ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΙΣΕΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΙΣΕΩΝ ΜΕΛΕΤΗ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΧΩΡΟΥ ΤΗΣ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΜΑΘΗΜΑ:ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ ΔΙΔΑΣΚΩΝ:Δρ.ΣΚΡΟΥΜΠΕΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΑΡΓΥΡΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ Δ/04356 ΕΞΑΜΗΝΟ: 5o ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ Π/04013 ΕΞΑΜΗΝΟ: 5o ΤΣΑΤΣΑΝΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Π/04148 ΕΞΑΜΗΝΟ: 5o e- mail : paraskevi@ath.forthnet.gr ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2007

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος της Εργονομίας με στόχο την εμβάθυνση στην επιστήμη του εργονομικού σχεδιασμού και της ανθρωπομετρίας. Συγκεκριμένα μελετήθηκε ο εργονομικός σχεδιασμός της κατοικίας καθώς και των χώρων γύρω από αυτή, για εμποδιζόμενα άτομα και ειδικότερα για άτομα με ειδικές ανάγκες, με παράθεση συνοδευτικών σχεδιαγραμμάτων και πινάκων.η μελέτη αυτή αφορά τους εξής τομείς: Ανθρωπομετρικά στοιχεία Εξωτερικοί χώροι κατοικίας Εσωτερικοί χώροι κατοικίας Μέσω της μελέτης αυτής γίνεται σαφής η σπουδαιότητα του εργονομικού σχεδιασμού της κατοικίας καθώς και των χώρων πρόσβασης σ αυτή, στην αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες καθιστώντας τους χώρους αυτούς προσβάσιμους, φιλικούς και ασφαλείς. 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ...14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1:ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ- ΑΝΘΡΩΠΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1.Γενικά...15 2.Άτομα με ειδικές ανάγκες...16 2.1.Ποια είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες...17 2.2.Προβλήματα και δυσκολίες των ατόμων με ειδικές ανάγκες...17 3.Παρατηρήσεις-Συστάσεις... 21 3.1.Δυνατότητα κίνησης προσπέλασης...21 3.2.Δυνατότητα προσέγγισης-μηχανισμοί χειρισμού...22 3.3.Δυνατότητα ακοής και όρασης...24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2:ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΙΝΗΣΗΣ ΠΕΖΩΝ 1.Στοιχεία σχεδιασμού πεζοδρομίου...26 1.1.Γενικά...26 1.2.Πλάτος πεζοδρομίου...26 1.3.Ύψος πεζοδρομίου...28 1.4.Κλίση πεζοδρομίου...28 1.5.Δάπεδο πεζοδρομίου...28 1.6.Σήμανση...29 1.7.Κάλυψη υψομετρικών διαφορών...31 2.Στοιχεία σχεδιασμού χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων...34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3:ΡΑΜΠΕΣ ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΑΜΑΞΙΔΙΩΝ 1.Γενικά...39 2.Λειτουργικά στοιχεία...39 2.1.Κλίση ράμπας...40 2.2.Μήκος ράμπας...41 2.3.Πλάτος ράμπας...42 2.4.Πλατύσκαλα...42 2.5.Σχήμα ράμπας...43 2.6.Δάπεδο...43 2.7.Στοιχεία προστασίας και ασφάλειας του χρήστη...44 3.Σήμανση...46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΛΙΜΑΚΕΣ Ή ΣΚΑΛΕΣ 1.Γενικά...47 2.Λειτουργικά στοιχεία...48 2.1.Κλίση κλίμακας...49 2.2.Γραμμή ανάβασης...49 2.3.Φανός ή φανάρι κλίμακας...49 2.4.Πλάτος κλίμακας...50 2.5.Μεταρρύθμιση των βαθμίδων...50 2.6.Μήκος κλίμακας...51 3

2.7.Πλατύσκαλα...51 2.8.Σχήμα Κλίμακας...52 2.9.Μορφή κλίμακας...52 2.10.Υλικά κατασκευής και επένδυσης...52 2.11.Στοιχεία προστασίας και ασφάλειας του χρήστη...52 3.Σήμανση...54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: MHXANIKA ΜΕΣΑ ΚΑΛΥΨΗΣ ΥΨΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ 1.Γενικά...55 2.Ανελκυστήρες προσώπων...56 2.1.Θάλαμοι ανελκυστήρων...57 2.2.Πόρτες...58 2.3.Χώρος μπροστά από τον ανελκυστήρα...59 2.4.Χειριστήρια...60 2.5.Ενδείξεις κίνησης και θέσης...61 2.6.Κίνηση ανελκυστήρα...61 2.7.Ασφάλεια ανελκυστήρων...62 3.Αναβατόρια...62 3.1.Αναβατόρια κατακόρυφης κίνησης...64 3.2.Αναβατόρια κλιμάκων...64 3.3.Ασφάλεια αναβατορίων...65 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6:KATOIKIA 1.Γενικά...66 2.Είσοδος...66 3.Οριζόντια κυκλοφορία...67 4.Δάπεδα...67 5.Παράθυρα-ΕξωστόθυρεςΕξώστες...68 6.Χώροι υγιεινής...69 7.Κουζίνες...71 8.Καθιστικά-Τραπεζαρίες...74 9.Υπνοδωμάτια...75 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...76 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια, σημειώνεται μια συνεχώς εξελισσόμενη προσπάθεια για εκπαίδευση και ανάπτυξη των ικανοτήτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες, με σκοπό την κοινωνική τους αποκατάσταση. 'Έτσι, την μακρά περίοδο απαισιοδοξίας, στην οποία ως καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των ατόμων αυτών θεωρούνταν η ιδρυματική πρόνοια, αντικατέστησε μια περίοδος αισιοδοξίας, στην οποία με κατάλληλη αγωγή και εκπαίδευση, γίνεται ολοένα και πιο εφικτή η οικονομική και κοινωνική ανεξαρτητοποίηση τους. 'Έτσι, από την εξόντωση και τη θανάτωση σε παλιότερες εποχές, την απομόνωση και την ιδρυματική προστασία, φτάσαμε σήμερα στην εποχή, που διεθνώς επιδιώκεται η ομαλοποίηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες, δηλαδή η παροχή συστηματικής βοήθειας, έτσι ώστε τα άτομα αυτά να ζήσουν αυτόνομα, όσο τους επιτρέπουν οι περιορισμένες ικανότητές τους, μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία με τους συνανθρώπους τους. Τα άτομα με αναπηρίες αποτελούν το 9,3% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Τα εμπόδια που συναντούν τα άτομα με αναπηρία σχετίζονται άμεσα με το είδος και την έκταση της αναπηρίας. Το είδος της αναπηρίας και τα συνεπακόλουθά της καθιστούν τα άτομα με αναπηρία μια ομάδα δίχως ομοιογένεια. Στα πλαίσια της προσπάθειας για την προώθηση της δυνατότητας αυτόνομης διακίνησης και διαβίωσης όλων των πολιτών, ιδιαίτερα των ατόμων με κινητικές δυσκολίες περιλαμβάνονται τα εξής στοιχεία προς μελέτη: 1. Ανθρωπομετρικά στοιχεία 2. Διαμόρφωση εξωτερικών χώρων κίνησης πεζών. 3. Ράμπες ατόμων και αμαξιδίων. 4. Η/Μ εγκαταστάσεις. 5. Χώροι υγιεινής. 6. Σήμανση. 7. Κλίμακες. 8. Κουφώματα. 9. Κατώφλια - Δάπεδα. 10. Καθιστικά, Τραπεζαρίες, Κουζίνες, Υπνοδωμάτια. 11. Πεζοδρόμια. 5

