6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο παρόν κεφάλαιο περιγράφεται η μεθοδολογία αποτίμησης των δυνητικών επιπτώσεων του προτεινόμενου Σχεδίου στο περιβάλλον στους παρακάτω τομείς: Βιοποικιλότητα: Οικότοποι - Χλωρίδα Πανίδα - Natura Πληθυσμός - Ανθρώπινη υγεία Έδαφος Υδατικοί πόροι Αέρας κλιματικοί παράγοντες Ακουστικό περιβάλλον Ενέργεια Κοινωνικο-οικονοµικό περιβάλλον Πολιτιστική κληρονοµιά Τοπίο Χωροταξικός σχεδιασμός Οικονομική βιωσιμότητα Οι τομείς αυτοί καθορίστηκαν τόσο από τα περιεχόμενα της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ και της εναρμόνισης της στο ελληνικό δίκαιο με την ΚΥΑ 107017/2006 όσο και από την αναγκαιότητα συνάφειας του Σχεδίου με τις κατευθύνσεις άλλων μορφών στρατηγικού σχεδιασμού, καθώς και με όρους βιωσιμότητας του Σχεδίου. 6.2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η εκτίμηση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων του σχεδίου ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ πραγματοποιήθηκε με βάση την ακόλουθη μεθοδολογία: Παρουσίαση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών, οικονομικών και χωροταξικών χαρακτηριστικών του Σχεδίου. Εντοπισμό των βασικών περιβαλλοντικών δεδομένων της περιοχής καθώς και των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών σε τοπικό, Περιφερειακό και Εθνικό επίπεδο που αναμένεται ότι θα επηρεαστούν από το Σχέδιο. Εντοπισμός και μελέτη των σημαντικών αποτελεσμάτων και συνεπειών του Σχεδίου όσον αφορά τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά μεγέθη, λαμβανομένων υπόψη των πιθανών συσσωρευτικών επιπτώσεων. Εξέταση της επίδρασης των συνεπειών και του οφέλους που συνεπάγεται η υλοποίηση του προτεινόμενου Σχεδίου στην κοινωνία και κυρίως στην τοπική κοινωνία μέσω του προσδιορισμού των οικονομικών πόρων που θα επηρεαστούν από το Σχέδιο. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-1

Προτεραιότητα του Σχεδίου είναι η υψηλής ποιότητας, ολοκληρωμένη ήπια τουριστική ανάπτυξη της περιοχής παράλληλα με την ενεργό προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και την απόλυτη ένταξη των επισκεπτών στο γίγνεσθαι μιας περιοχής με σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα τα φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά της. Στο πλαίσιο αυτό το προτεινόμενο Σχέδιο βρίσκεται σε πλήρη συμμόρφωση με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο χρήσεων γης, ενσωματώνοντας παράλληλα τις πλέον σύγχρονες και καινοτόμες τεχνολογίες περιορισμού ενεργειακής κατανάλωσης και ενεργειακής αυτονομίας, αυτονομίας υδατικών πόρων και προστασίας του βιοτικού περιβάλλοντος. Δίδοντας έτσι ιδιαίτερη σημασία στην προστασία του φυσικού, πολιτιστικού και κοινωνικού περιβάλλοντος από τα αρχικά κιόλας επίπεδα σχεδιασμού, η περιοχή μελετήθηκε και εξετάστηκε προσεκτικά, προκειμένου να επιλεγούν οι πλέον κατάλληλες θέσεις για τον σχεδιασμό και τη χωροθέτηση των ζωνών των τουριστικών εγκαταστάσεων που θα ευνοούν την ένταξη, τη φυσική εναρμόνιση με το ανάγλυφο του εδάφους, την εναρμόνιση του σχεδιασμού με το τοπίο και την τοπική αρχιτεκτονική και τη διατήρηση της ακεραιότητας του φυσικού πλούτου μίας προστατευόμενης περιοχής. Η εκτίμηση και αξιολόγηση των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων του Σχεδίου Ίτανος Γαία, γίνεται ανά περιβαλλοντικό τομέα με βάση τιθέμενους περιβαλλοντικούς στόχους και κριτήρια. Οι επιπτώσεις διακρίνονται ανάλογα με: το είδος σε θετικές, αρνητικές και ουδέτερες το μέγεθος σε αμελητέες, ασθενείς, μέτριες και σημαντικές τη διάρκεια σε βραχυχρόνιες ή μακροχρόνιες τη δυνατότητα ανάταξης σε αναστρέψιμες (μερικώς ή ολικώς) και μη αναστρέψιμες. Οι επιπτώσεις ανάλογα με το είδος και τα χαρακτηριστικά της ευεργετικής ή μη επίδρασής τους από την υλοποίηση ενός Σχεδίου επί ενός περιβαλλοντικού μέσου διακρίνονται σε θετικές, ουδέτερες και αρνητικές. Θετική επίπτωση: Ως θετική επίπτωση επί ενός περιβαλλοντικού μέσου χαρακτηρίζεται η επίπτωση εκείνη η οποία επιφέρει ευνοϊκές μεταβολές στη φυσική κατάσταση, ή/και την περιβαλλοντική αξία, ή/και την παραγωγική δυνατότητα, ή/και τη χρήση του περιβαλλοντικού μέσου. Ουδέτερη επίπτωση: Ως ουδέτερη επίπτωση επί ενός περιβαλλοντικού μέσου χαρακτηρίζεται η επίπτωση εκείνη η οποία δεν επιφέρει μεταβολές, θετικές ή αρνητικές, στη φυσική κατάσταση, ή/και την περιβαλλοντική αξία, ή/και την παραγωγική δυνατότητα, ή/και τη χρήση του περιβαλλοντικού μέσου. Αρνητική επίπτωση: Ως αρνητική επίπτωση επί ενός περιβαλλοντικού μέσου χαρακτηρίζεται η επίπτωση εκείνη η οποία επιφέρει μη ευνοϊκές μεταβολές στη φυσική κατάσταση, ή/και την περιβαλλοντική αξία, ή/και την παραγωγική δυνατότητα, ή/και τη χρήση του περιβαλλοντικού μέσου. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-2

Οι επιπτώσεις ανάλογα με το μέγεθος και την ένταση της επίδρασής τους επί ενός περιβαλλοντικού μέσου διακρίνονται σε αμελητέες, ασθενείς ή μικρές ή μη σημαντικές, μέτριες και ισχυρές ή μεγάλες ή σημαντικές, σύμφωνα με τους ακόλουθους ορισμούς: Ασθενής ή Μικρή ή Μη σημαντική επίπτωση : Ως ασθενής ή μικρή ή μη σημαντική, θετική ή αρνητική επίπτωση επί ενός περιβαλλοντικού μέσου χαρακτηρίζεται η επίπτωση εκείνη η οποία προξενεί μη σημαντικές, μη μετρήσιμες και τοπικά περιορισμένες διαφοροποιήσεις στη φυσική κατάσταση, ή/και την περιβαλλοντική αξία, ή/και την παραγωγική δυνατότητα, ή/και τη χρήση του περιβαλλοντικού μέσου. Σε περιπτώσεις όπου η ασθενής, μη σημαντική, θετική ή αρνητική επίπτωση επί ενός περιβαλλοντικού μέσου είναι σχεδόν μηδενική, στα πλαίσια της παρούσης η επίπτωση αυτή χαρακτηρίζεται ως αμελητέα. Μέτρια επίπτωση: Ως μέτρια επίπτωση επί ενός περιβαλλοντικού μέσου, θετική ή αρνητική, χαρακτηρίζεται η επίπτωση εκείνη η οποία προξενεί μετρήσιμες διαφοροποιήσεις στη φυσική κατάσταση, ή/και την περιβαλλοντική αξία, ή/και την παραγωγική δυνατότητα, ή/και τη χρήση του περιβαλλοντικού μέσου, χωρίς όμως εκ των διαφοροποιήσεων αυτών να προκύπτουν ουσιώδεις αλλαγές στα παραπάνω χαρακτηριστικά του. Ισχυρή ή Μεγάλη ή Σημαντική επίπτωση: Ως ισχυρή, μεγάλη ή σημαντική επίπτωση, θετική ή αρνητική, επί ενός περιβαλλοντικού μέσου χαρακτηρίζεται η επίπτωση εκείνη η οποία προξενεί μετρήσιμες διαφοροποιήσεις στη φυσική κατάσταση, ή/και την περιβαλλοντική αξία, ή/και την παραγωγική δυνατότητα, ή/και τη χρήση του περιβαλλοντικού μέσου, προξενώντας ταυτόχρονα ουσιώδεις αλλαγές στα παραπάνω χαρακτηριστικά του. Επίσης οι επιπτώσεις επί ενός περιβαλλοντικού μέσου ανάλογα με τη διάρκειά τους διακρίνονται σε βραχυχρόνιες και σε μακροχρόνιες. Ανάλογα με την δυνατότητα ανάταξης (αναστρεψιμότητα) της επίπτωσης στην περιβαλλοντική παράμετρο ή μέσο, δηλαδή της δυνατότητας της παραμέτρου ή του μέσου να επιστρέψει στην αρχική ή παρόμοια με αυτή κατάσταση μετά την εφαρμογή μιας σειράς επανορθωτικών μέτρων (εφόσον αυτά απαιτούνται), οι επιπτώσεις, διακρίνονται σε αναστρέψιμες (μερικώς ή ολικώς) και μη αναστρέψιμες. Στις ενότητες που ακολουθούν παρουσιάζονται οι πιθανές άμεσες και έμμεσες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε κάθε περιβαλλοντικό τομέα, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο τυχόν αλληλεπιδρούν. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων γίνεται με βάση την υφιστάμενη κατάσταση περιβάλλοντος, όπως αυτή περιγράφηκε στο Κεφάλαιο 5 της παρούσας μελέτης, με βάση τα μεγέθη και τα χαρακτηριστικά του προτεινόμενου ΕΣΧΑΣΕ που περιγράφηκαν στο Κεφάλαιο 3 και την υλοποίηση των επιμέρους περιβαλλοντικών στόχων στα πλαίσια ενός συνολικού Σχεδίου Διαχείρισης. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι η παρούσα μελέτη εξετάζει το προτεινόμενο Σχέδιο σε στρατηγικό επίπεδο σχεδιασμού, σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές παραμέτρους (υδατικοί πόροι, κατανάλωση ενέργειας, υγρά απόβλητα, στερεά απορρίμματα) γίνεται μία προσεγγιστική ποσοτική ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-3

