Βουλγαρία * Οικονομικό Επιχειρηματικό Περιβάλλον * Προοπτικές Διμερούς Συνεργασίας Δημήτριος Μάος Γραμματέας ΟΕΥ A Γραφείο ΟΕΥ Πρεσβείας Σόφιας
Βουλγαρία (Γενικά) Αγορά των 7 εκατ. κατοίκων Κατανομή πληθυσμού (2017): 73% αστικός, 27% αγροτικός 2 πολύ σημαντικά και αλληλένδετα προβλήματα με επιπτώσεις στην οικονομία και την παραγωγικότητα: 1. Δημογραφικό γήρανση πληθυσμού, υπογεννητικότητα, μετανάστευση, οικονομική δυσπραγία 2. Έλλειψη εργατικού δυναμικού (κυρίως καταρτισμένου) καταρτισμένοι νέοι άνθρωποι θέτουν ως πρώτη προτεραιότητα την αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό μεγάλος αριθμός «οικονομικά ανενεργού» πληθυσμού
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (2017) Ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ (3,6%) Αυξημένη ιδιωτική κατανάλωση, αυξημένες εξαγωγές (και εισαγωγές), βελτίωση συνθηκών χρηματοδότησης εισροή κοινοτικών πόρων δημόσιες επενδύσεις ΑΕΠ σύνθεση ανά τομέα: γεωργία 4,3%, βιομηχανία 28,8%, υπηρεσίες 67,7% Ανεργία 6,2% Προϋπολογισμός πλεονασματικός 0,9% - Δημόσιο Χρεός 33,3% ΑΕΠ Πληθωρισμός 2,1% («επανεμφάνιση» μετά από αρκετά χρόνια αποπληθωρισμού) Ισοσκελισμένο ισοζύγιο τρεχουσών συν/λαγών
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο για προσέλκυση επενδύσεων (βλέπε παρακάτω) Αλλά Σημαντική μείωση των ροών ΑΞΕ την τελευταία 3ετία Πρόβλημα Διαφθοράς στις επιχειρ. συναλλαγές Δεν λείπουν τα γραφειοκρατικά προβλήματα Μικρή και σχετικά «κορεσμένη» (overcrowded) αγορά Τραπεζικό σύστημα με σχετική σταθερότητα, ικανοποιητική κερδοφορία / κεφαλαιακή επάρκεια, ωστόσο από το 2014 και μετά αναδείχθηκαν προβλήματα αξιοπιστίας θεσμικές ελλείψεις Αλλά ανησυχία για το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (5 η θέση στην ΕΕ με ποσοστό 9,3%) Bank run το 2014 σε 2 βουλγ. ιδιοκτησίας τράπεζες (Corporate Commercial Bank, FIBANK) Σημείωση: Οι ελληνικές τράπεζες αντιπροσωπεύουν πλέον λίγο παραπάνω από το 10% του συνολικού τραπεζικού ενεργητικού στη χώρα
Bουλγαρία: Σύντομη επισκόπηση ευκαιριών αγοράς (1) Αναδυόμενη αγορά που παρέχει ευκαιρίες για εξαγωγές Ευνοϊκή γεωγραφική θέση Σταθεροί αναπτυξιακοί ρυθμοί Χαμηλό επίπεδο μισθών χαμηλό κόστος εργασίας Καλά καταρτισμένο και γλωσσομαθές ανθρώπινο δυναμικό Οι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές στην περιφέρεια Βαλκανίων (10% εταιρικός φόρος και 10% φόρος φυσικών προσώπων flat tax) Απλή και σύντομη διαδικασία ίδρυσης νέας εταιρείας, με απαίτηση ελάχιστου αρχικού κεφαλαίου
Bουλγαρία: Σύντομη επισκόπηση ευκαιριών αγοράς (2) Καλή υλικοτεχνική υποστήριξη και παροχή υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας για πωλήσεις σε ΕΕ, Ρωσία, Τουρκία και Μ. Ανατολή Παροχή κινήτρων για επενδύσεις σε συγκεκριμένους τομείς (βιομηχανική παραγωγή, τεχνολογίες αιχμής) Χρηματοδοτικές ευκαιρίες για μικρομεσαίες επιχειρήσεις Υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής (ενέργεια, μεταφορές, περιβάλλον, δημοτικές υποδομές) Διαγωνισμοί προμηθειών