Με τις πληροφορίες αυτές, οι οποίες εφαρμόζονται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και σε κάθε άλλη χώρα που σέβεται τους πολίτες της και φροντίζει να τους παρέχει ίσες δυνατότητες και ευκαιρίες, δίνεται η δυνατότητα σε μια πολύ μεγάλη κατηγορία ατόμων να κινηθούν αυτόνομα στο δομημένο περιβάλλον, με όλες τις ευεργετικές επιπτώσεις που θα προκύψουν από αυτό, αλλά και σε όλους τους πολίτες να κινηθούν με μεγαλύτερη ασφάλεια και άνεση σε αυτό. Η αυτόνομη και ασφαλής διακίνηση και διαβίωση των εμποδιζόμενων ατόμων -που ανέρχονται σε ποσοστό 50% περίπου του συνολικού πληθυσμούεμποδίζεται από την δυσκολία που έχουν στην κίνηση, στην προσέγγιση, στην αντίληψη, στην επικοινωνία και την προσαρμογή, στην ακοή και την όραση. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως της αυτόνομης διακίνησης και διαβίωσης είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς, προσβάσιμου και φιλικού στον χρήστη περιβάλλοντος που βελτιώνει συνολικά την ποιότητα ζωής, επιτρέποντας σε όλους τους πολίτες να ζουν, να κινούνται και να χρησιμοποιούν άνετα και με ασφάλεια τα σπίτια τους, τους χώρους εργασίας, τους τόπους αναψυχής, τα καταστήματα και όλους τους υπαίθριους χώρους, συμμετέχοντας έτσι ενεργά και ισότιμα στις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες της σημερινής κοινωνίας. Οικονομικές επιπτώσεις της αυτόνομης διακίνησης και διαβίωσης των εμποδιζόμενων ατόμων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες Με την αυτόνομη και ασφαλή διακίνηση και διαβίωσή τους τα άτομα με ειδικές ανάγκες και γενικότερα τα εμποδιζόμενα άτομα αποπεριθωριοποιούνται, χρησιμοποιούν και αναπτύσσουν τα ταλέντα τους συμμετέχοντας ισότιμα σε όλες τις δραστηριότητες της ζωής, μειώνοντας την εξάρτησή τους από κάποιο άλλο άτομο. Σύμφωνα δε με μελέτη που έγινε το 1987 από τον Philip R. Oxley για το Αγγλικό Κοινοβούλιο, αν υλοποιηθεί και ολοκληρωθεί η αλυσίδα της αυτόνομης διακίνησης και μεταφοράς όλων ανεξαιρέτως των πολιτών -προσβάσιμα κτίρια, προσβάσιμοι ελεύθεροι χώροι, προσβάσιμα μεταφορικά μέσα- προκύπτουν διατομεακά οφέλη με μεταφορά δαπανών από τους τομείς υγείας και πρόνοιας στους τομείς υποδομών και μεταφορών (Centre for transport studies- Granfield Institute of Technology). Αναλυτικά υπολογίζεται ότι η αυτοδυναμία στη διαβίωση, διακίνηση και μεταφορά των εμποδιζόμενων ατόμων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες σημαίνει: Καλύτερη υγεία, με αποτέλεσμα λιγότερη εξάρτησή τους από την ιατρική περίθαλψη. Ψυχική υγεία, με αποτέλεσμα τη μείωση της εξάρτησής τους από άλλο άτομο, το οποίο αποδεσμευόμενο γίνεται παραγωγικό. 6

