ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2011 ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ: 1ο ΠΕΡΙ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ ΠΗΓΗ : talanto.forumup.gr 1. Ι.Μ. ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ- ΒΟΙΩΤΙΑ 2. Ι.Μ. ΑΓ. ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ-ΣΙΝΑ 3. Ι.Μ.ΑΝΑΠΑΥΣΑ-ΜΕΤΕΩΡΑ 4. Ι.Μ.ΑΓ.ΣΑΒΒΑ-ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ 5. Ι.Μ.ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ-ΛΙΒΑΝΟΣ Οι απαρχές Ο μοναχισμός αποτελεί έναν από ς πανάρχαιους εκκλησιαστικούς θεσμούς ο οποίος γνώρισε στο διάβα των αιώνων εξελίξεις και σχηματικές αλλαγές σ οργάνωσή, αλλά εν τη ουσία παραμένει αμετάτρεπτος και αναλλοίωτος, με σαφή προσανατολισμό και σκοπό. Κατά ς τρείς πρώς αιώνες της Εκκλησίας, αρκετά πρίν κατάπαυση των διωγμών επί Μ. Κων/ νου, ενεφανίσθησαν ευσεβείς Χριστιανοί, οι οποίοι έφευγαν από τον κόσμο για να επιδοθούν, απερίσπαστοι από βιοτικές μέριμνες και κοσμικούς θορύβους, σ άσκηση και προσευχή. Ενώ άλλοι αναχωρούσαν σ έρημο για να αναζητήσουν εκεί όχι απλώς μία ασφάλεια από ς κινδύνους ενός διεφθαρμένου πολιτισμού, αλλά πλήρη εκείνη προσφορά της ζωής ς στο Θεό. Έτσι έχουμε ανάπτυξη πρώιμου ερημιτικού μοναχισμού. Τον 4ο αιώνα όμως ο Χριστιανισμός εισέρχεται σε μια νέα περίοδο της 1 2 4 3 5 ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, 790 GIN HOUSE RD SC 29620 864-348-7545 www.greekorthodoxmonastery.org
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ! ΑΓ. ΠΑΧΩΜΙΟΣ Σύμφωνα με τη παράδοση, Άγγελος Κυρίου παρέδωσε στον Άγιο το σχήμα και οδηγίες για τη μοναχική ζωή PAGE ιστορικής πορείας διωγμός παύει, η σιωπή ς, τον λόγο ς, τα Κωνσταντίνιος η γραπτά ς, όλη βιωτή ς, Εκκλησία πλέον τιμάται και προστατεύεται από το κράτος, αποκτά μεγαλοφωνότατοι κήρυκες «ενός χρεία εστί». Διαπρυσίως θα κηρύξουν, πλούτη, ως θα αναγγείλουν, θα υπενθυμίσουν ότι ο συνέπεια εμφανή εκκοσμίκευσή της. σκοπός της μοναχικής ζωής, αλλά και Τότε ακριβώς το παράδειγμα των όλων των βαπτισμένων Χριστιανών ολίγων μεμονωμένων αναχωρητών των τριών πρώτων αιώνων βρίσκει μυριάδες είναι η επίτευξη κατά το δυνατόν της εν Χριστώ τελειότητος. ειρήνη προνόμια. επικρατεί, Αυτό έχει μιμητών. Ιδρύονται Σκήτες, Λαύρες, Κοινόβια μεγάλα και πάμπολλα. Ο μοναχισμός πλέον μεγαλύνεται, οι άγιοι πατέρες της ερήμου λάμπουν στον εκκλησιαστικό ουρανό διότι «χειρ ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ Ο ιδρυτής ησυχαστικού μοναχισμού 2 «Θεραπευτική αγωγή». Πράξη και θεωρία. Ο μοναχισμός ως γνήσιος εκφραστής Κυρίου ην μετ αυτών», και απλώνεται της αυθεντικής εκκλησιαστικής παραδόσεως λειργεί ανέκαθεν ως από Αίγυπτο και τη Λυβίη, στο οδοδείκτης της πορείας που πρέπει να Σινά, σ Παλαιστίνη, στη Συρία, στον ακολουθηθεί για τη βίωση αυτής της Όλυμπο της Βιθυνίας, στο Άγιον Όρος και σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο. εφικτής Οι μοναχοί υπενθυμίζουν το σκοπό της σε όλους ς χριστιανούς ως εμπειρίες ζωής. πλέον και αναφαίρετες γνώσεις. Όλοι οι Οι μοναχοί λοιπόν θα αποτελέσουν επί αιώνες το αντίβαρο μιας εκκλησίας ευτυχισμένης και μακαρίας, και απτή μαρτυρία και διαρκή υπόμνηση αληθινού προορισμού ανθρώπου: να γίνει «τέλειος» ως ο Πατήρ αυτού ο εν ουρανοίς. Σ ιστορία της Ορθοδόξου Ανατολής οι ερημίτες, οι αναχωρητές, οι ασκητές, οι στυλίτες, αλλά και οι μεγάλες μοναχικές ΑΓ. ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ Ο ΚΟΙΝΟΒΙΑΡΧΗΣ κοινότητες- όπως το Στούδιο της Κων/ πόλεως- οι οποίες θα φέρουν Ο ιδρυτής κοινοβιακού μοναχισμού «έρημο» μέσα σ καρδιά των μεγάλων πόλεων, θα αναδειχθούν με τελειότητος. Οι μοναχοί διήνυσαν ή διανύουν τα στάδια της θεραπευτικής αγωγής και τα διδάσκουν απόγονοι Αδάμ πρέπει να διανύσουν τα στάδια της καθάρσεως, φωτισμού και της θεώσεως για να φθάσουν σ τελειότητα, σ κατά χάριν θέωση. Οι άγιοι πατέρες ως διδάσκαλοι μοναχισμού και φωστήρες της όλης Εκκλησίας εδίδαξαν και τα μέσα και ς τρόπους που πρέπει να μετέλθη όποιος πράγματι επιθυμεί θεραπεία από τα πάθη και απόκτηση της υγείας. Βασικότατο γνώρισμα μοναχισμού είναι αυτή η καθ ολοκληρίαν εφαρμογή αυτής της ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, 790 GIN HOUSE RD,SC 29620 864-348-7545 E-Mail:paracletos@wctel.net
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ! PAGE 3 θεραπευτικής αγωγής. Αν θέλουμε να δούμε ουσία ορθόδοξου μοναχισμού πρέπει να μελετήσουμε ς μακαρισμούς και όλες γενικά τις εντολές Χριστού. Οι μοναχοί ξεκινούν αγωνιστική πορεία ς για τα τρία στάδια της πνευματικής ζωής, κάθαρση, το φωτισμό και τη θέωση, με αυτογνωσία, ταπείνωση, μετάνοια, κάθαρση της καρδιάς και φθάνουν μέχρι επιθυμία για διωγμό και μαρτύριο. Κατ ουσίαν επιθυμούν να βιώσουν πλήρως εντολή Θεού «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου και τον πλησίον σου ως σεαυτόν». 3 αποταγές, 3 σταυροί, 3 αναγεννήσεις. Όλοι όσοι επιθυμούν να εισέλθουν στο μοναχικό στάδιο για να αγωνισθούν και να νικήσουν, και για να έχουν συνεργό Αυτόν που «εξήλθε νικών και ίνα νικήση», καλούνται σε μία τριπλή αποταγή, απάρνηση, απέκδυση. Η πρώτη αποταγή είναι η διαρκής αποταγή κόσμου και επεκτείνεται σε ολόκληρη τη ζωή μοναχού. Η δεύτερη αποταγή είναι η «εκκοπή ιδίου θελήματος» και η τρίτη αποταγή είναι η αποταγή της «κενοδοξίας». Αυτές οι τρείς αποταγές αντιστοιχούν με άρση των τριών σταυρών που σηκώνει ο μοναχός σε όλη τη ζωή. Ο πρώτος σταυρός είναι εξωτερικός και επιβάλλεται από τις συμφορές και τις θλίψεις, ο δεύτερος σταυρός είναι η εσωτερική πάλη ανθρώπου με τα πάθη και τις επιθυμίες και ο τρίτος σταυρός είναι η ολοκληρωτική παράδοση στο θέλημα Θεού. Όμως οι τρείς αποταγές και οι τρείς σταυροί συνδέονται και με τις τρείς αναγεννήσεις, που επιτυγχάνονται με κάθαρση της καρδιάς, τον φωτισμό νού και τη θέωση. Επομένως οι τρείς αποταγές, οι τρείς σταυροί και οι τρείς πνευματικές γεννήσεις είναι η διαρκής πορεία μοναχού προς πνευματική ολοκλήρωσή. Όλος αυτός ο δια βίου αγώνας των μοναχών συνιστά άσκηση και σκοπός της ορθοδόξου