Επιχειρηματικές Προκλήσεις Κανονιστική Αβεβαιότητα Αναποτελεσματική γραφειοκρατία Χρονοβόρες διαδικασίες απονομής δικαιοσύνης Διαφθορά / επιρροή εδραιωμένων ομάδων συμφερόντων (συχνά προερχόμενων από το οργανωμένο έγκλημα) σε ορισμένους τομείς της οικονομίας Παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας Μακρά και επίπονη διαδικασία απόκτησης αδειών κατασκευής Αναγκαία η διατήρηση αξιόπιστου τοπικού αντιπροσώπου, διανομέα ή συνεργάτη Πολύπλοκες και συχνά αδιαφανείς διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων Χαμηλή αγοραστική δύναμη
Εξωτερικό Εμπόριο Βουλγαρίας 2017 (1) Εξαγωγές Βουλγαρίας προς τον υπόλοιπο κόσμο ύψους 26 δις 713 εκατ. ευρώ Εισαγωγές Βουλγαρίας από τον υπόλοιπο κόσμο ύψους 30 δις 245 εκατ. Ευρώ (αύξηση 15,5% / 2016) Έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο -3,5 δις ευρώ Αύξηση εισαγωγών Βουλγαρίας 4,0 δις ευρώ ή ποσοστό 13,5% 2017/2016 Αύξηση εισαγωγών 7,8% από χώρες ΕΕ 2017/2016 64% των εισαγωγών της Βουλγαρίας από την ΕΕ Κυριότερες χώρες προέλευσης των εισαγομένων στη Βουλγαρία προϊόντων: Γερμανία, Ρωσία, Κίνα, Ιταλία, Τουρκία και Ελλάδα Αύξηση εισαγωγών Βουλγαρίας από Ελλάδα 83,9 εκατ. ευρώ ή 6,1% 2017/2016
Εξωτερικό Εμπόριο Βουλγαρίας 2013-2017
Εξωτερικό Εμπόριο Βουλγαρίας 2017 (3)
Τί εισάγει κυρίως η Βουλγαρία απο το εξωτερικό (2017); (1) Μηχανήματα και εξαρτήματα (τάση τελευταίας 10ετίας): αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 1/3 των εισαγόμενων αγαθών, ο όγκος των οποίων ταξινομείται ως επενδυτικά προϊόντα σύμφωνα με την ταξινόμηση της BNB 1. Αυτοκίνητα > 970 εκατ. ευρώ 2. Κινητά τηλέφωνα και εξοπλισμός τους > 460 εκατ. ευρώ 3. Οπτικές και ιατρικές συσκευές > 460 εκατ. ευρώ 4. Τρακτέρ > 305 εκατ. ευρώ 5. (λοιπά) Αγροτικά μηχανήματα > 301 εκατ. ευρώ 6. Σύρματα και καλώδια > 298 εκατ. ευρώ 7. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές > 256 εκατ. ευρώ 8. Διακόπτες ισχύος και συναφή εξαρτήματα > 248 εκατ. ευρώ
Τί εισάγει κυρίως η Βουλγαρία απο το εξωτερικό (2017); (2) Χημικά προϊόντα: η δεύτερη σε σπουδαιότητα κατηγορία εισαγόμενων προϊόντων 1. Πλαστικά προϊόντα > 1 δις 227 εκατ. ευρώ 2. Φάρμακα > 1 δις 22 εκατ. εκατ. ευρώ 3. Προϊόντα της χημικής βιομηχανίας (κυρίως βιοντίζελ και φυτοφάρμακα) > 664 εκατ. ευρώ Καύσιμα: η τρίτη σε σπουδαιότητα κατηγορία εισαγόμενων προϊόντων (παράγοντας υψηλών τιμών πετρελαίου το 2017). Αύξηση εισαγωγών 1 δις ευρώ 2017/2016. Υψός εισαγωγών 4 δις 294 εκατ. ευρώ Παρατήρηση: οι τρείς ανωτέρω κατηγορίες προϊόντων αντιπροσωπεύουν το 58,4%(!) των ετήσιων εισαγωγών της Βουλγαρίας
ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 2017 (1) Εισροή ΑΞΕ 950 εκατ. ευρώ στη Βουλγαρία -12% 2017/2016 ΑΞΕ αντιστοιχούσαν σε 2% του ετήσιου ΑΕΠ Δραστική μείωση των ΑΞΕ την τελευταία τριετία Κίνδυνος ασφαλίστρου (risk premium) για τις ξένες επενδύσεις αυξημένος το 2017 Έτος 2018 (προβλέψεις):1) ΑΞΕ θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα, 2) οι πόροι που θα εισρεύσουν στην οικονομία θα έχουν κυρίως τη μορφή κοινοτικών πόρων, προέλευσης διαρθρωτικών ταμείων, οι οποίοι θα απορροφηθούν για τις ανάγκες υλοποίησης έργων υποδομής
ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΞΕ 2013-2017
ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 2017 (2)
ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 2017 (3)
Βουλγαρία και Κοινοτικός Προϋπολόγισμός (Προγραμματική Περίοδος 2021-2027) Προτάσεις Ευρωπαϊκής Επιτροπής Αύξηση κονδυλίων για τη Βουλγαρία 8% σε σχέση με την τρέχουσα περίοδο (κατά κεφαλήν ΑΕΠ Βουλγαρίας 49%) Προτεινόμενο ύψος κονδυλίων για τον αγροτικό τομέα: 5 δις 103 εκατ. ευρώ Προτεινόμενο ύψος κονδυλίων πολιτικής συνοχής: 8 δις 900 εκατ. ευρώ Πρόταση Γερμανίας για νέους «μηχανισμούς ελέγχου» στη δαπάνη κονδυλίων των διαρθρωτικών πολιτικών της ΕΕ. Υιοθέτηση προτεινόμενου προϋπολογισμού από τα κρατη-μέλη και το Ευρωκοινοβούλιο στα τέλη του 2019
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΚΑΙ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Αύξηση ιδιωτικής κατανάλωσης τα τελευταία 3 χρόνια Ετήσιος ρυθμός αύξησης 4,8% το β εξάμηνο 2017 Αύξηση κατανάλωσης των νοικοκυριών τροφοδοτείται από αύξηση μισθών (8,2%) διαθέσιμου εισοδήματος και αύξηση των καταναλωτικών δανείων (15,2%) Αλλά ταυτόχρονη αύξηση τιμών πληθωρισμού (λόγω αύξησης τιμών καυσίμων, τιμών των ενοικίων και του αυξημένου κόστους των υπηρεσιών κοινής ωφελείας) Οι μισθοί αυξάνονται ταχύτερα από τις τιμές Η τάση αύξηση της κατανάλωσης αποτυπώνεται επίσης και στην αύξηση των εισαγωγών (4,6% το β εξάμηνο του 2018)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (1)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ(2)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (3)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (4)
Προβλέψεις 2018 Ρυθμός Μεγέθυνσης περίπου 3,8% (ΕΕπιτροπή) Θετική πορεία εξαγωγών διατήρηση μικρού εμπορικού ελλείμματος Εγχώρια ιδιωτική κατανάλωση θα διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα, μη επηρεαζόμενη σε μεγάλο βαθμό από τον πληθωρισμό Μέσος ετήσιος πληθωρισμός γύρω στο 1,5% (ΕΕπιτροπή) Διατήρηση των ΑΞΕ σε χαμηλά επίπεδα και περαιτέρω μείωσή τους. Περαιτέρω ελαφρά κάμψη ανεργίας κυρίως λόγω μείωσης του εργατικού δυναμικού (μείωση απασχολούμενων, αύξηση οικονομικά ανενεργών, μετανάστευση εργατικού δυναμικού) Διατήρηση χρέους σε χαμηλά επίπεδα
Πορεία Ένταξης της Βουλγαρίας στο ευρώ Η Βουλγαρία κατέθεσε το 2018 αίτημα ταυτόχρονης ένταξης στον μηχανισμό ERM II, προθάλαμο του ευρώ, και στην Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση. Η Βουλγαρία έχει αναλάβει δεσμεύσεις: i. διαδικασία «Ολοκληρωμένης Αξιολόγησης» (Comprehensive Assessment) που αναμένεται να διενεργήσει η ΕΚΤ για την φερεγγυότητα του τραπεζικού της συστήματος, ii. μεταρρυθμίσεων στον χρηματοοικονομικό τομέα (εποπτικοί μηχανισμοί τραπεζών) και στον τομέα των εγχώριων θεσμών (π.χ. μεταρρύθμιση συστήματος απονομής δικαιοσύνης, καταπολέμηση διαφθοράς και οργανωμένου εγκλήματος). Μέσα στο 2019 θα αποφασιστεί από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα μέλη του ERM II η ένταξή της ή όχι σε αυτόν Χρονικός ορίζοντας ένταξης στο ευρώ το 2022
