Από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής της

Νομοθεσία Η υποχρέωση της Σήμανσης CE ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΒΑΛΛΟΥΜΕ, ΜΥΘΟΙ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΠΟΙΗΘΟΥΜΕ Τα ερωτήματα και οι απορίες που αιωρούνται μετά την δημοσίευση στο Φ.Ε.Κ. (Β/1794, 28/8/2009) των Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων που καθιστούν υποχρεωτική την εναπόθεση της σήμανσης CE στα κουφώματα από τον Φεβρουάριο του 2010. Της Πηνελόπης Λεονταρά CE, δύο γράμματα, μια απλή συντομογραφία της γαλλικής φράσης Communaut Europ enne (Ευρωπαϊκή Κοινότητα), που έχουν προκαλέσει αρκετά προβλήματα και απορίες στην ευρωπαϊκή και ιδιαίτερα στην ελληνική αγορά. Από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής της στην Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Σήμανση CE, ίσως και λόγω του νεωτεριστικού τότε χαρακτήρα της, αποτέλεσε αντικείμενο δημοφιλών παρεξηγήσεων. Παρεξηγήσεων που «βόλευαν» είτε γιατί οι εξηγήσεις ήσαν απλές, είτε γιατί έδιναν στη Σήμανση CE έννοιες που έμοιαζαν με άλλα - μισογνωστά - πράγματα. Για πολλά δομικά υλικά (όπως π.χ. διπλοί πολλαπλοί μονωτικοί υαλοπίνακες, ρολά, γκαραζόπορτες και άλλα), υπάρχουν τα αντίστοιχα εναρμονισμένα πρότυπα (ΕΝ) και οι προθεσμίες τους για να σημανθούν με CE έχουν λήξει προ πολλού. Στην Ελλάδα όμως, δυστυχώς, υπάρχει μια αδράνεια σε αυτό το θέμα (όπως και σε πολλά άλλα), που συντηρείται από την έλλειψη πληροφόρησης και οργάνωσης. Μετά την τελευταία παράταση για ένα (1) έτος ακόμα, η σήμανση CE για τα παράθυρα και τις εξωτερικές πόρτες, πατζούρια, ρολά και σήτες θα είναι υποχρεωτική, για όλες τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. από την 01/02/2010. Η βάση για τη σήμανση CE είναι η ευρωπαϊκή οδηγία για τα δομικά υλικά 89/106/EEC και τα εναρμονισμένα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ 14351-1, ΕΛΟΤ ΕΝ 13659: 2004, και το 13651:2004, που ισχύουν για όλα τα παράθυρα και τις εξωτερικές πόρτες, πατζούρια, ρολά και σήτες ανεξάρτητα από τον τύπο τους (π.χ. τοξωτά, με φεγγίτες) και του υλικού κατασκευής τους (αλουμίνιο, συνθετικό, ξύλο). Εξαιρούνται τα προϊόντα με απαιτήσεις προστασίας έναντι φωτιάς ή καπνού. Τα εναρμονισμένα λοιπόν ευρωπαϊκά πρότυπα, ενσωματώθηκαν στην ελληνική νομοθεσία με την δημοσίευση στο Φ.Ε.Κ. Β/1794 στις 28 Αυγούστου των δύο Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (Κ.Υ.Α.) των Υπουργείων Ανάπτυξης και ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., που τις καθιστά υποχρεωτικές και για την Ελλάδα. Η ερμηνεία της ερμηνείας Εκεί δε που ελπίζαμε «να γίνουν κατανοητές οι απαιτήσεις που υπάρχουν για τη σήμανση των δομικών υλικών και οι υποχρεώσεις που απορρέουν για όσους τα παράγουν ή εμπορεύονται, αλλά και να επιτυγχάνεται πληρέστερη ενημέρωση των χρηστών των υλικών αυτών» βάση με τα όσα αναφερόταν στην ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης, τώρα αναζητούμε ποιος θα ερμηνεύσει τον Νομοθέτη. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 2 τόσο για την δημοσιευμένη πλέον απόφαση 12397/409, όσο και για την 12398/410 αναφέρεται: «...Οι δηλούμενες τιμές ή οι κατηγορίες επιδόσεων (classes) θα αντιστοιχούν στις δυσμενέστερες τιμές οποιασδήποτε παραδιδόμενης παρτίδας». Συνεχίζοντας, στο Άρθρο 4 είναι ίδια η πρόταση και στους δύο Νόμους αναφέρεται ότι «η δήλωση συμμόρφωσης και τα σχετικά πιστοποιητικά πρέπει να συντάσσονται στην ελληνική γλώσσα». Κατανοητό για την δήλωση συμμόρ- 124 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009