εκτίμηση των σχετικών καταναλώσεων, ώστε οι δυνητικές επιπτώσεις στους επί μέρους φυσικούς πόρους να μπορούν να εκτιμηθούν ως προς συγκεκριμένα μεγέθη. Συνεπώς, για τις ανάγκες της ΣΜΠΕ οι επιπτώσεις του εξεταζόμενου Σχεδίου στους υδάτινους και ενεργειακούς πόρους και από τη διαχείριση των στερεών απορριμμάτων θα υπολογιστούν για φορτίο 1.936 κλινών, όπως έχει ήδη εγκριθεί από τη Δ.Ε.Σ.Ε. Τέλος, στο παρόν Κεφάλαιο περιγράφονται οι προτάσεις / κατευθύνσεις και επί μέρους μέτρα για την πρόληψη, τον περιορισµό και την, κατά το δυνατόν, αντιμετώπιση των δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, που επίσης κωδικοποιούνται στο Κεφάλαιο 7 της παρούσης. 6.3. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΊΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ Στο πλαίσιο της ελαχιστοποίησης των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, το Σχέδιο ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ έχει σχεδιαστεί ως ποιοτικός, διαφοροποιημένος, πολυθεματικός, ήπιος τουρισμός και ορίζεται ως «Πρότυπη Αειφορική Τουριστική Ανάπτυξη». Το προτεινόμενο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης βασίζεται σε μία διαφορετική φιλοσοφία και σε ποιοτικές δραστηριότητες καθώς και στην ουσιαστική επικοινωνία με τις τοπικές κοινωνίες, διευκολύνει την πολιτιστική επικοινωνία μεταξύ των εταίρων σε ισότιμη βάση (ανάμεσα στους επισκέπτες και τους οικοδεσπότες ) και έχει ως αποτέλεσμα την αμοιβαία βελτίωση του πολιτιστικού πλούτου και της εμπειρίας όλων των συμμετεχόντων. Συνεπάγεται την ποιοτική συλλογική συμμετοχή στο πλαίσιο μιας διαλογικής κοινωνικής εμπειρίας σε ένα πραγματικό πνεύμα πολυπολιτισμικότητας και αμοιβαίου σεβασμού των διαφορετικών πολιτιστικών στοιχείων και νοοτροπιών. Επιπλέον, ο αειφορικός τουρισμός αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον όχι ως στόχο προς εκμετάλλευση αλλά ως φυσικό εταίρο (με υλική και άυλη υπόσταση) κοινών δραστηριοτήτων. Αποσκοπεί στην εξεύρεση του βέλτιστου τρόπου για τη συνύπαρξη του ανθρώπου ως επισκέπτη και του φυσικού κάλλους, των αξιοθέατων και των στοιχείων κληρονομιάς του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Η αισθητική αξία του τοπίου και η επίγνωση της πολιτιστικής αξίας ορισμένων στοιχείων του δομημένου περιβάλλοντος αποτελούν στοιχεία προτεραιότητας. Το φυσικό περιβάλλον πρέπει να απολαμβάνεται με την ελάχιστη δυνατή όχληση και η φέρουσα ικανότητα μιας περιοχής αποτελεί το γνώμονα για κάθε μορφή παρέμβασης. Ο αειφορικός τουρισμός υλοποιείται μόνο με αυστηρούς κανόνες και με επιστημονικά τεκμηριωμένες επενδύσεις και υποδομές υψηλών προδιαγραφών. Η Loyalward υιοθετεί αυτές τις αρχές και κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες συνιστούν και τις αρχές και κατευθυντήριες γραμμές του Σχεδίου. Η Loyalward έχει αναγνωρίσει και έχει σεβαστεί αυτούς τους περιορισμούς κατά τον Σχεδιασμό του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ στο οποίο περιλαμβάνονται ρυθμίσεις μακροχρόνιας διαχείρισης και παρακολούθησης. Με βάση τα ανωτέρω, βασικοί στόχοι του ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ αποτελούν: Η προστασία και ο σεβασμός του περιβάλλοντος ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-4

Η προστασία, η διατήρηση και η ενίσχυση του φυσικού και του πολιτιστικού πλούτου της περιοχής Ο σεβασμός στα όρια της φέρουσας ικανότητας της περιοχής και η διατήρηση των φυσικών πόρων Η διαχείριση αναμενόμενων επιπτώσεων (σχεδιασμός, διαχείριση, παρακολούθηση). Η ενθάρρυνση και προώθηση συμπεριφορών φιλικών προς το περιβάλλον Η στήριξη της τοπικής κοινωνίας και η ανάπτυξη νέων μορφών απασχόλησης Η στήριξη της τοπικής οικονομίας και η προώθηση της ενεργούς συμμετοχής του τοπικού πληθυσμού Η διευκόλυνση της επισκεψιμότητας της προστατευόμενης περιοχής Η ανάπτυξη υπεύθυνου και ποιοτικού τουρισμού Η δημιουργία συνθηκών προτύπου για άλλους οικονομικούς τομείς, με στόχο τον επηρεασμό των πρακτικών τους. Το άνοιγμα νέων αγορών Με την εφαρμογή των ανωτέρω οι δυνητικές δυσμενείς επιπτώσεις από την εφαρμογή του προτεινόμενου Σχεδίου αναμένεται να είναι σημαντικά περιορισμένες. Στις επόμενες ενότητες παρουσιάζονται αναλυτικά οι αναμενόμενες επιπτώσεις από την εφαρμογή του προτεινόμενου Σχεδίου στους επιμέρους περιβαλλοντικούς τομείς. 6.4. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6.4.1. Βιοποικιλότητα: Οικότοποι Χλωρίδα Πανίδα - Natura 6.4.1.1. Εισαγωγή Ο σχεδιασμός και η λειτουργία του Σχεδίου στο σύνολό του, που αφορά στην προτεινόμενη πρότυπη τουριστική ανάπτυξη, βασίζεται στην αρχή της Αειφορίας με γνώμονα τον άρτιο σχεδιασμό των επί μέρους σταδίων περιβαλλοντικής διαχείρισης, που θέτει τις βάσεις για την ορθολογική και αειφορική διαχείριση της περιοχής του Σχεδίου, σε σχέση με τους τρεις άξονες περιβάλλον-κοινωνία-οικονομία. Η αξιολόγηση λαμβάνει υπόψη ότι η υφιστάμενη κατάσταση της περιοχής του Σχεδίου χαρακτηρίζεται από τη συνεχή υποβάθμιση της βλάστησης, των οικοτόπων και της χλωρίδας που απαντώνται σε αυτή την περιοχή, λόγω των ανεξέλεγκτων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, όπως είναι η υπερβόσκηση, οι πυρκαγιές, οι εκχερσώσεις κ.λπ. Στην περιοχή του Σχεδίου δεν εφαρμόζεται κάποιο σχέδιο διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται έντονα τα εξής προβλήματα: ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-5

