ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2.1. «Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης και περιγραφή τύπων αστικών περιβάλλοντων νησιωτικών περιοχών: η περιοχή του Δήμου Αγίου Νικολάου»

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2.1 «Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης και περιγραφή τύπων αστικών περιβάλλοντων νησιωτικών περιοχών: η περιοχή του Δήμου Αγίου Νικολάου» ΔΙΑΥΛΟΣ «Δημιουργία και αξιολόγηση ενιαίας μεθοδολογίας σχεδιασμού και ανάπτυξης συστημάτων ευφυών μεταφορών (ΣΕΜ) για νησιωτικές πόλεις μεσαίου μεγέθους» ΚΩΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΟΥ: Κ1_03_09 Διάρκεια Έργου: 1 Ιουλίου 2011 31 Ιουλίου 2013 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4 1.1 Αντικείμενο και σκοποί του Έργου ΔΙΑΥΛΟΣ 4 1.2 Μεθοδολογία 6 1.3 Περιεχόμενο και διάρθρωση της μελέτης 7 2 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 8 2.1 Βασικά γεωγραφικά και διοικητικά χαρακτηριστικά 8 2.2 Περιβαλλοντικοί & πολιτιστικοί πόροι 11 3 ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ 17 3.1 Οικονομικοί παράγοντες ΑΕΠ κατά κεφαλή σε ευρώ 17 3.2 Απασχόληση και Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός 17 3.3 Τουριστική κίνηση 18 4 ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΔΙΚΤΥΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 24 4.1 Οδικό δίκτυο δίκτυο συγκοινωνιών 24 4.2 Μεταφορές Μετακινήσεις 26 4.3 Μετακινήσεις δημοτικών οχημάτων 29 4.4 Φορείς που εμπλέκονται στο σύστημα χερσαίων μεταφορών του Δήμου 30 4.5 Ανάγκες των παρόχων και των χρηστών 33 2

5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ 41 5.1 Τα κυριότερα προβλήματα στο σύστημα συγκοινωνιών του Δήμου 44 6 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ 46 7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 51 3

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Αντικείμενο και σκοποί του Έργου ΔΙΑΥΛΟΣ Το Έργο ΔΙΑΥΛΟΣ : «Δημιουργία και αξιολόγηση ενιαίας μεθοδολογίας σχεδιασμού και ανάπτυξης συστημάτων ευφυών μεταφορών (ΣΕΜ) για νησιωτικές πόλεις μεσαίου μεγέθους» συγχρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας «Ελλάδα Κύπρος 2007 2013», και είναι ενταγμένο στον Άξονα Προτεραιότητας 3: Προσβασιμότητα και Ασφάλεια Περιοχής, και τον Ειδικό Στόχο 3.2 Βελτίωση μεταφορέων και επικοινωνιών (πύλες εισόδου). Έχει συνολική διάρκεια 24 μήνες (Ιούλιος 2011 έως Ιούλιος 2013) και αφορά στην εισαγωγή ΤΠΕ στις Μεταφορές, με έμφαση στις αστικές μετακινήσεις νησιωτικών πόλεων. Εταίροι του Έργου είναι το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων - Τμήμα Δημοσίων Έργων (Επικεφαλής Εταίρος, Κύπρος), ο Δήμος Ρόδου (Εταίρος 2) και ο Δήμος Αγίου Νικολάου (Εταίρος 3). Ειδικότερα, το Έργο ΔΙΑΥΛΟΣ, ασχολείται με την καταγραφή και αξιοποίηση πληροφοριών για υπεραστικές μετακινήσεις στις πύλες εισόδου κάθε περιοχής ενδιαφέροντος. Αντικείμενο του είναι η δημιουργία και αξιολόγηση ενιαίας μεθοδολογίας σχεδιασμού και ανάπτυξης συστημάτων ευφυών μεταφορών (ΣΕΜ) για νησιωτικές πόλεις μεσαίου μεγέθους με άμεση εφαρμογή μέσω πιλοτικών εφαρμογών σε μια πόλη της Κύπρου (Λευκωσία) και δύο πόλεις της Ελλάδας (Άγιος Νικόλαος και Ρόδος). Ο κύριος στόχος του Έργου είναι η ενσωμάτωση βέλτιστων πρακτικών, υφιστάμενων δράσεων και μελετών (π.χ. ITS Master Plan για Κύπρο) και κοινοτικών οδηγιών (π.χ. ITS Action Plan, Πράσινη Βίβλος Αστικής Κινητικότητας) για την ανάπτυξη συστημάτων ευφυών μεταφορών σε αστικά και περιαστικά περιβάλλοντα με παρόμοια χαρακτηριστικά: νησιωτικές πόλεις μεσαίου μεγέθους, πιθανώς με διακυμάνσεις στην ζήτηση για μετακινήσεις (κυρίως λόγω τουρισμού). Στα πλαίσια του έργου εξετάζονται "παραδοσιακές" και δοκιμασμένες τεχνολογίες καθώς και εντελώς καινοτόμες λύσεις με μεγάλη ανταποδοτικότητα επένδυσης όπως είναι οι τεχνικές 4

