Ορθόδοξη Πνευματικότητα και Πολιτισμός Ενότητα 10: Πατερικές νουθεσίες για τους συζύγους

Ορθόδοξη Πνευματικότητα και Πολιτισμός Ενότητα 10: Πατερικές νουθεσίες για τους συζύγους Μαρία Κ. Καράμπελια Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

Σκοποί ενότητας 10 Υπογραμμίζεται ότι μέσα στον γάμο οι σύζυγοι τελειώνονται στην αγάπη. Αριθμούνται οι καταστρεπτικές συνέπειες της πορνείας, γι αυτό και η αποφυγή της θεωρείται η πιο σημαντική προϋπόθεση για την επίτευξη της ενότητας των συζύγων. Ξεκαθαρίζεται η απάτη σε σχέση με τον καιρό της ηδονής. Παρουσιάζονται οι συμβουλές που δίνει ο ιερός Χρυσόστομος για τη συμπεριφορά των συζύγων μεταξύ τους. Διακρίνεται ο έρωτας από το σεξ και παρουσιάζεται το σημείο της μαρτυρικής διάστασης που υπάρχει στην έγγαμη ζωή. 4

Περιεχόμενα ενότητας Πατερικές νουθεσίες για τους συζύγους. 5

(1/30) Μέσα στο γάμο οι σύζυγοι μπορούν να ευφραίνονται χωρίς να παθαίνουν κανένα κακό. Γιατί στη νόμιμη γυναίκα υπάρχει μαζί με την ηδονή ασφάλεια, άνεση, τιμή, στόλισμα και συνείδηση αγαθή. Αντιθέτως το φίλημα της πόρνης έχει φαρμάκι, επιφέρει καταδίκη, γεννάει καταστροφή και προκαλεί αθεράπευτη πληγή. ( Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τὸ ἀποστολικὸν ρητὸν «Διὰ δὲ τὰς πορνείας ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναίκα ἐχέτω», 5, PG 51, 217). 6

(2/30) Συνεπώς, για την τελείωση στην αγάπη από την ένωση μέσα στον γάμο απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποφυγή της πορνείας με κάθε τρόπο. Τόσο ο άντρας, όσο και η γυναίκα, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν εξουσιάζουν το σώμα τους αλλά ότι αυτό ανήκει αποκλειστικά και μόνο στο σύντροφό τους. Στην περίπτωση αυτή κανείς από τους συντρόφους δεν υπερέχει αλλά είναι εξίσου ισότιμοι. 7

(3/30) Η γυναίκα δεν εγκατέλειψε τον πατέρα της, τη μητέρα της και όλο της το σπίτι για να προσβάλλεται, αλλά για να την κάνει ο άντρας της συνοδοιπόρο, σύντροφο της ζωής του ως έναν άνθρωπο ελεύθερο και ισότιμο. Εξάλλου, από τις μοιχείες προέρχονται οι αναρίθμητες καταστροφές των οικογενειών, οι άπειρες συγκρούσεις, χάνεται η αγάπη και ατονεί ο πόθος για τη σύζυγο. Ο ασελγής και ο ακόλαστος άντρας είναι αδύνατον να αγαπάει τη γυναίκα του, ακόμη και αν είναι η πιο όμορφη από όλες. (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τὸ ἀποστολικὸν ρητὸν «Διὰ δὲ τὰς πορνείας ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναίκα ἐχέτω», 4-5, PG 51, 213-218). 8

(4/30) Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος επιμένει στο πνευματικό κόστος των ασελγών αυτών πράξεων. Έτσι, τονίζει τα εξής: «Παραβλέπω τη ζημιά των χρημάτων, τις καθημερινές υποψίες, την αλαζονεία, την ανοησία, την προσβολή που γίνεται από τις πόρνες στους ανόητους Πώς θα μπορέσεις να μπεις στην Εκκλησία και να σηκώσεις τα χέρια σου στον ουρανό; Με ποιο στόμα θα καλέσεις τον Θεό; Μ αυτό που φίλησες την πόρνη; Και δεν φοβάσαι μήπως κάποτε πέσει από τον ουρανό κεραυνός και κατακάψει το αδιάντροπο κεφάλι σου; Γιατί και αν ακόμη ξεφύγεις τη γυναίκα που αδίκησες, από τον Θεό πώς θα ξεφύγεις;» (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τὸ ἀποστολικὸν ρητὸν «Διὰ δὲ τὰς πορνείας ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναίκα ἐχέτω», 5, PG 51, 216). 9

