IΣTOΛOΓIA H ιστολογία κλάδος της ιατρικής που µελετά > υφή βιολογικού υλικού και τους τρόπους που τα επιµέρους συστατικά στοιχεία σχετίζονται µεταξύ τους δοµικά & λειτουργικά Tα δείγµατα του βιολογικού υλικού λαµβάνονται µε > βελόνες ενδοσκοπικούς σωλήνες εύκαµπτους καθετήρες H γνώση της φυσιολογικής ιστολογικής εικόνας είναι προϋπόθεση > αναγνώριση των µεταβολών της δοµής ιστών & οργάνων > που νοσούν H ανάπτυξη απλών µικροσκοπίων & τεχνικών παρασκευής λεπτών τοµών έδωσε > πληροφορίες > για τη δοµή των ιστών & τους πρώτους ιστολογικούς όρους Aθροίσεις κυττάρων µε όµοια µορφολογικά χαρακτηριστικά > σχηµατίζουν ιστούς που διακρίνονται σε > επιθηλιακούς µυϊκούς νευρικούς συνδετικούς Aνάλυση της αλληλουχίας > των αµινοξέων & των πρωτεϊνών καθώς και η µοριακή γενετική > δηµιούργησαν επανάσταση στη µελέτη των κυττάρων Tαξινόµιση των κυττάρων σε οµάδες βασίζεται > στην λειτουργική προσέγγιση που χρησιµοποιείται σήµερα & δέχεται ότι το κύτταρο είναι - η βασική δοµική & λειτουργική > µονάδα των οργανισµών Tα κύτταρα ποικίλλουν σηµαντικά αρχίζοντας από > ENA γονιµοποιηµένο ωάριο > κάθε κύτταρο αναπτύσσει > µέσα από διαφοροποιήσεις > δοµικές ιδιότητες ανάλογες µε τις λειτουργίες του 3
Mερικά κύτταρα προσαρµόζονται > τροποποιώντας > την δοµή & την λειτουργία τους > ανάλογα µε τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος Tαξινόµιση κυττάρων βάση της λειτουργίας τους επιθηλιακά στηρικτικά νευρικά ορµονοπαραγωγά γεννητικά κύτταρα συστολής κύτταρα αίµατος κύτταρα ανοσοποιητικού συστήµατος ENA κύτταρο µπορεί να επιτελεί διάφορες λειτουργίες & ως εκ τούτου να ανήκει σε περισσότερες οµάδες Iστός είναι συνάθροιση κυττάρων σε κανονική διάταξη Aπλοί ιστοί είναι απλές οργανωµένες οµάδες κυττάρων (π.χ., χόνδρος) Σύνθετοι ιστοί έχουν µικτό κυτταρικό πληθυσµό εξωκυττάρια ουσία κυτταρικά προϊόντα µε διαφορετικές λειτουργίες (π.χ., νευρικός ιστός) "συνδετικός ιστός" είναι ένα ευρύ φάσµα βιολογικού υλικού > που περιέχει κύτταρα που συνδέονται µε την εξωκυττάρια ουσία & λειτουργούν > σαν στηρικτικό στρωµατικό στοιχείο σε εξειδικευµένους κυτταρικούς πληθυσµούς η οµάδα αυτή αρχικά περιελάµβανε => οστά χόνδρους τένοντες ινώδη συνδετικό ιστό λιπώδη ιστό "χαλαρός συνδετικός ιστός" είναι ο ιστός που δοµείται από στηρικτικά κύτταρα > που παράγουν εξωκυττάρια ουσία και περιλαµβάνει κύτταρα ανοσοποιητικού συστήµατος, νεύρα και αιµοφόρα τριχοειδή αγγεία 4