floating car data και probe data για την συλλογή δεδομένων κυκλοφορίας. Το Έργο, μέσα από συμπληρωματικές και συντονισμένες δράσεις σε Ελλάδα και Κύπρο, σκοπεύει στη δημιουργία του πρώτου διασυνοριακού πρότυπου ΣΕΜ, το οποίο θα προσαρμόζεται στις κύριες ανάγκες όλων των πόλεων της Κύπρου και σε ένα μεγάλο αριθμό πόλεων μεσαίου μεγέθους στην Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό, εξετάζονται όλες οι εφαρμογές ΣΕΜ, δηλαδή: διαχείριση κυκλοφορίας, διαχείριση δημοσίων συγκοινωνιών, διαχείριση πάρκινγκ, city logistics, διασύνδεση ακτοπλοϊκών με αστικές μετακινήσεις, κλπ. Η πρώτη φάση του Έργου αφορά στην καταγραφή κοινών ή/και διαφορετικών χαρακτηριστικών των υπό μελέτη αστικών και περιαστικών περιοχών με έμφαση στην ανάλυση δικτύων και υπηρεσιών μεταφορών. Ειδικότερα, καταγράφονται οι ανάγκες για μετακινήσεις από διαφορετικές ομάδες χρηστών, οι βέλτιστες πρακτικές από παρόμοιες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, και οι εθνικές ή Ευρωπαϊκές πολιτικές που πρέπει να ληφθούν υπόψη στη σύνθεση της ενιαίας μεθοδολογίας. Σε δεύτερο στάδιο το έργο θα δημιουργήσει μια λίστα εφαρμογών ανά κατηγορία υπηρεσίας ΣΕΜ για αστικές μετακινήσεις (ITS inventory), οι οποίες θα προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες ανάγκες της περιοχής μελέτης. Για κάθε κατηγορία εφαρμογών θα δημιουργηθούν σχέδια αρχιτεκτονικής και τυπικές προδιαγραφές για την προμήθεια καινοτόμων συστημάτων χαμηλού κόστους (π.χ. floating car data). Παράλληλα, θα δοθούν οδηγίες (εργαλειοθήκης ΣΕΜ) για την αυτοματοποίηση διαδικασιών και την αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας μέσω συνδυασμένων συστημάτων δημοσίων μεταφορών ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι ανάγκες για νέο προσωπικό. Στο τρίτο στάδιο, θα αξιολογηθούν οι πιλοτικές εφαρμογές των εν λόγω καινοτόμων τεχνολογιών στις επιλεγμένες περιοχές, και θα γίνει διατύπωση προτάσεων για βελτιωτικά 5

μέτρα στο μεταφορικό σύστημα με χρήση ΣΕΜ. Τέλος, θα γίνει διάχυση των αποτελεσμάτων του Έργου μέσω ημερίδων, δημοσιεύσεων καθώς και τη δημιουργία μιας ομάδας forum από διάφορους φορείς (stakeholders), όπως ITS Hellas, Υπουργεία, Δήμους, κλπ, ενώ για την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων θα αναπτυχθεί portal μέσω του οποίου μια πόλη με παρόμοια χαρακτηριστικά θα μπορεί να χρησιμοποιεί την ενιαία μεθοδολογία 1.2 Μεθοδολογία Για την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης ο Ανάδοχος αξιοποίησε υφιστάμενες μελέτες για την περιοχή όπως: Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Κυκλοφοριακή μελέτη Δήμου, ΣΧΟΑΠ, και λοιπές Περιβαλλοντικές μελέτες. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκαν ευρύτερα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με το σύστημα μεταφορών, προκειμένου να επιλεγεί και να αναλυθεί περαιτέρω η αρχιτεκτονική του κατάλληλου ΣΕΜ για την περιοχή. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετώπισε η ομάδα έργου κατά την εκπόνηση της εν λόγω μελέτης ήταν η συλλογή δεδομένων απαραίτητων για την σε βάθος ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης σε ότι αφορά ειδικά τα μέσα μαζικής μεταφοράς και τους χρήστες τους. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν από τα μέλη της ομάδας έργου να συγκεντρωθούν τα απαραίτητα στοιχεία, δεν κατέστη εφικτό κυρίως λόγω ότι πρόκειται για εμπιστευτικά δεδομένα η δημοσίευση των οποίων ανεγείρει ζητήματα ανταγωνισμού. Στα πλαίσια αυτά, χρησιμοποιήθηκαν όλα τα διαθέσιμα δεδομένα και έγινε κάθε δυνατή προσπάθεια να διαπιστωθούν διακυμάνσεις στην ζήτηση των μετακινούμενων σε σχέση με τις διάφορες στάσεις και τους εξυπηρετούμενους προορισμούς βάσει αυτών. Αν και έγινε σημαντική προσπάθεια να αξιοποιηθούν έγκυρες δευτερογενείς πηγές δεδομένων και να συγκεντρωθεί 6

ένα ικανοποιητικό μέγεθος βιβλιογραφίας για τις ανάγκες του παραδοτέου, ωστόσο, δεν κατέστη εφικτό να συγκεντρωθούν όλες οι απαραίτητες πληροφορίες. Σε κάθε περίπτωση, και δεδομένου του στενού χρονοδιαγράμματος η ομάδα μελέτης κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε η έλλειψη πρωτογενών στοιχείων να μην επηρεάσει σημαντικά την πρόοδο του έργου του εμπειρογνώμονα και την ποιότητα των συμπερασμάτων του σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση. 1.3 Περιεχόμενο και διάρθρωση της μελέτης Η μελέτη υφιστάμενης κατάστασης έχει τη μορφή περιγραφικής έρευνας (descriptive research), η οποία στοχεύει στη λεπτομερή αποτύπωση των χαρακτηριστικών και ιδιαιτεροτήτων της περιοχής του Αγίου Νικολάου, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις διαστάσεις του υφιστάμενου συστήματος μεταφορών και τη δυνατότητα εφαρμογής ΣΕΜ. Σκοπός της μελέτης είναι να επισημανθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, οι αδυναμίες αλλά και οι εξωτερικές ευκαιρίες και απειλές (swot analysis) καθώς και οι ανάγκες μετακίνησης από διαφορετικές ομάδες χρηστών που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον μετέπειτα σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου ΣΕΜ. Η υφιστάμενη κατάσταση περιγράφεται στα επόμενα 5 κεφάλαια ως εξής: Κεφάλαιο 2: Συνοπτική περιγραφή της περιοχής του Δήμου Αγίου Νικολάου Όπου περιγράφουμε τα βασικά γεωγραφικά, διοικητικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά, περιβαλλοντικές, κλιματολογικές κα ατμοσφαιρικές συνθήκες καθώς και τη χωροταξία της περιοχής και οι θεσμοθετημένες χρήσης γης. Κεφάλαιο 3: Τοπική οικονομία και αναπτυξιακή φυσιογνωμία Κεφάλαιο 4: Σύστημα δημόσιων μεταφορών υφιστάμενα Μέσα και Υποδομές Όπου μεταξύ άλλων κάνουμε αναφορά σε φορείς που εμπλέκονται στο σύστημα μεταφορών του Δήμου καθώς και στις ανάγκες των παρόχων και των χρηστών Κεφάλαιο 5: Περιβαλλοντικές πιέσεις και προβλήματα στην καθημερινή λειτουργία της πόλης με έμφαση στις πιέσεις που οφείλονται στις μετακινήσεις Κεφάλαιο 6: Προτεινόμενες λύσεις 7