(5/30) Αν όμως κάποιος θέλει πραγματικά να δει την αλήθεια, θα διαπιστώσει ότι η φιλοδοξία αποπροσανατολίζει, η φιληδονία καταστρέφει και η επιθυμία εξαπατά. Αν το καλοεξετάσει κανείς, κατανοεί ότι δεν υπάρχει αληθινή ηδονή, αλλά πρόκειται για πικρία και απάτη, προσποίηση και θέατρο. Και ενώ το προσωπείο των πραγμάτων παρουσιάζεται λαμπρό, τα ίδια τα πράγματα δεν είναι παρά γεμάτα από ταλαιπωρία, φτώχεια, αηδία και έλλειψη. Μόνο αν αφαιρεθεί το προσωπείο, αποκαλύπτεται η απάτη. Και απάτη σημαίνει όταν δεν φαίνεται εκείνο που πραγματικά είναι αλλά εκείνο που δεν είναι. Έτσι γίνονται και οι παραλογισμοί. (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολήν, 13, 2, PG 62, 95). 10

(6/30) Και την απάτη την αντιλαμβανόμαστε, όταν προσπαθούμε να προσδιορίσουμε τον καιρό της ηδονής. Ποιος είναι αυτός ο καιρός; Αυτός που προηγείται από τη σαρκική ηδονή ή αυτός που έπεται; Ο καιρός που προηγείται αποκλείεται, γιατί είναι στιγμή μανίας, παραφοράς και τρέλας, που μοιάζει περισσότερο με λιποθυμία, σύγχυση και ταραχή παρά με ηδονή. Ο χρόνος μετά από αυτά απορρίπτεται, γιατί μοιάζει περισσότερο με κατάσταση απαλλαγής από τους πόνους παρά με εμπειρία ευφροσύνης. 11

(7/30) Όσο αφορά την ώρα της ηδονής, ακόμα και αν υπάρχει, είναι τόσο σύντομος και πρόσκαιρος, ώστε ούτε που φαίνεται. Αν προσμετρήσει κάποιος και το γεγονός ότι την παροδική ανάπαυση πολύ σύντομα την διαδέχεται η ίδια μανία, η λύσσα, η ανεμοζάλη, η ταραχή και η θλίψη, φτάνει στη διαπίστωση ότι ο άνθρωπος που υποκύπτει και συναινεί στα σαρκικά του πάθη παραπαίοντας τελείως ακυβέρνητος, τελικά υποφέρει πολύ περισσότερο από όσο ο ίδιος μπορεί να αντιληφθεί. (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλίαι εἰς τὴν Α πρὸς Κορινθίους, 37, 4, PG 61, 321-322) 12

(8/30) Το ερωτικό πάθος τυφλώνει τον άνθρωπο τόσο πολύ που τον κάνει να αγνοεί ή καλύτερα να επιλέγει να μη βλέπει την πραγματικότητα. Σε μια προσπάθεια επανεκτίμησης της κατάστασης και προσγείωσης στη διάκριση της αλήθειας ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παραθέτει τα ακόλουθα θεραπευτικά λόγια: «Ένδυμα που έχει ο δούλος δεν θα προτιμούσες ποτέ να φορέσεις, επειδή το απεχθάνεσαι εξαιτίας της ακαθαρσίας. Θα προτιμούσες να είσαι γυμνός παρά να το χρησιμοποιήσεις. Το σώμα όμως εκείνο, το ακάθαρτο και μολυσμένο, που είναι χρήσιμο όχι μόνο στον δούλο σου αλλά και σε πολλούς άλλους, θα το χρησιμοποιήσεις και δεν θα αισθανθείς απέχθεια; 13

