ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΡΟΑΥΛΕΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ

Α.Τ.Ε..Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ Σ.Τ.Ε.Γ. ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΡΟΑΥΛΕΙΟΥ ΧΩΡΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΣΕΡΡΩΝ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΤΖΩΡΤΖΗ ΝΕΡΑΝΤΖΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΜΑΥΡΙΚΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΔΡΑΜΑ 2010

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 4.ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ 4.1.ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ 4.1.1. ΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ 4.2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ 4.2.1. ΚΡΕΜΑΣΤΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ 4.2.2. ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.3. ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.5. ΟΙ ΓΙΑΠΩΝΕΖΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.6. ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.7. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.8. ΓΑΛΛΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.9. ΑΓΓΛΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.10. ΟΙ ΜΙΚΤΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.2.11. ΟΙ ΜΟΝΤΕΡΝΟΙ ΚΗΠΟΙ 4.3. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΙΑΦΟΡΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΟΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΥΛΙΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΕΙ ΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 4.4.ΤΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΣΧΕ ΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΥΛΙΟΥ ΧΩΡΟΥ 4.4.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΤΙ ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΙ 4.4.2. ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΧΛΩΡΙ Α 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 5.ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΑΥΛΩΝ 5.1. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΘΕΜΑΤΟΣ 5.1.1. ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 5.1.2. ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΣΤΗΝ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΙ ΟΤΟΠΩΝ 5.2. ΟΙ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΑΥΛΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 5.2.1. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 5.2.2. Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΑΥΛΩΝ 5.2.3. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΑΥΛΩΝ 5.2.4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΠΑΙ ΟΤΟΠΩΝ Η ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΑΥΛΩΝ 5.3. ΟΙ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΑΥΛΕΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 5.3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5.3.2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΑΥΛΩΝ 5.3.2.1. ΛΟΝ ΙΝΟ 5.3.2.2. ΛΟΝ ΙΝΟ 5.3.2.3. ΗΠΑ 5.3.2.4. ΚΟΛΟΡΑΝΤΟ 5.3.2.5. ΤΕΞΑΣ 5.3.2.6. ΒΟΡΕΙΑ ΚΑΡΟΛΙΝΑ 5.3.2.7. ΠΕΝΝΣΥΛΒΑΝΙΑ 5.3.2.8. ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 6.ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 6.1. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ 6.1.1. ΑΝΑΓΛΥΦΟ 6.1.2. ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ 6.1.3. ΚΛΙΜΑ 6.1.4. ΧΛΩΡΙ Α 6.1.5. ΠΑΝΙ Α 6.2. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ 6.2.1. ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 6.2.2. ΟΡΙΑ ΕΚΤΑΣΗ 6.2.3. Ι ΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ 6.2.4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΠΙΟΥ 6.2.5. ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ 3