Υπερβόσκηση ανεξέλεγκτη βόσκηση, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της βλάστησης, των οικοτόπων και της χλωρίδας. Πυρκαγιές - ανεξέλεγκτη καύση των φρυγανικών και θαμνωδών εκτάσεων. Διάβρωση εδαφών. Γεωργικές καλλιέργειες χωρίς τη χρήση παραδοσιακών πρακτικών, αλόγιστη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και άλλες μη βιώσιμες περιβαλλοντικά γεωργικές πρακτικές, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι γύρω περιοχές από τις επιφανειακές απορροές (άμεση επίπτωση) και να ρυπαίνονται τα υπόγεια ύδατα (έμμεση επίπτωση). Ανεξέλεγκτη απόρριψη απορριμμάτων. Έλλειψη σχεδίου διαχείρισης επισκεπτών, με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη πρόσβαση σε περιοχές υψηλής οικολογικής σημασίας. Η υλοποίηση του προτεινόμενου Σχεδίου θα βασίζεται σε ένα άρτια ορθολογικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο Σχέδιο Αειφορικής Διαχείρισης, που θα θέτει μέτρα αντιμετώπισης των ανωτέρω προβλημάτων, με αποτέλεσμα μια γενικότερη θετική επίπτωση στα οικοσυστήματα. Επιπλέον θα υπάρξει για πρώτη φορά στην περιοχή μια συντονισμένη, συστηματική και ολοκληρωμένη προσπάθεια για τον σχεδιασμό και υλοποίηση των ενδεδειγμένων μέτρων για την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος από τη λειτουργία των τουριστικών καταλυμάτων και των συνοδευτικών υποδομών τους, τόσο στον άμεσο περίγυρό τους όσο και στο σύνολο της περιοχής εφαρμογής του Σχεδίου. Η προσέγγιση αυτή, συνοδευόμενη από δέσμες παρεμβάσεων ενεργής διαχείρισης, που θα επιδράσουν σε κάθε μία χωριστά από τις απειλές- πιέσεις που ασκούνται σήμερα στα οικοσυστήματα της περιοχής, προκειμένου να συμβάλλουν μεμονωμένα αλλά και συσσωρευτικά στην οικολογική τους ανόρθωση, εκτιμάται ότι μπορεί να έχει θετικά μεσομακροπρόθεσμα αποτελέσματα για την κατάσταση διατήρησης του συνόλου της περιοχής της ΖΕΠ, και της Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (ΕΖΔ). Η υπερβόσκηση, οι πυρκαγιές, η εκχέρσωση, η διάβρωση των εδαφών, έχουν ως κοινό παρονομαστή την αφαίρεση του φυτικού μανδύα, χωρίς κανένα σχεδιασμό, από τις εκτάσεις όπου εκτελούνται αυτές οι δραστηριότητες. Σημαντικοί τύποι οικοτόπων και ειδών χλωρίδας απειλούνται από αυτές τις δραστηριότητες. Αυτό αναφέρεται επίσης στα Τυποποιημένα Δελτία Δεδομένων που συνοδεύουν την επίσημη τεκμηρίωση της ένταξης του συγκεκριμένου τόπου στο Δίκτυο NATURA 2000, στην ενότητα υπό τον τίτλο «Το τρωτόν». Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητη η λήψη μέτρων για την προστασία των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, κάτι το οποίο αποτελεί ταυτόχρονα έναν από τους στόχους της Ιεράς Μονής Τοπλού και του Ιδρύματος ως μέρος της γενικότερης υποχρέωσης διαχείρισης της έκτασης ιδιοκτησίας του Ιδρύματος. Το προτεινόμενο Σχέδιο εξυπηρετεί και αυτόν τον σκοπό ενσωματώνοντας κατάλληλα μέτρα στο Σχέδιο Αειφορικής Διαχείρισης και στο συναρτώμενο με αυτή Σχέδιο Δράσης Βιοποικιλότητας που θα πρέπει να εκπονηθεί στη φάση της ΜΠΕ, τα οποία αναφέρονται συνοπτικά παρακάτω και αντιστοιχούν στα προαναφερόμενα προβλήματα: Μελέτη βοσκοϊκανότητας και σχέδιο ορθολογικοποίησης της βοσκής, σε συνδυασμό με προτάσεις λιβαδοπονικής διαχείρισης για την ανόρθωση των βοσκοτόπων της περιοχής. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-6

Αντιπυρική προστασία με φύλαξη από εξειδικευμένο προσωπικό με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού. Τα μέτρα για την προώθηση των βιολογικών καλλιεργειών και η δέσμευση για μια επιστημονική εφαρμογή μεθόδων οργανικής καλλιέργειας, σε συστηματική βάση, στην περιοχή του Έργου, αλλά και στις υπόλοιπες εκτάσεις που ανήκουν στην Ιερά Μονή Τοπλού, συμπεριλαμβανομένων και των περιοχών κοντά στο Βάι και την Ίτανο, θα τεθούν σε εφαρμογή από τη στιγμή υλοποίησης του Σχεδίου, με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των μη φιλικών για το περιβάλλον μεθόδων καλλιέργειας. Διατήρηση και αξιοποίηση των υφιστάμενων μονοπατιών και η χάραξη νέων (όπου είναι απαραίτητο) ύστερα από προσεχτικό σχεδιασμό, δημιουργώντας έτσι ένα ενιαίο δίκτυο που θα λειτουργεί παράλληλα ως προστατευτικό μέτρο για την αποφυγή καταστροφής της βλάστησης, διότι θα περιορίζει την κίνησή τους σε προεπιλεγμένες πορείες και θα αποφεύγεται έτσι η από αμέλεια καταστροφή σημαντικών και αξιόλογων ειδών. Σε ότι αφορά στη δημιουργία του γηπέδου Γκολφ, που αφορά ειδική τουριστική υποδομή που συνοδεύει τα τουριστικά καταλύματα, αυτό θα γίνει με σχεδιασμό σε ότι αφορά στην επιλογή φυτικών ειδών, ελαχιστοποίησης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ως προς την κατανάλωση νερού, στις ανάγκες χρήσης αγροχημικών και γενικότερης συντήρησης της βλάστησης. Θα δοθεί δε προτεραιότητα σε σύγχρονες προσεγγίσεις που εφαρμόζονται στην Ευρώπη και στην Αμερική, μέσω της συνεργασίας φορέων σχεδιασμού και λειτουργίας γηπέδων Γκολφ, με φορείς προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας που αξιοποιούν τη δημιουργία γηπέδων, ως ευκαιρίες για τη δημιουργία συμπληρωματικών βιοτόπων και «οάσεων» ενδιαιτημάτων και οικοτόπων που τελούν σήμερα εν ανεπαρκεία στην περιοχή, όπως οι υγρότοποι, οι συστάδες δενδροθαμνώδους βλάστησης και οι λιβαδικές διαπλάσεις. Υπογραμμίζεται ότι σύμφωνα με τα κριτήρια σχεδιασμού του Σχεδίου, η ως άνω ειδική τουριστική υποδομή χωροθετείται στο τμήμα του ΕΣΧΑΣΕ εκτός της ΖΕΠ. Σε ότι αφορά στις εστιασμένες παρεμβάσεις διαχείρισης για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, αυτές προτείνεται να οργανωθούν, μελετηθούν, αξιολογηθούν και εν τέλει εναρμονιστούν, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας εκπόνησης Σχεδίου Δράσης Βιοποικιλότητας (Biodiversity Action Plan), που θα ενσωματώσει τις σύγχρονες διεθνείς προσεγγίσεις επί του θέματος και θα υλοποιηθεί σε συνάρτηση με το Σχέδιο Αειφορικής Διαχείρισης, στο στάδιο της ΜΠΕ του έργου, ώστε να λάβει και θεσμική δεσμευτική υπόσταση και να τύχει της απαραίτητης δημόσιας διαβούλευσης. Το ΣΔΒ θα στοχεύει στη διασφάλιση της επιθυμητής κατάστασης διατήρησης της ΖΕΠ και της ΕΖΔ. Στο πλαίσιο αυτό θα προβλέπονται κατ ελάχιστον: Σχέδιο Διαχείρισης των οικοσυστημάτων της περιοχής με βάση τις προβλέψεις του Ν. 3937/2011 Σχέδιο Λιβαδοπονικής Διαχείρισης, στο οποίο θα συνυπολογίζονται οι απαιτήσεις της βιοποικιλότητας. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-7

Ένταξη της ανάγκης εξυπηρέτησης των οικολογικών απαιτήσεων ειδών εξαρτώμενων από τα λιβαδικά και υγροτοπικά οικοσυστήματα, στους στόχους διαχείρισης της έκτασης του γκολφ. Δημιουργία μικρών υγροτόπων σε συνδυασμό με το γήπεδο γκολφ και την προβλεπόμενη Μονάδα Αφαλάτωσης. Επέκταση των βιολογικών καλλιεργειών και επανακαλλιέργεια εγκαταλειμμένων αγροτικών εκτάσεων με στόχο τη δημιουργία υψηλής φυσικής αξίας αγροοικοσυστημάτων για στήριξη της εξαρτώμενης από τις καλλιέργειες βιοποικιλότητας και τη δημιουργία «οάσεων» με οπωροφόρα είδη, ώστε να αναβαθμιστεί η ποιότητα της περιοχής ως ενδιάμεσος σταθμός ανεφοδιασμού και αναπλήρωσης των ενεργειακών ρεζερβών για τα μεταναστευτικά πτηνά που διέρχονται κυρίως κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση. Πόντιση μόνιμων αγκυροβολίων για προστασία λιβαδιών Ποσειδωνίας Πρόγραμμα διαχείρισης των βιοτόπων των μεταναστευτικών πτηνών Πρόγραμμα παρακολούθησης των πληθυσμών των ειδών προτεραιότητας, των μεταναστευτικών πτηνών και της κατάστασης των βιοτόπων τους. Πρόθεση Φορέα του Έργου και μέτρο του Σχεδίου αποτελεί η προβολή της περιοχής του, που θα επικεντρωθεί στο φυσικό και πολιτιστικό πλούτο της άμεσης και της ευρύτερης περιοχής του Σχεδίου, τοποθετώντας το σε ένα επίπεδο ειδικού ενδιαφέροντος για υψηλού επιπέδου πρότυπο τουρισμό, που θα απολαμβάνει και ταυτόχρονα θα σέβεται το φυσικό και πολιτιστικό πλούτο. Επιπλέον, θα εφαρμοστεί πρόγραμμα πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των επισκεπτών και των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής με παρουσιάσεις, ενημερωτικό υλικό, εκπαιδευτικά σεμινάρια κ.τ.λ. Συνοπτικά, η εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και εξοικείωση των επισκεπτών αλλά και της τοπικής κοινωνίας με τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος και τα μέτρα που σχετίζονται με αυτά θα βοηθήσουν σημαντικά στην αποτροπή ενεργειών που προκαλούν καταστροφή και υποβάθμιση στο περιβάλλον. Όπως θα αναλυθεί παρακάτω, το σύνολο των προαναφερόμενων προβλέψεων και διαχειριστικών μέτρων θα επιφέρουν επιπτώσεις στη βλάστηση, τους οικοτόπους και τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής του Σχεδίου που κρίνονται ως προς τα χαρακτηριστικά τους και το μέγεθός τους συνολικά θετικές μέτριες έως σημαντικές, διότι θα αναβαθμιστεί η υφιστάμενη υποβαθμισμένη περιοχή του Σχεδίου, ως προς την διάρκειά τους μακροχρόνιες, διότι αυτά τα μέτρα θα εφαρμόζονται καθ όλη την λειτουργία των έργων που θα αναπτυχθούν στις περιοχές του Σχεδίου, ως προς την έκτασή τους τοπικές και ως προς το είδος τους έμμεσες. Τα μέτρα αυτά εξυπηρετούν την υποχρέωση συνολικής διαχείρισης της Ιεράς Μονής Τοπλού και ειδικότερα τους σκοπούς διαχείρισης σύμφωνα με τις επιμέρους ανάγκες των οικοτόπων και των ειδών της χλωρίδας στην περιοχή του Σχεδίου ενώ ταυτόχρονα συνάδουν με τους στόχους διαχείρισης που προτάθηκαν κατά την ένταξη της ευρύτερης περιοχής στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο NATURA 2000. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-8