(9/30) Σκέψου, ότι έρχεσαι στην ίδια γυναίκα και εσύ και ο δούλος σου, και μάλιστα όχι μόνο ο δούλος σου αλλά και ο δήμιος. Και ενώ τα χέρια του δήμιου σε καμία περίπτωση δεν θα ανεχόσουν να τα κρατήσεις, αυτήν που έγινε ένα σώμα με εκείνον την αγκαλιάζεις και τη φιλάς, χωρίς να φρίττεις, να φοβάσαι, να αισχύνεσαι, να ντρέπεσαι και να αγωνιάς;» (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλία εἰς τὴν πρὸς Θεσσαλονικεῖς Α ἐπιστολὴν, 5, 4, PG 62, 427). Φυσικά δεν είναι τυχαίο, που μετά από τις σωματικές περιπτύξεις με τις πόρνες οι περισσότεροι τρέχουν στα λουτρά. Στα λουτρά όμως καθαρίζεται μόνο η σωματική ακαθαρσία και όχι η ψυχική. 14

(10/30) Το ζευγάρι καλείται από την Εκκλησία να υπερβεί κάθε μορφή ατομικισμού και συμφεροντολογίας με απώτερο σκοπό τη επίτευξη της αρμονίας στη ζωή τους. Μόνο τότε το σπίτι τους μπορεί να μεταμορφωθεί σε μια μικρή Εκκλησία μέσα στην Εκκλησία του Χριστού. ( Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολήν, 20, 6, PG 62, 143) Για την υπέρβαση του εγωισμού και την επιδίωξη της ενότητας απαιτείται αγώνας και προβάλλεται από την πατερική γραμματεία μια ολοκληρωμένη μεθοδολογία. 15

(11/30) Σύμφωνα με τα ίδια τα λόγια του Ιωάννου του Χρυσοστόμου: «Τίποτα ας μην είναι για τη γυναίκα πολυτιμότερο από τον άντρα της, κι ο άντρας ας μη ποθεί τίποτα περισσότερο από τη γυναίκα του Τίποτα δεν συγκροτεί τόσο αρμονικά τη ζωή μας, όσο ο έρωτας του άντρα και της γυναίκας». (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Περὶ τοῦ μὴ δημοσιεύειν τὰ ἁμαρτήματα τῶν ἀδελφῶν, μηδὲ κατεύχεσθαι τῶν ἐχθρῶν, PG 51, 369 και Ὑπόμνημα εἰς τὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολὴν, 20, PG 62, 136) 16

(12/30) Έτσι η Εκκλησία επιθυμεί όχι την κατάργηση του έρωτα, αλλά την αφθαρτοποίησή του. Στην εκκλησιαστική ζωή δεν υπάρχουν μαγικές τελετές. Το μυστήριο του γάμου είναι για το ζευγάρι η έναρξη μιας πορείας διαρκούς άσκησης στην αγάπη. Στο δύσβατο αυτό δρόμο η αρωγή των χαρισματικών φορέων της Εκκλησίας θεωρείται ανεκτίμητη. Η καλλιέργεια της αγάπης επιτυγχάνεται τόσο με έργα όσο και με λόγια. 17

(13/30) Έτσι, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος δίνει συμβουλές για το πώς πρέπει ο σύζυγος να συμπεριφέρεται στη σύζυγό του: «Λόγια αγάπης να της λες: Εγώ από όλα, τη δική σου αγάπη προτιμώ και τίποτα δεν μου είναι τόσο βασανιστικό και δυσάρεστο, όσο να βρεθώ κάποτε σε διάσταση μαζί σου. Και αν όλα χρειαστεί να τα χάσω, κι αν στους έσχατους βρεθώ κινδύνους, οτιδήποτε κι αν πάθω, όλα μου είναι ανεκτά και υποφερτά, όσο εσύ μου είσαι καλά. Και τα παιδιά, τότε μου είναι περιπόθητα, όταν εσύ με συμπαθείς 18