6.3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΑΥΛΙΟΥ ΧΩΡΟΥ 6.4. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙ ΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 6.4.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6.4.2. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ 6.4.3. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 6.4.3.1. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 6.4.3.2. ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ 6.4.3.3. ΕΙ ΟΣ ΧΡΗΣΗΣ 6.4.3.4. ΣΧΟΛΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ 6.5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 7.ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΑΥΛΙΟΥ ΧΩΡΟΥ 7.1. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ 7.2. ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 7.3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕ ΙΟΥ 7.3.1. ΥΛΙΚΑ ΕΠΙΣΤΡΩΣΗΣ 7.3.2. ΧΛΩΡΙ Α 7.4. ΠΡΟΣΜΕΤΡΗΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 7.5. ΧΡΟΝΟΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 7.6. ΣΧΕ ΙΑ 7.6.1. ΣΧΕ ΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ 7.6.2. ΣΧΕ ΙΟ ΦΥΤΕΥΣΗΣ 7.6.3. ΣΧΕ ΙΟ ΧΑΡΑΞΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ 7.6.4. ΣΧΕ ΙΟ ΠΡΟΣΜΕΤΡΗΣΗΣ 7.6.5. ΣΧΕ ΙΟ ΤΟΜΩΝ 7.6.6. ΣΧΕ ΙΟ ΑΡ ΕΥΣΗΣ 7.6.7. ΣΧΕ ΙΟ ΦΩΤΙΣΜΟΥ 7.6.8. ΣΧΕ ΙΑΣΤΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ 7.6.9. ΣΚΙΤΣΑ 8. ΠΕΡΙΛΗΨΗ 9. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 10. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΚΟΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚ. ΣΕΛ 1 1 ΧΑΡΤΗΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜ. 15 1 2 ΧΑΡΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 15 1 3 ΑΕΙΘΑΛΛΟΙ ΣΚΛΗΡΟΦΥΛΛΟΙ ΘΑΜΝΟΙ 16 1 4 ΕΙΔΗ ΦΡΥΓΑΝΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 18 1 5 ΦΡΥΓΑΝΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 18 2 6 ΚΑΤΟΨΗ ΑΥΛΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟ 25 2 7 ΚΑΤΟΨΗ ΑΥΛΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ 26 2 8 ΚΑΤΟΨΗ ΑΥΛΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΠΑ 26 2 9 ΚΑΤΟΨΗ ΑΥΛΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΟΛΟΡΑΝΤΟ 27 2 10 ΚΑΤΟΨΗ ΑΥΛΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΕΞΑΣ 27 2 11 ΚΑΤΟΨΗ ΑΥΛΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΕΞΑΣ 28 2 12 ΚΑΤΟΨΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΥΛΗΣ ΒΟΡΕΙΑ ΚΑΡΟΛΙΝΑ 28 2 13 ΚΑΤΟΨΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΥΛΗΣ ΠΕΝΝΣΥΛΒΑΝΙΑ 29 2 14 ΚΑΤΟΨΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΥΛΗΣ ΣΙΚΑΓΟ 29 2 15 ΚΑΤΟΨΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΥΛΗΣ ΚΩΦΩΝ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ 30 3 16 ΧΑΡΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΟΠΙΟΥ 40 3 17 ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΖΩΝΩΝ 41 3 18 ΧΑΡΤΗΣ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗΜΟΤΗΤΑΣ 42 3 19 ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΛΙΟ ΧΩΡΟ 53 3 20 ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΛΙΟ ΧΩΡΟ 54 3 21 ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΛΙΟ ΧΩΡΟ 54 3 22 ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 55 3 23 ΧΡΗΣΗ ΑΥΛΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΘΗΤΡΙΑ 56 3 24 ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 57 3 25 ΓΗΠΕΔΟ ΜΠΑΣΚΕΤ 57 3 26 ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ 58 3 27 ΥΠΑΡΞΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ 59 4 28 ΔΟΜΗ ΑΥΛΙΟΥ ΧΩΡΟΥ 63 4 29 ΧΩΡΟΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ, ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΗΣ 64 4 30 ΧΩΡΟΙ ΣΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗΣ 64 4 31 ΖΩΝΕΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ 65 4 32 ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ 65 4 33 ΘΕΕΣ 66 4 34 ΕΙΣΟΔΟΙ ΚΤΙΡΙΟΥ 66 5

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΧΑΡΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΑΡΤ. ΣΕΛ 3 Χάρτ.1 ΟΡΙΑ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ 36 3 Χάρτ.2 ΟΡΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 37 3 Χάρτ.3 ΚΑΤΟΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ 37 3 Χάρτ.4 ΧΑΡΤΗΣ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ 38 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΙΝ. ΣΕΛ 2 Πίνακας 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΑΙΘΡΙΩΝ ΧΩΡΩΝ 21 3 Πίνακας 2 ΜΕΓΙΣΤΕΣ, ΜΕΣΕΣ ΚΑΙ ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΘΕΡΜΟ. 32 3 Πίνακας 3 ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΥΓΡΑΣΙΑ 33 3 Πίνακας 4 ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ 33 3 Πίνακας 5 ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΕΜΩΝ 34 3 Πίνακας 6 ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΓΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 53 6

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΓΡΑΦ. ΣΕΛ 3 Γραφ.1.1 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 1 43 3 Γραφ.1.2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 2 44 3 Γραφ.1.3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 3 45 3 Γραφ.1.4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 4 45 3 Γραφ.1.5 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 5 46 3 Γραφ.1.6 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 6 47 3 Γραφ.1.7 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 7 47 3 Γραφ.1.8 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 8 48 3 Γραφ.1.9 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 9 49 3 Γραφ.1.10 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 10 49 3 Γραφ.1.11 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 11 50 3 Γραφ.1.12 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 12 51 3 Γραφ.1.13 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΗΣ 13 51 7

