preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 1 η πρέβεζα

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 1 η πρέβεζα

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 2

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 3 Η ΝΙΚΗ μαρμάρινο ολόγλυφο του Βάσου Καπάνταη, 1960 (Πρέβεζα) Από τα πιο ώριμα έργα του μικρασιατικής καταγωγής γλύπτη Βάσου Γ. Καπάνταη (1921-1990). Η Πατρίδα Ελλάδα θυμίζει την Πεπλοφόρο Κόρη της Ακρόπολης. Με το δεξί χέρι της κρατά δάφνινο στεφάνι για να στεφανώσει τον ήρωα - μαχητή και με το αριστερό αποδίδει στρατιωτικό χαιρετισμό. Με χιτώνα λιτό και λευκό. Είναι ξυπόλητη. Το βλέμμα της στρέφεται ελαφρά προς τον ουρανό. Ο καλλιτέχνης αποφεύγει κάθε τι περιττό περιγραφικό μέσο. Οι πλαστικοί όγκοι του μνημείου αυτού είναι αυστηρά δομημένοι. Κάτοχος μιας άρτιας τεχνικής συγκρότησης, ο Β. Καπάνταης αξιοποιεί μορφοπλαστικά στοιχεία από τη μνημειακή και αρχαϊκή γλυπτική. Ο γλύπτης από συγκεκριμένη βιοθεωρία ουδέποτε παρουσίασε έργα του σε ατομικές εκθέσεις, παρά τον μεγάλο όγκο και το ειδικό βάρος της δουλειάς του.

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 4 ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΑΛΟΚΩΣΤΑΣ μαρμάρινες προτομές, του Γιώργου Καλακαλλά, 1994-96 - 98 (Πρέβεζα)

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 5 ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ μαρμάρινο άγαλμα, του Νικόλα, 1970 (Πρέβεζα) Και σε αυτό το έργο του ο γλύπτης Νικόλας στηρίχθηκε στα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του Ανδρούτσου όπως τα διάσωσε ο βαυαρός ζωγράφος Καρλ Κραζάισεν, στο λεύκωμα που αναφέρεται στο προηγούμενο κεφάλαιο. Ο ήρωας του 21 Οδυσσέας Ανδρούτσος (1788-1825) γεννήθηκε στην Πρέβεζα, όπου και έζησε τα παιδικά του χρόνια. Ο πατέρας ήταν από τη Φωκίδα και η μητέρα του Ακριβή Τσαρλαμπή από την Πρέβεζα. Το σπίτι της οικογένειας σώζεται και σήμερα. Μετά την εκτέλεση του πατέρα του από τους Τούρκους (ήταν σύνδεσμος του Ρήγα Φερραίου στην Ελλάδα), ο προσωπικός φίλος του Αλή Πασάς, πήρε τον τότε δεκαοχτάχρονο Οδυσσέα στην Αυλή του στα Γιάννενα, όπου φοίτησε στη Στρατιωτική του Ακαδημία. Στην πρωτεύουσα της Ηπείρου είχε ένα ταραχώδη βίο, αλλά ο Πασάς του συγχωρούσε κάθε του παράπτωμα. Κατά το έτος 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και μέσα στον επόμενο χρόνο εγκατέλειψε τα Ιωάννινα και κατέφυγε στα Επτάνησα. Με το ξέσπασμα της Επανάστασης βρέθηκε, ως Αρχηγός Ανατολικής Στερεάς στη Γραβιά όπου έγραψε ιστορία κατανικώντας τους Τούρκους. Το 1825, θύμα του εμφυλίου πολέμου, φυλακίστηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών και δολοφονήθηκε. Έρριξαν μετά το πτώμα του στα βράχια για να φανεί σαν αυτοκτονία.