αυτής ασκητικής αγωγής είναι η καθαρή προσευχή και η απάθεια. Οι τρείς μοναχικές υποσχέσεις. Εντός πλαισίου αυτού ο κάθε μοναχός δίνει τρείς υποσχέσεις ενώπιον Θεού: Η πρώτη υπόσχεση είναι η υπόσχεση υπακοής. Πολλοί είναι αυτοί που νομίζουν ότι αυτό που διακρίνει τον μοναχισμό από συνηθισμένη ζωή των ανθρώπων είναι η αγαμία. Αλλά οι Άγιοι Πατέρες και οι σύγχρονοι ασκητές αποδίδουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και βάρος σ υπακοή. Η υπακοή γίνεται μέσα σ προοπτική να απαλλαγεί ο μοναχός από το ισχυρό πάθος της φιλοδοξίας. Ο μοναχός αγωνίζεται να είναι συνεπής και να καλλιεργεί αυτήν υπόσχεση- αρετή έχοντας ως πρότυπο τον ίδιο τον Κύριό Ιησού Χριστό ο οποίος έγινε «υπήκοος έως θανά». Έτσι, ενώ η παρακοή Αδάμ, που είχε τις ρίζες της στο πάθος της φιλοδοξίας, έγινε αιτία θανά, η υπακοή μοναχού στο θέλημα Θεού νεκρώνει το φοβερό αυτό πάθος και χαρίζει ταπείνωση, προσευχή, θέωση. Η δεύτερη υπόσχεση- αρετή είναι η παρθενία η οποία διακρίνεται σε σωματική και ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, 790 GIN HOUSE RD, SC 29620 864-348-7545 www.greekorthodoxmonastery.org
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ! PAGE 4 ψυχική και θεραπεύει το πάθος της φιληδονίας. Για τον μοναχό η βασική και αναμφισβήτητη δικαίωση αυτής της υποσχέσεως βρίσκεται στο υπόδειγμα της ζωής που έδωσε ο ίδιος ο Κύριος, «υπόδειγμα δέδωκα υμίν». Μόνον ένας ανόητος θα τολμήσει να πεί ότι η ζωή Χριστού ήταν «αφύσικη». Αυτή η καθ όλα ει δυνατόν ομοίωση προς τον Θεό είναι και ο έσχατος σκοπός και η ύψιστη έννοια της υπάρξεως των ανθρώπων. Η μοναχική παρθενία- αγνεία βεβαίως δεν θεμελιώνεται σ απόρριψη ευλογημένου από τον Θεό και Εκκλησία γάμο, αλλά σ άνευ όρων αγάπη προς τον Θεό. Η τρίτη θεμελιώδης υπόσχεσηαρετή είναι η ακτημοσύνη η οποία θεραπεύει το πάθος της φιλαργυρίας- πλεονεξίας. Η ακτημοσύνη μαζί με τις δύο π ροηγούμενες υ π οσχέσεις - αρετές αποτελεί μία αδιάλυτη ενότητα με σκοπό να φθάσει καθαρά π ροσευχή και συγχρόνως μια τελειοτέρα εξομοίωση με τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, ο οποίος «ουκ έχει που κεφαλήν κλίνη». Ο μοναχός καλείται να ζήσει εν πτωχεία, αλλά περισσότερο οφείλει να αγωνισθεί εναντίον «π άθους της κτήσεως» (πλεονεξίας), της «αγά π ης των χρημάτων» (φιλαργυρία) και των «πραγμάτων». Η αγάπη της ιδιοποιήσεως εξορίζει αγάπη στον Θεόν και στον πλησίον.οι τρείς αυτές υποσχέσεις- αρετές, Υ π ακοή, Παρθενία, Ακτημοσύνη συνιστούν ουσία της Ορθοδόξου ασκήσεως και οδηγούν σ ΦΙΛΟΘΕΪΑ- ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ η οποία πολεμά μητέρα των τριών ισχυρών παθών, φιλοδοξίας, φιλαργυρίας, φιληδονίας, ΦΙΛΑΥΤΙΑ. Γιατί η προσευχή είναι το κύριο έργο μοναχού; Δυνάμει των ανωτέρω όλη η άσκηση μοναχού συνίσταται σ αναζήτηση μιας συμφωνίας- συμπτώσεως της θελήσεως και της ζωής ασκουμένου με θέληση και τη ζωή Θεού. Δηλαδή χωρίς ενέργεια της Θείας Χάριτος η οποία σφραγίζει αυτούς ς ασκητικούς αγώνες, όλα τα αγωνίσματα μένουν ένα έργο ανθρώπινο και κατά συνέπεια φθαρτό. Αυτή η σύμπτωση- συμφωνία θελήματος Θεού και της θελήσεως ασκουμένου εκφράζεται και πραγματοποιείται ουσιωδώς σ προσευχή και γι αυτό το λόγο η προσευχή αποτελεί κορυφή όλης της ασκητικής δραστηριότητας.