(14/30) Ίσως κάποτε σου πει: Ποτέ ως τώρα δεν ξόδεψα απ τα δικά σου, έχω ακόμη τα δικά μου, που μου έδωσαν οι γονείς μου. Τότε πες της: Τι λες καλή μου; Έχεις ακόμη δικά σου; Ποια λέξη μπορεί να είναι χειρότερη απ αυτή; Σώμα δεν έχεις πια δικό σου και έχεις χρήματα; Δεν είμαστε δύο σώματα μετά το γάμο, αλλά γίναμε ένα. Δεν έχουμε δύο περιουσίες, αλλά μία Όλα δικά σου είναι, κι εγώ δικός σου είμαι κορίτσι μου. Αυτό με συμβουλεύει ο Παύλος όταν λέει ότι ο άντρας δεν εξουσιάζει το σώμα του, αλλά η γυναίκα. 19

(15/30) Και αν εγώ δεν έχω εξουσία στο σώμα μου αλλά εσύ, πόσο μάλλον δικά σου είναι τα χρήματα ποτέ να μην της μιλάς με πεζό τρόπο, αλλά με φιλοφροσύνη, με τιμή, με αγάπη πολλή. Να την τιμάς, και δεν θα βρεθεί στην ανάγκη να ζητήσει την τιμή από άλλους Να την προτιμάς από όλους για όλα, για την ομορφιά, για την σωφροσύνη της και να την εγκωμιάζεις. Να κάνεις φανερό ότι σ αρέσει η συντροφιά της και ότι προτιμάς να μένεις στο σπίτι για να είσαι μαζί της από το να βγαίνεις στην αγορά. Από όλους τους φίλους να την προτιμάς, και από τα παιδιά που σου χάρισε, και αυτά εξαιτίας της να τα αγαπάς». (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολὴν, 20, 7-8, PG 62, 146-148). 20

(16/30) Για να πραγματοποιηθεί η αλληλοσυμπλήρωση, ως αναγκαία προϋπόθεση προβάλλεται η αγάπη, η ειλικρίνεια και ο αμοιβαίος σεβασμός. Η αγάπη όμως είναι μια έννοια, που δεν έχει για όλους το ίδιο περιεχόμενο. Στο χριστιανισμό η απόλυτη περιγραφή της βρίσκεται στο 13 ο κεφάλαιο της Α προς Κορινθίους επιστολής του αποστόλου Παύλου: «Αν μπορώ να λαλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων, ακόμα και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη για τους άλλους, οι λόγοι μου ακούγονται σαν ήχος χάλκινης καμπάνας ή σαν κυμβάλου αλαλαγμός. 21

(17/30) Κι αν ακόμα μοιράσω στους φτωχούς όλα μου τα υπάρχοντα, κι αν παραδώσω στη φωτιά το σώμα μου για να καεί, αλλά δεν έχω αγάπη, τίποτα δεν με ωφελεί. Εκείνος που αγαπάει έχει μακροθυμία, έχει και καλοσύνη, εκείνος που αγαπάει δε ζηλοφθονεί, εκείνος που αγαπάει δεν κομπάζει ούτε υπερηφανεύεται. Είναι ευπρεπής, δεν είναι εγωιστής, ούτε ευερέθιστος, ξεχνάει το κακό που του έχουν κάνει. Δε χαίρεται για το στραβό που γίνεται, αλλά μετέχει στη χαρά για το σωστό. Εκείνος που αγαπάει όλα τα ανέχεται, σε όλα εμπιστεύεται, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει. Ποτέ η αγάπη δεν θα πάψει να υπάρχει Θα μείνουν τελικά για πάντα αυτά τα τρία: η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. Και απ αυτά το πιο σπουδαίο είναι η αγάπη». 22

(18/30) Η συνάντηση και συμπόρευση με το άλλο φύλο, αν και υπαγορεύεται από τη φύση, δεν είναι και τόσο απλή. Το ποίημα ενός Ινδού (Kavanaugh) ίσως παρουσιάζει την περιπλοκότητα αλλά και τη συναρπαστικότητα ενός τέτοιου ταξιδιού, μιας αληθινής θα λέγαμε περιπέτειας στην αναζήτηση της αγάπης, του νοήματος στη ζωή και της πιθανότητας για την πραγμάτωση της συντροφικότητας. Το ποίημα έχει τον τίτλο Θα είμαστε φίλοι; 23