Αυξημένες προοπτικές απασχόλησης τους, με αποτέλεσμα τη μείωση των αναπηρικών συντάξεων. Δυνατότητα στο ανάπηρο άτομο ή τον ηλικιωμένο να ζει από σπίτι του αντί να καταφεύγει σε ειδικά ιδρύματα ή και νοσοκομεία υψηλού, ημερήσιου κόστους. Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στους τομείς υποδομών και μεταφορών. α/α Ηλικίες Ποσοστό επί του συνολικού πληθυσμού 1. 0-4 ετών Συνοδοί Μερικό σύνολο 5.50% 5.50% 11% Χαρακτηριστικά ομάδας Κίνηση - μετακίνηση κατά κανόνα με παιδικό αμαξίδιο ή με τα πόδια και πάντα με την συνοδεία ενήλικα. Στα βρέφη ή νήπια που κινούνται σε αμαξίδιο δημιουργείται αίσθημα ανασφάλειας και αγωνίας κατά την ανάβαση και κατάβαση σκαλοπατιών και ρείθρων πεζοδρομίων, καθώς επίσης και κατά την κυκλοφορία σε κακώς συντηρημένα πεζοδρόμια (προεξοχές, λακκούβες, εμπόδια). Αστάθεια κατά το βάδισμα και μειωμένη αίσθηση κινδύνου χαρακτηρίζουν τα μεγαλύτερα νήπια. Εμπόδια, ανισοσταθμίες και μικρού πλάτους οδεύσεις επιβαρύνουν τους συνοδούς που αφενός καταβάλλουν Απαιτήσεις για αυτόνομη και ασφαλή διακίνηση της Ομάδας Απαραίτητα μεγαλύτερα πλάτη και καλύτερη ποιότητα οδεύσεων ελεύθερων από κάθε μορφής εμπόδια, επίπεδα αντιολισθηρά δάπεδα χωρίς προεξοχές και κενά, ανελκυστήρες μεγαλυτέρων διαστάσεων, αποφυγή ύπαρξης βαθμίδων. Η μη λήψη των κατάλληλων μέτρων οδηγεί σε αδυναμία κίνησης μέσα στο δομημένο περιβάλλον και κατά συνέπεια σε μερικό αποκλεισμό. 7

μεγαλύτερη μυϊκή δύναμη ή και ακροβατούν και αφετέρου αντιμετωπίζουν συνεχείς κινδύνους πρόκλησης ατυχημάτων. 2. 5-9 ετών 6.40 % Απροσεξία και μειωμένη αίσθηση του κινδύνου, αστάθεια κατά το βάδισμα, μειωμένη αντίληψη του χώρου. Συνοδεύονται συνήθως από ενήλικα Απαραίτητα μεγαλύτερα πλάτη και καλύτερη ποιότητα οδεύσεων ελεύθερων από κάθε μορφής εμπόδια, επίπεδα αντιολισθηρά δάπεδα χωρίς προεξοχές, ανελκυστήρες μεγαλύτερων διαστάσεων, αποφυγή ύπαρξης μεμονωμένων βαθμίδων, κατάλληλη σήμανση εύκολα αντιληπτή, λήψη ειδικών μέτρων κατά τον σχεδιασμό (πχ. στηθαία και κιγκλιδώματα σωστά διαμορφωμένα και σε κατάλληλα ύψη, σωστά σχεδιασμένες κλίμακες και ράμπες κλπ). Έλλειψη σωστού σχεδιασμού οδηγεί τα άτομα αυτά σε μερικό αποκλεισμό από το δομημένο περιβάλλον, πολλαπλασιάζοντας 8

3. 60-74 14.00 % Σταδιακή εξασθένηση των αντανακλαστικών, των αισθήσεων και της κινητικότητας. Συχνή χρήση βοηθημάτων. τον καθημερινό αριθμό ατυχημάτων. Απαραίτητα - λόγω των βοηθημάτωνμεγαλύτερα πλάτη και καλύτερη ποιότητα οδεύσεων ελεύθερων από κάθε μορφής εμπόδια, ομαλά ει δυνατόν επίπεδα και αντιολισθηρά δάπεδα χωρίς προεξοχές και κενά, ανελκυστήρες μεγαλύτερων διαστάσεων, αναβατόρια και ράμπες αντί βαθμίδων και μάλιστα μεμονωμένων, κατάλληλη σήμανση εύκολα αντιληπτή - ει δυνατόν χρήση και ακουστικής σήμανσης -, λήψη ειδικών μέτρων κατά τον σχεδιασμό (πχ. στηθαία και κιγκλιδώματα σωστά διαμορφωμένα και σε κατάλληλα ύψη, σωστά σχεδιασμένες ράμπες, καθιστικά σε χώρους διέλευσης πεζών κλπ). Μη λήψη των κατάλληλων μέτρων οδηγεί τα άτομα αυτά των νεότερων ηλικιών σε μερικό 9

4. 75 - άνω 6.00 % Επιδείνωση της εξασθένησης των αντανακλαστικών, των αισθήσεων και της κινητικότητας. αποκλεισμό, ενώ τους μεγαλύτερους σε πλήρη αποκλεισμό από το δομημένο περιβάλλον. Επιβεβλημένη ακόμη περισσότερο η λήψη των προαναφερόμενων μέτρων. ΜΕΡΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ Στα παραπάνω ποσοστά πρέπει να προστεθούν: 37.4% Πέραν της χρήσης βοηθημάτων, συχνή η απαραίτητη ύπαρξη συνοδού. Αίσθημα ανασφάλειας, μειωμένη κινητικότητα Μη λήψη των κατάλληλων μέτρων οδηγεί σταδιακά σε πλήρη αποκλεισμό των ατόμων αυτών από το δομημένο περιβάλλον και συνεχή παραμονή τους στο σπίτι ή ακόμα και στο κρεβάτι. Απαραίτητη η καλύτερη ποιότητα οδεύσεων ελεύθερων από κάθε μορφής εμπόδια, επίπεδα αντιολισθηρά δάπεδα, ανελκυστήρες, αναβατόρια και ράμπες αντί βαθμίδων και μάλιστα μεμονωμένων, κατάλληλη σήμανση εύκολα αντιληπτή. έγκυες 1.50% Μη λήψη των 10