η προσευχή είναι το κύριο έργο. Η προσευχή είναι η εργασία αλλά και η ανάπαυσή. Περισσότερο από εργασία ή ανάπαυσή, η προσευχή είναι η ζωή μοναχού. Η ζωή είναι προσευχή και η προσευχή είναι η ζωή. Η προσευχή μπορεί να ποικίλλει επ άπειρον και κατά μορφή και κατά ποιότητα. Και βεβαίως εννοούμε εκτός από λατρευτική προσευχή, κυρίως νοερά, καρδιακή προσευχή, ΚΑΘΑΡΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ που είναι και η τελειότερη μορφή της. Γι αυτήν π ροσευχή ο αββάς Βαρσανούφιος ο Μέγας λέγει: «Ψυχή τελεία εστί το λαλείν τω Θεώ αρεμβάστως, εν τω συνάγειν όλους ς λογισμούς αρεμβάστως μετά των αισθήσεων». Καρποί της καθαρής προσευχής, όπως αναφέρει ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, είναι «η απλότης, αγάπη, ταπεινοφροσύνη, ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, 790 GIN HOUSE RD, SC 29620 864-348-7545 E-mail: paracletos@wctel.net
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ! PAGE καρτερία, ακακία και τα τοιαύτα». Για να φθάσει ο μοναχός σ καθαρή προσευχή εγκαταλείπει τα πάντα. Και η εγκατάλειψη αυτή Μέγιστη η προσφορά μοναχισμού. αποτελεί ουσία της μοναστικής Η ορθόδοξη ασκητική αγωγή λοιπόν μέσω της οδού της καθάρσεως, απαρνήσεως. φωτισμού, Η προσευχή για να αποδώσει ς ασφαλώς σ θέωση, σ εμπειρική καρπούς της στον αρμόδιο καιρό αυτών πρέπει να καλλιεργείται σ ένα γνώση Θεού, με τη συνεργεία οδηγεί τον μοναχό περιβάλλον ησυχίας σωματικής και βεβαίως της θείας χάριτος. Επειδή ο μοναχισμός διατηρεί ψυχικής. εν χρήσει αυτήν Αυτή είναι κατά Ορθόδοξη Παράδοση η ησυχία των ορθόδοξο αισθήσεων, των λογισμών και της καρδίας. θερα π είας Μετάνοια. 5 μέθοδο ανθρώπου και της κατά χάριν θεώσεως, τα μέγιστα συνέβαλε Είναι απαραίτητο να τονισθεί στο σ διατύπωση και σημείο αυτό ότι η όλη άσκηση διατήρηση των μοναχού και κάθε πιστού η προσπάθεια για να γίνει δεκτή από το δογμάτων της Εκκλησίας, τα οποία δεν είναι τίποτε Θεό πρέπει να συνοδεύεται από άλλο παρά η διατύπωση αυτής της μετάνοια. Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον ζωής της θεώσεως. Γράφει ο Άγιος Δαμασκηνό η Ιγνάτιος Μπριτσιανίνωφ:«Οι μοναχοί επάνοδος της ψυχής εκ παρά φύσιν στο κατά φύσιν. Η λέξη έχουν δώσει εις Εκκλησίαν Χριστού πνευματικούς ποιμένας, οι «μετάνοια» σημαίνει μ ε τ α β ο λ ή οποίοι με λόγους όχι της ανθρώπινης ανθρώπου, αλλαγή, μετάβαση σοφίας, από μια κατάσταση σε άλλη. Η ζωή επικυρωμένους με θαύματα, έχουν μοναχού είναι μία ζωή συνεχούς εσωτερικής μετανοίας υπ αυτήν οδηγήσει και στερεώσει Εκκλησίαν. Ιδού διατί η Εκκλησία έννοιαν. μετά περίοδον των Μαρτύρων μετάνοια Είναι μία είναι αδιάκοπη αλλά εις πνεύματος, αναζήτηση Θεού, κάθε ημέρα. Ο κατέφυγε έρημον. Εκεί Θεός είναι το «ύδωρ το ζων» και ο κατέφυγεν η τελειότης Του, η πηγή μοναχός είναι ο αείποτε διψών τον Θεόν και στη μετάνοια υπάρχει μία φωτός Του, η κυρία δύναμις της στρατευομένης Εκκλησίας. Τι ήσαν ο δίψα Θεού απεριόριστη. Χρυσόστομος, ο Μέγας Βασίλειος, ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, 790 GIN HOUSE RD,SC 29620 864-348-7545 www.greekorthodoxmonastery.org
