις οποίες ο Σταθµός εµπλουτίζει και βελτιώνει, ώστε να επιτυγχάνει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσµατα, αυξάνοντας τη θεαµατικότητα του Ενυδρείου. 5.1.4 ιατροφή Όσον αφορά στη διατροφή, το προσωπικό του Σταθµού αφιερώνει µεγάλο χρόνο στη προετοιµασία του διαιτολογίου, (επιλογή, παρασκευή και παροχή της τροφής). Η ποιότητα και η ποσότητα της τελευταίας διαδραµατίζουν σηµαντικότατο ρόλο στη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης των φιλοξενούµενων οργανισµών και εξαρτώνται εκτός από το είδος, το µέγεθος και τις προτιµήσεις των οργανισµών και από τις φυσικές συνθήκες του περιβάλλοντος, όπως είναι η θερµοκρασία. 6 ΜΟΥΣΕΙΟ Η πρώτη µουσειακή συλλογή εκτέθηκε το 1947 και έως το 1971 και καταλάµβανε το χώρο όπου αργότερα δηµιουργήθηκε η βιβλιοθήκη του Σταθµού. Το 1971-72 µεταξύ του κυρίως κτιρίου του Σταθµού και του κτιρίου του Φάρου προστέθηκε το κτήριο του Μουσείου, το οποίο καλύπτει επιφάνεια 594 τ.µ. Το 2001, ο Σταθµός, στο πλαίσιο του έργου «Ανάπτυξη του Υδροβιολογικού Σταθµού Ρόδου του Ε.Κ.Θ.Ε.», προχώρησε σε παρεµβάσεις στο χώρο του Μουσείου (ανακαίνιση, εγκατάσταση κλιµατισµού και συστήµατος ασφαλείας, αντικατάσταση συστήµατος φωτισµού κ.α.). Επίσης, εγκαταστάθηκαν πολυµέσα αµφίδροµης δράσης από τα οποία οι επισκέπτες ενηµερώνονται για την κατάσταση των ελληνικών θαλασσών, µέσω της ιστοσελίδας του προγράµµατος «ΠΟΣΕΙ ΩΝ», αλλά και για το «Γκιζάνι» (Ladigesocypris ghigii), ένα επαπειλούµενο είδος ενδηµικού ψαριού των γλυκών νερών της Ρόδου. Ακόµη, εγκαταστάθηκε σύστηµα προβολής DVD µε θέµα τη θάλασσα και τοποθετήθηκαν µικροσκόπια, µε τα οποία οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν το θαλάσσιο µικρόκοσµο.

306 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 Τα νέα συστήµατα δεν αντικαθιστούν τα µουσειακά εκθέµατα, αλλά έως ένα βαθµό τα συµπληρώνουν και τα αναδεικνύουν, διευκολύνοντας την επιδιωκόµενη γνωριµία του κοινού µε το θαλάσσιο περιβάλλον και τους κατοίκους του. Στη βόρεια πλευρά του Μουσείου και ξεχωριστά από το γενικό σύστηµα κυκλοφορίας του νερού, υπάρχει η µεγάλη δεξαµενή, χωρητικότητας 300 µ 3, η οποία βρίσκεται εκτός λειτουργίας και προβλέπεται να µετασκευαστεί σε δεξαµενή φιλοξενίας και έκθεσης χονδριχθύων και άλλων µεγάλων θαλάσσιων οργανισµών. 7 ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΟΥ ΦΑΡΟΥ Αποτελεί συνέχεια του κτιρίου του Μουσείου και το 321 τ.µ. εσωτερικό του χρησιµοποιούνταν, έως και το 1998, από το Σταθµό για την αποθήκευση υλικών και εξοπλισµού. Η επικράτηση έντονων καιρικών φαινοµένων (θυελλώδεις άνεµοι ΝΑ διεύθυνσης και έντασης άνω των 12 Beauforts) και ο σφοδρότατος κυµατισµός κατά το διήµερο 26 και 27 Μαρτίου 1998, προκάλεσαν την κατάρρευση της βόρειας και της βορειοανατολικής πλευράς του κτιρίου του Φάρου και την ολοκληρωτική σχεδόν καταστροφή του. 8 ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Η γειτνίαση του Σταθµού µε τη θάλασσα, γεγονός που αυξάνει το ρυθµό φθοράς, καθώς και η ευαισθησία του διαχειριζόµενου υλικού, που στην προκειµένη περίπτωση είναι ζωντανοί οργανισµοί, επιβάλλουν τη διενέργεια ηµερήσιου σχολαστικού ελέγχου των εγκαταστάσεων και του εξοπλισµού του Ενυδρείου. Επιπλέον, το προσωπικό του ΥΣΡ, εκτός της συντήρησης του εξοπλισµού και των εγκαταστάσεων, εκτελεί καθηµερινά ένα πλήθος τακτικών και έκτακτων εργασιών που σχετίζονται µε τη διαχείριση των φιλοξενούµενων οργανισµών. 9 ΤΜΗΜΑ MARKETING, ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Ο επιστηµονικός ρόλος και η ερευνητική δράση του ΥΣΡ γίνονται ευρύτερα γνωστοί µέσω της ενίσχυσης του κοινωνικού προσώπου του και της εντατικοποίησης της συµµετοχής του στην αντιµετώπιση προβληµάτων που απηχούν στο κοινό. Η κατανόηση, εκ µέρους της κοινής γνώµης, του προσανατολισµού του Σταθµού καθιστά ευκολότερα αποδεκτές τις όποιες επεµβάσεις που πιθανόν ανατρέπουν ή δυσχεραίνουν αποφάσεις των αρµόδιων φορέων ή έρχονται σε σύγκρουση µε την αλόγιστη και χωρίς σεβασµό προς το περιβάλλον ανάπτυξη. Ο ΥΣΡ απευθύνεται σε Φορείς και Ο.Τ.