2 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 2.1 Βασικά γεωγραφικά και διοικητικά χαρακτηριστικά Ο Δήμος Αγίου Νικολάου συνενώθηκε με τον Δήμο Νεάπολης και την Κοινότητα Βραχασίου, έχοντας έδρα τον Άγιο Νικόλαο και ιστορική έδρα τη Νεάπολη [Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (ν. 3852/2010)]. Ο νέος Καλλικρατικός Δήμος έχει έκταση 511,99 τ.χλμ., πληθυσμό 26.227 κατοίκους (απογραφή 2001) και 26.430 κατοίκους βάσει των προσωρινών αποτελεσμάτων της τελευταίας απογραφής (2011). Γεωγραφικά, ο Δήμος χωροθετείται στο βορειοανατολικό τμήμα του νομού Λασιθίου. Στα ανατολικά βρέχεται από τον Κόλπο του Μιραμπέλλου, στα νότια συνορεύει με το Δήμο Ιεράπετρας, στα δυτικά με τους Δήμους Οροπεδίου Λασιθίου, Μινώα Πεδιάδος και Χερσονήσου, ενώ στα βόρεια βρέχεται από τον Κόλπο των Μαλίων. Ο Δήμος Αγίου Νικολάου ΔΗΜΟΣ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ Πηγή: Υπουργείο Εσωτερικών 8

Ο νέος Δήμος αποτελείται από: 3 δημοτικές ενότητες: Αγίου Νικολάου, Νεάπολης και Βραχασίου 4 δημοτικές κοινότητες: Αγίου Νικολάου, Ελούντας, Κριτσάς και Νεάπολης 21 τοπικές κοινότητες, 117 οικισμούς και 5 νησίδες: Καλυδών, Άγιοι Πάντες, Μικρονήσι, Βρυονήσι, Αυγό O Δήμος Αγίου Νικολάου αποτελεί διοικητικό κέντρο και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου, και συγκεντρώνει όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και εξυπηρετήσεις. Έχει κεντροβαρή ρόλο λόγω της γεωγραφικής του θέσης, δεδομένου ότι αποτελεί πύλη εισόδου της Περιφερειακής Ενότητας και απέχει περίπου 55 χλμ. από το Ηράκλειο γεγονός που τον κάνει εύκολα προσβάσιμο σε συνάρτηση και με τον Βόρειο Οδικό Άξονα. Σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, είναι ο δεύτερος σε πληθυσμιακό μέγεθος δήμος συγκεντρώνοντας το 34,36% (απογραφή Πληθυσμού ΕΣΥΕ 2001) του συνολικού πληθυσμού του Λασιθίου. Αποτελείται από αξιόλογους οικισμούς ορισμένοι εκ των οποίων όπως ο Άγιος Νικόλαος και η Ελούντα διακρίνονται από υψηλή φήμη και διεθνή αναγνωρισιμότητα. Συγκεντρώνει επίσης πολλές και σημαντικές νησίδες αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος όπως η Σπιναλόγκα (προτεινόμενη για ένταξη στα μνημεία της Unesco) που συνιστούν βασικούς πόλους έλξης επισκεπτών. O Δήμος Αγίου Νικολάου αποτελεί έναν δυναμικό Δήμο που διαχρονικά αυξάνει τον πληθυσμό του, καθώς προσελκύει μόνιμους κατοίκους λόγω των υποδομών και υπηρεσιών που διαθέτει, και λόγω του ανεπτυγμένου τουριστικού κλάδου που διαμορφώνει αυξημένες ευκαιρίες απασχόλησης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ο πραγματικός πληθυσμός ανέρχεται σε 26.227 κατοίκους αντιστοιχώντας στο 34,36% του πληθυσμού της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου. Στο διάστημα 1991-2001 ο πληθυσμός σημείωσε 9

αλματώδη αύξηση της τάξης του 12,14% μεγαλύτερη από την αντίστοιχη σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης (11,31%). Η θετική πληθυσμιακή εξέλιξη συνεχίζει μέχρι και το 2011 που βάσει των προσωρινών στοιχείων της ΕΣΥΕ, ο πληθυσμός φθάνει τους 26.430, αυξήθηκε δηλαδή κατά 0,77%. ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΞΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 26.227 26.430 26.500 26.000 25.500 25.000 24.500 24.000 23.500 23.000 22.500 22.000 21.500 23.386 1991 2001 2011 Πηγή : ΕΣΥΕ, 1991,2001 Αναφορικά με την πληθυσμιακή πυκνότητα του Δήμου σημειώνει συνεχή αύξηση. Το 2001 φθάνει τους 51 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο και αποκλίνει σημαντικά από την αντίστοιχη τιμή της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου (41,52) που θεωρείται η πιο αραιοκατοικημένη σε επίπεδο Κρήτης. Από πλευράς πληθυσμιακής συγκέντρωσης αναφέρεται ότι σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού του Δήμου (41,58%) είναι συγκεντρωμένο στην πόλη του Αγίου Νικολάου και ακολουθούν οι δημοτικές κοινότητες Ελούντας (8,33%), Κριτσάς (10,31%), Νεάπολης (11,39%) και η τοπική κοινότητα Βραχασίου (6,5%). Αναφορικά με την εξέλιξη του πληθυσμού ανά δημοτική / τοπική κοινότητα στο διάστημα 1991-2001 προκύπτει ότι 16 σημειώνουν πληθυσμιακή συρρίκνωση, ενώ μόνο 9 αυξάνουν τον πληθυσμό τους. Η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφεται στη δημοτική κοινότητα Ελούντας (43,56%) και η μεγαλύτερη μείωση στην Τοπική Κοινότητα Έξω Ποταμών (-42,7%). 10