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στα πλαίσια του εκπαιδευτικού προγράμματος του Ανώτατου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος ( Α.Τ.Ε.Ι.) Καβάλας και της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας (Σ.Τ.Ε.Γ.) ράμας, στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής Τοπίου, απαιτείτε για την ολοκλήρωση των σπουδών η σύνταξη πτυχιακής μελέτης από κάθε σπουδαστή για την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών. Έτσι στα πλαίσια του παραπάνω προγράμματος μου δόθηκε μελέτη με θέμα ανάπλαση προαύλιου χώρου ειδικού σχολείου στο νομό Σερρών. Μετά την ανάθεση του θέματος καλούμαστε να μελετήσουμε την περιοχή μελέτης συγκεντρώνοντας στοιχεία από το φυσικό, βιοτικό, και ανθρωπογενές περιβάλλον. Αυτό γίνεται τόσο για να αναλύσουμε τις ανάγκες του χώρου όσο και των χρηστών του τοπίου. Με την εργασία αυτή γίνεται κατανοητή η αρχική μορφή του χώρου και διαπιστώνονται οι ανάγκες μέσα από την έρευνα και δίνονται οι τελικές λύσεις για τον σχεδιασμό. Για την άριστη επίτευξη της παρούσας μελέτης συνέβαλαν και τα παρακάτω πρόσωπα τα οποία και θέλω να ευχαριστήσω θερμά για την πολύτιμη βοήθειά τους. Την επιβλέπουσα κ. Νεραντζία Τζώρτζη επίκουρη καθηγήτρια, την κ. Πάλλη Γεωργία, για την συνεχή επίβλεψη της μελέτης. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστίσω τον κ. Μαμάτα Φίλλιπο καθηγητή του ειδικού σχολείου καθώς και όλου τους υπόλοιπους καθηγητές για την συμμετοχή τους. ράμα 2010 Μαυρίκου Στέλλα 8

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό πως τα παιδιά μαθαίνουν με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς απορροφώντας πληροφορίες από όσα συμβαίνουν γύρο τους, από ότι δηλαδή τα περιβάλει. Αυτή η μάθηση γίνεται ακόμα ποιο γρήγορη, εύκολη και μόνιμη όταν γίνεται μέσα από την πράξη. Τα παιδιά μαθαίνουν αγγίζοντας, δοκιμάζοντας, τρέχοντας, μυρίζοντας, ακούγοντας, μιλώντας, ρωτώντας, παίζοντας και γενικότερα όταν λειτουργούν όλες οι αισθήσεις. Η σχολική αυλή είναι ένας επίσης πολύ σημαντικός χώρος, ίσως ο σημαντικότερος αν σκεφτούμε πως η εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Ελλάδα γινόταν σε υπαίθριους χώρους. Ο υπαίθριος χώρος θα πρέπει να προσφέρει τεράστιες δυνατότητες για τη διαδικασία μάθησης, παρέχοντας πλήθος από ερεθίσματα και ευκαιρίες για ανάπτυξη δραστηριοτήτων με μεγάλη εκπαιδευτική αξία. Έτσι λοιπών αποφάσισα για αυτούς τους λόγους να επιλέξω ως περιοχή σχεδιασμού το ειδικό σχολείο στον νομό Σερρών. Για την επίτευξη της εργασίας και την δημιουργία της τελικής πρότασης το ερευνητικό κομμάτι χωρίζεται σε τρεις επιμέρους τομείς. Ο πρώτος έχει να κάνει με το Μεσογειακό τοπίο. Ο δεύτερος τομέας έχει να κάνει με συναφή εκπαιδευτικά ιδρύματα στο εξωτερικό. Αυτό μας οδηγεί στην σύγκριση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του εξωτερικού με άλλα ιδρύματα στην Ελλάδα σε ένα τελικό μοντέλο σχεδίασης. Ο τρίτος τομέας είναι και ο ποιο χρήσιμος γιατί αναφέρεται στην σύνταξη, συλλογή και αξιολόγηση των ερωτηματολογίων. Μετά τη ολοκλήρωση της παραπάνω έρευνας ακολουθούν τα συμπεράσματα και το τελικό μοντέλο σχεδίασης. 9