6.4.1.2. Επιπτώσεις στους οικότοπους, τη βλάστηση και τη χλωρίδα Επίδραση στην έκταση των οικοτόπων Το βασικό κριτήριο για την εκτίμηση των επιπτώσεων από το προτεινόμενο Σχέδιο στη βλάστηση, τους οικοτόπους και τη χλωρίδα, είναι το κατά πόσον μπορεί να επηρεασθεί σημαντικά η σύνθεση της βλάστησης, ή/και των οικοτόπων της περιοχής, ή/και των ειδών της χλωρίδας, σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση. Συγκεκριμένα, αυτό το κριτήριο μπορεί να εξειδικευθεί στις εξής περιπτώσεις: Μεταβολή στην σύνθεση και δυναμική των τύπων οικοτόπων Μεταβολή των πληθυσμών των σημαντικών ειδών χλωρίδας με ειδικό καθεστώς προστασίας (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, Συνθήκη Βόννης, Συνθήκη Βέρνης, Προεδρικό Διάταγμα 67/81, Ευρωπαϊκό Κόκκινο Βιβλίο, Κατάλογοι ΙUCN) Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα διαθέσιμα βιβλιογραφικά και ερευνητικά δεδομένα, όπως αυτά αναφέρονται στο Κεφάλαιο 5, γίνεται ο προσδιορισμός των δυνητικών επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία καταλυμάτων τουρισμού αναψυχής και συνοδευτικών υποδομών, αλλά και την προώθηση Σχεδίου Αειφορικής Διαχείρισης της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ. Πιο συγκεκριμένα, σε ότι αφορά στις δυνητικές επιπτώσεις στους οικοτόπους του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΕ, ισχύουν όσα συνοψίζονται στον Πίνακα 6.4-1 και περιγράφονται στις ακόλουθες παραγράφους. Σημειώνεται ότι στον Πίνακα που ακολουθεί καταγράφονται οι τύποι οικοτόπων που απαντούν στις υπό μέρους υποζώνες του Σχεδίου, όπως αυτές έχουν περιγραφεί στον Πίνακα 3.2-1 του Κεφαλαίου 3. Η έκταση που καταλαμβάνουν οι εξεταζόμενοι οικότοποι στις επί μέρους ζώνες σημειώνεται ως (1), η έκταση των αντίστοιχων οικοτόπων για το σύνολο της ΕΖΔ GR 4320006, σημειώνεται ως (2) και της ΖEΠ GR 4320009, ως (3). Αντίστοιχα εκτιμάται το ποσοστό που η έκταση (1) αποτελεί για το σύνολο της παρουσίας του εξεταζόμενου οικοτόπου στην ΕΖΔ (4) και ΖΕΠ (5) αντίστοιχα. Για τη Ζώνη Α Τουρισμού Αναψυχής το ως άνω ποσοστό υπολογίζεται σε παρένθεση για το 25% της έκτασης που καταλαμβάνει ο τύπος οικοτόπου στην εξεταζόμενη Ζώνη, δεδομένου ότι όπως έχει υπογραμμισθεί στο Κεφάλαιο 3, Πρόταση του ΕΣΧΑΣΕ, «στο σύνολο της Ζώνης Α λαμβάνονται μέτρα μείωσης της επιτρεπόμενης δόμησης, ώστε το σύνολο της έκτασης των εκάστοτε Ζωνών δόμησης δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 25%της συνολικής έκτασης της Ζώνης Τουρισμού Αναψυχής...». Παράλληλα αναφέρεται ότι η συνολική έκταση της ΕΖΔ ανέρχεται σε 130.725 στρ/13.072,5 εκτάρια και της ΖΕΠ σε 37.460 στρ/3.746,0 εκτάρια. Η συνολική έκταση της πρότασης του ΕΣΧΑΣΕ, που ανέρχεται σε 24.985 στρ., εντάσσεται στο σύνολό της εντός της ΕΖΔ. Έκταση 19.624 στρ. από το σύνολο της πρότασης του ΕΣΧΑΣΕ, περιλαμβάνεται μέσα στα όρια της ΖΕΠ, δηλαδή το 78,5%, του Σχεδίου εντάσσεται σε αυτήν. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-9

Με βάση τα παραπάνω οι εκτιμήσεις που ακολουθούν όσον αφορά την αξιολόγηση των δυνητικών επιπτώσεων από την υλοποίηση του Σχεδίου συνιστούν μία ιδιαίτερα συντηρητική προσέγγιση, αφού βασίζονται στην παραδοχή ότι οι δομούμενες τουριστικές εγκαταστάσεις, όσο και οι εγκαταστάσεις τεχνικών υποδομών χωροθετούνται εξ ολοκλήρου εντός της ΕΖΔ, όπως και ισχύει, αλλά εξίσου και εντός της ΖΕΠ, παρά το γεγονός ότι, όπως προαναφέρθηκε, σημαντικό μέρος του Σχεδίου, συγκεκριμένα 5.360 στρ., δηλαδή το 21,5%, βρίσκεται εκτός και στα Νότια της εξεταζόμενης ΖΕΠ. Τέλος σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις ειδικές δεσμεύσεις της πρότασης του ΕΣΧΑΣΕ, η χωροθέτηση των αθλητικών εγκαταστάσεων του γηπέδου γκολφ, θα γίνει αποκλειστικά εντός του τμήματος της ζώνης Α εκτός, και στα νότια της ΖΕΠ. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-10

Πίνακας 6.4-1: Εκτίμηση των επιπτώσεων του εξεταζόμενου σχεδίου στις εκτάσεις των οικοτόπων, με βάση τις προβλέψεις ανά ζώνη χρήσης. Οικότοπος Έκταση (ha) κάλυψης οικοτόπου στην Υποζώνη (1) Έκταση οικοτόπου στην ΕΖΔ (ha) (2) /% έκτασης οικοτόπου (1) στην ΕΖΔ (2)= (4) Έκταση οικοτόπου ΖΕΠ (ha), (3) /% έκτασης οικοτόπου (1)στη ΖΕΠ (3)=(5) Α. ΖΩΝΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΑΝΑΨΥΧΗΣ (925,2 εκτάρια) Α1: Υποζώνη χωροθέτησης τουριστικών εγκαταστάσεων 62,99 5212 7,7 12,5 / ( 3,1*)% 25,57 30,9 (7,7)% 5420 612,62 5008,69 12,5 (3,1)% 2535,69 24,75 (6,1)% 3290-0 0 9320 110,58 440,98 25,9 (6,5)% 416,97 27,4 (6,9) % Α2: Υποζώνη υποστηρικτικών δραστηριοτήτων και υποδομών 1076,78 187,21 1020 0,599 0,05 (0,013)% 0,82(0,21)% 5212 0,854 62,99 1,23 (0,31)% 25,57 3,03 (0,75) % 3290-0 0 Παρατηρήσεις Ο οικότοπος υψηλοί θαμνώνες με Juniperus phoenicea δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού θα αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό. Επιπλέον προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. Οι οικότοποι των φρυγάνων καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση τόσο στην ΕΖΔ όσο και τη ΖΕΠ. Υπάρχουν σε αφθονία σε ολόκληρη την Κρήτη και στο χώρο του Αιγαίου. Η συνολική προτεινόμενη δόμηση χρήσεων τουρισμού - αναψυχής θα καταλάβει κατά μέγιστο 10,8 εκτάρια, δηλαδή το 1,39 % της έκτασης του οικοτόπου εντός της συνόλου της Ζώνης Α, ή το 0,54% της έκτασης του οικοτόπου στην περιοχή του Σχεδίου, η 0,21% της συνολικής του έκτασης στην ΕΖΔ και το 0,42% της έκτασής του στη ΖΕΠ. Σε ότι αφορά στη διαμόρφωση της ειδικής τουριστικής εγκατάστασης του γηπέδου γκολφ, εκτιμάται ότι οι περιοχές του γηπέδου για την κατασκευή των οποίων θα υπάρξουν μεταβολές στη σύνθεση και κάλυψη των φυτικών ειδών δεν θα υπερβούν συνολικά τα 80 εκτάρια. Οι συνδεμένες με το γκολφ μεταβολές θα επηρεάσουν ποσοστό 13,06% της έκτασης των φρυγανικών διαπλάσεων της εν λόγω ζώνης, 1,59% της συνολικής έκτασης των φρυγανικών διαπλάσεων στην ΕΖΔ. Ο Οικότοπος «ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή» δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού θα αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό. Επιπλέον προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. Ο οικότοπος θαμνώνες σχίνου και συστάδες χαρουπιάς δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού κατά την υλοποίηση του Σχεδίου θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια να αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του εντός της Ζώνης Α ενώ παράλληλα προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. Οι εκτάσεις καλλιεργειών δεν θα επηρεαστούν από το Σχέδιο, αντίθετα αναμένεται η αναβάθμισή τους μέσα από ενιαίο πρόγραμμα ενίσχυσης των βιολογικών καλλιεργειών. Ο οικότοπος «υψηλοί θαμνώνες με Juniperus phoenicea» δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού θα αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό. Επιπλέον προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. Ο Οικότοπος «ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή» δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού θα αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό. Επιπλέον προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-11