ανάπηροι 9.30% Μόνιμη χρήση βοηθημάτων συχνά αμαξιδίου, συνήθως παρουσία συνοδού. κατάλληλων μέτρων οδηγεί τα άτομα αυτά σε μερικό αποκλεισμό από το δομημένο περιβάλλον. Απαραίτητα - λόγω των βοηθημάτωνμεγαλύτερα πλάτη και καλύτερη ποιότητα οδεύσεων ελεύθερων από κάθε μορφής εμπόδια, ομαλά, επίπεδα και αντιολισθηρά δάπεδα χωρίς προεξοχές και κενά, ανελκυστήρες μεγαλύτερων διαστάσεων με κατάλληλη σήμανση, αναβατόρια και ράμπες αντί βαθμίδων, κατάλληλη σήμανση χώρων εύκολα αντιληπτή - ει δυνατόν χρήση και ακουστικής σήμανσης -, λήψη ειδικών μέτρων κατά τον σχεδιασμό (πχ. στηθαία και κιγκλιδώματα σωστά διαμορφωμένα και σε κατάλληλα ύψη, σωστά σχεδιασμένες ράμπες, χώροι ανάπαυσης και ελιγμών σε χώρους διέλευσης πεζών, ειδικά διαμορφωμένοι 11

χώροι υγιεινής κλπ). Μη λήψη των κατάλληλων μέτρων οδηγεί τα άτομα αυτά σε πλήρη αποκλεισμό από το δομημένο περιβάλλον και εγκλεισμό τους στο σπίτι. ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 48.20% ΠΛΗΡΩΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΟΙ 27% ΜΕΡΙΚΩΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΟΙ 22% Το γενικό σύνολο πρέπει να υπερβαίνει το 50%, διότι δεν έχει ληφθεί υπ ' όψη -λόγω έλλειψης στατιστικών στοιχείων- ο ενεργός πληθυσμός που οδηγεί κάθε είδους αμαξίδιο μεταφοράς, αποσκευές ή κάθε είδους φορτίο (πχ μετακομίσεις), τα άτομα με ασυνήθεις διαστάσεις, τα άτομα με προσωρινή ανικανότητα λόγω τραυματισμού, οι ασθενείς σε ανάρρωση, τα εξαρτημένα άτομα από διάφορες ουσίες κλπ. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι σύμφωνα με διεθνείς διαπιστώσεις βάσει των στατιστικών στοιχείων των ατυχημάτων ένα άτομο στα τέσσερα παθαίνει μια φορά στη ζωή του ατύχημα. Σύμφωνα δε με τις προβλέψεις της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας στην επόμενη εικοσαετία οι ηλικίες άνω των 64 ετών θα παρουσιάσουν μία αύξηση της τάξεως του 40-50%. Ωστόσο, παρόλες τις προσπάθειες που βρίσκονται σε εξέλιξη γύρω από την βελτίωση του τρόπου ζωής των ατόμων με ειδικές ανάγκες και την πλήρη ενσωμάτωσή τους στο κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο, συχνά η πραγματικότητα των ατόμων αυτών είναι πολύ διαφορετική. Οι νομοθετικές αλλαγές που έχουν επέλθει, οι εκπαιδευτικές εξελίξεις και οι διευκολύνσεις που παρέχονται στα άτομα αυτά δεν έχουν μπορέσει ακόμα να αλλάξουν την νοοτροπία των απλών ανθρώπων, οι οποίοι πολύ συχνά, λόγω ελλιπούς ενημέρωσης και απουσίας ερεθισμάτων, που θα τους ευαισθητοποιήσουν γύρω από αυτό το θέμα, διατηρούν μια στρεβλή εικόνα για άτομα με ειδικές ανάγκες. 12

Ως αποτέλεσμα επέρχεται η περιθωριοποίηση, ο στιγματισμός τους και η αίσθηση ότι δεν έχουν την δυνατότητα να διαδραματίσουν κανένα σημαντικό ρόλο στον σύγχρονο αστικό τρόπο ζωής. Αυτή ίσως να είναι και η σημαντικότερη πτυχή των προβλημάτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες, καθώς η αλλαγή της νοοτροπίας όλων μας θα επιφέρει γενικότερες αλλαγές και σε πρακτικά θέματα της καθημερινότητάς τους. Είναι λοιπόν προφανές πως μια τέτοια αλλαγή νοοτροπίας είναι δεν είναι μόνο υπόθεση του κράτους και των θεσμών αλλά περισσότερο είναι υποχρέωση όλων μας, μια αλλαγή που θα συμβάλλει όχι μόνο στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με ειδικές ανάγκες, αλλά και στην γενικότερη προαγωγή και καταξίωση της κοινωνίας μας. Οι εργονομικές οδηγίες, που καταγράφονται στα επόμενα κεφάλαια, δεν έχουν στατική μορφή, στόχος είναι η αμφίδρομη πληροφόρηση, ενημέρωση και βελτίωσή τους με τη βοήθεια όλων εκείνων που τις εφαρμόζουν και τις αξιοποιούν: των μελετητών, των επιβλεπόντων, των κατασκευαστών και των χρηστών. Συγκεκριμένα στις σελίδες που ακολουθούν διαπραγματεύεται το θέμα της εύκολης διαβίωσης και διακίνησης των εμποδιζόμενων ατόμων στους χώρους κατοικίας τους και στον γύρω εξωτερικό χώρο αυτής, που επιτυγχάνεται με την μελέτη και τον εργονομικό σχεδιασμό των χώρων αυτών. Έτσι οι ιδιωτικές κατοικίες γίνονται εύχρηστες και φιλικές στους χρήστες τους, σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, συμβάλλοντας επιπλέον στη διατήρηση του οικογενειακού ιστού (κατοικία εστία) και του κοινωνικού ιστού, με την ευχέρεια κοινωνικής ζώσας επικοινωνίας. 13