3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Για την ορθή υλοποίηση της πτυχιακής διατριβής και για την καλύτερη απόδοση των αποτελεσμάτων ακολουθήθηκε η παρακάτω διαδικασία υλοποίησης. Η επιλογή του θέματος που έγινε ύστερα από συνεννόηση με την επιβλέπουσα καθηγήτρια. Επισκέψεις στην περιοχή μελέτης και η δημιουργία ψηφιακού αρχείου εικόνων, καταγραφή των κτιρίων, και τέλος καταγραφή της υπάρχουσας βλάστησης. Συγκέντρωση στοιχείων όσον αναφορά τους χάρτες έγινε από τον ήμο Σερρών. Έπειτα συντάχθηκαν ερωτηματολόγια τα οποία παρατίθενται στο παράρτημα της μελέτης. Με επισκέψεις στον χώρο συμπληρώθηκαν τα ερωτηματολόγια από τους εκπαιδευτικούς. Η ηλεκτρονική επεξεργασία των αποτελεσμάτων των ερωτηματολογίων έγινε μέσω του Microsoft excel 2007, και κατόπιν σχολιάστηκαν τα αποτελέσματα και μεταφέρθηκαν σε έγγραφο του Microsoft word 2007. Μετά την ανάλυση όλων των παραπάνω έγινε η λήψη της ιδέας και άρχισε η αναπαραγωγή της πρότασης. Πρώτο βήμα ήταν η δημιουργία ενός προσχεδίου (concept plan) όπου έγινε με το χέρι σε ριζόχαρτο πάνω στην αρχική κάτοψη του σχολείου. Στην συνέχεια έγιναν κάποια σκίτσα και σχεδιαστικές λεπτομέρειες για την καλύτερη αποτύπωση και κατανόηση του χώρου στον αναγνώστη. Αφού διαμορφώθηκε η τελική ιδέα μεταφέρθηκε σε καθαρό χαρτί και σχεδιάστηκε με περισσότερη προσοχή. Μετά την ολοκλήρωση του σχεδίου οργάνωσης (master plan) ακολούθησαν το σχέδιο φύτευσης, σχέδιο χάραξης κατασκευών, σχέδιο προσμέτρησης, σχέδιο τομών, σχέδιο άρδευσης, σχέδιο φωτισμού. Στην συνέχεια έγινε η σχεδίαση του πίνακα για τον προϋπολογισμό του έργου, μέσω ηλεκτρονικού προγράμματος Microsoft excel 2007 και μεταφέρθηκε και σχολιάστηκε σε έγγραφο του Microsoft word 2007. Η σύνταξη της πτυχιακής διατριβής διήρκεσε τρία εξάμηνα από τον Φεβρουάριο του 2009 έως Μάϊο του2010. 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 4. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ Σε αυτό το κεφάλαιο θα αναλύσουμε τους όρους του Τοπίου, της Αρχιτεκτονικής Τοπίου καθώς και θα προσδιορίσουμε το αντικείμενο της Αρχιτεκτονικής Τοπίου. Το κεφάλαιο αυτό δημιουργήθηκε με σκοπό την κατανόηση των ορισμών από τον αναγνώστη. 4.1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ Σύμφωνα με τον Ελευθεριάδη (2008), ως τοπίο από πολλούς ορίζεται το υπαίθριο περιβάλλον, φυσικό ή τεχνητό (δομημένο),το οποίο μπορεί να γίνει άμεσα αντιληπτό από κάποιον που παρατηρεί, επισκέπτεται ή χρησιμοποιεί το περιβάλλον αυτό. Σύμφωνα με τον Ισπικούδη, Σίρκου, Σιδηροπούλου (2006-2007), τοπίο είναι το σύνολο των χαρακτηριστικών στοιχείων που διακρίνουν μια συγκεκριμένη περιοχή της γήινης επιφάνειας από άλλες περιοχές όπως φαίνεται σε ένα οπτικό πεδίο. Τα χαρακτηριστικά αυτά στοιχεία είναι αποτέλεσμα όχι μόνο φυσικών παραγόντων αλλά και της ανθρώπινης παρουσίας και χρήσης γης. Ο Χασάναγας (2007), αναφέρει πως στο τοπίο έχουν προταθεί διάφοροι ορισμοί και κατηγορίες. Κάποιες από της κατηγορίες είναι οι εξής: - Φυσικό τοπίο είναι ένα δυναμικό σύνολο βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων και μεταβλητών, που μεμονωμένα ή αλληλεπιδρώντας σε ένα περιορισμένο χώρο συνθέτουν ένα οπτικό αποτέλεσμα. - Πολιτισμικό τοπίο που ορίζεται ως ένα στατικό τοπίο με την έννοια ότι η εξελικτική του πορεία έλαβε τέλος στο παρελθόν. - Παραδοσιακό τοπίο είναι η φυσική έκφραση του τοπίου ζωής των κατοίκων μιας περιοχής και αποτελεί μια ζωντανή, δυναμική οντότητα και δεν έχει μόνο αισθητική και οικολογική αξία, αλλά αποτελεί και μια ανεξάντλητη τράπεζα πληροφοριών για τις δραστηριότητες των ανθρώπων. - Αισθητικό τοπίο είναι η γενική εντύπωση του τοπίου που δημιουργείται από τον συνδυασμό των οπτικών στοιχείων, όπως είναι η τοπογραφική διαμόρφωση, η βλάστηση, τα ζώα, το νερό, και οι διάφορες κατασκευές που εντυπωσιάζουν με τις χαρακτηριστικές συνθετικές τους έννοιες της μορφής, της γραμμής, του χρώματος, της υφής. Η Αρχιτεκτονική τοπίου σύμφωνα με τον Ελευθεριάδη, Σαρίκου (2004), είναι η τέχνη και η επιστήμη η οποία οφείλει να δημιουργεί και να διατηρεί την αισθητική μέσα στους χώρους τους οποίους ζούμε και κινούμαστε και μας παρέχει δυνατότητες απόδρασης και αναψυχής από το αστικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Αντικείμενο της Αρχιτεκτονικής τοπίου σύμφωνα με τον Ελευθεριάδη, Σαρίκου (2004), αποτελεί η άμεση αποκατάσταση οποιασδήποτε εγκαταλελειμμένης περιοχής μέσα στο αστικό είτε στο φυσικό περιβάλλον καθώς και όλες οι υποβαθμισμένες ή κατεστραμμένες περιοχές. 11