Α. της ωδεκανήσου, οι οποίοι είτε υστερούν σε υποδοµή και οργάνωση είτε δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις οικονοµικές απαιτήσεις µιας επιστηµονικής υποστήριξης, προσφέροντας λύσεις σε προβλήµατα που δηµιουργούνται στην περιοχή δικαιοδοσίας τους και φυσικά άπτονται του θαλάσσιου οικοσυστήµατος ή των εσωτερικών υδάτων. Ο ΥΣΡ εκδίδει κάθε χρόνο ενηµερωτικό φυλλάδιο του Σταθµού (150.000 αντίτυπα) το οποίο διανέµεται σε τοπικούς φορείς όπως: ΕΟΤ, Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου, Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, Γραφείο πληροφοριών του ήµου Ρόδου, Πηγές Καλλιθέας κλπ. καθώς και σε ξενοδοχειακές µονάδες του νησιού.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 307 Εξάλλου, κατά τη διάρκεια του 2011 εκδόθηκαν τα παρακάτω σε έντυπα : Καταχώρηση σε τουριστικό οδηγό της Ρόδου-Εκτύπωση αφισών (ελληνικά-αγγλικά-ρώσικα) Εκδότης: Λιναρδής Καταχώρηση σε τουριστικό οδηγό της Ρόδου- (ελληνικά-αγγλικά-ρώσικα) Εκδότης: Σ. Κύρκος Επίσης, στον έντυπο τύπο σε τοπικό επίπεδο υπάρχουν καταχωρήσεις και αναφορές για τον Υ.Σ.Ρ., το ρόλο του και τις δράσεις που πραγµατοποιούνται στο χώρο του. Τέλος, στο ιαδίκτυο µέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.: http://www.hcmr.gr/ και http://www-new.ath.hcmr.gr/ µπορεί κανείς να αντλήσει πληροφορίες για τις δραστηριότητες και τη λειτουργία του Ενυδρείου - Μουσείου του Υ.Σ.Ρ. στην Ελληνική και Αγγλική γλώσσα. Επίσης στην ιστοσελίδα http://www.360vr.gr/enidrio/ ο επισκέπτης µπορεί να πλοηγηθεί σε όλες τις εγκαταστάσεις του Υ.Σ.Ρ. 10 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Κατά τη διάρκεια του 2011 σε σύνολο 104.122 επισκεπτών συµπληρώθηκαν 1.501 ερωτηµατολόγια το αποτέλεσµα των οποίων παρουσιάζεται στα σχήµατα που ακολουθούν (σχήµα V-2, V-3, V-4, V-5, V-6 και V-7). ΣΧΗΜΑ -Ι-2- : Γενική Εικόνα Ενυδρείου - Έλληνες & Αλλοδαποί (01/01-31/12/2011) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΟΛΟΙ (1405) Φ: Α (565) Φ: Θ (788) Η<12 (202) 18 (197) 25 (278) 30 (163) 40 (259) 50 (168) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (89) Η>61 (48) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (224) (362) ΑΕΙ - ΤΕΙ (597) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (210) 1η (1184) 2η (128) 3η (68) ΑΡΙΣΤΗ 36,16% 33,27% 38,96% 60,40% 42,64% 29,14% 33,74% 22,39% 30,95% 35,96% 47,92% 59,38% 37,02% 27,97% 32,38% 35,98% 39,06% 42,65% ΚΑΛΗ 45,77% 48,14% 43,02% 30,20% 42,13% 53,24% 41,10% 51,35% 49,40% 33,71% 41,67% 30,36% 46,41% 52,26% 42,86% 45,95% 45,31% 33,82% ΜΕΤΡΙΑ 15,66% 16,46% 15,36% 7,92% 14,72% 15,11% 22,09% 22,39% 15,48% 28,09% 10,42% 8,93% 15,19% 17,09% 20,00% 15,54% 14,06% 19,12% ΚΑΚΗ 1,99% 1,77% 2,28% 0,99% 0,51% 2,16% 2,45% 3,86% 2,98% 0,00% 0,00% 0,89% 0,83% 2,51% 3,81% 2,11% 1,56% 1,47% Οµάδες

308 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 ΣΧΗΜΑ -Ι-3 : Γενική Εικόνα Μουσείου - Έλληνες & Αλλοδαποί (01/01-31/12/2011) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΟΛΟΙ (1405) Φ: Α (565) Φ: Θ (788) Η<12 (202) 18 (197) 25 (278) 30 (163) 40 (259) 50 (168) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (89) Η>61 (48) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (224) (362) ΑΕΙ - ΤΕΙ (597) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (210) 1η (1184) 2η (128) 3η (68) ΑΡΙΣΤΗ 30,04% 29,03% 31,22% 60,89% 40,10% 19,78% 19,63% 17,37% 23,21% 37,08% 35,42% 58,04% 33,70% 20,60% 20,95% 29,39% 33,59% 42,65% ΚΑΛΗ 43,84% 43,19% 43,78% 28,22% 43,15% 52,16% 49,08% 44,40% 51,79% 53,93% 35,42% 30,36% 43,65% 48,41% 44,29% 43,75% 51,56% 39,71% ΜΕΤΡΙΑ 21,92% 22,83% 21,32% 9,41% 14,21% 23,38% 26,99% 32,05% 21,43% 7,87% 14,58% 9,38% 19,06% 26,47% 28,10% 22,38% 13,28% 14,71% ΚΑΚΗ 2,99% 3,54% 2,79% 0,50% 2,03% 2,88% 4,29% 5,41% 2,98% 0,00% 6,25% 0,89% 2,49% 3,18% 5,71% 3,29% 0,78% 1,47% Οµάδες ΣΧΗΜΑ -Ι-4 : Γενική Εικόνα Ενυδρείου - Έλληνες (01/01-31/12/2011) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΕΛΛΗΝ ΕΣ (613) Φ: Α (243) Φ: Θ (348) Η<12 (123) 18 (114) 25 (100) 30 (61) 40 (119) 50 (60) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (22) Η>61 (13) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (133) (187) ΑΕΙ - ΤΕΙ (218) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (72) 1η (470) 2η (82) 3η (53) ΑΡΙΣΤΗ 