2.2 Περιβαλλοντικοί & πολιτιστικοί πόροι Ο Δήμος Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του Νομού Λασιθίου. Το φυσικό ανάγλυφο της περιοχής διαμορφώνεται από τον ορεινό όγκο της Δίκτης και το όρος Σελένα στους βόρειους και ανατολικούς πρόποδες του οποίου αναπτύσσεται ο Δήμος ο οποίος αποτελείται κατά κύριο λόγο από ημιορεινές εκτάσεις, με μέσο υψόμετρο 334m. Το κλίμα της περιοχής κατατάσσεται στο μεσογειακό ξηροθερμικό με κύρια χαρακτηριστικά το χαμηλό ύψος βροχοπτώσεων, τη μακρά περίοδο ανομβρίας, τις υψηλές θερμοκρασίες και τη μεγάλη διάρκεια και ένταση ανέμων. Η θερμοκρασία δεν σημειώνει έντονες διακυμάνσεις στη διάρκεια του έτους με θερμότερους μήνες τον Ιούλιο και τον Αύγουστο και ψυχρότερους τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο. Το φυσικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από ποικιλία οικοσυστημάτων και γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών. Η περιοχή του Δήμου παρουσιάζει στο σύνολο της ιδιαίτερο φυσικό κάλλος, καθώς συνδυάζει το παράκτιο τοπίο του κόλπου του Μιραμπέλλου, με τον πεδινό και τον ορεινό χώρο της οροσειράς της Δίκτης. Σημαντικοί από τουριστικής απόψεως προορισμοί στην περιοχή του Αγίου Νικολάου είναι οι: Βιότοποι o Οι αλυκές της Ελούντας (μεταναστευτικά είδη ορνιθοπανίδας) o Ο υγρότοπος Αλμυρού Φυσικοί σχηματισμοί (σπήλαια, φαράγγια, νησίδες, οροσειρές) όπως: o Οι νησίδες Κολοκύθα και Σπιναλόγκα o Η οροσειρά της Δίκτη ή Λασιθιώτικα Όρη o Το σπήλαιο της Μιλάτου, 3km ΒΑ της Μιλάτου o Ατζιγανόσπηλιου, στην κοινότητα των Ζενίων (10km από το χωριό Αδριανός) 11

Παραλίες o Το φαράγγι της Κριτσάς, 9.5km ΝΔ του Αγίου Νικολάου o Το Φαράγγι του Χαυγά o Το φαράγγι του Σεληνάρι, 21km Δ του Αγίου Νικολάου Το 2011 ο Δήμος απέσπασε 23 Γαλάζιες Σημαίες για τις μοναδικής ομορφιάς και υψηλού επιπέδου οργάνωσης και υποδομής παραλίες του και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους τέσσερις πρώτους δήμους πανελλαδικά. Οι ακτές αυτές είναι: ΟΙ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Αγίου Νικολάου Σπηλιάδα Χιόνα Δρήρος Πηγαϊδάκια Ελούντας Άμμος/Μαρίνα Πόρος 1 Πλάκα Ελούντα 1 Σχίσμα Αλμυρός Πόρος 2 Χαβάνια 2 Ελούντα Αμμούδι Άμμος/Δημοτική Μαρίνα Αγ. Νικολάου Άγιος Νικόλαος 1 Βούλισμα Κιτροπλατεία Πήλος Πηγαϊδάκια Αγ. Άγιος Νικόλαος 3 Ελούντας Παντελεήμονας Σχίσμα Αμμουδάρα 12

Εκτός των μόνιμων κατοίκων του Δήμου, η δεύτερη κύρια ομάδα στόχος που θα πρέπει να εξυπηρετείται από το τοπικό σύστημα συγκοινωνίας είναι οι τουρίστες. Έτσι το οδικό δίκτυο ΠΑΡΑΛΙΕΣ Ελούντα Βούλισμα Πλάκα, κλπ Δημότες Τουρίστες Μαθητές/Φοιτητές Ασθενείς Αθλητές Ξενοδοχοϋπάλληλ Συνδέσεις αστικής & υπεραστικής συγκοινωνίας Σημαντικοί τουρισιτκοί προορισμοί Ανάγκη ύπαρξης υποδομών και υπηρεσιών μεταφορών ΣΠΗΛΑΙΑ ΦΑΡΑΓΓΙΑ ΝΗΣΙΔΕΣ Μιλάτου, Κριτσάς Σπιναλόγκα, κλπ ΒΙΟΤΟΠΟΙ Αλυκές Ελούντας Αλμυρός, κλπ Αστικά κέντρα Μουσεία Αρχαιολογικοί χώροι Σχολεία/ΤΕΙ Νοσοκομείο θα πρέπει να εξυπηρετεί και να συνδέει τις περιοχές αξιόλογου τουριστικού ενδιαφέροντος με τρόπους αποτελεσματικούς και περιβαλλοντικά φιλικούς. Σε κάθε περίπτωση επομένως, οι οποιεσδήποτε υποδομές, βελτιώσεις, ρυθμίσεις και αναπτύξεις, θα πρέπει να σχεδιάζονται με βάση την αειφορία και την ανάγκη να διαφυλαχθεί η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Έτσι, η ανάγκη εξυπηρέτησης των επισκεπτών είναι στενά συνυφασμένη με τη ανάγκη προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος του Δήμου. Τα παραπάνω είναι σε άμεση συνάρτηση με το ΣΧΟΑΠ του Δήμου και με τη λήψη μέτρων και τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών για την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ενημέρωση των επισκεπτών. Η πολεοδόμηση της Νεάπολης έγινε βάσει πολεοδομικής μελέτης που εκπονήθηκε το 1951 και αναθεωρήθηκε το 1992, ενώ μετά το 1999 έγινε επέκταση του Σχεδίου Πόλης για το οποίο έγινε κύρωση της πράξης εφαρμογής με απόφαση Νομάρχη το 2003. Επίσης έχει εκπονηθεί το ΣΧΟΟΑΠ Νεάπολης - Βραχασίου το οποίο έχει υποβληθεί προς έγκριση στην ΠΕΧΩ. Οι θεσμοθετημένες από το ΣΧΟΟΑΠ χρήσεις 13