4.1.1. ΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ Η Αρχιτεκτονική τοπίου όπως αναφέρει ο Ελευθεριάδης, Σαρίκου (2004), είναι ένας επιστημονικός κλάδος και αν και τίθεται υπό αμφισβήτηση από κάποιους αυτή έχει καθιερωθεί ως τέχνη, δηλαδή είναι η επιστήμη και η τέχνη που ασχολείται με την μελέτη, το σχεδιασμό και την διαχείριση- διευθέτηση του δομημένου και φυσικού τοπίου. Ο Αρχιτέκτων τοπίου μπορεί να ασχολείται με τη προστασία, διατήρηση και την βελτίωση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, αλλά και την δημιουργία τεχνητού τοπίου κάθε κλίμακας. Επίσης πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί, αφού τα γνωρίζει, όχι μόνο φυτικά υλικά, αλλά και δομικά υλικά για της υπαίθριες κατασκευές. Σήμερα οι Αρχιτέκτονες τοπίου έχουν εκτείνει τις δραστηριότητες τους στους δημόσιους χώρους εμπλέκοντας τα Τοπία με την Αρχιτεκτονική συμπεριλαμβάνοντας στον χώρο δράσης τους σχεδιασμό πόλεων, συγκοινωνιακές και κυκλοφοριακές μελέτες, σχεδιασμό κήπων και πάρκων, δασοπονία, γεωπονία, καθώς και εξόρυξη μεταλλευμάτων, αποκατάσταση υποβαθμισμένων τοπίων. 4.2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ Από την αρχαιότητα παρατηρούμε πως ο άνθρωπος έτρεφε ένα ιδιαίτερο σεβασμό για το φυσικό περιβάλλον γύρο από το σπίτι του και τις πόλεις του. Η εξέλιξη της μορφής των κήπων ακολούθησε τις κοινωνικές εξελίξεις και τους Αρχιτεκτονικούς ρυθμούς στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μια πολύ σημαντική αναδρομή στην εξέλιξη των κήπων θα είναι χρήσιμη στον σχεδιαστή σήμερα διότι αρκετοί χρησιμοποιούν στοιχεία από παλαιότερους ρυθμούς αλλά και πολλοί σημερινοί κήποι σχεδιάζονται σε εκείνους τους ρυθμούς. Σύμφωνα με τον Ελευθεριάδη Ν, και την Σαρίκου Σ (2004), ακολούθησαν τα παρακάτω: 4.2.1. ΚΡΕΜΑΣΤΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ Οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας αναφέρονται ως ένα από τα Επτά Θαύματα του κόσμου εκείνης της εποχής. Κτιζόταν σε μορφή πυραμίδας πάνω σε ένα τεχνητό λόφο, που είχε τετράγωνη ή ορθογώνια βάση. Από την βάση ξεκινούσαν οι βαθμίδες, όπου στο επάνω μέρος των βαθμίδων, μετά την στεγανοποίηση τοποθετούνταν έδαφος και φυτευόταν δένδρα, θάμνοι, αναρριχόμενα και άλλα φυτά, όπως στους σημερινούς οροφόκηπους και έτσι δινόταν η εντύπωση μικρού πράσινου βουνού. 4.2.2. ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΟΙ ΚΗΠΟΙ Βρίσκονται στις όχθες του ποταμού Νείλου, ήταν επίπεδοι και ορθογώνιοι με ίσιους δρόμους φυτεμένους εκατέρωθεν από φοίνικες και κυπαρίσσια που διακόπτονταν από θόλους με αναρριχώμενα, κληματαριές, χουρμαδιές, ροδιές, λουλούδια, τεχνητές λίμνες και λωτούς. 12