(19/30) Υπάρχουν τόσοι λόγοι /που δεν θά πρεπε/ ποτέ να το δεχτείς: /είναι φορές που είμαι σκυθρωπός, /οξύτατα ευαίσθητος, /και ντροπαλός ακόμα. /Ο φόβος μου ξεσπάει σα θυμός, /μου είναι τόσο δύσκολο να δώσω, /μιλάω πολύ για μένα όταν φοβάμαι, /κι ίσως πέρασε η μέρα /χωρίς να έχω τίποτα να πω./ Μα θα σε κάνω να γελάς /και θα σε αγαπάω /και μεσ τη λύπη σου /θα σ έχω αγκαλιά 24

(20/30) Κλαίω σχεδόν λιγάκι κάθε μέρα /γιατί με νοιάζει πιότερο /απ όσο το φαντάζονται οι άλλοι. /Κι αν μερικές φορές την τρυφερή πλευρά μου αποκαλύπτω /(το πιο ζεστό και μαλακό κομμάτι πού χω), /αναρωτιέμαι: Θα είμαστε φίλοι;/ Ένας φίλος, /που όταν σε φοβάμαι και σε σπρώχνω, /σε πείσμα της ασχήμιας μου, θα μείνεις /να μοιραστείς ό,τι απόμεινε από μένα. /Που όταν κανείς δεν θα γνωρίζει το όνομά μου, /σα δε θα νοιάζεται κανένας πια για μένα, /για όσα έκανα και όσα δεν έχω κάνει, /κι όλοι που σε κείνους βασιζόμουν /το βάλουνε στα πόδια και μ αφήσουν. /Όταν δεν θάχει μείνει τίποτα δικό μου, /ούτε ακόμα αυτή η λεπτότητα και οι χάρες, /εσύ, παρόλα αυτά, θάσαι κοντά μου. Θα είμαστε φίλοι; /Δεν έχω λόγο σοβαρό, /απλά μονάχα στο ζητώ». 25

(21/30) Αυτό το ποίημα, παρότι άνετα θα μπορούσε να αναφέρεται και στη φιλία, όταν εφαρμόζεται στις σχέσεις των δύο φύλων, περιγράφει με διαύγεια το άγχος της αποδοχής, που υπονομεύει τη σχέση. Ο φόβος, η ανασφάλεια, η εσωστρέφεια γίνονται τα ανυπέρβλητα εμπόδια στη συνάντηση με τον άλλο. Είναι βέβαιο πως μόνο όταν ο άνθρωπος αποφασίσει να είναι ο εαυτός του, υπάρχει περίπτωση να κοινωνήσει πραγματικά με τον συνάνθρωπό του. 26

(22/30) Πώς όμως ο άνθρωπος θα τα καταφέρει να φανερώσει σε μια σχέση είτε πρόκειται για τη σχέση του με τον Θεό είτε με τον συνάνθρωπό του- τον αληθινό του εαυτό; Το κλειδί που τον ανοίγει δεν είναι βέβαια άλλο παρά η αγάπη. Σύμφωνα μάλιστα με την καταπληκτική διατύπωση του Ιωάννη του ευαγγελιστή: «φόβος οὐκ ἔστιν ἐν τῇ ἀγάπῃ, ἀλλ ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον, ὅτι ὁ φόβος κόλασιν ἔχει, ὁ δὲ φοβούμενος οὐ τετελείωται ἐν τῇ ἀγάπῃ». (Α Ιω. 4, 18) 27