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας προσδιορίζεται η έννοια των εμποδιζόμενων ατόμων και των ατόμων με αναπηρία και παρέχεται μια λεπτομερής περιγραφή των χώρων (διαστάσεις, σημεία, κτλ.) όπου όταν ενδεχομένως βρεθούν τα άτομα αυτά, να διευκολύνονται στις εκάστοτε κινήσεις τους. Το δεύτερο κεφάλαιο περιλαμβάνει την περιγραφή των εργονομικά σχεδιασμένων εξωτερικών χώρων κατοικίας για άτομα με ειδικές ανάγκες και πιο συγκεκριμένα των πεζοδρομίων και των χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων. Ακολούθως στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται λεπτομερώς και με σχεδιαγράμματα, ο σχεδιασμός ραμπών ατόμων και αμαξιδίων ώστε να επιτυγχάνεται η εργονομική χρήση αυτών και να διευκολύνεται η πρόσβαση των εμποδιζόμενων ατόμων στο χώρο κατοικίας ή στη μετακίνησή τους μέσα σ αυτή. Ο σχεδιασμός των κλιμάκων που πιθανώς βρίσκονται στο εσωτερικό της κατοικίας αλλά και σε σημεία έξω από αυτή, μελετάται στο τέταρτο κεφάλαιο της εργασίας. Στο επόμενο κεφάλαιο αναλύεται ο σχεδιασμός και η εργονομία των ανελκυστήρων και των αναβατορίων της κατοικίας των εμποδιζόμενων ατόμων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Γίνεται σαφής η αναγκαιότητα του σχεδιασμού αυτού ώστε τα άτομα αυτά να κινούνται άνετα και με ασφάλεια από το ένα επίπεδο της κατοικίας στο άλλο (αν πρόκειται για πολυκατοικία ή μονοκατοικία με δύο ή περισσότερους ορόφους). Τέλος, στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζεται ο σχεδιασμός όλων των εσωτερικών χώρων της κατοικίας ώστε αυτός να εξυπηρετεί τους χρήστες με ειδικές ανάγκες( κουζίνες, χώροι υγιεινής, τραπεζαρίες, υπνοδωμάτια, κτλ.)..σε όλα τα κεφάλαια παρατίθενται συνοδευτικά σχεδιαγράμματα με την ακριβή διαστασιολόγηση των περιγραφόμενων χώρων (αποστάσεις, περιθώρια, κτλ.). 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΑΝΘΡΩΠΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1. ΓΕΝΙΚΑ Μέχρι πρόσφατα, η ανθρωπομετρία για το σχεδιασμό βασιζόταν στις διαστάσεις και δυνατότητες ενός νέου και υγιή άνδρα, στην αυγή της ρώμης του. Έτσι αποκλείονταν κάποιες ομάδες πολιτών κατά παράβαση των αρχών της ισονομίας και της ισοπολιτείας. Στα σημερινά πλαίσια του «καθολικού σχεδιασμού για όλους» έχει πλέον αρχίσει να χρησιμοποιείται ως πρότυπο ανθρωπομετρίας, ο χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου. Είναι βέβαιο πως, ότι είναι προσβάσιμο και μπορεί με ασφάλεια να χρησιμοποιηθεί από το χρήστη αναπηρικού αμαξιδίου, εξυπηρετεί κατά τον καλύτερο τρόπο οιονδήποτε άλλο πολίτη, σε όλα τα στάδια της ζωής του. Με την αυτόνομη διακίνηση και διαβίωσή τους τα άτομα με ειδικές ανάγκες και γενικότερα τα εμποδιζόμενα άτομα αποπεριθωριοποιούνται, χρησιμοποιούν και αναπτύσσουν τα ταλέντα τους συμμετέχοντας ισότιμα σε όλες τις δραστηριότητες της ζωής, μειώνοντας την εξάρτησή τους από κάποιο άλλο άτομο που στη συνέχεια αποδεσμευόμενο γίνεται πιο παραγωγικό. Προσδιορίζοντας τον όρο άτομα με ειδικές ανάγκες αναφερόμαστε στα άτομα που έχουν μόνιμες ή προσωρινές βλάβες, ανικανότητες, αδυναμίες, αναπηρίες ή συνδυασμό των παραπάνω, που προέρχονται από φυσική, ψυχική ή νοητική ανεπάρκεια. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες ανήκουν στην κατηγορία των εμποδιζόμενων ατόμων, στην οποία ανήκουν επίσης τα άτομα με μειωμένες ικανότητες δηλαδή τα άτομα της τρίτης και τέταρτης ηλικίας, οι έγκυες, τα προεφηβικά άτομα, τα άτομα με ασυνήθεις σωματικές διαστάσεις, οι εθισμένοι σε βλαβερές ουσίες, όσοι χρησιμοποιούν ή οδηγούν οιουδήποτε τύπου αμαξίδιο, όσοι μεταφέρουν βάρη κλπ. Οι οδηγίες έχουν στόχο πρώτον να καταργήσουν τους αρχιτεκτονικούς φραγμούς και οτιδήποτε εμποδίζει την αυτόνομη διακίνηση και διαβίωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες -και γενικότερα των εμποδιζόμενων ατόμων- μέσα στα κτίρια ή στους υπαίθριους χώρους (όπως σκαλοπάτια, δάπεδα με απότομες κλίσεις, χώροι πολύ μικρών διαστάσεων κλπ). Δεύτερον κάνουν το δομημένο περιβάλλον φιλικό, προσεγγίσιμο και ασφαλές για όλες τις κατηγορίες των χρηστών -με την χρήση πχ. δαπέδων με ομαλές κλίσεις και χωρίς σκαλοπάτια, μηχανικών μέσων, κατάλληλης σήμανσης, προσιτών και εύκολων στη χρήση μηχανισμών χειρισμού (όπως πλήκτρα στους ανελκυστήρες σε κατάλληλα ύψη προσιτά σε όλους κλπ), άνετων και χωρίς κινδύνους χώρων κλπ- διευκολύνοντας έτσι την αυτόνομη διακίνηση και διαβίωση όλων των χρηστών. Οι οδηγίες αυτές βοηθούν στον σχεδιασμό εξοπλισμού και αντικειμένων. Τα κτίρια και οι υπαίθριοι χώροι που είναι προσιτοί και προσπελάσιμοι από τα εμποδιζόμενα γενικά άτομα είναι και για το σύνολο των χρηστών πιο εύχρηστοι, πιο άνετοι, πιο ευχάριστοι και με λιγότερους κινδύνους. 15

2. ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ 2.1. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Άτομα με ειδικές ανάγκες - όπως αναφέρθηκε παραπάνω- είναι τα άτομα που έχουν μόνιμες ή προσωρινές βλάβες, ανικανότητες, αδυναμίες, αναπηρίες ή συνδυασμό των παραπάνω, που προέρχονται από φυσική, ψυχική ή νοητική ανεπάρκεια. Άτομα με μόνιμη ανικανότητα είναι οι κινητικοί ανάπηροι, οι τυφλοί και γενικά οι αμβλύωπες, οι κωφοί, όσοι έχουν δυσκολία στην αντίληψη, την επικοινωνία και την προσαρμογή και οι ασθενείς από αρτηριοσκλήρυνση, επιληψία, ανεπάρκεια νεφρού, ρευματικές παθήσεις, καρδιοπάθειες κλπ. Άτομα με παροδική ανικανότητα μπορεί να είναι τραυματίες, παροδικά ασθενείς κλπ. 2.2. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Η αυτόνομη διακίνηση και διαβίωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες εμποδίζεται από την δυσκολία που έχουν στην κίνηση, στην προσέγγιση, στην αντίληψη, στην επικοινωνία και την προσαρμογή, στην ακοή και στην όραση. Προσπαθούν να ξεπεράσουν την φυσική τους ανεπάρκεια με βοηθητικά μέσα, όπως μπαστούνια, περπατίστρες, αναπηρικά αμαξίδια κλπ και το επιτυγχάνουν όταν δεν εμποδίζονται από σκαλοπάτια ή δάπεδα με απότομες κλίσεις, από στενούς χώρους κλπ. Διευκολύνονται με την πρόβλεψη δαπέδων απαλών κλίσεων και χωρίς σκαλοπάτια, μηχανικών μέσων για την κάλυψη υψομετρικών διαφορών, κατάλληλης ευκολονόητης σήμανσης, εύκολων και προσιτών μηχανισμών χειρισμού, άνετων και ακίνδυνων χώρων. Τα άτομα με δυσκολία στην κίνηση είναι τα άτομα με αδύνατα ή παράλυτα μέλη, με δυσκαμψία ή σχετική έλλειψη μέλους ή όλων των μελών του σώματος, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα, οι προσωρινά τραυματισμένοι κλπ. Τα άτομα αυτά έχουν αργότερους ρυθμούς στην κίνηση και για να μετακινηθούν χρησιμοποιούν βοηθητικά μέσα (αναπηρικό αμαξίδιο, περπατίστρες, πατερίτσες, μπαστούνια κλπ). Έτσι μετακινούνται άνετα σε χώρους που έχουν ελάχιστες διαστάσεις όπως φαίνεται στα παρακάτω σχήματα 1-5 και στο σχήμα 6, έχουν αντιολισθηρά δάπεδα με κλίση ίση ή μικρότερη του 5% χωρίς σκαλοπάτια και παγίδες (βλ. Σχ. 7 και 8), που δεν εγκυμονούν κινδύνους και φέρουν κατάλληλους διπλούς και συνεχείς χειρολισθήρες σε κατάλληλα ύψη και θέσεις ( βλ. Σχ. 9) Σχ.1 16

Σχ.2 Σχ.3 Σχ. 4 17

Σχ. 5 Σχ. 1-5: Ελάχιστα πλάτη όδευσης Σχ. 6: Απαιτούμενος χώρος στροφής αμαξιδίου Σχ. 7. Ελεύθερο ύψος όδευσης 18

Σχ. 8. Ανεκτές ανωμαλίες δαπέδου Σχ.9. Χειρολισθήρες Τα άτομα με δυσκολία στην όραση βλέπουν λίγο ή καθόλου. Για την αυτόνομη μετακίνησή τους κάνουν χρήση μπαστουνιού ή ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων. Διακινούνται άνετα σε χώρους που έχουν διαστάσεις όπως φαίνεται στην εικόνα 10 και επειδή αναγνωρίζουν τον χώρο με τα άκρα και την ακοή διευκολύνονται από κατευθυντήριους οδηγούς στο δάπεδο διαφορετικής υφής και έντονης χρωματικής αντίθεσης από τα υπόλοιπα στοιχεία, ειδικούς χειρολισθήρες με αρχή και τέλος, πινακίδες με το σύστημα BRAILLE σε κατάλληλο ύψος τοποθετημένες, δάπεδα μη ηχοαπορροφητικά για να αναγνωρίζουν τους άλλους από τον βηματισμό τους, ευκρινή ηχητική σήμανση και χώρους που να μην δημιουργούν αντήχηση. Ο θόρυβος είναι η ομίχλη για τους τυφλούς. Επειδή τα άτομα αυτά δεν βλέπουν, οι χώροι στους οποίους 19