γης του Αγίου Νικολάου περιλαμβάνουν Περιοχές Ειδικής Προστασίας, Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού Δόμησης, Περιοχές Ειδικών Χρήσεων και Περιοχές Οικιστικής Ανάπτυξης. Περιοχές Ειδικής Προστασίας Ως Περιοχές Ειδικής Προστασίας καθορίζονται οι περιοχές κηρυγμένων και προς κήρυξη αρχαιολογικών χώρων, αναδασωτέων εκτάσεων, δικτύου Natura, Οροπεδίου Καθαρού, Καταφυγίων άγριας ζωής, υγροτόπων, αρδευόμενης γεωργικής γης, Τοπίου, Ειδικών Διαδρομών, Υδατορεμάτων, Ακτών και Τοπίου Ελούντας. Οι χρήσεις γης έχουν προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των αποφάσεων κήρυξης της κάθε περιοχής και ιδιαιτεροτήτων των προστατευόμενων εκτάσεων. Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού Δόμησης Οι Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού Δόμησης διακρίνονται στην (α) Παραλιακή Ζώνη Περιοχή Τουριστικής Ανάπτυξης που περιλαμβάνει τη βορειοανατολική περιοχή του Δήμου, (β) Ημιορεινή και Γεωργική Ζώνη και αφορά στη δυτική του περιοχή και (γ) Ορεινή Ζώνη άνω των 800m η οποία εκτείνεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του Δήμου. Για την πρώτη περιοχή ισχύουν οι διατάξεις του ΓΠΣ Αγίου Νικολάου, για την εκτός σχεδίου δόμηση και των χρήσεων Τουρισμού Αναψυχής, ενώ εξαιρούνται οι χρήσεις μέσης και υψηλής όχλησης. Στη ημιορεινή γεωργική ζώνη ισχύουν οι διατάξεις εκτός σχεδίου δόμησης και επιτρέπεται η δημιουργία οργανωμένων πτηνο/κτηνοτροφικών πάρκων, ενώ εξαιρούνται οι χρήσεις υψηλής όχλησης. Στη ορεινή ζώνη ισχύουν οι διατάξεις εκτός σχεδίου δόμησης, ενώ εξαιρούνται οι χρήσεις υψηλής όχλησης. Περιοχές Ειδικών Χρήσεων Στις περιοχές ειδικών χρήσεων απαγορεύεται κάθε άλλη χρήση, πέραν των θεσμοθετημένων και αφορά στα εξής: - Ζώνη Εκπαίδευσης Πολιτισμού Αθλητισμού, νότια του οικισμού Λακκώνια όπου ήδη λειτουργεί το ΤΕΙ Αγίου Νικολάου. 14

- Λατομικές Ζώνες, η θεσμοθετημένη λατομική ζώνη βορειοανατολικά του οικισμού Τάπες και η περιοχή Ατζιμπραγιού όπου ήδη δραστηριοποιούνται δυο λατομεία. - Ζώνη διαχείρισης στερεών αποβλήτων, όπου λειτουργεί ο θεσμοθετημένος (με την πιθανή επέκταση του) ΧΥΤΑ Λιμνών. - ΒΙΟΠΑ Αγίου Νικολάου Επέκταση Ζώνη Προστασίας, όπου καθορίζεται η επέκταση κατά 100 στρέμματα του ΒΙΟΠΑ στη θέση «Αλευρικό» βορειοδυτικά του ΒΙΟΠΑ. Σε ότι αφορά τις πολιτιστικές και συγκεκριμένα τις μουσειακές και κτιριακές υποδομές στο στην πόλη του Αγίου Νικολάου αναφέρουμε ενδεικτικά: ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΘΕΑΤΡΑ - ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ Μινωικός Οικισμός Μιλάτου Μινωικός Οικισμός στο Βρόκαστρο Αρχαία Ολούς Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου Λαογραφικό Μουσείο Αγίου Νικολάου Μουσείο ΊΡΙΣ Κινηματοθέατρο REX, θερινός κινηματογράφος ΧΡΙΣΤΙΝΑ, Δημοτική Βιβλιοθήκη Αρχαία Δρήρος Αρχαιολογική Συλλογή Νεάπολης Δημοτική Πινακοθήκη. Αρχαιολογικός Χώρος Λατούς Λαογραφικό Μουσείο Νεάπολης Βιοτεχνικό και Οικοτεχνικό Μουσείο Μυλόπετρα ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΜΝΗΜΕΙΑ Ονομασία μνημείου Ανεμόμυλοι Επαρχίας Μιραμπέλλου Κρήνες και Πλακόστρωτο Κτίριο οδού 28 ης Οκτωβρίου Ιδιωτικοί Ανεμόμυλοι Κτίριο ιδιοκτησίας Αρετής Μεθυμάκη Σπίτι Λιλής Ζωγράφου Οικία Αντ. Χουρδάκη Περιοχή Σκινιάς, Λούμας, Βρουχάς Κριτσά Άγιος Νικόλαος Ελούντα Λατσίδα Μίλατος Μίλατος 15