Διμερείς Εμπορικές Σχέσεις (1) Εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας Βουλγαρίας 2015-2017 (αξία σε εκατ. )
Διμερείς Εμπορικές Σχέσεις (2) Στενές διμερείς εμπορικές σχέσεις, καθώς Η Βουλγαρία είναι : ο 5 ος αγοραστής ελληνικών προϊόντων ο 11 ος προμηθευτής μας Η Ελλάδα είναι: ο 5 ος αγοραστής βουλγαρικών προϊόντων ο 7 ος προμηθευτής της Θετικό γεγονός η «επανάκαμψη» των ελληνικών εξαγωγών το 2017, ύστερα από μια τριετία μείωσής τους
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (1) Γενικές παρατηρήσεις Η βουλγαρική αγορά, ως γειτονική και αναπτυσσόμενη, παρουσιάζει αξιόλογες δυνατότητες απορρόφησης της ελληνικής εξαγωγικής παραγωγής. Η θετική είδηση της τελευταίας τριετίας είναι ότι αυξάνεται σταδιακά η αγοραστική δύναμη των Βούλγαρων πολιτών και η εγχώρια ιδιωτική κατανάλωση. Περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης των ελληνικών εξαγωγών και διεκδίκησης μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς Η Ελλάδα εξάγει ήδη μία ευρύτατη γκάμα προϊόντων (περίπου 2.500 βιομηχανικά και 400 αγροτικά) στη Βουλγαρία.
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (2) Διάρθρωση ελληνικών εξαγωγών Η Ελλάδα εξάγει στη Βουλγαρία κυρίως: Ορυκτά καύσιμα Βιομηχανικά είδη (π.χ. πλαστικά, μηχανές, ηλεκτρικό & ηλεκτρολογικό υλικό κ.ά.) Τρόφιμα (κυρίως φρούτα & λαχανικά, έλαια, ζάχαρα, παρασκευάσματα διατροφής, γαλακτοκομικά προϊόντα, ψάρια και θαλασσινά) Πρώτες ύλες, μέταλλα και προϊόντα της μεταλλευτικής βιομηχανίας Χημικά προϊόντα Υφάσματα & ενδύματα Ποτά και καπνά Ζάχαρα και ζαχαρώδη
Ελληνικές επενδύσεις στη Βουλγαρία το 2015-2017 Το 2017, η Ελλάδα υποχώρησε για πρώτη φορά στην έκτη θέση της γενικής κατάταξης των ξένων επενδυτών στη Βουλγαρία, μετά τις Ολλανδία, Αυστρία, Γερμανία, Ιταλία και ΗΒ με απόθεμα επενδύσεων (stocks) στο τέλος του 2017 ύψους 2,22 δις (Στοιχεία BNB) Η τελευταία τριετία (2015 2017) χαρακτηρίζεται από σημαντικό κύμα αποεπένδυσης, το οποίο συνδέεται αναπόφευκτα με τη μείωση της παρουσίας των τραπεζών μας στη Βουλγαρία, ως απόρροια της υλοποίησης του σχεδίου αναδιάρθρωσης (κανόνες του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας). Στο χαμηλότερο σημείο έφτασε το ύψος της αποεπένδυσης το 2017, εξ αιτίας κυρίως της αποχώρησης από τη Βουλγαρία του ομίλου της Εθνικής Τράπεζας [πώληση του 99.91% της θυγατρικής της τράπεζας στη Βουλγαρία, United Bulgarian BankA.D. (UBB) και του 100% της θυγατρικής της εταιρίας Interlease E.A.D. στη βελγική τράπεζα KBC (KBC Group)]
Ελληνικές επενδύσεις στη Βουλγαρία το 1996-2017
Διάρθρωση ελληνικών επενδύσεων στη Βουλγαρία (Αξία εκατ. ) Πηγή: Bulgarian National Bank (http://www.bnb.bg/) Τα στοιχεία αφορούν στο 2017 και α 3μηνο 2018