φωσης, αλλά τα σχετικά πιστοποιητικά που πολλές φορές είναι από ξένα εργαστήρια δοκιμών, ποιος θα τα μεταφράζει; Ο καθένας μόνος του; Και φθάνουμε στο άρθρο 6 που αναφέρει ότι «...τα τυχόν αποθέματα ή/και ημιέτοιμα προϊόντα που υπάρχουν στην Ελλάδα, μπορούν να διατίθενται στην αγορά μέχρι...» για τα κουφώματα η καταληκτική ημερομηνία είναι η 1 η Φεβρουαρίου 2010, ενώ για τα πατζούρια ρολά και σήτες μέχρι τρεις μήνες από την δημοσίευση του νόμου στο ΦΕΚ που έγινε στις 28 Αυγούστου. Η ερώτηση που προκύπτει είναι ότι από την στιγμή που όλα τα «...συμπαραμαρτυρούντα μέρη των προϊόντων που υπάγονται σε αυτό το πρότυπο (υαλοπίνακες, εξαρτήματα), αλλά υπάγονται και σε άλλα εναρμονισμένα πρότυπα οφείλουν να έχουν ξεχωριστή σήμανση CE...» όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο άρθρο 8, οι παραγωγοί εξαρτημάτων και υαλοπινάκων πρέπει να έχουν «ξεστοκάρει» μέχρι την 1 η Φεβρουαρίου 2010; Ερωτήματα και απαντήσεις Ας δούμε όμως ποιοι «μητροπολιτικοί μύθοι» κυκλοφορούν στην αγορά για τον τρόπο εναπόθεσης της σήμανσης CE και τον προσδιορισμό της: Το CE σημαίνει ποιοτική κατασκευή ή κούφωμα με άριστες επιδόσεις. ΜΥΘΟΣ: Η σήμανση CE, δηλώνει απλά πως το προϊόν πληρεί κάποιες απαιτήσεις που περιγράφονται στα αντίστοιχα πρότυπα των προϊόντων. Προσοχή όμως, τα ίδια τα πρότυπα δεν θέτουν ελάχιστες απαιτήσεις και στην Ελλάδα δεν έχουμε νομοθεσία που να ορίζει κατώτατα όρια επιδόσεων (π.χ. τον περίφημο συντελεστή θερμοπερατότητας U w, επίπεδα ηχομείωσης κ.λ.π)! Ίσως κάποια στιγμή να αποκτήσουμε, αλλά τώρα που γράφεται αυτό το άρθρο δεν υπάρχουν κατώτερες ορισμένες τιμές. Γι αυτό και στα προαναφερθέντα πρότυπα δίνεται το δικαίωμα ο κατασκευαστής να μπορεί να εναποθέσει την σήμανση CE δηλώνοντας για τις επιδόσεις των κουφωμάτων και των συναφών κατασκευών NPD (no performance declared), που σημαίνει καμία δηλωμένη τιμή, όταν δεν υπάρχει εθνική νομοθεσία που να καθορίζει τα κατώτατα όρια, όπως στην Ελλάδα. Το σήμα CE είναι σήμα ποιότητας. ΜΥΘΟΣ: Η σήμανση CE δεν αποτελεί σήμα ποιότητας. Δηλώνει απλά πως το προϊόν πληρεί τις σχετικές απαιτήσεις. Έτσι, επιτρέπεται η επίθεση σημάτων ποιότητας δίπλα στη σήμανση CE εφόσον δεν είναι παραπλανητικά. Το CE αναρτάται. ΜΥΘΟΣ: Το CE εναποτίθεται, δεν αναρτάται! Οι επιγραφές και οι ταμπέλες αναρτώνται. Οι ετικέτες σαν αυτές του CE κολλούνται, εναποτίθονται, αλλά δεν αναρτώνται. Το CE το δίνουν οι διελάσεις. ΜΥΘΟΣ: Το CE δεν το δίνει καμία διέλαση. Το δικαίωμα να μπορεί να εναποθέτει νόμιμα ο κάθε κατασκευαστής την σήμανση CE στα προϊόντα που κατασκευάζει, το αποκτά μέσα από τέσσερα βήματα που πρέπει να κάνει: 1. Αρχικές Δοκιμές Τύπου 2. Έλεγχος της παραγωγικής διαδικασίας 