Οικία Σουζάνας Σταμπούζου Ιδιωτικός Ανεμόμυλος Παλαιό Γυμνάσιο Κτίριο Ιωαν. Φαϊτάκη Μίλατος Μίλατος Νεάπολη Νεάπολη ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΕΝΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ Α/Α Οικισμός ΦΕΚ (ΥΠΕΧΩΔΕ) ΦΕΚ (ΥΠΠΟ) 1 Αγόροι 1073/79 2 Βραχάσι 581Δ/98 3 Έξω Ποταμοί 666Β/70 4 Επάνω Ελούντα 594Δ/78 5 Επάνω Σίσι 594Δ/78 6 Ίστρο 666Β/70 7 Καστέλλι 581Δ/98 8 Κριτσά 594Δ/78 666Β/70 9 Λίμνες 581Δ/98 10 Μαυρικιανό 1148Β/79 11 Μέσα Ποτάμοι 666Β/70 12 Μίλατος 581Δ/98 666Β/70 13 Πλάκα 594Δ/78 14 Σίσι 666Β/70 15 Φουρνή 581Δ/98 Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ 16

3 ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ 3.1 Οικονομικοί παράγοντες ΑΕΠ κατά κεφαλή σε ευρώ Αναφορικά με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου αγγίζει σχεδόν τα 19.000 το 2007, ξεπερνώντας και τις τρεις άλλες Περιφερειακές Ενότητες της Περιφέρειας Κρήτης, ενώ αποτελεί το 94,61% του μέσου όρου της χώρας. Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία για το ΑΕΠ αφορούν την περίοδο 2002-2007 κατά την οποία στο Λασίθι το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 32%, ξεπερνώντας κατά πολύ την αντίστοιχη αύξηση που σημειώθηκε στο ΑΕΠ της περιφέρειας (26,7%). Το 75% περίπου του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου προέρχεται από τον κλάδο των υπηρεσιών με ιδιαίτερα σημαντική τη συμβολή του τουρισμού (16% περίπου το 2003 από 20% το 1999). Η Γεωργία συμμετέχει στη διαμόρφωση του Προϊόντος κατά 14% περίπου, ελαφρά χαμηλότερα από το 1999, ενώ παρατηρείται μια στροφή προς τη βιομηχανία, την ενέργεια και τις κατασκευές. Οι κλάδοι στους οποίους επικεντρώνεται η τοπική οικονομία είναι κατά σειρά σπουδαιότητας ο Τουρισμός με περίπου 2.250 κατά κεφαλή εισόδημα, η Γεωργία με 1.950 περίπου (λόγω των εντατικών θερμοκηπιακών καλλιεργειών) και οι Κατασκευές με 1.250. Εξ αιτίας κυρίως του Τουρισμού, ο κλάδος των Υπηρεσιών εμφανίζεται να παρέχει υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα τόσο έναντι της χώρας, όσο και έναντι της Κρήτης. 3.2 Απασχόληση και Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός Ως οικονομικά ενεργός πληθυσμός νοείται το άθροισμα των απασχολούμενων και των ανέργων. Ως ποσοστό στο σύνολο του πληθυσμού, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός του Δήμου εξελίχθηκε ανοδικά από 42,59% το 1991, σε 43,69% το 2001. 17

Το μέγεθος της απασχόλησης εξελίσσεται θετικά στο σύνολο του Δήμου. Οι απασχολούμενοι αυξήθηκαν κατά 8,07% στο διάστημα 1991-2001, ποσοστό μεγαλύτερο του αντίστοιχου σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας (7,53%). Η μεγαλύτερη αύξηση στην απασχόληση σημειώθηκε στις δημοτικές κοινότητες Αγίου Νικολάου και Ελούντας, συνεπεία της έντονης τουριστικής ανάπτυξης. Οι κάτοικοι του Δήμου αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανεργίας το οποίο μάλιστα με το πέρασμα των ετών και την είσοδο στην τοπική αγορά εργασίας οικονομικών μεταναστών εντείνεται. Το ποσοστό ανεργίας στο σύνολο του Δήμου υπερτριπλασιάστηκε, καθώς από 4,11% που ήταν ο 1991 ανήλθε σε 14,21% το 2001, υπερβαίνοντας αρκετά το ποσοστό ανεργίας σε επίπεδο Νομού (10,59%) και Περιφέρειας (10,71%). 3.3 Τουριστική κίνηση Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, η επίδραση του Τουρισμού στην ελληνική οικονομία έφτασε το 2010 να είναι ίση με 34,4δισεκκατομύρια ευρώ ποσοστό που αντιστοιχεί στο 15,1% το Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Ταυτόχρονα ισοδυναμεί με 446χιλιάδες θέσεις εργασίας ενώ ακόμα 741χιλιάδες θέσεις υποστηρίζονται από την ανάπτυξη του τουρισμού Η Κρήτη είναι ένας από τους δημοφιλέστερους προορισμούς διακοπών στην Ελλάδα. Το 15% των συνολικών αφίξεων, λιμένα και αερολιμένα, στη χώρα γίνονται μέσω της πόλης του Ηρακλείου. Το 2006, οι ναυλωμένες πτήσεις στο Ηράκλειο, αριθμούσαν το 20% του συνόλου των πτήσεων και συνολικά, περισσότεροι από δύο εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν την Κρήτη κατά το έτος αυτό. Η αύξηση, αυτή στον τουρισμό απεικονίζεται στον αριθμό κλινών των ξενοδοχείων, ο οποίος αυξήθηκε κατά 53% από το 1986 ως το 1991, ενώ το υπόλοιπο της Ελλάδας παρουσίαζε αύξηση 25%. Η ευρύτερη περιοχή του Αγίου Νικολάου είναι ξεκάθαρα μια τουριστική περιοχή που εξελίσσεται συνεχώς στο τομέα του τουρισμού. Ενδεικτικά, ο εποχιακός πληθυσμός της, ο οποίος λαμβάνεται ίσος με τον αριθμό των τουριστικών κλινών, για το 2001 ήταν συγκεντρωμένος στους παραλιακούς οικισμούς του Αγίου Νικολάου (3.821 κλίνες), του 18