4.2.3. ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΗ ΚΗΠΟΙ Στις κατοικίες υπήρχαν εσωτερικές αυλές που ήταν διακοσμημένες με αγάλματα. Η προστασία από θόρυβο, σκόνη, αδιάκριτα βλέμματα και η σκίαση επιτυγχανόταν με τοίχους. 4.2.4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ Οι Αραβικοί κήποι περιβάλλονταν από ισχυρές περιφράξεις και ήταν πολύ προσεγμένοι στην λεπτομέρεια. Οι δρόμοι ήταν στρωμένοι με κεραμικά και δημιουργούσαν ισχυρή αντίθεση με την βλάστηση και τα άνθη. 4.2.5. ΟΙ ΓΙΑΠΩΝΕΖΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ Οι Γιαπωνέζικοι κήποι ήταν μικρών διαστάσεων. Υπήρχαν σχηματισμοί με γέφυρες για να δίνουν βάθος, γεφύρια, λίθινα φανάρια, δρόμοι στρωμένοι με χαλίκια, αρμολογημένοι με βρύα με λιλιπούτεια δένδρα σε ρυθμούς και εκφραστικούς και θρησκευτικούς. 4.2.6. ΟΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ Χαρακτηριζόταν περισσότερο από την παραγωγή. Χωριζόταν σε τετράγωνα με τούβλινους τοίχους όπου φυτευόταν λαχανικά, οπωροφόρα, αρωματικά. Επίσης υπήρχαν κλουβιά και λίμνες με πτηνά. 4.2.7. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΟΙ ΚΗΠΟΙ (15-16 Ο ΑΙΩΝΑ) ιατηρούσαν την συμμετρία με έναν κύριο άξονα στην είσοδο του σπιτιού. Αντιθέσεις δημιουργούνταν με τις διάφορες μορφές βλάστησης όπως κυπαρίσσια, πεύκα, δρυς, ελιά, φοίνικες. 4.2.8. ΓΑΛΛΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ (17 Ο ΑΙΩΝΑ) Οι κήποι τις συμμετρίας με αυστηρά γεωμετρικά σχήματα όπου περιλαμβάνονταν χλοοτάπητες, παρτέρια, λουλούδια, μπορντούρες. 4.2.9. ΑΓΓΛΙΚΟΙ ΚΗΠΟΙ (18 Ο ΑΙΩΝΑ) Οι Αγγλικοί κήποι ήταν οι κήποι της ασυμμετρίας με ακανόνιστα σχήματα όπου μιμείται την φύση δρόμοι ελικοειδής, χλοοτάπητας, παρτέρια με λουλούδια, πυκνές φυτεύσεις με πόες και άλλα ανθοφόρα φυτικά είδη, λίμνες σε ακανόνιστα σχήματα, βραχόκηπους. 4.2.10. ΜΙΚΤΟΙ ΚΗΠΟΙ (19 Ο ΑΙΩΝΑ) 13

Είναι συμμετρικός γύρο από την κατοικία και αυτή η συμμετρία χάνεται όσο απομακρυνόμαστε. 4.2.11. ΜΟΝΤΕΡΝΟΣ ΚΗΠΟΣ Συνδυάζει την χρησιμότητα και την ευχαρίστηση. Πλαισιώνει την κατοικία και την ομορφαίνει. Ισορροπία, τάξη και αρμονία κατευθύνουν την σχεδίαση. Ο χλοοτάπητας είναι η βάση του κήπου με λίγα λουλούδια, τριανταφυλλιές, θάμνους, και δένδρα. Στον διαθέσιμο χώρο τοποθετούνταν πλακόστρωτα, βρύσες, πέργκολες, μωσαϊκά. 4.3. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΟΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΥΛΙΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Στον χώρο του Ειδικού Σχολείου γίνετε συνδυασμός της Γαλλικής, Αγγλικής και Μοντέρνας τεχνοτροπίας για την σχεδίαση του αύλιου χώρου. Ποιο συγκεκριμένα: Στο μέσων του σχολείου προτείνετε ο Γαλλικός τρόπος σχεδίασης λόγω το ότι ο υπαίθριος χώρος περιστοιχίζετε από το κτίριο του σχολείου με αυστηρές γραμμές. Στην είσοδο που συνδέει το ημοτικό και το Νηπιαγωγείο ειδικής αγωγής, προτείνετε ο Αγγλικός τρόπος σχεδίασης με ελεύθερες γραμμές και κατασκευές δίνοντας την αίσθηση του φυσικού τοπίου. Στην είσοδο που συνδέει το ΤΕΕ ειδικής αγωγής ΕΠΑΛ, και το ΚΕ Υ, προτείνετε ο μοντέρνος σχεδιασμός λόγω το ότι απευθυνόμαστε στις νεότερες ηλικίες, έτσι θέλουμε ποιο ανάλαφρες και αρμονικές γραμμές. 4.4.ΤΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥ ΤΗΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΥΛΙΟΥ ΧΩΡΟΥ Αφού καταλήξαμε σε ποια μορφή σχεδίασης θα έχει η περιοχή μελέτης όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν θα μπορούσαμε να μην λάβουμε υπόψη μας, για την ορθή σχεδίαση του αύλιου χώρου του Ειδικού Σχολείου το Μεσογειακό χαρακτήρα του τοπίου μας. Σε αυτό το κεφάλαιο θα αναλύσουμε τι είναι το Μεσογειακό τοπίο και ποια τα κύρια είδη χλωρίδας. 4.3.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΙ Μεσογειακά οικοσυστήματα απαντούν σε περιοχές με μεσογειακού τύπου κλίμα. Οι περιοχές με κλίμα ελιάς (μεσογειακό) δεν ξεπερνούν το 1% της συνολικής επιφάνειας του πλανήτη και βρίσκονται σε γεωγραφικό πλάτος μεταξύ 320 και 400 και στα δύο ημισφαίρια. Εκτός από τις περιοχές γύρω από 14