Οικότοπος Έκταση (ha) κάλυψης οικοτόπου στην Υποζώνη (1) Έκταση οικοτόπου στην ΕΖΔ (ha) (2) /% έκτασης οικοτόπου (1) στην ΕΖΔ (2)= (4) Έκταση οικοτόπου ΖΕΠ (ha), (3) /% έκτασης οικοτόπου (1)στη ΖΕΠ (3)=(5) Παρατηρήσεις 5420 164,366 5008,69 2,96 (0,74) % 2535,69 5,85 (1,46) % Οι οικότοποι των φρυγάνων καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση τόσο στον ΤΚΣ όσο και στη ΖΕΠ. Υπάρχουν σε αφθονία σε ολόκληρη την Κρήτη και στο χώρο του Αιγαίου. Όπως έχει προαναφερθεί η συνολική προτεινόμενη δόμηση χρήσεων τουρισμού - αναψυχής θα καταλάβει κατά μέγιστο 10,8 εκτάρια, δηλαδή το 1,39 % της έκτασης του οικοτόπου εντός της Ζώνης Α, ή το 0,54% του συνόλου της έκτασης του οικοτόπου εντός της περιοχής του Σχεδίου, 0,21% της συνολικής του έκτασης στην ΕΖΔ και το 0,42% της έκτασής του στη ΖΕΠ.. Ο οικότοπος θαμνώνες σχίνου και συστάδες χαρουπιάς δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού κατά την υλοποίηση του Σχεδίου θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια να αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του εντός της Ζώνης Α ενώ παράλληλα προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. 9320 28,48 440,98 5,87% (1,47) 416,97 6,21 (1,55)% Β: ΕΙΔΙΚΗ ΖΩΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΗΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ (1.568,8 εκτάρια) Β1: Υποζώνη προστασίας λεκάνης απορροής φοινικοδάσους Βάι, (498,33 εκτάρια) 211021 0,703 5,31 13,24% 5,24 13,42% 3290-0 0 5210 0,006 5212 1,277 5420 392,5 622030* 3,933 0.04 15,00% 62,99 2,03% 0.03 20,00% 25,57 4,99% 5008,69 7,84% 15,48 25,65 15,33% 25,64 15,34% Ο οικότοπος «Μεσογειακές θίνες εμβρυακής μορφής» εντάσσεται στην υποζώνη Β1 προστασίας της λεκάνης απορροής του φοινικοδάσους, με σκοπό την προστασία και ανόρθωσή του, επομένως αναμένεται ότι θα ωφεληθεί από το Σχέδιο. Δεν προβλέπεται δόμηση ή οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση στον οικότοπο. Ο Οικότοπος «ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή» δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού θα αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό. Επιπλέον προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. Ο οικότοπος «διαπλάσεις αρκεύθων» εντάσσεται στην υποζώνη Β1 προστασίας της λεκάνης απορροής του φοινικοδάσους, με σκοπό την προστασία και ανόρθωσή του, επομένως αναμένεται ότι θα ωφεληθεί από το Σχέδιο. Δεν προβλέπεται δόμηση ή οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση στον οικότοπο. Ο οικότοπος «υψηλοί θαμνώνες με Juniperus phoenicea εντάσσεται στην υποζώνη Β1 προστασίας της λεκάνης απορροής του φοινικοδάσους, με σκοπό την προστασία και ανόρθωσή του, επομένως αναμένεται ότι θα ωφεληθεί από το Σχέδιο. Δεν προβλέπεται δόμηση ή οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση στον οικότοπο. Οι οικότοποι των φρυγάνων καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση τόσο στην ΕΖΔ όσο και στη ΖΕΠ. Υπάρχουν σε αφθονία σε ολόκληρη την Κρήτη και στο χώρο του Αιγαίου. Η προβλεπόμενη δόμηση στην υποζώνη Β1 σχετίζεται με γεωργικές αποθήκες και στέγαστρα που σχετίζονται με την επιτρεπόμενη χρήση της βιολογικής καλλιέργειας και δεν θα ξεπεράσει τα 0,08 εκτάρια, δηλαδή 0,02% της έκτασης του οικοτόπου στη ζώνη 0,0016% της έκτασης του οικοτόπου στην ΕΖΔ και 0,003 της έκτασης στη ΖΕΠ. Δεν προβλέπεται άλλου τύπου δόμηση στη συγκεκριμένη ζώνη. Ο οικότοπος «στεπικής φυσιογνωμίας μεσογειακά οικοσυστήματα με θερόφυτα αγροστώδη» είναι προτεραιότητας με βάση την Οδηγία 92/43. Ο ως άνω οικότοπος όχι μόνο δεν πρόκειται να θιγεί από το Σχέδιο, αλλά αναμένεται να αναβαθμιστεί το καθεστώς διατήρησής του μέσα από τα προβλεπόμενα ενεργά μέτρα προστασίας και διαχείρισης. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-12

Οικότοπος Έκταση (ha) κάλυψης οικοτόπου στην Υποζώνη (1) 9320 93,815 Έκταση οικοτόπου στην ΕΖΔ (ha) (2) /% έκτασης οικοτόπου (1) στην ΕΖΔ (2)= (4) 440,98 21,27% Έκταση οικοτόπου ΖΕΠ (ha), (3) /% έκτασης οικοτόπου (1)στη ΖΕΠ (3)=(5) 416,97 22,50% Παρατηρήσεις Ο οικότοπος θαμνώνες σχίνου και συστάδες χαρουπιάς δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού θα αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό. Επιπλέον προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. Ο οικότοπος «συστάδες φοίνικα του Θεοφράστου» είναι προτεραιότητας με βάση την Οδηγία 92/43.Όχι μόνο δεν πρόκειται να θιγεί από το Σχέδιο, αλλά αναμένεται να αναβαθμιστεί το καθεστώς διατήρησής του μέσα από τα προβλεπόμενα ενεργά μέτρα προστασίας και διαχείρισης. 9370* 0,026 28,02 0,09% 28,02 0,09% Β2: Υποζώνη ειδικών όρων προστασίας φυσικού κεφαλαίου, (460,4 εκτάρια) 1076,78 187,21 Οι εκτάσεις καλλιεργειών δεν θα επηρεαστούν από το Σχέδιο, αντίθετα αναμένεται η αναβάθμισή τους μέσα από ΤΗΝ 1020 1,546 0,14% 0,83% προώθηση ενός ενιαίου προγράμματος βιολογικής καλλιέργειας. Ο οικότοπος «Μεσογειακές θίνες εμβρυακής μορφής» εντάσσεται στην Υποζώνη Β2 Ειδικών όρων προστασίας φυσικού 5,31 5,24 κεφαλαίου, με σκοπό την προστασία και ανόρθωσή του, επομένως αναμένεται ότι θα ωφεληθεί από το Σχέδιο. Δεν 211021 0,146 2,75% 2,79% προβλέπεται δόμηση ή οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση στον οικότοπο. 5210 0,004 5212 8,968 5420 357,912 662030* 16,411 0.04 10,00% 62,99 14,24% 5008,69 7,15% 25,65 63,98% 0.03 13,33% 25,57 35,07% 2535,69 14,11% 25,64 64,01% 9320 71,437 440,98 16,20% 416,97 17,13% Β3: Υποζώνη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος ( 163,1εκτάρια) 1076,78 187,21 1020 1,19 0,11% 0,64% Ο οικότοπος «διαπλάσεις αρκεύθων» εντάσσεται στην Υποζώνη Β2 Ειδικών όρων προστασίας φυσικού κεφαλαίου, με σκοπό την προστασία και ανόρθωσή του, επομένως αναμένεται ότι θα ωφεληθεί από το Σχέδιο. Δεν προβλέπεται δόμηση ή οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση στον οικότοπο. Ο οικότοπος «υψηλοί θαμνώνες με Juniperus phoenicea εντάσσεται στην Υποζώνη Β2 Ειδικών όρων προστασίας φυσικού κεφαλαίου, με σκοπό την προστασία και ανόρθωσή του, επομένως αναμένεται ότι θα ωφεληθεί από το Σχέδιο. Δεν προβλέπεται δόμηση ή οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση στον οικότοπο. Οι οικότοποι των φρυγάνων καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση τόσο στον ΤΚΣ όσο και στη ΖΕΠ. Υπάρχουν σε αφθονία σε ολόκληρη την Κρήτη και στο χώρο του Αιγαίου. Η προτεινόμενη στην Υποζώνη Β2 δόμηση θα καταλάβει κατά μέγιστο 0,02 εκτάρια, δηλαδή το 0,005% της έκτασης του οικοτόπου εντός της υποζώνης Β2, ή το 0,0004% της συνολικής του έκτασης στον ΤΚΣ και το 0,0008% της έκτασής του στη ΖΕΠ. Ο οικότοπος «στεπικής φυσιογνωμίας μεσογειακά οικοσυστήματα με θερόφυτα αγροστώδη» είναι προτεραιότητας με βάση την Οδηγία 92/43.Όχι μόνο δεν πρόκειται να θιγεί από το Σχέδιο, αλλά αναμένεται να αναβαθμιστεί το καθεστώς διατήρησής του μέσα από τα προβλεπόμενα ενεργά μέτρα προστασίας και διαχείρισης. Ο οικότοπος θαμνώνες σχίνου και συστάδες χαρουπιάς δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο αφού θα αποφευχθεί η εκχέρσωση εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό. Επιπλέον προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. Οι εκτάσεις καλλιεργειών δεν θα επηρεαστούν από το Σχέδιο, αντίθετα αναμένεται η αναβάθμισή τους μέσα από ενιαίο πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-13