41,60% 35,39% 46,55% 65,04% 45,61% 34,00% 34,43% 24,37% 33,33% 54,55% 53,85% 63,91% 36,36% 30,73% 33,33% 37,45% 42,68% 41,51% ΚΑΛΗ 44,05% 48,56% 39,66% 26,02% 45,61% 53,00% 40,98% 51,26% 51,67% 45,45% 46,15% 26,32% 48,66% 51,83% 41,67% 43,40% 43,90% 43,40% ΜΕΤΡΙΑ 13,21% 15,23% 12,36% 8,13% 8,77% 13,00% 21,31% 21,85% 13,33% 0,00% 0,00% 9,02% 12,83% 16,06% 22,22% 15,32% 12,20% 13,21% ΚΑΚΗ 0,98% 0,82% 1,15% 0,81% 0,00% 0,00% 3,28% 2,52% 0,00% 0,00% 0,00% 0,75% 1,60% 0,92% 2,78% 2,13% 1,22% 1,89% Οµάδες ΣΧΗΜΑ -Ι-5 : Γενική Εικόνα Μουσείου - Έλληνες (01/01-31/12/2011) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΕΛΛΗΝ ΕΣ (613) Φ: Α (243) Φ: Θ (348) Η<12 (123) 18 (114) 25 (100) 30 (61) 40 (119) 50 (60) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (22) Η>61 (13) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (133) (187) ΑΕΙ - ΤΕΙ (218) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (72) 1η (470) 2η (82) 3η (53) ΑΡΙΣΤΗ 37,68% 34,57% 40,23% 69,92% 45,61% 26,00% 18,03% 19,33% 31,67% 45,45% 30,77% 66,92% 40,64% 25,23% 25,00% 41,91% 37,80% 43,40% ΚΑΛΗ 43,39% 44,44% 41,67% 22,76% 42,11% 51,00% 55,74% 50,42% 50,00% 45,45% 38,46% 24,06% 49,20% 47,71% 51,39% 43,83% 50,00% 33,96% ΜΕΤΡΙΑ 15,33% 16,87% 14,66% 6,50% 11,40% 17,00% 22,95% 23,53% 16,67% 9,09% 7,69% 7,52% 9,63% 22,48% 15,28% 13,19% 10,98% 18,87% ΚΑΚΗ 2,12% 2,47% 2,01% 0,00% 0,88% 3,00% 3,28% 5,04% 1,67% 0,00% 0,00% 0,00% 0,53% 1,83% 8,33% 0,85% 1,22% 1,89% Οµάδες

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 309 ΣΧΗΜΑ -Ι-6: Γενική Εικόνα Ενυδρείου - Αλλοδαποί (01/01-31/12/2011) 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΑΛΛΟ ΑΠΟΙ (792) Φ: Α (322) Φ: Θ (440) Η<12 (79) 18 (83) 25 (178) 30 (102) 40 (140) 50 (108) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (67) Η>60 (35) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (91) (175) ΑΕΙ - ΤΕΙ (379) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (138) 1η (714) 2η (46) 3η (15) ΑΡΙΣΤΗ 32,1% 31,9% 33,1% 53,8% 38,6% 26,6% 33,7% 20,7% 29,9% 30,8% 45,7% 53,3% 37,9% 26,4% 32,4% 34,9% 32,6% 53,8% ΚΑΛΗ 47,4% 48,1% 45,9% 37,2% 37,3% 53,7% 41,6% 51,4% 48,6% 30,8% 40,0% 36,7% 44,3% 52,5% 44,1% 47,4% 47,8% 0,0% ΜΕΤΡΙΑ 17,7% 17,5% 17,8% 7,7% 22,9% 16,4% 22,8% 22,9% 16,8% 38,5% 14,3% 8,9% 17,8% 17,7% 19,1% 15,6% 17,4% 46,2% ΚΑΚΗ 2,8% 2,5% 3,2% 1,3% 1,2% 3,4% 2,0% 5,0% 4,7% 0,0% 0,0% 1,1% 0,0% 3,4% 4,4% 2,1% 2,2% 0,0% Οµάδες ΣΧΗΜΑ -Ι-7: Γενική Εικόνα Μουσείου - Αλλοδαποί (01/01-31/12/2011) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΑΛΛΟ ΑΠΟΙ (792) Φ: Α (322) Φ: Θ (440) Η<12 (79) 18 (83) 25 (178) 30 (102) 40 (140) 50 (108) Η=13- Η=19- Η=26- Η=31- Η=41- Η=51-60 (67) Η>60 (35) Α' Β' Β/ΘΜΙΑ Β/ΘΜΙΑ (91) (175) ΑΕΙ - ΤΕΙ (379) ΜΕΤΑ/ ΚΑ (138) 1η (714) 2η (46) 3η (15) ΑΡΙΣΤΗ FOR 24,4% 25,2% 24,2% 47,4% 32,5% 16,5% 20,6% 15,7% 18,7% 34,8% 38,2% 45,6% 26,9% 18,0% 19,1% 21,5% 26,7% 40,0% ΚΑΛΗ FOR 44,6% 42,8% 45,7% 37,2% 44,6% 53,4% 45,1% 39,3% 53,3% 57,6% 35,3% 40,0% 38,6% 49,1% 41,2% 44,5% 55,6% 60,0% ΜΕΤΡΙΑ FOR 27,3% 27,7% 26,7% 14,1% 19,3% 27,3% 29,4% 39,3% 24,3% 7,6% 17,6% 12,2% 29,8% 28,9% 35,3% 29,0% 17,8% 0,0% ΚΑΚΗ FOR 3,7% 4,4% 3,4% 1,3% 3,6% 2,8% 4,9% 5,7% 3,7% 0,0% 8,8% 2,2% 4,7% 4,0% 4,4% 5,0% 0,0% 0,0% Οµάδες

310 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 11 ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Η εκπαιδευτική δράση και η επιστηµονική έρευνα αποτελούν τις δυο συνιστώσες του έργου του Σταθµού, µε την πρώτη να λειτουργεί σαν µέσο µεταφοράς προς το ευρύ κοινό των γνώσεων και των εµπειριών που αποκτούνται µε τη δεύτερη. Συγχρόνως, ο ΥΣΡ, διαθέτοντας την τεχνογνωσία, το εξειδικευµένο προσωπικό, τον απαραίτητο εξοπλισµό και την υποστήριξη του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., επιχειρεί να παρεµβαίνει προληπτικά πριν τη γένεση των περιβαλλοντικών προβληµάτων. Στο πλαίσιο αυτό διοργανώνει σεµινάρια και διαλέξεις εφαρµοσµένου αντικειµένου και απευθύνεται στις παραγωγικές τάξεις, σε παράγοντες της κεντρικής διοίκησης και των Ο.Τ.Α. και γενικά σε άτοµα ή οµάδες των οποίων οι αποφάσεις και οι ενέργειες έχουν άµεσο ή έµµεσο αντίκτυπο στο περιβάλλον. 