κινούνται θα πρέπει να είναι ελεύθεροι εμποδίων και να μην κρύβουν παγίδες, όπως προεξέχοντα στοιχεία σε ύψος μικρότερο των 2.20μ χωρίς προβολική επισήμανση στο δάπεδο -πχ κάδοι απορριμμάτων σε κολώνες, χαμηλά οδικά σήματα-, ALLER-RETOUR ή ανοιγόμενες πόρτες, εύθραυστα τζάμια κλπ. Ο φωτισμός των χώρων πρέπει να είναι άπλετος χωρίς έντονες αντιθέσεις, διότι όσοι βλέπουν λίγο θαμπώνονται εύκολα. Σχ. 10. Διαστάσεις απαιτούμενες για τυφλούς Η διακίνηση των ατόμων με δυσκολία στην ακοή διευκολύνεται με την ύπαρξη έντονης και ευκρινούς σήμανσης. Ο άπλετος φωτισμός των χώρων εξασφαλίζει την καλή επικοινωνία των ατόμων με προβλήματα στην ακοή, δεδομένου ότι τους επιτρέπει να διαβάζουν τα χείλη του ομιλητού ή να επικοινωνούν με την νοηματική γλώσσα (γλώσσα των χεριών). Στην κατηγορία ατόμων με δυσκολία στην αντίληψη και την επικοινωνία ανήκουν τα άτομα: με μόνιμα μειωμένη αντίληψη, π.χ. άτομα με διάφορες ψυχικές ή οργανικές παθήσεις, με παροδικά μειωμένη αντίληψη, πχ ηλικιωμένοι, παιδιά, αφηρημένοι, μεθυσμένοι, ναρκομανείς, κουρασμένοι κλπ. Τα άτομα αυτά έχουν περιορισμένη επαφή με το περιβάλλον και τα γύρω αντικείμενα, αδυνατούν να δράσουν αυτόνομα ή και ακόμα να αντιδράσουν στα εμπόδια ή τους κινδύνους. Η απλοποίηση των χώρων διακίνησης, η χρήση σημάνσεων με ενδείξεις με χρωματικές αντιθέσεις, τα έντονα ηχητικά σήματα βελτιώνουν την σχέση των ατόμων αυτών με το περιβάλλον. 20

3. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ - ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ 3.1. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΚΙΝΗΣΗΣ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗΣ Σημαντικός παράγοντας στην προσπέλαση και χρήση του δομημένου περιβάλλοντος από εμποδιζόμενα άτομα -και κατ' επέκταση από όλους- είναι η ασφάλεια που παρέχεται τόσο από τον σχεδιασμό όσο και από τα χρησιμοποιούμενα υλικά και τον τρόπο κατασκευής. Σχ. 11 Σχ. 12 Σχ. 11-12.Ύψος καθίσματος και πάγκου εργασίας Πιο συγκεκριμένα: 1. Η κλίση σε σχέση με την απόσταση του διαμορφωμένου δαπέδου, αποτελούν βασική προϋπόθεση για την αυτόνομη διακίνηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες και των εμποδιζόμενων ατόμων γενικότερα. 2. Η ολισθηρότητα του δαπέδου, σε συνάρτηση με την υφή του υλικού όσο 21

και με το ανάγλυφο της επιφάνειάς του, είναι μια άλλη παράμετρος της δυνατότητας κίνησης που πρέπει να εξετάζεται σοβαρά. 3. Απαραίτητος είναι επίσης ο σωστός σχεδιασμός των δαπέδων με αποφυγή των σημείων εκτροπής του αναπηρικού αμαξιδίου, αλλά και των άλλων βοηθημάτων (πατερίτσες, περπατίστρες κλπ), ή της πρόσκρουσής τους σε εμπόδια. 4. Εξίσου αναγκαία είναι η αποφυγή αρμών διαμόρφωσης δαπέδου σε τέτοιο μέγεθος που να δημιουργεί κραδασμούς στην κίνηση των αμαξιδίων ή ανατροπές κατά το βάδισμα των εμποδιζόμενων γενικά ατόμων. 5. Η διαστασιολόγηση των σημείων εισόδου - εξόδου είναι αυτή που καθορίζει την ακτίνα αυτόνομης διακίνησης και το μέγεθος δραστηριοποίησης των εμποδιζόμενων ατόμων, χαρακτηρίζοντας προσπελάσιμο ή μη κάποιο χώρο. Επομένως είναι απαραίτητος ο σωστός σχεδιασμός των σημείων εισόδου - εξόδου ώστε αυτά να εξυπηρετούν όλους τους χρήστες του δομημένου περιβάλλοντος. 6. Προσπελάσιμα - οριζοντίως και κατακορύφως, σε όλα τα επίπεδαεπιβάλλεται να κατασκευάζονται όλα τα κτίρια που χρησιμοποιούνται από κοινό, όπου ένα εμποδιζόμενο άτομο μπορεί να φθάσει είτε ως επισκέπτης είτε ως εργαζόμενος. Τα κτίρια κατοικίας πρέπει να κατασκευάζονται προσαρμόσιμα ή - προκειμένου για υφιστάμενα - να μετατρέπονται σε προσπελάσιμα από εμποδιζόμενο άτομο, εφόσον αυτό κατοικεί εκεί. 7. Είσοδοι σχεδόν συνεπίπεδοι με τον περιβάλλοντα χώρο ή σε αντίθετη περίπτωση συνδεόμενες με αυτόν με κεκλιμένα επίπεδα κλίσης μέχρι 5% και πλάτους τουλάχιστον 1,30μ και σε σύνδεση πάντα με την στάθμη του ανελκυστήρα, θύρες με επάλληλα φύλλα συρόμενα και θύρες με πλάτος τουλάχιστον 90εκ - από κάσα σε κάσα - φέρουσες διαφανή φεγγίτη που διευκολύνει τον έλεγχο της κίνησης πίσω από την θύρα, κατάλληλες χειρολαβές, ανεμοφράκτες και πλατύσκαλα με τουλάχιστον 1,50μ μεταξύ θύρας και απέναντι επιφάνειας, διακόπτες κλήσεως τοποθετημένοι σε ζώνη υψών μεταξύ 90 και 120εκ και ένα τουλάχιστον WC ειδικά διαμορφωμένο για την εξυπηρέτηση των εμποδιζόμενων ατόμων, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την προσπελασιμότητα οποιουδήποτε κτιρίου από ένα εμποδιζόμενο άτομο. 3.2. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ - ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ Η τοποθέτηση των κατάλληλων μηχανισμών χειρισμού ( χειριστήρια εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, κουμπιά κλήσεως, διακόπτες, ρευματοδότες και χειρολαβές ) πρέπει να γίνεται σε σημεία και ύψη προσιτά από όλους (βλ. Σχ. 13) και στα ίδια πάντα σταθερά σημεία για όλες τις περιπτώσεις, πχ οι διακόπτες για το φως στα δεξιά των ανοιγμάτων και κοντά στην κάσα της πόρτας, τα κουμπιά κλήσεως των ανελκυστήρων σε ύψος προσιτό στους χρήστες αμαξιδίων, τα κουμπιά των ανελκυστήρων με ανάγλυφη σήμανση για τους τυφλούς. 22