3. Σύνταξη τεχνικού φακέλου 4. Δήλωση Συμμόρφωσης Οι διελάσεις έρχονται να βοηθήσουν, όσους κατασκευαστές το επιθυμούν, επωμιζόμενες το κόστος των δοκιμών για τα κουφώματα που παράγουν οι κατασκευαστές και να «δανείζει» τα αποτελέσματα των δοκιμών στους κατασκευαστές συνεργάτες της, μετά από την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ εταιρείας και κατασκευαστή. Τα αποτελέσματα των δοκιμών καθώς και το τεχνικό εγχειρίδιο κατασκευής που δίνουν οι διελάσεις, αποτελούν μέρος του τεχνικού φακέλου που πρέπει να συντάσσει και να διατηρεί ο κατασκευαστής. Δεν είναι υποχρεωμένος ο κατασκευαστής να πάρει τις εκθέσεις δοκιμών των διελάσεων μπορεί να κάνει ο ίδιος δοκιμές στα προϊόντα που παράγει αλλά ούτε και η διέλαση είναι υποχρεωμένη να μοιράζει τα αποτελέσματα των δοκιμών. Αυτός ο τρόπος συνεργασίας μεταξύ των δύο βασίζεται στην ελεύθερη βούληση επιλογής αμφοτέρων. Είμαι κατασκευαστής και πληρώ όλες τις προϋποθέσεις για να βάζω νόμιμα την σήμανση CE στα προϊόντα μου. Αυτό σημαίνει ότι μπορώ να διακινώ ελεύθερα τα προϊόντα μου σε όλες τις χώρες. ΜΥΘΟΣ: Η σήμανση CE αποτελεί το «διαβατήριο» του προϊόντος για νόμιμη διάθεση Για τα κουφώματα η καταληκτική ημερομηνία είναι η 1 η Φεβρουαρίου 2010, ενώ για τα πατζούρια ρολά και σήτες μέχρι τρεις μήνες από την δημοσίευση του νόμου στο ΦΕΚ που έγινε στις 28 Αυγούστου. Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009 125

Νομοθεσία Το Σύστημα Ελέγχου της Παραγωγικής Διαδικασίας (FPC), το εφαρμόζει με δική του ευθύνη ο κατασκευαστής. στην αγορά οποιουδήποτε Κράτους Μέλους. Εντούτοις, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως το προϊόν είναι κατάλληλο για όλες τις τελικές χρήσεις, σε όλα τα Κράτη Μέλη. Τον έλεγχο της παραγωγικής διαδικασίας (FPC) τον πιστοποιούν οι εταιρείες συμβούλων ή κοινοποιημένοι οργανισμοί. ΜΥΘΟΣ, έως ένα σημείο όμως. Στα πρότυπα καθορίζονται κατηγορίες συστημάτων ελέγχου πιστότητας και δίνονται επεξηγήσεις ανάλογα με την κάθε κατηγορία για τον ρόλο των κοινοποιημένων οργανισμών και τον ρόλο των κατασκευαστών. Για το λιγότερο επώδυνο σύστημα 3, που θα υιοθετηθεί από την πλειάδα των κατασκευαστών γιατί δεν απαιτούνται ιδιαίτερα δύσκολες ενέργειες, ο κατασκευαστής αν έχει κάποιες γνώσεις μπορεί να σχεδιάσει και να αναπτύξει μόνος του ένα σύστημα έλεγχου της παραγωγικής διαδικασίας που θα ακολουθεί πιστά, ώστε να αποδεικνύει, αν του ζητηθεί, ότι όλα τα παραχθέντα προϊόντα προσαρμόζονται στην Αρχική Δοκιμή Τύπου (ITT = Initial Type Test) και τηρούνται οι προδιαγραφές του τεχνικού εγχειριδίου. Στην πράξη όμως αυτό είναι σπάνιο γιατί απαιτείται ουσιαστική γνώση και εμπειρία. Για τον λόγο, αυτό στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων συμμετέχει ένας εξειδικευμένος εξωτερικός σύμβουλος στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εγκατάσταση ενός συστήματος ελέγχου της παραγωγικής διαδικασίας. Ο σύμβουλος διευκολύνει σημαντικά τον κατασκευαστή σε πρακτικά θέματα, αλλά και σε θέματα σχεδιασμού και τον προφυλάσσει από τυχόν σφάλματα και αστοχίες. Ο έλεγχος της παραγωγικής διαδικασίας δεν πιστοποιείται νομικά, εκτός αν αναφερόμαστε σε ένα σύστημα ISO που χαίρει νομικής αναγνώρισης και πιστοποίησης. Τα παράθυρα και οι εξωτερικές πόρτες ανήκουν στο Σύστημα Συμμόρφωσης 3, που σημαίνει ότι οι Αρχικές Δοκιμές Τύπου (ITT) πρέπει να γίνουν σε κοινοποιημένο φορέα (π.