Οικότοπος Έκταση (ha) κάλυψης οικοτόπου στην Υποζώνη (1) Έκταση οικοτόπου στην ΕΖΔ (ha) (2) /% έκτασης οικοτόπου (1) στην ΕΖΔ (2)= (4) 5420 110,36 5008,69 2,20% 7,67 821710 0,602 0,74% Β4: Υποζώνη δασικών εκτάσεων (276,1 εκτάρια) 5420 622030* 1,262 145,616 5008,69 2,91% 25,65 4,92% 9320 20,174 440,98 4,57% Β5:Υποζώνη προστασίας ακτών (170,1 εκτάρια) 184,62 1240 21,842 5,67% 62,99 5212 4,726 7,50% 5420 224,793 622030* 2,151 821710 41,233 9320 33,574 5008,69 4,49% 25,65 8,39% 81,22 50,77% 440,98 7,61% Έκταση οικοτόπου ΖΕΠ (ha), (3) /% έκτασης οικοτόπου (1)στη ΖΕΠ (3)=(5) 2535,69 4,15% 80,97 0,84% 2535,69 5,74% 25,64 4,92% 416,97 4,79% 51,37 20,37% 25,57 18,48% 2535,69 8,87% 25,64 8,39% 80,97 50,92% 416,97 8,05% Παρατηρήσεις Οι οικότοποι των φρυγάνων καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση τόσο στον ΤΚΣ όσο και στη ΖΕΠ. Υπάρχουν σε αφθονία σε ολόκληρη την Κρήτη και στο χώρο του Αιγαίου. Η προτεινόμενη στην Υποζώνη Β3 δόμηση ανάδειξης των αρχαιοτήτων θα καταλάβει κατά μέγιστο 0,02 εκτάρια, δηλαδή το 0,0002% της έκτασης του οικοτόπου εντός της υποζώνης Β3, ή το 0,0004% της συνολικής του έκτασης στην ΕΖΔ και το 0,0008% της έκτασής του στη ΖΕΠ. Ο οικότοπος «βράχια της Κρήτης» δεν πρόκειται να επηρεαστεί από το Σχέδιο. Δεν προβλέπονται υποδομές στη συγκεκριμένη υποζώνη, και ισχύουν τα προβλεπόμενα από το Ν.998/79 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Ο οικότοπος θα ευνοηθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου. Δεν προβλέπονται υποδομές στη συγκεκριμένη υποζώνη. Ο οικότοπος προτεραιότητας θα ευνοηθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου και ισχύουν τα προβλεπόμενα από το Ν.998/79 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. υ. Δεν προβλέπονται υποδομές στη συγκεκριμένη υποζώνη και ισχύουν τα προβλεπόμενα από το Ν.998/79 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.. Ο οικότοπος θα ευνοηθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου. Ο οικότοπος «απόκρημνες βραχώδεις ακτές» θα ευνοηθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου. Ο οικότοπος «υψηλοί θαμνώνες με Juniperus phoenicea θα ωφεληθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου. Οι οικότοποι των φρυγάνων καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση τόσο στην ΕΖΔ όσο και στη ΖΕΠ. Υπάρχουν σε αφθονία σε ολόκληρη την Κρήτη και στο χώρο του Αιγαίου. Θα ωφεληθούν από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου. Ο οικότοπος προτεραιότητας θα ευνοηθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου. Ο οικότοπος «βράχια της Κρήτης» δεν πρόκειται να επηρεαστεί αρνητικά από το Σχέδιο. Θα ωφεληθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου. Ο οικότοπος θαμνώνες σχίνου και συστάδες χαρουπιάς δεν πρόκειται να επηρεαστεί αρνητικά από το Σχέδιο. Θα ευνοηθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-14

Με βάση τις εκτιμήσεις που παρατίθενται στον παραπάνω πίνακα, η συνολική έκταση των οικοτόπων φρυγάνων που θα καταληφθεί από τις δομούμενες υποδομές Τουρισμού Αναψυχής του Σχεδίου ανέρχονται σε 10,8 εκτάρια, με την παραδοχή ότι το σύνολο της δόμησης των τουριστικών εγκαταστάσεων και των εγκαταστάσεων υποδομής θα υλοποιηθούν εντός της έκτασης του ως άνω οικοτόπου. Η προτεινόμενη δόμηση δεν υπερβαίνει το 0,54% της συνολικής έκτασης που καταλαμβάνει ο οικότοπος αυτός, 2008,171 εκτάρια, στην περιοχή του Σχεδίου, το 0,21% της συνολικής του έκτασης στην ΕΖΔ, 5008,69 εκτάρια, και το 0,42% της έκτασής του στη ΖΕΠ, 2535, 69 εκτάρια. Παράλληλα θεωρώντας ότι λόγω των εφαρμοζόμενων μέτρων συνεκτικής δόμησης οι δομούμενες εκτάσεις θα περιορίζονται στο 25% της Ζώνης Α Τουρισμού Αναψυχής, η μέγιστη επιφάνεια των ως άνω τύπων οικοτόπων που αναμένεται να επηρεασθεί δυνητικά από την υλοποίηση του προτεινόμενου Σχεδίου αντιστοιχεί στο 3,84% της έκτασης του οικοτόπου στη ΕΖΔ και αντίστοιχα στο 7,5 της ΖΕΠ. Με βάση την αφθονία των συγκεκριμένων διαπλάσεων στην περιοχή μελέτης, στην περιοχή της Κρήτης και στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, οι επιπτώσεις από την κατάληψη των συγκεκριμένων εκτάσεων είναι σαφώς περιορισμένες. Αντίθετα, οι θετικές επιπτώσεις από την διαχείριση του συνόλου των φρυγανικών διαπλάσεων μέσω των προβλεπόμενων παρεμβάσεων, θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την περιοχή και τη βιοποικιλότητά της. Σε ότι αφορά στη διαμόρφωση της ειδικής τουριστικής εγκατάστασης του γηπέδου γκολφ, εκτιμάται ότι οι περιοχές του γηπέδου για την κατασκευή των οποίων θα υπάρξουν μεταβολές στη σύνθεση και κάλυψη των φυτικών ειδών δεν θα υπερβούν συνολικά τα 80 εκτάρια. Οι συνδεμένες με το γκολφ μεταβολές θα επηρεάσουν ποσοστό 13,06% της έκτασης των φρυγανικών διαπλάσεων της εν λόγω ζώνης, 1,59% της συνολικής έκτασης των φρυγανικών διαπλάσεων στη ΕΖΔ. Η ακριβής θέση του γηπέδου γκολφ θα οριστικοποιηθεί στο επόμενο στάδιο σχεδιασμού του έργου, που θα αξιολογηθεί στην ΜΠΕ, στο προτεινόμενο όμως ΕΣΧΑΣΕ υπάρχει σαφής δέσμευση ότι χωροθετείται σε τμήμα της περιοχής του ΕΣΧΑΣΕ εκτός ΖΕΠ. Με βάση το σχέδιο Αειφορικής Διαχείρισης και το συναρτώμενο με αυτό Σχέδιο Δράσης Βιοποικιλότητας που θα εκπονηθεί στο πλαίσιο της ΜΠΕ του έργου, οι μεταβολές στη βλάστηση σε ότι αφορά στο γήπεδο γκολφ μπορούν να θεωρηθούν ως ευκαιρίες δημιουργίας και ανόρθωσης ενδιαιτημάτων που σήμερα βρίσκονται σε ανεπάρκεια στην περιοχή, όπως τα υγροτοπικά οικοσυστήματα, οι δενδροθαμνώδεις συστάδες και οι λιβαδικές διαπλάσεις. Από αυτή την άποψη οι προβλεπόμενες σχετικές με το γκολφ παρεμβάσεις δεν οδηγούν σε υποβάθμιση του συνολικότερου ισοζυγίου σε ότι αφορά στην έκταση και στην κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων της περιοχής μελέτης, αφού επηρεάζουν μεν αρνητικά σε μικρό βαθμό τον αφθονότερο οικότοπο της περιοχής, προσθέτουν όμως στην περιβαλλοντική ετερογένεια και στη δομική ποικιλότητα του μωσαϊκού οικοτόπων της οδηγώντας τελικά σε ουδέτερο έως ελαφρά αρνητικό ισοζύγιο. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-15