11.1 ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ Εκπαίδευση στον τρίτο κύκλο σπουδών σε προπτυχιακό επίπεδο Ύστερα από την υπογραφή Μνηµονίου Συνεργασίας (Memorandum of Understanding) µεταξύ του Πανεπιστηµίου του Rhode Island (Η.Π.Α.) και ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. το 2003 και σε συνέχεια της εν λόγω συνεργασίας κατά τη διάρκεια του χειµερινού-εαρινού εξαµήνου 2011 διδάχθηκαν τα µαθήµατα: Maritime History and Marine Archaeology και Marine Ecology-Oceanography Επιστηµονικός Υπεύθυνος: Φορέας Χρηµατοδότησης: Φορέας Υλοποίησης : Έτος έναρξης: 2003 ιάρκεια : Χρηµατοδότηση : ρ. Ανδρέας Σιούλας ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. / Υ.Σ.Ρ., Πανεπιστήµιο Rhode Island ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. /Υ.Σ.Ρ., Πανεπιστήµιο Rhode Island (Η.Π.Α) συνεχιζόµενο Προϋπολογισµός 2011: 7.102,00 100% Πανεπιστήµιο Rhode Island, 80% ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. /Υ.Σ.Ρ Αναλυτικά η ύλη των µαθηµάτων που διδάχθηκαν κατά το έτος 2011 ήταν η εξής: Maritime History and Marine Archaeology: 1. The birth of Maritime Archaeology (Μ. Τσαµούρη -συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 2. Archaeology ((Μ. Τσαµούρη -συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 3. Commercial seafaring from prehistory to the roman era (Μ. Τσαµούρη -συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 4. Shipbuilding technology in the Antiquity(Μ. Τσαµούρη -συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 5. Ancient shipwrecks(μ. Τσαµούρη -συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 6. Ship cargos in the Antiquity(Μ. Τσαµούρη -συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 7. Ancient harbors(μ. Τσαµούρη -συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 9. The impact of coastal changes on the ancient civilizations (Χ. Αναγνώστου) 10. Underwater seabed survey methods (Μ. Τσαµούρη -συνεργάτης εκτός ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) 11. Natural disasters in the Antiquity (Β. Καψιµάλης) 12. Natural disasters in the Mythology (Β. Καψιµάλης)

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 311 Marine Ecology-Οceanography: 1. The history of oceanography-our planet-ocean morphology (Γ.Α. Χατήρης) 2. Biodiversity of the seas (M. Corsini-Φωκά) 3.Ocean habitats, life in the oceans (microorganisms, plankton,benthos, nekton, water column, phytoplankton, zooplankton (M. Corsini-Φωκά) 4. Τhe benthic system (M. Corsini-Φωκά) 5. Marine Fisheries ecology: an introduction ( ρ. Σ. Καλογήρου) 6. Fishing gears and Techniques socioeconomics and human ecology ( ρ. Σ. Καλογήρου) 7. Fish population dynamics-impact of fishing gears ( ρ. Σ. Καλογήρου) 8. Aquaculture and Aquaria (Γ. Κονδυλάτος) 9. Water properties (Γ. Κονδυλάτος) 10. Fish anatomy-in situ feeding and live stock management (Γ. Κονδυλάτος) 11. Fish population dynamics-impact of fishing gears ( ρ. Σ. Καλογήρου 11.2 ΕΠΙΒΛΕΨΗ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΒΩΝ, MSC, ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ 11.2.1 ιδακτορικές διατριβές Επιβλέποντες: ρ. Ανδρέας Σιούλας, Μαρία Corsini-Φωκά, Prof. Leif Pihl, Prof. Håkan Wennhage,. Συµµετοχή στην επίβλεψη-παρακολούθηση της ιδακτορικής εργασίας του Στέφανου Καλογήρου µε τίτλο Alien Fish Species in the Eastern Mediterranean Sea: Invasion Biology in Coastal Ecosystems http://gupea.ub.gu.se/handle/2077/24869 Göteborgs University (Kristineberg Marine Research Centre) Hellenic Centre for Marine Research (Hydrobiological Station of Rhodes). Αύγουστος 2007 έως Μάρτιος 2011. 11.2.2 Πρακτική άσκηση φοιτητών Επιβλέπων: ρ. Α. Σιούλας Συµµετοχή στην επίβλεψη της ετήσιας πρακτικής άσκησης της µεταπτυχιακής φοιτήτριας, Παρασκευής Λουϊζίδου, βιολόγου Ε.Κ.Π.Α., στο πλαίσιο εκπόνησης της διπλωµατικής εργασίας της µε τίτλο «Μελέτη βιοκοινωνιών µαλακού υποστρώµατος και εφαρµογή οικολογικών δεικτών ποιότητας υδάτων στο παράκτιο οικοσύστηµα της Ρόδου». 01/08/10-31/07/11. Συµµετοχή στην επίβλεψη της πρακτικής άσκησης της φοιτήτριας της Βιολογικής Σχολής του Πανεπιστηµίου La Sapienza της Ρώµης, Fedra Mincio. 01/07/11-31/08/11.