χ., ΕΚΑΝΑΛ κ.α.) ενώ το Σύστημα Ελέγχου της Παραγωγικής Διαδικασίας (FPC), το εφαρμόζει με δική του ευθύνη ο κατασκευαστής. Τα αποτελέσματα των Αρχικών Δοκιμών Τύπου πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στον Τεχνικό Φάκελο. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η σύνταξη του Τεχνικού Φακέλου μεταξύ άλλων πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τα αποτελέσματα ή το σύνολο της έκθεσης της Αρχικής Δοκιμής Τύπου, ώστε να καθορισθούν οι προδιαγραφές των προϊόντων και οι τιμές απόδοσης για κάποιες ιδιότητές του, που απαιτούνται από το σχετικό εναρμονισμένο πρότυπο. Μία πολύ σημαντική έκφανση της σήμανσης CE είναι το γεγονός πως περιλαμβάνει τις τεχνικές πληροφορίες ως δεδηλωμένες τιμές. Όπου έχουν οριστεί στα ίδια τα πρότυπα ελάχιστες ή μέγιστες αξίες, αυτές δεν επαναλαμβάνονται στη σήμανση CE. Με τον ίδιο τρόπο, οι κατηγορίες επίδοσης μπορούν, εφόσον δηλώνονται μαζί με τη σήμανση και έχουν οριστεί στα ίδια τα πρότυπα, να έχουν την αναφορά των κατηγοριών βάσει του προτύπου. Κατ αυτό τον τρόπο η σήμανση CE αποτελεί ένα εναρμονισμένο τεχνικό δελτίο. Μαζί με το πρότυπο, παρέχει όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται από τους αρμοδίους, ώστε να κρίνουν κατά πόσον ένα προϊόν είναι κατάλληλο για μία συγκεκριμένη προβλεπόμενη χρήση στη χώρα στην οποία διατίθεται προς πώληση, σύμφωνα με τους κανονισμούς που εφαρμόζονται στην εκάστοτε χώρα. Θα πρέπει να σημειωθεί πως ο κατασκευαστής δεν χρειάζεται να καθορίσει και να δηλώσει τιμές για τις οποίες δεν υφίστανται κανονισμοί στον δικό του επιλεγμένο τομέα αγοράς (δηλ. χώρα / προβλεπόμενη χρήση). Σε αυτές τις περιπτώσεις ισχύει το NPD ή «μη δηλωμένες επιδόσεις». Τα αποτελέσματα των Αρχικών Δοκιμών Τύπου μπορούν να τα μεταβιβάζουν μόνον οι διελάσεις. ΜΥΘΟΣ: Υπάρχουν δύο τρόποι χρήσης των αποτελεσμάτων Αρχικών Δοκιμών Τύπου σύμφωνα με το έγγραφο ΕΣΥΔ ΚΟ-Δ.Π & Κ /01/02/9-4-2008 του Εθνικού Συστήματος 126 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009

Διαπίστευσης Α.Ε. και συγκεκριμένα: Α. Χρήση διαμοιρασμένων αποτελεσμάτων Αρχικών Δοκιμών Τύπου (shared ITT). Ο κατασκευαστής μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελέσματα από Αρχικές Δοκιμές Τύπου που έχουν πραγματοποιηθεί από κάποιον άλλο (π.χ. έναν άλλο κατασκευαστή, μια εταιρεία παραγωγής εξαρτημάτων ή έναν σχεδιαστή προϊόντων), ώστε να δικαιολογήσει την δική του δήλωση συμμόρφωσης σχετικά με ένα προϊόν που κατασκευάζεται σύμφωνα με τον ίδιο σχεδιασμό και με του ίδιου είδους πρώτες ύλες, συνιστώσες και μεθόδους παραγωγής. Η διαδικασία αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί εάν πληρούνται κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις (βλέπε Guidance Paper M, 4.13). Β. Διαδοχικές αρχικές δοκιμές τύπου (cascading ITT). Για κάποια κατασκευαστικά προϊόντα, υπάρχουν εταιρείες που εφοδιάζουν