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 6 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΑΜΠΙΠΗΣ επιτύμβια μαρμάρινη προτομή, του Αντώνη Καραχάλιου, 1943 (Κοιμητήριο Πρέβεζας) ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΟΥΓΚΑΣ επιτύμβια μαρμάρινη προτομή, του Γεώργιου Καλακαλλά, 2006 (Κοιμητήριο Πρέβεζας) Όπως προαναφέρθηκε το Νεκροταφείο της Πρέβεζας (όπως και της Άρτας) διαφέρει από εκείνα των άλλων πόλεων της Ηπείρου σε ότι αφορά τη γλυπτική πλευρά τους. Σε όλα ασφαλώς υπάρχουν ορισμένα ταφικά μνημεία καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος, τα οποία αφορούν -κατά βάση- προγενέστερες εποχές, ενώ στην Πρέβεζα οι συγγενείς εξακολουθούν να στολίζουν τα μνήματα του αγαπημένου τους προσώπου που χάθηκε με την προτομή του, ακόμη και σήμερα. Τα περισσότερα από αυτά είναι πολύ ενδιαφέροντα, όμως δυστυχώς αγνώστων γλυπτών. Αρκετά όμως φέρουν υπογραφή και μάλιστα όχι τυχαίων καλλιτεχνών. Παράδειγμα οι ανωτέρω προτομές που φιλοτεχνήθηκαν από τον καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Γιώργο Καλακαλλά (Λάρισα 1938) και τον Αντώνη Καραχάλιο (Ψαχνά Ευβοίας 1919), ενός πολύ καλού γλύπτη, στα έργα του οποίου κυριαρχεί η αφαιρετική και τα οποία χαρακτηρίζονται από μια αρχαϊκότητα. Ακόμη στα γλυπτά που παρουσιάζονται στις επόμενες σελίδες συναντάμε τον σημαντικό καλλιτέχνη Άγγελο Βλάσση (Αθήνα 1948), που έχει ασχοληθεί με όλες τις μορφές της γλυπτικής κ.ά. Να σημειωθεί ότι στο ένα από τα δύο Νεκροταφεία των Ιωαννίνων, εκείνο της Περιβλέπτου, απαγορεύεται η δημιουργία ταφικών μνημείων και επιβάλλεται η κατασκευή ομοιόμορφων τάφων.

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 7 ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ορειχάλκινη προτομή, του Άγγελου Βλάσση, 1991 (Πρέβεζα) Η προτομή του τραγικού ποιητή είναι τοποθετημένη μπροστά από το σωζόμενο και σήμερα σπίτι του, όπου και έζησε τις τελευταίες μέρες του. Ο Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928) γεννήθηκε στην Τρίπολη. Σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών. Διορίστηκε δημόσιος υπάλληλος και συνδέθηκε ερωτικά με την Μαρία Πολυδούρη, που επίσης υπηρετούσε στο δημόσιο. Ο δεσμός τους ήταν θυελλώδης. Το 1928 μετατέθηκε στην Πρέβεζα. Ένοιωσε απόγνωση για την επαρχιακή ζωή και την μικρότητα της τοπικής κοινωνίας. Αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει προσπαθώντας μάταια να πνιγεί. Την επόμενη μέρα αυτοκτόνησε με ένα περίστροφο κάτω από έναν ευκάλυπτο έχοντας πάνω του ένα χαρακτηριστικό σημείωμα. Ένας από τους λόγους που τον οδήγησαν στην αυτοχειρία ήταν, πιθανόν, το ότι είχε προσβληθεί από σύφιλη.

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 8 ΕΠΙΤΥΜΒΙΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΖΙΟΚΟΥ των Ιωάννη και Αριστείδη Κοτζαμάνη, 1890 (Κοιμητήριο Πρέβεζας) Το εξαιρετικής τεχνικής μνημείο οφείλεται στους γλύπτες Ιωάννη Κοτζαμάνη (Άνδρος 1860 - Αθήνα 1923) και τον αδερφό του Αριστείδη (Άνδρος 1862- Αθήνα 1928) που καταγόταν από τα Υστέρνια της Τήνου -και αυτοί- και διακρίθηκαν ιδίως στα ταφικά μνημεία. Διατηρούσαν ένα μεγάλο εργαστήριο στην Αθήνα, στο οποίο εκπαιδεύτηκαν πολλοί μεταγενέστεροι σημαντικοί γλύπτες.