312 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 12 ΤΜΗΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 12.1 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΑ Προκαταρκτική µελέτη της αλλόχθονης πανίδας στο θαλάσσιο οικοσύστηµα του Νοτιανατολικού Αιγαίου Επιστηµονικός Υπεύθυνος: M. Corsini-Φωκά (ΥΣΡ-ΕΛΚΕΘΕ σε συνεργασία µε τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση ωδεκανήσου) Ολικός Προϋπολογισµός: 25.000,00 12.2 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ «ΚΝΩΣΣΟΣ: Θαλάσσια γεωαρχαιολογική έρευνα της περιοχής Ηρακλείου ν. ίας, Β. Κρήτης» -- Επιστ. Υπεύθ.: ρ.. Σακελλαρίου (ΕΛΚΕΘΕ) -- Συµµετοχή: Γ.Α. Χατήρης, ρ. Σ. Καλογήρου «SARGE: Περιβαλλοντική παρακολούθηση του θαλάσσιου χώρου απόρριψης (Σαρωνικός Κόλπος) των βυθοκορηµάτων της τελικής κοίτης του Κηφισσού ποταµού» -- Επιστ. Υπεύθ.: ρ. Β. Καψιµάλης (ΕΛΚΕΘΕ). Συµµετοχή: Γ.Α. Χατήρης, ρ. Σ. Καλογήρου «PERSEUS: Policy-oriented marine Environmental Research in the Southern European Seas» -- Επιστ. Υπεύθ.: ρ. Ε. Παπαθανασίου (ΕΛΚΕΘΕ) - Συµµετοχή: Γ.Α. Χατήρης, ρ. Σ. Καλογήρου «SISCOR: Hazard, seismogenic dynamics, and seismic/aseismic coupling of an active fault system in the western Rift of Corinth, Greece». Επιστ. Υπεύθ.: ρ.. Σακελλαρίου (ΕΛΚΕΘΕ) - Συµµετοχή: ρ.σ. Καλογήρου 13 ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ 13.1 ΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΩΝ ΕΙ ΩΝ (CITES) Από τη δεκαετία του '80, o Υδροβιολογικός Σταθµός Ρόδου (ΥΣΡ) του Ελληνικού Κέντρου θαλασσιών Ερευνών δραστηριοποιείται εντατικά στις προσπάθειες διάσωσης και προστασίας των θαλάσσιων απειλούµενων και προστατευόµενων ειδών που περιλαµβάνονται στη διεθνή σύµβαση CITES, όπως Θαλάσσιες χελώνες, κητώδη, Μεσογειακή φώκια. Η συνεχής προσπάθεια αυτή περιλαµβάνει: καταγραφή των εκβρασµών θαλάσσιων οργανισµών CITES (αναγνώριση, συλλογή στοιχείων και φωτογραφικού υλικού) στην περιοχή της Ρόδου, µε άµεση µετάβαση του προσωπικού του Σταθµού στην περιοχή εκθαλάσσωσης, πάντα µετά από συνεννόηση µε τις λιµενικές αρχές και σε συνεργασία µαζί τους. Κατά τη διάρκεια του 2011, καταγράφηκαν 28 εκβρασµοί θαλάσσιων χελωνών (5 Chelonia mydas και 23 Caretta caretta) και 3 κητωδών. άµεση προσφορά πρώτων βοηθειών και κτηνιατρικής περίθαλψης σε περίπτωση τραυµατισµένων ή αδύναµων ή µε προβλήµατα θαλάσσιων χελωνών που εντοπίζονται στην θαλάσσια περιοχή της Ρόδου και κοντινών νησιών.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ Πράσινη χελώνα Chelonia mydas 313 Μεσογειακή φώκια Ζιφιός Ziphius cavirostris Monachus monachus Αρχείο Υ.Σ.Ρ. 13.2 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΟ ΕΝ ΗΜΙΚΟ ΨΑΡΙ ΓΚΙΖΑΝΙ Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σχετικά µε το ενδηµικό και προστατευόµενο ψάρι γλυκού νερού «Γκιζάνι» (Ladigesocypris ghigii), γίνεται ενηµέρωση οµάδων µαθητών µέσω οµιλιών και παρουσιάσεων στον ΥΣΡ αλλά κυρίως µέσω οργανωµένων εκπαιδευτικών εκδροµών στο πεδίο µε πολύ θετικά αποτελέσµατα. Γυµνάσιο Ιαλυσού 12ο ηµοτικό Σχολείο Ρόδου, εκδροµή στο Λουτάνη και στην Ελεούσα (Φώτο: M. Corsini-Φωκά).