Σχίσματος (747) και της Πλάκας (242) στην Ελούντα, του Ίστρον (475) στο Καλό Χωριό και της Αμμουδάρας (607). Όπως είναι αναμενόμενο λοιπόν, η τουριστική κίνηση στην περιοχή του Αγίου Νικολάου είναι ιδιαίτερα αυξημένη τους καλοκαιρινούς μήνες. Στου πίνακες που ακολουθούν φαίνονται οι αφίξεις τουριστών στα ξενοδοχειακά καταλύματα και camping το έτος 2010. ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΕ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΠΛΗΝ CAMPINGS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΣ ΑΦΙΞΕΙΣ Έτος 2010 ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΚΛΙΝΕΣ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓ. ΝΟΜΟΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ 69.760 319.300 389.060 23.180 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 6.876.371 8.964.224 15.840.595 654.339 ΚΡΗΤΗ 417.204 2.037.597 2.454.801 150.920 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΕ CAMPINGS Έτος 2010 ΗΜΕΔΑΠΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΝΟΜΟΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ 806 1.369 2.175 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 168.100 232.700 400.800 ΚΡΗΤΗ 3.024 6.989 10.013 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας σε ότι αφορά τις αφίξεις στα καταλύματα ξενοδοχειακού τύπου ανά νομό, τα τελευταία 5 έτη (2005 2010) οι αφίξεις ημεδαπών στο Νομό Λασιθίου αυξήθηκαν έως και 43% συνολικά, ενώ η αύξηση στις αφίξεις αλλοδαπών στο ίδιο διάστημα έφτασε το 57%, αντιπροσωπεύοντας αθροιστικά τη δεύτερη μεγαλύτερη άνοδο των αφίξεων στην Κρήτη σε σύγκριση με τους άλλους νομούς: 19

(Ηράκλειο: 46%ημεδαποί και 26% αλλοδαποί, Ρέθυμνο: 77% και 29% αντίστοιχα και Χανιά: 17% και 46% αντίστοιχα). Για το έτος 2009 2010 στο νομό Λασιθίου καταγράφηκαν συνολικά 396.629αφίξεις σε ξενοδοχειακά καταλύματα εκ των οποίων οι 322.864 (δηλαδή το 81%) αφορούν σε αφίξεις αλλοδαπών. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τις αφίξεις τουριστών στα camping του νομού Λασιθίου, καθώς ο αριθμός τους φαίνεται να έχει μειωθεί αισθητά στην εν λόγω πενταετία και συγκεκριμένα κατά 28%, για τους ημεδαπούς. Αντίθετα οι αφίξεις αλλοδαπών στα camping του νομού αυξήθηκε κατά 273% από το 2005. Όπως διαπιστώνεται και από τα διαγράμματα που ακολουθούν, οι συνολικές αφίξεις σε ξενοδοχειακά καταλύματα μεταξύ 2008 και 2010 σημείωσαν άνοδο κατά περίπου 150.000 ενώ οι αφίξεις σε camping στο ίδιο διάστημα μειώθηκαν κατά περίπου 223 στον αριθμό. 20

Λαμβάνοντας υπόψη ότι το camping επιλέγουν συνήθως άτομα που ανήκουν σε χαμηλότερες εισοδηματικες κλίμακες καθώς και το γεγονός ότι συνήθως τα ίδια άτομα επιλέγουν για τη μετακίνηση τους μέσα μαζικής μεταφοράς και λιγότερο ιδιωτικά οχήματα, θα ήταν σκόπιμο να γίνει περαιτέρω διερεύνηση της σχέση που μπορεί να υπάρχει μεταξύ της μείωσης που παρατηρείται από το 2008 σε αφίξεις τουριστών που ανήκουν στη συγκεκριμένη ομάδα και του συστήματος μέσων μαζικής μεταφοράς που διαθέτει ο νομός. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η εικόνα για την τουριστική κίνηση στο Δήμο Αγίου Νικολάου συμπληρώνεται από τις αφίξεις κρουαζιερόπλοιων στο λιμάνι της πόλης, γεγονός που συντελεί σημαντικά στη μεγάλη αύξηση του θαλάσσιου τουρισμού. Ενδεικτικά, ο αριθμός των κρουαζιερόπλοιων που «αράζουν» στο λιμάνι του Αγίου Νικολάου έχει αυξηθεί κατά 246% από το 2004 έως το 2009 και ανά έτος είναι: Αφίξεις στο Δήμο Αγίου Νικολάου ΕΤΟΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΟΠΛΟΙΑ 2004 26 2005 51 2006 47 2007 38 2008 70 21

ΕΤΟΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΟΠΛΟΙΑ 2009 90 Πηγή: «Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ CITY BRANDING ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΡΗΤΗΣ» 2011 Τέλος, σύμφωνα με τη μελέτη του Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) τμήματος περιοχής του Δήμου Αγίου Νικολάου που λαμβάνει χώρα σήμερα, ενδέχεται μέχρι το 2021 αύξηση της τουριστικής κίνησης της τάξης του 15% και τούτο λόγω κυρίως της βελτίωσης στη προσβασιμότητα που θα αποκτήσει ο Δήμος με την ολοκλήρωση των έργων επέκτασης του Β.Ο.Α.Κ από Ηράκλειο προς Σητεία, ένα έργο που μαζί με την ολοκλήρωση του Ν.Ο.Α.Κ. από την Ιεράπετρα μέχρι το Ηράκλειο, πρόκειται να αποτελέσουν τους δύο κύριους οδικούς άξονες που θα συνδέσουν το Νομό Λασιθίου με το Νομό Ηρακλείου και την υπόλοιπη Κρήτη. Η αύξηση αυτή ανέρχεται στο 0,75% ετησίως για τους παραλιακούς οικισμούς του δήμου ενώ για τους υπόλοιπους εκτιμάται μέσα στην εικοσαετία συνολική αύξηση 10%, δηλαδή 0,5% ετησίως Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μεταφορές αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό ποσοστό της συνολικής τουριστικής δαπάνης η οποία σχετίζεται με τις εξής κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών: Μεταφορές Προϊόντα λιανικού εμπορίου Διατροφή ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ Πολιτιστικές/ ψυχαγωγικές δραστηριότητες Καταλύματα Ταξιδιωτικά γραφεία 22