(23/30) Φυσικά, ένα από τα αποτελέσματα της ολοκληρωμένης αγάπης είναι και η απόκτηση απογόνων. Μολονότι η Εκκλησία θεωρεί την ένωση του άντρα και της γυναίκας ως ολοκληρωμένο μυστήριο, δεν παύει να τονίζει και τις συνέπειές της, δηλαδή τη γέννηση των παιδιών. Γι αυτό και εύχεται: «Δός αὐτοῖς καρπόν κοιλίας, καλλιτεκνίαν, ὁμόνοιαν ψυχῶν και σωμάτων». Η σεξουαλικότητα, μια από τις έμφυτες δυνάμεις του ανθρώπου, προσανατολίζεται προς ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Μ αυτόν τον τρόπο η βιολογική ορμή της σεξουαλικότητας μεταμορφώνεται σε έρωτα. Στην εκκλησιαστική παράδοση ο έρωτας κατέχει κεντρική θέση και σηματοδοτεί έναν τρόπο ζωής. 28

(24/30) Η διάκριση ανάμεσα στο έρωτα και το σεξ δεν είναι πολλές φορές αυτονόητη. Και όμως πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές πραγματικότητες με δικά της η κάθε μια χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Όπως παρατηρεί και ο π. Φιλόθεος Φάρος: «Το σεξ βιώνεται σαν φυσική ανάγκη, ο έρως είναι μια επιθυμία αγαπητική. Όσον αφορά τον οργασμό είναι αλήθεια πως το σεξ ως προς τη ζωολογία και τη φυσιολογία οδηγείται στον οργασμό, αλλά αυτή δεν είναι η επιδίωξη του έρωτα. Ο έρως επιζητεί την ένωση με τον άλλον με έκσταση και πάθος και τη δημιουργία νέων διαστάσεων της εμπειρίας που πλαταίνουν και βαθαίνουν και τα δύο πρόσωπα. 29

(25/30) Είναι κοινή ομολογία ότι μετά τη σεξουαλική εκτόνωση έρχεται ο ύπνος. Αλλά στον έρωτα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Επιθυμούμε να παραμένουμε άγρυπνοι για να σκεπτόμαστε το αγαπημένο πρόσωπο, να θυμόμαστε, να δοκιμάζουμε, να ανακαλύπτουμε καινούργιες πλευρές του πρίσματος, που οι Κινέζοι αποκαλούν πολύφωτη εμπειρία. Είναι η ορμή για ένωση με τον άλλον που γεννάει την τρυφερότητα. Γιατί η πηγή της τρυφερότητας δεν είναι το σεξ αλλά ο έρως. Έρως είναι ο πόθος της ενώσεως και της θεμελιώσεως μιας πλήρους σχέσεως η πιο εμφανής είναι η ορμή για ένωση δύο ανθρώπων σωματικά. Οι δύο άνθρωποι που ποθούν, όπως όλοι οι άνθρωποι, να υπερβούν τη διαχωριστικότητα και την απομόνωσή τους, που όλοι κληρονομούμε σαν άτομα και να συμμετάσχουν σε μια σχέση, που έστω για μια στιγμή, δεν αποτελείται από δύο μεμονωμένα ατομικά βιώματα αλλά είναι μια γνήσια ένωση. 30

(26/30) Γι αυτό και ο άνθρωπος όχι μόνο δεν καλείται να καταστείλει τον έρωτα αλλά να διαποτίσει ολόκληρη την ύπαρξή του μ αυτόν. Η εγωιστική ύπαρξη είναι ανέραστη ύπαρξη. Πηγή του έρωτα είναι ο ίδιος ο τρόπος ύπαρξης του Θεού, που είναι αγαπητική κοινωνία προσώπων. Για την Εκκλησία, αυτή η προσωπική, ερωτική κοινωνία πραγματώνεται στο μυστήριο του γάμου. Οι σύντροφοι και σύζυγοι αναλαμβάνουν τον «καλό αγώνα» και αγωνίζονται στο στίβο της πνευματικής ζωής για την επίτευξη της τελείωσης. Η Εκκλησίας τους στεφανώνει προκαταβολικά προβλέποντας με αισιοδοξία την τελική τους νίκη. 31