314 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 14 ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ - ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ- ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ 14.1 ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ ANAGNOSTOU C., ANTONIOU P.F., HATIRIS G.-A., 2011. Erosion of a depositional coast in NE Rhodos island (SE Greece) and assessment of the best available measures for coast protection. Journal of Coastal Research, SI 64, pp. 1316-1319 CORSINI-FOKA M., LORENZINI P., TIRRÒ F., SOTTILE G. AND KONDILATOS G., 2011. On the recent occurrence of females Argonauta argo (Mollusca: Cephalopoda) in the Adriatic and Aegean Seas with observations on aquarium maintenance. Vie et Milieu, 61 (1): 35-39. PANCUCCI-PAPADOPOULOU M.A, RAITSOS D.E. AND CORSINI-FOKA M., 2011. Biological invasions and climatic warming: implications for southeastern Aegean ecosystem functioning. Journal of the Marine Biological Association UK, published online, July 2011 14.2 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΣΥΝΕ ΡΙΑ-ΣΥΜΠΟΣΙΑ- ΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΑNTΗΣΕΙΣ SAKELLARIOU, D., ROUSAKIS, G., MAROULAKIS, S., KALOGIROU, S., HENDERSON, GALLOU C., PIZARRO, O., MALLIOS, A., HOGARTH P., FLEMMING N., SPODYLIS, I. 2011. The submerged city of Pavlopetri, Greece: Innovative mapping techniques and recent reconstruction of the submerged landscape. Annual Conference of the German Association for Underwater Archaeology. Heidelberg, Germany, 14-18 Feb. PANCUCCI-PAPADOPOULOU, M.A., CORSINI-FOKA, M. AND RAITSOS, D.E., 2011. Alien invasions and climatic changes: the southeastern Aegean experience. Proceedings of the 12 th International Conference on Environmental Science and Technology (CEST2011), Rhodes, Greece, 8-10 September, A1376-A1383. CORSINI-FOKA, M. AND KONDILATOS, G., 2011. Two new alien guests at the Aquarium of Rhodes (Greece): the crab Gonioinfradens paucidentatus and the fish Torquigener flavimaculosus. 28 th EUAC Meeting, Stralsund, Germany, 10-14 October. Book of Abstracts, p. 24. KALOGIROU, S. WENNHAGE, H., SIOULAS, A., PIHL, L. 2011. Non-indigenous Species in Mediterranean Fish Assemblages. MEDCOAST The Tenth International Conference on Mediterranean Coastal Environment. 24-29 October, Rhodes, Greece. LEFKADITOU E., ABDELATY M., BARICHE M., CORSINI-FOKA M., DIMECH M., ECONOMIDIS P.S., GÜCÜ A.C., KALOGIROU S. ET AL., 2011. What is the impact of Lessepsian species on Eastern Mediterranean Fisheries? In: Proceedings of the 10 th International Conference on the Mediterranean Coastal Environment, MEDCOAST 11, E. Özhan (Editor), 25-29 October, Rhodes, Greece, 453-460. ANAGNOSTOU, C., SIOULAS, A., HATIRIS, G.-A, KARAGEORGIS, A., CHRONIS, G., 2011. Erosion: a human induced threat for the northwestern depositional coasts of Rhodos island (SE Greece). Proceedings, Tenth International Conference on the Mediterranean Coastal Environment MEDCOAST2011, October 24 29, Rhodes, Greece, II: 781 786

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 315 14.3 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΣΕ ΗΜΕΡΙ ΕΣ ΣΙΟΥΛΑΣ, Α., ΧΑΤΗΡΗΣ, Γ.-Α., ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, Χ., 2011. Φαινόµενα διάβρωσης στις βορειοδυτικές προσχωσιγενείς ακτές της ν. Ρόδου: πως να αντιµετωπιστούν. Ηµερίδα για την παράκτια γεωµορφολογία και δυναµική των ακτών του ελληνικού χώρου, 11 Μαρτίου 2011, ΕΛΚΕΘΕ, Ανάβυσσος ΧΑΤΗΡΗΣ, Γ.-Α., ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ, Σ., ΣΙΟΥΛΑΣ, Α., 2011. «Το νέο πολυεργαλείο του ΕΛΚΕΘΕ Το νέο ερευνητικό σκάφος «Αλκυών». Ηµερίδα για την παράκτια γεωµορφολογία και δυναµική των ακτών του ελληνικού χώρου, 11 Μαρτίου 2011, ΕΛΚΕΘΕ, Ανάβυσσος 14.4 ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙ ΕΣ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ ΣΙΟΥΛΑΣ Α., ΧΑΤΗΡΗΣ Γ.Α., ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Χ., 2011. Φαινόµενα διάβρωσης στις προσχωσιγενείς ακτές της βορειοδυτικής Ρόδου-Πώς να αντιµετωπιστούν. Εφηµερίδα Ροδιακή, 31-03-2011 ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ Σ., 2011. 900 εισβολείς στη Μεσόγειο! Εφηµερίδα Τα Νέα, 30-05-2011 CORSINI-ΦΩΚΑ Μ., 2011. Πάνω από 200 είδη ξενικών ψαριών έχουν εισβάλει στα ελληνικά νερά (20 ερωτήσεις). Εφηµερίδα Τα Νέα, 16-06-2011 ΣΙΟΥΛΑΣ Α., 2011. Ο Υδροβιολογικός Σταθµός Ρόδου είναι κοµµάτι της ιστορίας της Ρόδου. Εφηµερίδα Γνώµη, 25-07-2011 ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ Σ., 2011. Κυνηγός (λαγο)κέφαλων. Εφηµερίδα Ελεύθερος Τύπος, 17-09-2011 CORSINI-ΦΩΚΑ Μ., 2011. Εκβρασµοί θαλάσσιων χελωνών (δελτίο τύπου), Εφηµερίδα Ροδιακή, 20-09-2011 14.5 ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ Σ., 2011 Mediterranean Sea invaded by alien species Science Daily: http://www.sciencedaily.com/releases/2011/05/110523171111.htm PhysOrg TM : http://www.physorg.com/news/2011-05-mediterranean-sea-invaded-alien-species.html AlphaGalileo: http://www.alphagalileo.org/viewitem.aspx?itemid=103736&culturecode=en Sciencenewsonline: http://www.sciencenewsline.com/biology/2011052413000022.html