Τουρισμός Ραγδαία αύξηση εισερχόμενου τουρισμού από τη Βουλγαρία: 1.341.192 βούλγαροι πολίτες επισκέφθηκαν την Ελλάδα το 2017 (αριθμός-ρεκόρ όλων των εποχών) Αύξηση αγοράς ακινήτων (κυρίως εξοχικές κατοικίες) στην Ελλάδα από βούλγαρους πολίτες Βουλγαρικές επενδύσεις σε εν Ελλάδι τουριστικά ακίνητα / ξενοδοχειακό κλάδο Αξιοσημείωτη και η εισροή ελλήνων τουριστών στη Βουλγαρία (1.157.622 το 2017) Κυριότεροι λόγοι προσέλκυσης βούλγαρων τουριστών: ποιότητα υπηρεσιών στην Ελλάδα (παρά το συγκριτικά υψηλότερο κόστος), επιτυχημένο μάρκετινγκ, φυσικές ομορφιές
Προοπτικές Τομείς Διμερούς Συνεργασίας (1) Τουρισμός Τρόφιμα (προϊόντα ΠΟΠ ελαιόλαδο, τυροκομικά φρούτα και λαχανικά, ιχθυρά και τρόφιμα βιολογικής γεωργίας) Βιολογικά προϊόντα γενικά (τεράστιες προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης του μεριδίου αγοράς μόλις 2-3% σήμερα δυνατότητες για εξαγωγές και επενδύσεις) Ποτά (κυρίως οίνοι αλλά και αποστάγματα) Φαρμακευτικά προϊόντα καλλυντικά - ιατρικός εξοπλισμός Τεχνολογίες αιχμής (software, outsourcing industry) Ηλεκτρονικό εμπόριο ηλεκτρονικές εφαρμογές -υπηρεσίες Τεχνολογίες περιβάλλοντος (π.χ. διαχείριση υδάτωναποβλήτων) Ενέργεια (στρατηγικός χαρακτήρας) Μεταφορές (στρατηγικός χαρακτήρας) Μεταλλευτική βιομηχανία και εξορυκτική δραστηριότητα Κατασκευαστικός και μελετητικός τομέας συνεργασία σε χρηματοδοτούμενα από διεθνείς οργανισμούς έργα (έναρξη νέας προγραμματικής περιόδου ΕΕ 2021-2027)
Προοπτικές Τομείς Διμερούς Συνεργασίας (2) Συμβολή υψηλών αμφίδρομων τουριστικών ροών Ελλάδος-Βουλγαρίας για την προβολή ελληνικών προορισμών και της ελληνικής γαστρονομίας (προϊόνταπρεσβευτές > π.χ. βλέπε επιτυχία ελληνικού ούζου στη Βουλγαρία) Επενδύσεις βούλγαρων επιχειρηματιών σε τουριστικά ακίνητα στην Ελλάδα (κυρίως Βόρεια Ελλάδα) Πολλαπλασιαστική ισχύς μελλοντικής οδικήςσιδηροδρομικής-λιμενικής και ενεργειακής διασύνδεσης Ελλάδος-Βουλγαρίας για τις εξαγωγές μας Ευκαιρίες για συμμετοχή σε διασυνοριακά και άλλα κοινά Προγράμματα ή έργα.τόσο η Ελλάδα όσο και η Βουλγαρία συγκαταλέγονται στους ωφελημένους της νέας χρηματοδοτικής περιόδου (2021-2027)
Προτεινόμενες ενέργειες από Γραφείο ΟΕΥ Προώθηση επώνυμων και ανταγωνιστικών προϊόντων στην αγορά της Βουλγαρίας Συγκρότηση συστάδων (clusters) ελληνικών επιχειρήσεων, με στόχο την προώθηση των προϊόντων & υπηρεσιών τους στη Βουλγαρία Συμμετοχή ελληνικών εταιρειών και clusters σε διεθνείς κλαδικές εκθέσεις στη Βουλγαρία Διοργάνωση επιχειρηματικών αποστολών (κατά προτίμηση στοχευμένων) Διοργάνωση επισκέψεων σημαντικών Βούλγαρων αγοραστών (Hosted Buyers ProgrammeO, καθώς και δημοσιογράφων γαστρονομίας και τουρισμού στην Ελλάδα Διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και συναφών εκδηλώσεων για επιλεγμένους κλάδους
Ευχαριστώ για την προσοχή σας Στοιχεία επικοινωνίας E-mail: ecocom-sofia@mfa.gr Web: http://agora.mfa.gr/