(27/30) Έτσι, τους αποκαλεί: «Ἃγιοι μάρτυρες οἱ καλῶς ἀθλήσαντες και στεφανωθέντες». Η ένωσή τους εντάσσεται στην προοπτική της εν Χριστώ ζωής, καθώς οι ίδιοι προσφέρονται αυτοπροαίρετα να ακολουθήσουν τον έσχατο σκοπό της Εκκλησίας. Η προσφορά αυτή, ως προσφορά αγάπης, αποτελεί μία μορφή μαρτυρίου, που αποδέχεται ο άνθρωπος εκούσια. Η χρήση των στεφάνων συνδέει το μυστήριο του γάμου με το μαρτύριο. Έτσι από τη μια πλευρά βραβεύεται ο πνευματικός αγώνας και η ενότητα των πιστών που προσέρχονται στον γάμο, και από την άλλη υποδηλώνεται η μαρτυρική διάσταση που υπάρχει στην έγγαμη ζωή. 32

(28/30) Έχουμε παραπλανηθεί από βιολογικούς τρόπους, ώστε να θεωρούμε σαν σκοπό της ερωτικής συναντήσεως τον οργασμό. Αλλά επιδίωξη της ερωτικής επιθυμίας δεν είναι η ικανοποίησή της αλλά η παράτασή της. Η πιο σημαντική στιγμή στην ερωτική συνάντηση, όπως φαίνεται από ότι οι άνθρωποι θυμούνται από αυτήν την εμπειρία, δεν είναι η στιγμή του οργασμού, αλλά μάλλον η στιγμή της μείξεως και ενοποιήσεως των σωμάτων. Αυτή είναι η στιγμή που συγκλονίζει, που έχει μέσα της το μεγαλύτερο θαύμα όσο κι αν προκαλεί τρόμο και ρίγος, ή απελπισία και απόγνωση, που λέει το ίδιο πράγμα με αντίθετο τρόπο. Αυτή είναι η στιγμή όπου οι αντιδράσεις του ανθρώπου είναι οι πιο αυθεντικές και οι πιο προσωπικές. Αυτή και όχι ο οργασμός, είναι η στιγμή που ο άνθρωπος δεν αισθάνεται μισός αλλά ολόκληρος». (Φάρος π. Φιλόθεος, Έρωτος φύσις, Αθήνα 2000, σσ. 48-49). 33

(29/30) Το μαρτύριο στην έγγαμη ζωή φανερώνει τις απαιτούμενες θυσίες που πρέπει να γίνουν και από τις δύο πλευρές, για να ευοδωθεί η σχέση. Τι είναι όμως αυτό που θυσιάζει ο καθένας στον αγώνα του για να προσεγγίσει τον άλλον; Μια εικόνα μπορεί να σκιαγραφήσει αυτή τη διαδικασία: «Δύο άνθρωποι στέκονται στις όχθες ενός ποταμού. Αν απλώς φωνάζουν ο ένας στον άλλο «Αυτή είναι η θέση μου», τίποτα δεν αλλάζει: το ποτάμι συνεχίζει να κυλάει ανάμεσά τους αδιαφορώντας για τις κραυγές τους. 34

(30/30) Αν θέλουν να γνωρίσουν την αγάπη, που μπορεί να επιτευχθεί ανάμεσα σε ομότιμους συντρόφους, πρέπει και οι δύο να αφεθούν να πέσουν στο ποτάμι και να αφεθούν να παρασυρθούν από το ρεύμα. Μόνο τότε μπορούν να έρθουν κοντά, να νιώσουν τη δύναμη του ποταμού και να γνωρίσουν τι προσφέρει και τι απαιτεί η ζωή». (Η εικόνα αυτή, αποδίδεται στον σύγχρονο φιλόσοφο, θεολόγο, ψυχολόγο, και βοηθό ζωής-όπως ο ίδιος αυτοσυστήνεται- Γερμανό Bert Hellinger). 35

Βιβλιογραφία 1. Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ, ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ, ISBN: 978-960-9533-56-0. 2. ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ.(ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΟΣ - ΑΝΘΡΩΠΟΣ - ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1), ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΜΑΓΡΙΠΛΗΣ (ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ)), ISBN: 978-960-6741-30-2. 36

Τέλος Ενότητας

Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Μαρία Κ. Καράμπελια. «Ορθόδοξη Πνευματικότητα και Πολιτισμός». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 38

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 39

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 40

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφί ες. 41