τη λεκάνη της Μεσογείου, μεσογειακού τύπου κλίμα συναντάμε και στη Νότια Καλιφόρνια, στο βόρειο τμήμα των ακτών της Χιλής, στην περιοχή γύρω από το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας και σ' ένα τμήμα των νότιων και των νοτιοδυτικών ακτών της Αυστραλίας (εικ.1). Εικόνα:1. Χάρτης εξάπλωσης των μεσογειακών οικοσυστημάτων. ΠΗΓΗ: http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/w6.htm Το μεσογειακό κλίμα χαρακτηρίζεται σε γενικές γραμμές από καλοκαιρινή ξηρασία, χειμωνιάτικες κυρίως βροχοπτώσεις που παρουσιάζουν μεγάλη διακύμανση από χρόνο σε χρόνο, ήπια μέχρι ζεστά- καυτά καλοκαίρια, ήπιους μέχρι ψυχρούς χειμώνες και έντονη ηλιακή ακτινοβολία, ιδίως το καλοκαίρι. Στο τυπικό μεσογειακό κλίμα το 65% των ετήσιων βροχοπτώσεων συγκεντρώνεται στους τρεις χειμερινούς μήνες ενώ το ύψος της βροχής κυμαίνεται μεταξύ 255mm για τους ξηρούς και 900 mm για τους υγρούς σταθμούς. Όσον αφορά τη θερμοκρασία, ο χειμώνας χαρακτηρίζεται από κάποιο μήνα με μέση μηνιαία θερμοκρασία κάτω από 15 βαθμούς C, ενώ θερμοκρασίες κάτω από 0 βαθμούς C δεν παρατηρούνται για περισσότερο από το 3% των ωρών του έτους. Εικόνα:2. Χάρτης της Ελλάδας σύμφωνα με την υγρασία στις διάφορες περιοχές της. ΠΗΓΗ:http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/ w6.htm 15

4.3.2. ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ Σε όλα τα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα η μακροχρόνια επίδραση παρόμοιων κλιματικών παραγόντων πάνω στους φυτικούς οργανισμούς έχει διαμορφώσει φυσιογνωμικά όμοιους τύπους βλάστησης, με μια διαδικασία που ονομάζεται συγκλίνουσα εξέλιξη. Η συγκλίνουσα εξέλιξη επεκτείνεται όχι μόνο στη φυσιογνωμία της βλάστησης αλλά και στη φυσιολογία των φυτών όπου διαφορετικά μεταξύ τους φυτά παρουσιάζουν ενιαία "οικολογική συμπεριφορά", αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τους κλιματικούς παράγοντες. Η παραπάνω παρατήρηση αφορά και στους ζωικούς οργανισμούς: διαφορετικές ταξινομικές ομάδες έχουν αναπτύξει παρόμοιες προσαρμογές κάτω από την πίεση παρόμοιων περιβαλλοντικών συνθηκών. Με βάση τη βροχομετρική διαβάθμιση έχουν αναπτυχθεί δύο διαφορετικές μορφές μεσογειακών οικοσυστημάτων που εξελικτικά έχουν διαμορφώσει διαφορετικούς προσαρμοστικούς μηχανισμούς στις περιβαλλοντικές πιέσεις με κυρίαρχη την πίεση της καλοκαιρινής ξηρασίας (εικ.2). Στο υγρό άκρο εμφανίζονται τα συστήματα των αείφυλλων - σκληρόφυλλων (μακί), που αποτελούνται από ψηλούς (μέχρι δύο μέτρα) και πυκνούς θάμνους (αγριελιά, πουρνάρι, σκίνος, μυρτιά, δάφνη, χαρουπιά, κουμαριά, φιλίκι, πικροδάφνη κ.ά.) με βαθιές ρίζες και δερματώδη φύλλα (εικ.3). Στην Ελλάδα συναντώνται στα βόρεια παράλια της ηπειρωτικής χώρας και σε πολλά νησιά: Σκιάθος, Σκόπελος, Μυτιλήνη, Σάμος κ.ά.). Χαρακτηριστικό των ώριμων πυκνών και ψηλών μακί είναι η απουσία ποωδών φυτών στον υπόροφο. Pistacia lentiscus (σχίνος) Myrtus communis (μυρτιά) Laurus nobilis (δάφνη) Nerium oleander (πικροδάφνη) Arbutus Quercus unedo coccifera (κουμαριά) (πουρνάρι) Nerium Phillyrea oleander latifolia (πικροδάφνη) (φιλίκι) 16