Επίδραση στην κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι επιπτώσεις του έργου σε ότι αφορά στον κύριο όγκο των υποδομών και των συνοδευτικών τους εγκαταστάσεων εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στους οικοτόπους των φρυγάνων. Αυτοί χάριν απλούστευσης έχουν ομαδοποιηθεί σε μία ενιαία κατηγορία. Παρόλα αυτά, στο κείμενο που ακολουθεί οι αναλύσεις δίνονται για το σύνολο των υποκατηγοριών. Για τους οικοτόπους 542010 Φρύγανα με κυριαρχία Sarcopoterium spinosum, 542011 Φρύγανα με κυριαρχία Genista acathoclada και Erica manipuliflora, 542012 Φρύγανα με κυριαρχία Genista acathoclada, 542020 Φρύγανα με κυριαρχία Corydothymus capitatus, 542030 Φρύγανα με κυριαρχία Cistus creticus και 542040 Φρύγανα με κυριαρχία Ononis spinosa, οι οποίοι στο παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντώνται υπό την γενική κατηγορία 5420 Φρύγανα από Sarcopoteruim spinosum, κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: α) Η με φυσικό τρόπο ευνόηση της ανόρθωσής τους ώστε να αυξήσουν την εδαφοκάλυψή τους τόσο σε φρυγανώδη, όσο και σε ετήσια είδη, με ταυτόχρονη αύξηση της προστατευτικής τους αξίας στο έδαφος. β) Η με φυσικό τρόπο ευνόηση της ανόρθωσής τους ώστε να αυξήσουν την ποικιλότητά τους σε ξυλώδη είδη με αποτέλεσμα να αυξηθεί η προστατευτική και αισθητική τους αξία. Η με φυσικό τρόπο διαχείριση - αποκατάσταση των φρυγανικών οικοσυστημάτων που καλύπτουν και το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής του Σχεδίου επιτυγχάνεται κυρίως μέσω του σχεδίου ορθολογικής διαχείρισης της βοσκής και των μέτρων αντιπυρικής προστασίας της περιοχής του Σχεδίου, αφού αποτελούν τον τρόπο αντιμετώπισης των δύο κυριότερων λόγων της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων αυτών. Επιπρόσθετα, επικουρικά μέτρα προστασίας από παράνομες εκχερσώσεις, αλλά και γενικότερης προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες, συνηγορούν προς την κατεύθυνση των στόχων διαχείρισης. Το σύνολο των παραπάνω μέτρων, καθώς και των λοιπών επικουρικών, θα προβλέπονται αναλυτικά στο Σχέδιο Αειφορικής Διαχείρισης και στο συναρτώμενο με αυτήν Σχέδιο Δράσης Βιοποικιλότητας που θα εφαρμοστούν για την περιοχή του Σχεδίου και θα εξειδικευθούν στο συνακόλουθο στάδιο εκπόνησης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που θα εκπονηθεί για τα έργα του Σχεδίου. Για τον οικότοπο 5212 Συστάδες αρκεύθων (Juniperus phoenicea) δενδρώδους μορφής και Erica manipuliflora, ο οποίος στο παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό την γενική κατηγορία 5210 ενδροειδή Juniperus spp., κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: α) Διατήρηση της φυσιογνωμίας των συστάδων αρκεύθου, οι οποίοι σε ορισμένες θέσεις εμφανίζουν θαμνώδη και όχι δενδρώδη μορφή εξαιτίας κυρίως της ανεξέλεγκτης βοσκής. β) Ευνόηση της με φυσικό τρόπο αύξησης της έκτασης του οικοτόπου. γ) Ευνόηση της με φυσικό τρόπο ανόρθωσης του οικοτόπου και μετατροπή των σημερινών συστάδων θαμνώδους μορφής, σε συστάδων δενδρώδους μορφής. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-16

Οι παραπάνω στόχοι διατήρησης του οικοτόπου θα διασφαλιστούν κυρίως μέσω των μέτρων που ήδη αναφέρθησαν, ορθολογική διαχείριση της βοσκής, μέτρα αντιπυρικής προστασίας, επικουρικά μέτρα προστασίας από παράνομες εκχερσώσεις, αλλά και γενικότερης προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Έργου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες, συνηγορούν προς την κατεύθυνση των στόχων διαχείρισης. Δεν προβλέπεται καταστροφή ή αλλοίωση του οικοτόπου 5210 στον παραμικρό βαθμό από τις προβλεπόμενες υποδομές του Σχεδίου. Για τον οικότοπο 9320 α) θαμνώνες σχίνου και β) δασικές συστάδες χαρουπιάς, ο οποίος στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό την γενική κατηγορία 9320 άση µε Olea και Ceratonia, κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: α) Διατήρηση και ανόρθωση των υποβαθμισμένων -κυρίως από τη βοσκή- εκτάσεων του οικοτόπου. β) Ευνόηση της με φυσικό τρόπο ανόρθωσης της φυσιογνωμίας και δομής κυρίως των θαμνώδων σχίνων, με την επαναφορά του θαμνώδους ορόφου που σχεδόν απουσιάζει και ταυτόχρονη αύξηση της προστατευτικής τους αξίας για την περιοχή του Έργου. γ) Ευνόηση και ανόρθωση της δομής και ποικιλότητας των οικοτόπων σε θαμνώδη ξυλώδη βλάστηση και δενδρώδη είδη. δ) Προστασία και διατήρηση των ατόμων και συστάδων χαρουπιάς και σχίνου δενδρώδους μορφής που απαντώνται στην περιοχή του Έργου. Οι παραπάνω στόχοι διατήρησης του οικοτόπου θα διασφαλιστούν κυρίως μέσω του σχεδίου ορθολογικής διαχείρισης της βοσκής και των μέτρων αντιπυρικής προστασίας της περιοχής, όπως και με μέτρα προστασίας από παράνομες εκχερσώσεις (ειδικά για τα άτομα και τις συστάδες χαρουπιάς), αλλά και γενικότερης προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες, συνηγορούν προς την κατεύθυνση των στόχων διαχείρισης. Δεν προβλέπεται σημαντική αλλοίωση του οικοτόπου 9320 από τις προβλεπόμενες υποδομές του Σχεδίου ενώ παράλληλα προβλέπονται δράσεις ενεργής διαχείρισης για την ανόρθωσή του. Σημειώνεται ότι η μεγαλύτερη έκταση του ως άνω οικοτόπου τη περιοχή του Σχεδίου, 220 εκτάρια, καταγράφεται στην Ειδική Ζώνη Προστασίας Φυσικού και Πολιτιστικού Κεφαλαίου και Φυσιολατρικής Αναψυχής, όπου δεν προβλέπονται αλλοιώσεις του ως άνω οικοτόπου στον παραμικρό βαθμό. Για τον οικότοπο 3290 Ποταμοί της Μεσογείου με περιοδική ροή ο οποίος στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό την γενική κατηγορία 3290 Ποταμοί της Μεσογείου µε περιοδική ροή από Paspalo-Agrostidion, κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: α) Διατήρηση του οικοτόπου στη σημερινή του έκταση. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-17

β) Διαχείριση και αποκατάσταση της βλάστησης που απαντάται εκατέρωθεν της κοίτης των ρεμάτων. Οι παραπάνω στόχοι διατήρησης του οικοτόπου θα διασφαλιστούν με την αποφυγή εκχέρσωσης της βλάστησης για οποιοδήποτε σκοπό (οδοποιία, δόμηση), την διατήρηση της κοίτης των ρεμάτων καθώς και τα γενικότερα μέτρα προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες και κυρίως την απόρριψη στερεών και υγρών αποβλήτων μέσα στα ρέματα. Δεν προβλέπεται καταστροφή ή αλλοίωση του οικοτόπου 3290 στον παραμικρό βαθμό από τις προβλεπόμενες υποδομές του Σχεδίου. Για τους οικοτόπους 124011 Παραθαλάσσια βλάστηση βραχωδών ακτών και 124012 Βραχώδεις ακτές με Limonium & Cichorium spinosum, οι οποίοι στο παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντώνται υπό την γενική κατηγορία 1240 Απόκρηµνες βραχώδεις ακτές µε βλάστηση στη Μεσόγειο µε ενδηµικά Limonium ssp., κεντρικοί σκοποί διαχείρισης είναι: α) Διατήρηση των οικοτόπων στην σημερινή τους έκταση. β) Διατήρηση του βαθμού φυσικότητας των οικοτόπων, ο οποίος είναι ικανοποιητικός. Οι παραπάνω στόχοι διατήρησης του οικοτόπου θα διασφαλιστούν με την αποφυγή εκχέρσωσης εκτάσεών του για οποιοδήποτε σκοπό (οδοποιία, δόμηση, τεχνικά έργα κ.λπ.), καθώς και τα γενικότερα μέτρα προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Επιπρόσθετα ο οικότοπος «απόκρημνες βραχώδεις ακτές» θα ευνοηθεί από τις προβλεπόμενες δράσεις ενεργής διαχείρισης στο πλαίσιο του Σχεδίου, αφού εντάσσεται στην ειδική υποζώνη προστασίας Β5 Προστασίας ακτών. Δεν προβλέπεται καταστροφή ή αλλοίωση του οικοτόπου 1240 στον παραμικρό βαθμό από τις προβλεπόμενες υποδομές του Σχεδίου. Όσα αναφέρθηκαν για τους οικοτόπους 124011 και 124012, σχετικά με τους στόχους διατήρησης και τα μέτρα που θα ληφθούν για την επίτευξή τους, ισχύουν και για τους οικοτόπους 211021 Μεσογειακές θίνες εμβρυακής μορφής και 821710 Χασμοφυτική βλάστηση της Κρήτης (σε μίξη με αλοφυτική βλάστηση βραχωδών ακτών), οι οποίοι στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντώνται υπό τις γενικές κατηγορίες 2110 Υποτυπώδεις κινούµενες θίνες και 8210 Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή µε χασµοφυτική βλάστηση, αντίστοιχα. Δεν προβλέπεται καταστροφή ή αλλοίωση των οικοτόπων 2110, 8210 στον παραμικρό βαθμό από τις προβλεπόμενες υποδομές του σχεδίου. Για τον οικότοπο 8310 Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκμετάλλευση, ο οποίος στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό την ίδια γενική κατηγορία, κεντρικός σκοπός διαχείρισης είναι η διατήρηση της έκτασης και της φυσιογνωμίας του μιας και πρόκειται για ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-18