Συγκεκριμένα, η συνεισφορά των μεταφορών στο εγχώριο προϊόν λόγω της ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος ξεπερνά τα 3,1 δισεκ. ευρώ (ή 22% της συνολικής άμεσης επίδρασης), με σημαντικότερη εκείνη του κλάδου των θαλάσσιων μεταφορών στον οποίο εντάσσεται ένα εκτεταμένο δίκτυο ακτοπλοϊκών δραστηριοτήτων, όπως επίσης και δραστηριοτήτων σχετικών με τον θαλάσσιο τουρισμό. Αντίστοιχα, η επίδραση από τις οδικές μεταφορές (π.χ. τουριστικά λεωφορεία, ταξί και άλλα μέσα για την μετακίνηση των επισκεπτών σε μια περιοχή) εκτιμάται στο 7% περίπου, ενώ ελαφρώς μικρότερη είναι η συνεισφορά από τον κλάδο των επιβατικών αερομεταφορών (5%). Συνεισφορά κάθε κλάδου στο ΑΕΠ ως ποσοστό της τουριστικής δαπάνης (Πηγή: ΙΟΒΕ 2012) 23

4 ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΔΙΚΤΥΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ 4.1 Οδικό δίκτυο δίκτυο συγκοινωνιών Το βασικό οδικό δίκτυο του Δήμου στηρίζεται στους δύο κεντρικούς άξονες, το βόρειο (ΒΟΑΚ) και το νότιο (ΝΟΑΚ), μέσω των οποίων καλύπτεται κατά κύριο λόγο η ενδοπεριφερειακή οδική σύνδεση. Ειδικότερα, ο ΒΟΑΚ διέρχεται από τους οικισμούς Βραχάσι Λατσίδα Νεάπολη Άγιο Νικόλαο Καλό Χωριό Παχειά Άμμος Καβούσι Λάστρος Σφάκα Τουρλωτή Μυρσίνη Μέσα Μουλιανά Έξω Μουλιανά Χαμέζι, Σκοπή και Σητεία. Ο Ν.Ο.Α.Κ είναι δίκτυο μικρότερης κίνησης και διέρχεται από τους οικισμούς Μύρτος Νέα Ανατολή Γρα Λυγιά Ιεράπετρα Κουτσουνάρι Φέρμα Αγιά Φωτιά Αχλιά Μαύρος Κόλυμπος Κουτσουράς Μακρυγιαλός Ανάληψη. Η πρόσβαση στο Δήμο Αγίου Νικολάου και στους λοιπούς μεγάλους οικισμούς πραγματοποιείται μέσω του κύριου οδικού δικτύου, ενώ οι υπόλοιποι ορεινοί οικισμοί εξυπηρετούνται από το δευτερεύον οδικό δίκτυο. Ο βαθμός οδικής σύνδεσης και εξυπηρέτησης μεταξύ των οικισμών του Δήμου, κρίνεται αρκετά ικανοποιητικός δεδομένου ότι το δίκτυο των υφιστάμενων δρόμων και κόμβων διευκολύνει σημαντικά την πρόσβαση σε αυτούς, καθώς και σε σημεία αυξημένου ενδιαφέροντος. Όσον αφορά την ποιότητα του οδικού δικτύου, προβλήματα καταγράφονται τόσο στο εθνικό (σε μικρό βαθμό), όσο και στο κύριο και δευτερεύον οδικό δίκτυο, τα οποία πηγάζουν από τον ατελή σχεδιασμό και την ελλιπή συντήρηση και επιβάλλουν την άμεση υλοποίηση βελτιωτικών παρεμβάσεων. Η γενική κατάσταση όμως του οδικού δικτύου εμφανίζεται καλή. 24

Στις περιοχές εντός σχεδίου πόλεως του Δήμου (Νεάπολη Άγιος Νικόλαος) προβλήματα εντοπίζονται στα αδιάνοικτα και αδιαμόρφωτα τμήματα οδών, ενώ απαιτείται ενίσχυση της σήμανσης, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και κατασκευή κόμβων. Δεδομένης της δομής και των χρήσεων της πόλης του Αγίου Νικολάου οι πεζόδρομοι επαρκούν, αν και δεν προσφέρονται ευκολίες για ΑμΕΑ. Προβλήματα συντήρησης οδών εντοπίζονται επίσης κατά περιπτώσεις σε αγροτικές οδούς και στο οδικό δίκτυο εντός οικισμών. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά οι υποδομές του δικτύου συγκοινωνιών στο Δήμο. Μεταφορές Αεροδρόμια Αερολιμένας Σητείας Λιμάνια Μαρίνες Λιμάνι Αγίου Νικολάου Μαρίνα Αγίου Νικολάου Λιμάνι Σητείας Λιμάνι Ιεράπετρας Οδικοί Άξονες ΒΟΑΚ ΝΟΑΚ Πλήθος 1 4 1 1 1 1 2 Στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Κρήτης 2007-2013 και ειδικότερα στον Άξονα προβλέπονται μέτρα και δράσεις για την αναβάθμιση του οδικού δικτύου, τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, λειτουργικού και ασφαλούς βασικού δικτύου μεταφορών, τη βελτίωση των λιμενικών υποδομών, τη δημιουργία του νέου διεθνούς αεροδρομίου Ηρακλείου και τη λειτουργική αναβάθμιση των υπολοίπων. Τα έργα που υλοποιήθηκαν μέσω ΕΣΠΑ στην περιοχή του Δήμου Αγίου Νικολάου εντός του 2011 είναι: Παράκαμψη Μακρύ Γιαλού Λιμάνι Σητείας Β & Γ Φάση Επέκτ. & Εξοπλ. Γεν. Νοσοκ. Αγ. Νικολάου 25