Όργανο είναι ανατοµικά ξεχωριστή οµάδα ιστών συχνά διαφορετικού τύπου που παρουσιάζει ειδικές λειτουργίες Σύστηµα ο όρος αυτός χρησιµοποιείται για να περιγράψει κύτταρα µε παρόµοια λειτουργία διεσπαρµένα σε διάφορα ανατοµικά µόρια (π.χ., ορµονοπαραγωγά κύτταρα του εντέρου ή του πνεύµονα) οµάδα οργάνων µε παρόµοιους ή σχετιζόµενους > λειτουργικούς ρόλους Mελέτη της λεπτής δοµής των κυττάρων πραγµατοποιείται µε τη βοήθεια ηλεκτρονικού µικροσκοπίου ανοσοϊστοχηµείας στοιχεία ενδοκυττάριας δοµής in situ υβριδισµός ανιχνεύονται ειδικές αλληλουχίες DNA & RNA H µελέτη της δοµής των ιστών στο µικροσκόπιο αποτελεί επέκταση της έννοιας της ανατοµίας έτσι συχνά αναφέρεται ως µικροσκοπική ανατοµία η δε µελέτη της ιστολογίας των συστηµάτων συνδέεται µε την παθολογική ανατοµική διότι επιτρέπει την κατανόηση των παθογενετικών µηχανισµών των νόσων, µια και οι περισσότερες παθήσεις σχετίζονται µε κάποιες ιστολογικές αλλοιώσεις Tεχνικές: Φωτονική µικροσκοπία > ο ιστός µονιµοποιείται σε διάλυµα φορµόλης αφυδατώνεται σε οινοπνεύµατα διαποτίζεται σε κερί παραφίνης µικροτόµος > κόβεται σε τοµές 5-8 µm βάφεται µε χρωστικές > A & H Hλεκτρονική µικροσκοπία διέλευσης µονιµοποιείται σε υλικό γλουταραλδεΰδης σκηνώνονται > σε εποξυ - ρητίνης µικροτόµος > κόβεται σε 0,1 µm χρωστικές > ουράνιο & µόλυβδος Hλεκτρονική µικροσκοπία σάρωσης τριδιάστατη απεικόνιση επιφάνειας κυττάρων & ιστών µονιµοποίηση ίδια µε προηγούµενη κάλυψη > µε χρυσό Iστοχηµεία χρωστικές ουσίες µε συγγένεια για ειδικές χηµικές οµάδες των µορίων χρησιµοποιούνται για την εντόπιση τους σε ιστολογικές τοµές για λιπίδια νωπό υλικό - ψύχεται, κόβεται & βάφεται σε Sudan black Oil red - O 5
για πολυσακχαρίτες (γλυκογόνο) µε Periodic acid Schiff (PAS) Aυτοραδιογραφία χορηγούνται ραδιενεργά σεσηµασµένοι µεταβολίτες που προσλαµβάνονται από τα κύτταρα & φαίνονται σαν αργυροί κόκκοι στο φωτογραφικό φίλµ Aνοσοϊστοχηµεία αντισώµατα έναντι ειδικών µορίων του κυττάρου για την ανίχνευση του σε τοµές ιστών πολυκλωνικά αντισώµατα > έναντι αντιγόνου > λαµβάνονται από τον ορό ζώου στο οποίο έχει ενεθεί το αντιγόνο σε καθαρή µορφή Aνοσοϋπεροξειδάση η εντόπιση κύριου αντισώµατος (λαµβάνεται από κουνέλι) ανιχνεύεται από ένα > δεύτερο αντίσωµα (λαµβάνεται από άλλα είδη ζώων) > που συνδέεται µε ένα ενζυµο (υπεροξειδάση) & γίνεται ορατό συνήθως ως καφέ προϊόν αντίδρασης Aνοσοφθορισµός το αντίσωµα σηµαίνεται µε µια φθορίζουσα χρωστική & η εντόπισή του ανιχνεύεται µε το µικροσκόπιο φθορισµού Kυτταροκαλλιέργεια χρησιµοποιείται για την ανάλυση κυτταρικού µεταβολισµού Kυτταρικός κλασµατικός διαχωρισµός επιτρέπει την διάσπαση των κυττάρων µε ελεγχόµενο τρόπο κυτταρικά οργανίδια > διαχωρίζονται µε σκοπό την την λειτουργική & δοµική τους > ανάλυση επιτυγχάνεται µε φυγοκέντριση µεγάλης ταχύτητας σε ειδικά διαλύµατα γνωστής πυκνότητας 6
7
8
9