ή εξασφαλίζουν τον εφοδιασμό κάποιων ή και όλων των επιμέρους υλικών σε έναν συναρμολογητή, ο οποίος στη συνέχεια παράγει το τελικό προϊόν στο εργοστάσιό του. Η εταιρεία μπορεί να αναλάβει την υποχρέωση για υποβολή σε Αρχική Δοκιμή Τύπου σχετικά με ένα ή περισσότερα υποχρεωτικά χαρακτηριστικά ενός τελικού προϊόντος που παράγεται ή συναρμολογείται από άλλες εταιρείες στο δικό τους εργοστάσιο. Στην περίπτωση αυτή, η πρώτη εταιρεία πρέπει να υποβάλλει το συναρμολογημένο της προϊόν σε Αρχική Δοκιμή Τύπου και στη συνέχεια να έχει διαθέσιμα τα αποτελέσματα της δοκιμής στους συναρμολογητές, δηλαδή τους κατασκευαστές του τελικού προϊόντος το οποίο και διατίθεται στην αγορά. Ο συναρμολογητής-κατασκευαστής τότε μπορεί να χρησιμοποιήσει την έκθεση Αρχικής Δοκιμής Τύπου για σκοπούς σήμανσης CE του τελικού του προϊόντος, χωρίς την υποχρέωση υποβολής σε επιπλέον Αρχική Δοκιμή Τύπου των χαρακτηριστικών τα οποία έχουν ήδη ελεγχθεί. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις, όπως η εξακρίβωση ότι ο συναρμολογητής κατασκευάζει το προϊόν χρησιμοποιώντας τον ίδιο συνδυασμό επιμέρους στοιχείων (στοιχείων με τα ίδια χαρακτηριστικά) και με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η αρχική εταιρεία υπέβαλε τα στοιχεία της και απόκτησε την έκθεση δοκιμής αρχικού τύπου. Εάν η έκθεση αυτή δεν αντιπροσωπεύει το τελικό προϊόν όπως αυτό τίθεται στο εμπόριο, λόγω διαφορετικού συνδυασμού επιμέρους στοιχείων ή συναρμολόγησης μη ακολουθώντας τις οδηγίες της αρχικής εταιρείας, ο παραγωγός οφείλει να υποβάλει το τελικό του προϊόν σε Αρχική Δοκιμή Τύπου. Σε κάθε περίπτωση, ο συναρμολογητής-παραγωγός είναι ο υπεύθυνος ότι το προϊόν του συμμορφώνεται με όλες τις απαιτήσεις της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ, τόσο για το σχεδιασμό όσο και την κατασκευή του. Την ευθύνη για τη σήμανση CE έχει μόνο ο κατασκευαστής. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Την ευθύνη για την εναπόθεση της σήμανσης CE φέρει ο κατασκευαστής ή ο εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπός του ο οποίος βρίσκεται εγκατεστημένος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως μπορεί ο αναγνώστης να διαβάσει στο απόσπασμα του Φ.Ε.Κ. της δημοσίευσης των δύο Κ.Υ.Α. που εναρμονίζουν την ελληνική νομοθεσία υιοθετώντας την υποχρεωτική εναπόθεση της Σήμανσης CE στα κουφώματα, τις σήτες, τα πατζούρια και τα ρολά, υπάρχουν πολλά θέματα που πρέπει να διευκρινιστούν, ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν, μέχρι και ορολογίες που πρέπει να ενσωματωθούν στην καθημερινότητά μας. Στην Ευρώπη συζητούν για ερμηνείες παραγράφων ή φράσεων και το πρότυπο των κουφωμάτων οδεύει προς αναθεώρηση. Στην Ελλάδα ακόμη δυστυχώς κυκλοφορούν μύθοι και παρερμηνείες! Στη συνέχεια δημοσιεύεται το απόσπασμα του σχετικού Φ.Ε.Κ. Την ευθύνη για την εναπόθεση της σήμανσης CE φέρει ο κατασκευαστής ή ο εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπός του ο οποίος βρίσκεται εγκατεστημένος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009 127

Νομοθεσία 128 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009 129