Σχ. 13. Ζώνη τοποθέτησης μηχανισμών χειρισμού Σχ. 14. Δυνατότητα προσέγγισης καθ' ύψος Τα ερμάρια πρέπει να κατασκευάζονται έτσι ώστε να είναι προσεγγίσιμα και εύχρηστα από τα άτομα με ειδικές ανάγκες ( αβαθή ερμάρια, ράφια συρόμενα προς τα έξω, κάτω θυρόφυλλα συρόμενα επάλληλα κλπ, ( βλ. Σχ. 14). Η προστασία των διαφόρων σημείων που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό, έγκαυμα ή ηλεκτροπληξία των εμποδιζόμενων γενικά ατόμων ( σωλήνες ύδρευσης ζεστού νερού, πρίζες, εστίες κουζίνας κλπ) είναι απαραίτητη. Εξίσου απαραίτητη είναι η προστασία με κιγκλιδώματα κατάλληλης μορφής και ύψους των εμποδιζόμενων ατόμων στους εξώστες, τις ανοικτές δεξαμενές και πισίνες κτλ. 23

Σχ. 15. Δυνατότητα ανάρτησης 3.3. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΟΡΑΣΗΣ Η διαφοροποίηση της ηχητικής των διαφόρων υλικών είναι απαραίτητη για την καθοδήγηση των ατόμων με προβλήματα στην όραση, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ηχητικής σήμανσης. Για την εύκολη και ασφαλή διακίνηση των χρηστών αμαξιδίων πρέπει να εξασφαλίζεται οπτικό πεδίο χωρίς σκοτεινές περιοχές. Τα χρώματα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα σύγχυσης λόγω αχρωματοψίας. Η καλύτερη αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων είναι ο συνδυασμός των χρωματικών ενδείξεων με κείμενο ή πικτογράφημα. Σχ. 16. Δυνατότητα όρασης σε όρθια στάση 24

Σχ. 17. Δυνατότητα όρασης σε καθιστή στάση 25

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΙΝΗΣΗΣ ΠΕΖΩΝ 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΟΥ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ Ως πεζοδρόμια ορίζονται τα υπερυψωμένα ή μη ερείσματα αστικής οδού, που προορίζονται για την συνεχή, ασφαλή και χωρίς εμπόδια κυκλοφορία των πεζών και των εμποδιζόμενων ατόμων. Στο σύγγραμμα αυτό μας ενδιαφέρουν οι ιδιότητες αυτές κατασκευής των πεζοδρομίων που καθιστούν ευκολότερη τη μετακίνηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες κατά την είσοδο και έξοδό τους από την κατοικία που διαμένουν. Σχ. 18. Πλάτος πεζοδρομίου 1.2. ΠΛΑΤΟΣ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΟΥ Ως πλάτος πεζοδρομίου ορίζεται η απόσταση από την ρυμοτομική γραμμή μέχρι την ακμή του κρασπέδου. Ελάχιστο πλάτος πεζοδρομίου ορίζονται τα 2.05μ, στα οποία περιλαμβάνονται 0.20μ για αρχιτεκτονικές προεξοχές, 1.50μ για ελεύθερη ζώνη όδευσης πεζών και 0.35μ για την τοποθέτηση πινακίδων σήμανσης, προστατευτικών κιγκλιδωμάτων και την κατασκευή κρασπέδου. 26

Ως ελεύθερη ζώνη όδευσης πεζών ορίζεται το απαραίτητο ελάχιστο πλάτος της επιφάνειας του πεζοδρομίου, που χρησιμοποιείται για την συνεχή, ασφαλή και ανεμπόδιστη κυκλοφορία κάθε κατηγορίας χρηστών. Απαραίτητο ελάχιστο πλάτος της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών ορίζεται το 1.50μ, διάσταση που απαιτείται κατ' ελάχιστον για την άνετη διασταύρωση πεζού με χρήστη ή οδηγό αμαξιδίου οποιασδήποτε μορφής (αναπηρικό, παιδικό, αγοράς κλπ) ή με μεταφορέα πακέτων. Ως ελεύθερο ύψος όδευσης πεζών ορίζεται το ελάχιστο πραγματικό ύψος στην ελεύθερη ζώνη όδευσης για την απρόσκοπτη κίνηση των πεζών και ορίζεται ίσο με 2.20μ. Ως οδηγός όδευσης τυφλών ορίζεται λωρίδα της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών, διαφορετικής υφής και χρώματος από το δάπεδό της, που αποβλέπει στην καθοδήγηση και ασφαλή διακίνηση των ατόμων με προβλήματα στην όραση. Κατασκευάζεται σε απόσταση 0.50μ κατ' ελάχιστον από την ρυμοτομική γραμμή εντός της ελεύθερης ζώνης όδευσης, με πλάτος 0,30 μέχρι 0.40μ. Σχ. 19. Ελεύθερο ύψος όδευσης Oι παραπάνω διαστάσεις θεωρούνται και οι ελάχιστες επιθυμητές για νεοσχεδιαζόμενα πολεοδομικά συγκροτήματα και νέα ρυμοτομικά. Στην περίπτωση όμως υφιστάμενων ρυμοτομικών προτείνονται τα παρακάτω, σχετικά με το ελάχιστο πλάτος των πεζοδρομίων: 1. για δρόμους πλάτους άνω των 12.00μ, ελάχιστο πλάτος πεζοδρομίου 2.05μ 27