316 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 14.6 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ Περιβαλλοντική παρακολούθηση του θαλάσσιου χώρου απόρριψης (Σαρωνικός Κόλπος) των βυθοκορηµάτων της τελικής κοίτης του Κηφισσού ποταµού. Α Ετήσια Τελική Έκθεση (Απρίλιος 2010 Απρίλιος 2011), 208 σελ. Ιούνιος 2011 Επιστηµονικός Υπεύθυνος ΕΛΚΕΘΕ (εκδ.) : ρ Β. Καψιµάλης Περιβαλλοντική παρακολούθηση του θαλάσσιου χώρου απόρριψης (Σαρωνικός Κόλπος) των βυθοκορηµάτων της τελικής κοίτης του Κηφισσού ποταµού. Α Τεχνική Έκθεση (Ιούνιος 2011), 69 σελ. Αύγουστος 2011 Επιστηµονικός Υπεύθυνος ΕΛΚΕΘΕ (εκδ.): ρ Β. Καψιµάλης Περιβαλλοντική παρακολούθηση του θαλάσσιου χώρου απόρριψης (Σαρωνικός Κόλπος) των βυθοκορηµάτων της τελικής κοίτης του Κηφισσού ποταµού. Β Τριµηνιαία Έκθεση (Ιούλιος - Σεπτέµβριος 2011), 44 σελ. Οκτώβριος 2011 Επιστηµονικός Υπεύθυνος ΕΛΚΕΘΕ (εκδ.): ρ Β. Καψιµάλης Περιβαλλοντική παρακολούθηση του θαλάσσιου χώρου απόρριψης (Σαρωνικός Κόλπος) των βυθοκορηµάτων της τελικής κοίτης του Κηφισσού ποταµού. Β Τεχνική Έκθεση (Ιούλιος - Σεπτέµβριος 2011), 38 σελ. Οκτώβριος 2011 Επιστηµονικός Υπεύθυνος ΕΛΚΕΘΕ (εκδ.): ρ Β. Καψιµάλης 15 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ - ΗΜΕΡΙ ΩΝ ΣΙΟΥΛΑΣ Α.,. 2011. Συµετοχή στο3rd Badminton meeting. Οργάνωση: ΕΛΚΕΘΕ. Ρόδος, 16-18 Μαϊου. ΣΙΟΥΛΑΣ Α.,. 2011. Συµµετοχή (ως µέλος της οργανωτικής επιτροπής) στη διηµερίδα µε τίτλο «Φύκη και Περιβάλλον στην Εκπαίδευση» που διεξήχθη στο πλαίσιο του 5 ου Ευρωπαϊκού Φυκολογικού Συνεδρίου. Ρόδος, 7-8 Σεπτεµβρίου. ΣΙΟΥΛΑΣ Α., 2011. Συµµετοχή στο Larvanet annual meeting στο πλαίσιο του The 10th international conference on the Mediterranean Coastal Environment (MEDCOAST 11). Ρόδος, 18-19 Οκτωβρίου. 16 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΥΝΟ ΩΝ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟΝ Υ.Σ.Ρ. Συνάντηση εκπαιδευτικών µε θέµα: «Αξιολόγηση µαθητών-βαθµολόγηση γραπτού». Οργάνωση: Σ. Ορφανός, Σχολικός Σύµβουλος Φυσικών, Β/θµια Εκπαίδευση ωδεκανήσου, 02 Μαρτίου 2011. ιεξαγωγή 16 ης συνόδου της Ροδιακής Ακαδηµίας που διοργανώνει το Ινστιτούτο Αιγαίου του ικαίου της Θάλασσας και του Ναυτικού ικαίου, 04-22 Ιουλίου 2011. Συνάντηση εκπαιδευτικών µε θέµα: «Εκπαιδευτικό υλικό - Μαθαίνοντας για τη διδασκαλία». Οργάνωση: Σ. Ορφανός, Σχολικός Σύµβουλος Φυσικών, Β/θµια Εκπαίδευση ωδεκανήσου, 06 Οκτωβρίου 2011. Ενηµερωτική συνάντηση µε θέµα: «Αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου.» µε οµιλητές στελέχη του Υπουργείου Παιδείας. Οργάνωση: Π. Σπανός, Σχολικός Σύµβουλος, Α/βάθµια Εκπαίδευση Ν. ωδεκανήσου, 08 Νοεµβρίου 2011.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 317 17 ΙΑΛΕΞΕΙΣ-ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ Α ΒΑΘΜΙΑΣ, Β ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗς CORSINI ΦΩΚΑ Μ. Μάθηµα «Θαλάσσια βιοποικιλότητα» και ξενάγηση στο Ενυδρείο-Μουσείο ΥΣΡ. Μουσικό Γυµνάσιο Ρόδου, Καθ. αφνή. 26 Ιανουαρίου 2011 Μάθηµα «Το απειλούµενο ψάρι Γκιζάνι». Σχολείο 2 ης Ευκαιρίας, καθ. Ι. Σάββας, καθ. Ε. Φλώρου. 4 Μαρτίου 2011 Μάθηµα «Η ιχθυοπάνιδα της Ρόδου». Τεχνικό Λύκειο ΕΠΑΛ, καθ. Σκαρίµπα. 30 Μαρτίου 2011 Μάθηµα «Τα είδη υπό εξαφάνιση» και ξενάγηση στο Ενυδρείο-Μουσείο ΥΣΡ. 3 ο δηµοτικό Σχολείο Ρόδου, εκπαιδ. Τσ. Στουµπή. 16 Μαϊου 2011 Μάθηµα «Τα µικροσκοπικά φύκη». Λύκειο Κολλεγίου Ρόδου, καθ. Γ. Βασιλάκη. 4 & 11 Αυγούστου 2011 Μάθηµα «History and activities of the Hybrobiological Station of Rhodes and HCMR» και ξενάγηση στο Ενυδρείο-Μουσείο ΥΣΡ. Gymnasium Hardwld, Olten, Switzerland, prof. Andreas Schmidt. 17 Οκτωβρίου 2011. Μάθηµα «Ιστορία και δράσεις του ΥΣΡ» και εκπαιδευτική επίσκεψη στο Ενυδρείο-Μουσείο ΥΣΡ. ηµοτικό σχολείο Έµπωνας, εκπαιδ. Γ. Παπαδόπουλος. 16 Νοεµβρίου 2011. Επίσκεψη και ξενάγηση στο Ενυδρείο-Μουσείο ΥΣΡ. ηµοτικό σχολείο Χάλκης, σχολικός σύµβουλος Π. Σπανός. 13 εκεµβρίου 2011. Συζήτηση για περιβαλλοντικά προβλήµατα στη Ρόδο και ξενάγηση στο Ενυδρείο-Μουσείο ΥΣΡ. Γυµνάσιο Ιαλυσού, καθ. Κ. Βασιλάκης. 14 εκεµβρίου 2011. 18 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ CORSINI ΦΩΚΑ Μ. Mέλος της European Union of Aquarium Curators (EUAC) από το 1994. Mέλος του ιοικητικού Συµβουλίου της EUAC, ως αντιπρόσωπος των Ευρωπαϊκών Μεσογειακών Ενυδρείων από το 2006 Συµµετοχή στο Directory of Marine Mammal Specialists (UNEP and Tethys Research Institute, 1996) Συµµετοχή στο Algae Directory (European Commission, 1996). Συµµετοχή στο δίκτυο ELNAIS-Ellenic Network of Aquatic Invasive Species ΧΑΤΗΡΗΣ Γ.Α.: Μέλος της Νοµαρχιακής Επιτροπής Περιβάλλοντος Νοµού ωδεκανήσου. ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ Σ: DAISIE - Delivering Alien Invasive Species Inventories for Europe COST-Action Seagrass Ecosystem Management NSN-Nordic Seagrass Network ELNAIS Ellenic Network on Aquatic Invasive Species