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ! PAGE 6 ο Επιφάνιος, με μίαν λέξιν όλοι οι άγιοι πνευματικοί ποιμένες; Εστερέωσαν πίστιν, κατήγγειλαν και συνέτριψαν τας αιρέσεις. Χωρίς ς μοναχούς ο Χριστιανισμός δεν θα είχεν εξαφανισθή από τον κόσμον;». Τολμηρή τοποθέτηση σχετικά με το μοναχισμό! Αλλά έτσι μέσα σ Εκκλησία αξιολογήθηκε η σπουδαιότητα ορθοδόξου μοναχισμού και των γνησίων φορέων και εκφραστών πνεύματός, των αγίων πατέρων δηλαδή. Μπορούμε με άνεση πλέον να υποστηρίξουμε, βάσει των όσων εν συντομία αναφέραμε παραπάνω, ότι ο μοναχισμός είναι η δόξα και το καύχημα της Εκκλησίας. Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης έλεγε ότι στο σώμα Χριστού, σ Εκκλησία, οι μοναχοί αποτελούν κόμη της κεφαλής. Όπως η κόμη της κεφαλής αφ ενός μεν αποτελείται από «νεκρές» τρίχες, αφ ετέρου δε είναι η ομορφιά ανθρώπου, έτσι και οι μοναχοί είναι οι νεκρωμένοι κατά κόσμον, αλλά συγχρόνως είναι η δόξα της Εκκλησίας. Η προσφορά ορθοδόξου μοναχισμού από γέννησή έως σήμερα είναι τεράστια και σωτηριώδους σημασίας για όλον τον κόσμο. Διατηρεί κατά πρώτον λόγο ακέραια μέθοδο θεραπείας και θεώσεως, και κατά δεύτερον λόγο αίρει με αυταπάρνηση και τον σταυρό της δογματικής ακριβείας. Επίσης, παρά δριμύτατη κριτική των ανθρώπων, οι μοναχοί π ροσεύχονται αδιαλείπτως για σωτηρία όλων των ανθρώπων. Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης γράφει: «Ο κόσμος νομίζει πως οι μοναχοί είναι ανώφελο γένος. Έχουν όμως άδικο να σκέφτονται έτσι. Δεν ξέρουν πως ο μοναχός προσεύχεται για όλον τον κόσμο. Δεν βλέπουν τις προσευχές και δεν γνωρίζουν με πόση ευσπλαχνία τις δέχεται ο Κύριος. Οι μοναχοί κάνουν μεγάλο πόλεμο με τα πάθη και γι αυτόν τον αγώνα ς θα είναι μεγάλοι κοντά στο Θεό». Ο μοναχισμός ενώπιον Θεού. Τελειώνοντας τα ολίγα εν περιλήψει περί μοναχισμού παραθέμε ένα αξιόλογο κείμενο Σεραπίονος Θμουπόλεως (4ος αιών.) όπου με ζωηρό ύφος και λόγο διαγγέλεται η ενώπιον Θεού τιμή και αξία της μοναχικής πολιτείας: «Πόσο υπερέχει σ τιμή το άγιο σχήμα σας! Πόση ευωδία πνευματική αποπνέει! Πόσο μεγάλο είναι το επάγγελμα που διαλέξατε! Κανένας λόγος δεν μπορεί να το εξυμνήσει! Ώ επάγγελμα που αγγίζεις τον ουρανό! Ώ επάγγελμα που συνδέεσαι με το Θεό! Ώ επάγγελμα που μοιάζεις με αγγέλους! Ώ επάγγελμα που διασώζεις το «κατ εικόνα»! Ώ επάγγελμα που παραστέκεσαι κοντά στο Θεό! Ώ επάγγελμα που είσαι για το Θεό το πιο τίμιο! Ώ επάγγελμα με το οποίο σώζεται ο κόσμος! Μακαρίζοντάς σας κάποιος δίκαια θα μπορούσε να πει: μακάριοι οι άμωμοι εν οδώ, οι πορευόμενοι εν νόμω Κυρίου». ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, 790 GIN HOUSE RD, SC 29620 864-348-7545 E-mail: paracletos@wctel.net