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 9 ΕΠΙΤΥΜΒΙΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΜΙΧΑΗΛ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ γλύπτης άγνωστος (Κοιμητήριο Πρέβεζας) Εντυπωσιακό ταφικό μνημείο. Γυναικεία φτερωτή μορφή, που παραπέμπει στη Μαρία τη Μαγδαληνή ή στο Πενθούν Φτερωτό Πνεύμα των αρχαίων Ελλήνων, που θρηνεί με σκημένο το κεφάλι του και έκφραση ωδύνης στο πρόσωπό του. Το πτυχωτό του ένδυμα αφήνει γυμνό τον δεξί του ώμο. Ανθέμιο στην κορυφή και δάφνινο στεφάνι στη βάση συμπληρώνουν την ενδιαφέρουσα σύνθεση.

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 10 ΕΠΙΤΥΜΒΙΕΣ ΠΡΟΤΟΜΕΣ γλύπτες άγνωστοι, (Κοιμητήριο Πρέβεζας)

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 11 ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ χάλκινο γλυπτό, του Άγγελου Βλάσση, 2004 (Πρέβεζα) Ο γλύπτης Άγγελος Βλάσσης (Αθήνα 1948) έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με το ανάγλυφο και όταν το έργο πρόκειται να τοποθετηθεί σε ένα δημόσιο χώρο, όπως το παρατιθέμενο, το αποδίδει με ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο. Ο συμβολισμός, μέσα από ένα πλαίσιο λιτότητας και αυστηρότητας, είναι εμφανής στο μνημείο. Τα διδάγματα της γλυπτικής του Μιχαήλ Αγγέλου ενεργούν γόνιμα κάτω από την νεωτεριστική φόρμα των προτάσεων του Άγγελου Βλάσση.

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 12 ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ μαρμάρινο ανάγλυφο, του Totgny Latsoon, 2000 (Πρέβεζα) Το μνημείο είναι αφιερωμένο στην μνήμη δύο πρεβεζάνων γιατρών και πολιτικών. Ο ένας είναι ο Δημήτριος Σπ. Κρόκος (1905-1985), σπουδαγμένος στην Αυστρία ο οποίος εξελέγη για δυο φορές βουλευτής, 1955 και 1965, και δυο φορές δήμαρχος Πρέβεζας, 1959 και 1977. Ο άλλος είναι ο Χριστόφορος Δημητ. Τσαντούλας (1906-1992), σπουδαγμένος στη Γαλλία και ο οποίος εξελέγη τρεις φορές βουλευτής Πρέβεζας. O Torgny Larsson (Φινσπανκ 1957) είναι ένας από τους πιο γνωστούς σύγχρονους σουηδούς γλύπτες. Πολυσπουδαγμένος, συνδυάζει τη γλυπτική με την αρχιτεκτονική στα δημόσια έργα του. Στο εικονιζόμενο ανάγλυφο του αποτυπώνει τις διατυπώσεις του με ανάλαφρο, σχεδόν λαϊκό τρόπο. Ο Δ. Κρόκος, αριστερά, εξετάζει την αρχαιοπρεπή ασθενή του με πατρική φροντίδα, ενώ ο Χ. Τσιαντούλας προσφέρει τις υπηρεσίες του σε ένα νεαρό, ο οποίος τον κοιτάζει με αγωνία και ελπίδα. Και οι δύο γιατροί είναι ντυμένοι ομοιόμορφα, και φέρουν μαζί τους την τυπική ιατρική τσάντα. Ένα φτερωτό πνεύμα πάνω τους, ετοιμάζεται να τους στεφανώσει. Πρόκειται για ενδιαφέρον έργο που διακρίνεται για την τεχνική του και τους συμβολισμούς του.

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 13 Ο ΠΟΝΤΙΟΣ ΛΥΡΑΡΗΣ ορειχάλκινο άγαλμα, του Στυλιανού Τσοπάνογλου, 1999 (Νέα Σαμψούντα) Ο ΠΟΝΤΙΟΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ ορειχάλκινο άγαλμα, του Νίκου Δογούλη, 2000 (Νέα Κερασούντα)

preveza:layout 1 10/2/2009 10:55 μ Page 14