εξαιρετικά μεγάλης σημασίας οικότοπο για τη βιοποικιλότητα της περιοχής, αλλά και για τα χειρόπτερα. Οι παραπάνω στόχοι διατήρησης του οικοτόπου θα διασφαλιστούν με την αποφυγή επεμβάσεων στα σπήλαια, καθώς και τα γενικότερα μέτρα προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Σημαντικό για τον οικότοπο αυτό είναι και το Σχέδιο Διαχείρισης Επισκεπτών που θα εφαρμοστεί για την περιοχή του Σχεδίου. Το σύνολο των παραπάνω μέτρων καθώς και των λοιπών επικουρικών θα προβλέπονται στο Σχέδιο Αειφορικής Διαχείρισης και στο συναρτώμενο με αυτήν Σχέδιο Δράσης Βιοποικιλότητας που θα εφαρμοστούν για την περιοχή του Σχεδίου, και θα εξειδικευθεί κατά την ΜΠΕ του έργου. Δεν προβλέπεται καταστροφή ή αλλοίωση του οικοτόπου 8310 στον παραμικρό βαθμό από τις προβλεπόμενες υποδομές του Σχεδίου. Τέλος, για τον οικότοπο 92D010 Αθροίσματα πικροδάφνης (Nerium oleander), ο οποίος στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντάται υπό τη γενική κατηγορία 92D0 Νότια παρόχθια δάση-στοές και λόχµες, στόχος διαχείρισης είναι η διατήρηση των αθροισμάτων αυτών, μέσω της αποφυγής απομάκρυνσής τους καθώς και τα γενικότερα μέτρα προστασίας και ελέγχου της περιοχής του Σχεδίου από παράνομες ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Ο οικότοπος δεν απαντάται εντός της περιοχής του Σχεδίου. Δεν προβλέπεται καταστροφή ή αλλοίωση του οικοτόπου 92D010 στον παραμικρό βαθμό από τις προβλεπόμενες υποδομές του Σχεδίου. Συνοψίζοντας οι επιπτώσεις στην κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων της περιοχής του Σχεδίου, μέσω της εφαρμογής του Σχεδίου Αειφορικής Διαχείρισης κρίνονται ως προς τα χαρακτηριστικά και το μέγεθός τους θετικές μέτριες έως σημαντικές, ως προς την διάρκειά τους μακροχρόνιες, διότι αυτά τα μέτρα θα εφαρμόζονται καθ όλη την περίοδο λειτουργίας του Σχεδίου, ως προς την έκτασή τους τοπικές και ως προς το είδος τους έμμεσες. Προστασία οικοτόπων προτεραιότητας Πέρα από όλα τα προαναφερόμενα μέτρα, κατά την υλοποίηση του Σχεδίου θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα σημαντικά στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος, δηλαδή τους οικότοπους προτεραιότητας (Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/EEC), καθώς και τα σημαντικά είδη της χλωρίδας. Αυτά τα στοιχεία προστατεύονται μέσω των μέτρων που αναλύθηκαν παραπάνω, αλλά και μέσω λήψης επιπρόσθετων μέτρων όπως αυτά αναφέρονται στη συνέχεια. Πιο συγκεκριμένα, για τους δύο οικότοπους προτεραιότητας που απαντώνται στην περιοχή του Σχεδίου, δηλαδή τους 622010 Πρόσκοπες φυτοκοινωνίες ποωδών ειδών σε εγκαταλελειμμένους αγρούς και 622030 Στεπικής φυσιογνωμίας Μεσογειακά οικοσυστήματα με θερόφυτα και αγροστώδη ξηρών θέσεων, οι οποίοι στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ απαντώνται υπό ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-19

την γενική κατηγορία 6220* Ψευδοστέπα µε αγροστώδη και µονοετή φυτά από Thero- Brachypodietea, κύριοι σκοποί διαχείρισης είναι: α) Διατήρηση της έκτασής τους στα σημερινά επίπεδα. β) Διατήρηση της φυσιογνωμίας, δομής και των ειδικών λειτουργιών τους. Πέρα από τα μέτρα που έχουν προαναφερθεί για τη ρύθμιση της βόσκησης, την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και της ανεξέλεγκτης απόρριψης απορριμμάτων, θα απαγορευθεί οποιαδήποτε ενέργεια εκχέρσωσης με σκοπό την επαναφορά των εκτάσεων σε γεωργική χρήση (οι οικότοποι αυτοί καταλαμβάνουν κυρίως εγκαταλελειμμένες γεωργικές εκτάσεις) ή δόμηση ή τεχνικό έργο. Ειδικά για τη βόσκηση, στο σχέδιο διαχείρισης που θα εφαρμοσθεί στην περιοχή του Σχεδίου θα προβλεφθεί διατήρηση της βόσκησης στις εκτάσεις αυτές με μείωση του αριθμού των βοσκόντων ζώων, ώστε να μην παρουσιαστούν φαινόμενα εποικισμού των φρυγανικών ενώσεων, με ταυτόχρονη μείωση της έκτασης και αλλοίωσης της φυσιογνωμίας του οικοτόπου 6220. Για τον ίδιο λόγο και εφόσον κριθεί σκόπιμο θα πραγματοποιηθεί διαχείριση φρυγανικών διαπλάσεων σε επιλεγμένες θέσεις, με βάση τις διαχειριστικές προτάσεις του λιβαδοπονικού σχεδίου, κατόπιν άδειας της Δασικής Υπηρεσίας η οποία και θα εγκρίνει το σχέδιο Ορθολογικοποίησης της Βόσκησης (Σχέδιο Λιβαδοπονικής Διαχείρισης). Εκτός από τα προαναφερόμενα, θα αποτραπεί η πρόσβαση των επισκεπτών μέσω του Σχεδίου Διαχείρισης Επισκεπτών και του δικτύου μονοπατιών (υφιστάμενο και προτεινόμενο) σε συνδυασμό με την φυσική απομόνωσή τους (δημιουργία φυτικού φράχτη) με χρήση φυτικών ειδών της τοπικής χλωρίδας, τα οποία είναι αποτρεπτικά για διάβαση, όπως για παράδειγμα το αχινοπόδι. Τέλος, θα εφαρμοστεί Πρόγραμμα Παρακολούθησης (monitoring) με σκοπό την αποτίμηση του βαθμού διατήρησης των οικοτόπων αυτών και λήψη συμπληρωματικών μέτρων σε περίπτωση που αυτό κριθεί αναγκαίο. Ως εκ τούτου οι επιπτώσεις σε αυτή την περίπτωση κρίνονται ως θετικές σημαντικές. Σε ότι αφορά στον οικότοπο προτεραιότητας 1120 Εκτάσεις θαλάσσιου βυθού με Posidonia oceanica του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΕ της Ποσειδωνίας, δεν προβλέπονται αρνητικές επιπτώσεις, εφόσον στο εξεταζόμενο Σχέδιο δεν περιλαμβάνεται η δημιουργία λιμενικών εγκαταστάσεων ή άλλων υποδομών που θα μπορούσαν να καταστρέψουν ή να υποβαθμίσουν το συγκεκριμένο οικότοπο. Σε ό,τι αφορά τις δυνητικές επιπτώσεις από την απόρριψη του παραγόμενου αλμόλοιπου από τον Σταθμό Αφαλάτωσης στο υδάτινο περιβάλλον, κρίνονται ως προς τα χαρακτηριστικά τους ουδέτερες, δεδομένου πως από τις θέσεις που θα επιλεγούν για την απόρριψη του αλμόλοιπου θα αποκλειστούν εκείνες στην οποίες υπάρχει εμφάνιση του οικοτόπου 1120. Επιπρόσθετα, η απόληξη του αγωγού θα γίνει σε κατάλληλο βάθος (με ισχυρά οριζόντια και κατακόρυφα ρεύματα), ώστε να εξασφαλίζεται γρήγορη διάλυση και διάχυση της άλμης, στον υδάτινο όγκο του Λιβυκού. Σε κάθε περίπτωση κατά την υλοποίηση του σχεδίου θα αξιοποιηθούν όλες οι διαθέσιμες σήμερα τεχνολογίες σε ότι αφορά στην επεξεργασία του αλμολοίπου, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι ποσότητες που απορρίπτονται στο θαλάσσιο περιβάλλον. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6-20