318 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011 19 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ - ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ TΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ CORSINI ΦΩΚΑ Μ.: Stralsund Γερµανία. Συµµετοχή στο 28 th meeting of European Union of Aquarium Curators. 10-14 Οκτωβρίου 2011. ΧΑΤΗΡΗΣ Γ.Α. & ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ Σ.: Ρόδος: Συµµετοχή σε σεµινάριο µε αντικείµενο το χειρισµό του πολυδεσµικού βυθοµέτρου RESON SeaBat 7125 και του λογισµικού καταγραφής RESON 7K και επεξεργασίας RESON PDS2000. 12-16 Σεπτεµβρίου 2011. 20 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ- ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ Εξειδικευµένος σε θέµατα θαλάσσιου περιβάλλοντος, ο ΥΣΡ συνεργάζεται στενά µε ερευνητικά και πανεπιστηµιακά ιδρύµατα και οργανισµούς της χώρας και του εξωτερικού, ενώ συγχρόνως συνεχίζει και διευρύνει τη συνεργασία του µε ανάλογα Ιδρύµατα και Ινστιτούτα µε τα οποία υπήρχε ήδη επαφή. Η επαφή και η συνεργασία µε Ενυδρεία, Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, Ερευνητικά Κέντρα του εξωτερικού (Ευρώπης) σκοπό έχει την ανταλλαγή εµπειριών, πρακτικών και τεχνογνωσίας που αφορούν θέµατα λειτουργίας-βελτίωσης εγκαταστάσεων ενυδρείων και εκθεσιακών χώρων, καθώς και θέµατα κοινής δράσης για διατήρηση και προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των απειλούµενων ειδών. Στο πλαίσιο αυτό ο ΥΣΡ ανέπτυξε συνεργασία µε: Ελλάδα : Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, Ζωολογικό Μουσείο του Πανεπιστήµιου Αθηνών, Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Α.Π.Θ, Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Ε.ΚΕ.Φ.Ε. «ηµόκριτος» και άλλα Επιστηµονικά Ινστιτούτα ανία: Aquarium Copenhagen, Maritime Museum-Aquarium Goteborg, Denmarks Aquarium (Charlottenlund), Nord Sea Museum (Hirstals). Ιταλία: Acquario Civico e Stazione Idrobiologica di Milano, Acquario di Genova, Acquario della Stazione Zoologica di Napoli, Museo Civico di Storia Naturale di Venezia, Acquario di Livorno, Acquario di Cattolica. Ισπανία: Aquarium Barcelona, Museo de la Ciencia Barcelona, Zoo Aquarium Madrid, San Sebastian Aquarium, Aquarium Finisterrae (La Coruna), Oceanographic Park of Valencia. Πορτογαλία: Oceanario de Lisboa, AquarioVasco de Gama Lisboa, Mundo Aquatico- Zoomarine Albufeira. Monaco MC: Oceanographic Museum and Aquarium. Ολλανδία: Sea Life Center Scheveningen, Artis Aquarium Amsterdam, Ocearium Zoo Rotterdam, Aquarium Bergen aan Zee. Seal Rehabilitation and Research Centre, Pieterburen. Βέλγιο: Aquarium Zoo Antwerp, Aquarium University of Liège. Γαλλία: Aquarium du M.A.A.O.( Paris), Nausicaa Centre de la Mer (Boulogne sur Mer), Oceanopolis (Brest), Ocearium du Croisic (Le Croisic), Marineland (Antibes), Inst. Oceanog. P. Ricard (Six Fours Les Plages), Aquarium de Canet (Canet), Aquarium La Rochelle, SAELM Citè de La Mer (Cherbourg). Γερµανία: Aquarium Inst. Meereskunde (Kiel), Aquazoo Düsseldorf, Aquarium Zoo Berlin, Aquarium Zoo Tierpark Berlin, Aquarium Zoo Leipzig, Aquarium Zoo München, Aquarium Zoo Stuttgard. Σουηδία: Skansen Akvariet Stockholm, Aquarium Bergen. University of Gothenburg. Ελβετία: Aquarium Zoo Basel, Aquarium Zoo Zürich.

Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΡΟ ΟΥ 319 Ισραήλ: Israel Oceanographical & Limnological Research Ltd/National Center for Mariculture, Eilat. Αγγλία: Chester Zoo Aquarium, London Zoo Aquarium, Aquarium Kew Gardens (Surray), National Marine Aquarium Plymouth, Bristol Zoo Aquarium. Νορβηγία: Norvegian Forestry Museum Elverum, Aquarium Bergen. Αυστρία: Haus der Natur Salzburg, Aquarium Alpenzoo Innsbruck, Aquarium Zoo Schönbrunn (Wien). Ακόµη, ο ΥΣΡ συνεργάζεται µε τους: European Union of Aquarium Curators (ΕUAC) Directory of Marine Mammal Specialists Algae Directory Σύλλογο Προστασίας Θαλάσσιας Χελώνας-Αρχέλων MEDASSET Εταιρεία για τη µελέτη και προστασία της Μεσογειακής φώκιας «Mom» Ινστιτούτο «Πέλαγος» για τα κητώδη Σύλλογο Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου Χηµική Υπηρεσία Ρόδου Κεντρικό Λιµεναρχείο Ρόδου Τµήµα Αλιείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης ωδεκανήσου στο πλαίσιο του προγράµµατος ΕΠΑΛ 2000-2006 Τοπικές υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας και του Υ.ΠΕ.ΧΩ. Ε. Οργανισµό Περιβάλλοντος ήµου Ροδίων Τµήµα Αγωγής Υγείας & Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Β βάθµιας Εκπαίδευσης Νοτίου Συγκροτήµατος ωδεκανήσου.

320 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΛΚΕΘΕ 2011.