Olea europaea sylvestris (αγριελιά) Quercus coccifera (πουρνάρι) Εικόνα:3. Αείφυλλοι - σκληρόφυλλοι θάμνοι της Ελλάδας Phillyrea latifolia (φιλίκι) ΠΗΓΗ:http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/w6.htm Στο ξηρό άκρο (στις νότιες περιοχές της χώρας μας και σε πολλά νησιά, όπως οι Κυκλάδες και περιοχές της Κρήτης) η βλάστηση αποτελείται από χαμηλούς, αραιά διευθετημένους, συχνά αρωματικούς θάμνους, αγροστώδη και θερόφυτα (φρυγανικές διαπλάσεις ή διαπλάσεις των εποχιακά διμορφικών φυτών). Τυπικά ξυλώδη φυτά των φρυγάνων είναι η λαδανιά, το θυμάρι, η ασφάκα, η αφάνα, η ρίγανη, η σκυλοκρεμμύδα, ο ασφόδελος, η λεβάντα, η γαλατσίδα κ.ά. Τα φρυγανικά οικοσυστήματα εξαπλώνονται από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι υψόμετρο 700μ. και καταλαμβάνουν το 12,5% της επιφάνειας της Ελλάδας. Cistus creticus (λαδανιά) Thymus capitatus (θυμάρι) Phlomis fruticosa (ασφάκα) Sarcopoterium spinosum (αφάνα) Origanum vulgare (ρίγανη) Urginea maritima (σκυλοκρεμμύδα) 17

Lavandula angustifolia (λεβάντα) Asphodelus aestivus (ασφόδελος) Periploca graeca (γαλατσίδα) Εικόνα:4. Είδη φρυγάνων της Ελλάδας ΠΗΓΗ:http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/w6.htm Βασικό γνώρισμα των ξυλώδων φυτών που συμμετέχουν στη σύνθεση των φρυγανικών οικοσυστημάτων είναι ο εποχιακός διμορφισμός. Τα φυτά αυτά, κατά το τέλος της άνοιξης, ρίχνουν τα πολλά και μεγάλα χειμωνιάτικα φύλλα τους και αναπτύσσουν τα καλοκαιρινά φύλλα που είναι μικρότερα και λιγότερα ενώ παράλληλα διαφοροποιείται η θέση και το μέγεθος των στομάτων των φύλλων, έτσι ώστε να ρυθμίζεται η ταχύτητα απώλειας του νερού, μέσω της διαπνοής (εικ.4). Τα φρύγανα (εικ.5) διαθέτουν βαθύ ριζικό σύστημα που καλύπτει τις ανάγκες τους σε νερό και προστατεύει το έδαφος από τη διάβρωση. Τα περισσότερα φρύγανα ευδοκιμούν σε ασβεστολιθικά εδάφη, ανθίζουν την άνοιξη και απελευθερώνουν, το καλοκαίρι κυρίως, πτητικά αιθέρια έλαια. Ανάμεσα στα φρύγανα αναπτύσσονται και πολλά ποώδη φυτά. Εικόνα:5: Φρύγανα την άνοιξη (α) και στις αρχές του καλοκαιριού (β) ΠΗΓΗ:http://geogr.eduportal.gr/askhseis/weather/w6.htm Όπως έχει ήδη αναφερθεί, τα φρύγανα εξαπλώνονται στα ξηρά όρια του μεσογειακού κλίματος, με το σχετικά ήπιο χειμώνα, ενώ τα μακί "προτιμούν" τις υγρότερες περιοχές, που χαρακτηρίζονται από δριμύτερο χειμώνα. Σύμφωνα με μια δεύτερη άποψη, τα φρύγανα αποτελούν στάδιο εξέλιξης του 18

μεσογειακού οικοσυστήματος, που είτε προηγείται των αείφυλλων σκληρόφυλλων, προετοιμάζοντας την εξάπλωσή τους είτε ακολουθεί αυτά σε περιπτώσεις καταστροφής των αείφυλλων διαπλάσεων, λόγω φωτιάς και υπερβόσκησης. Στο μεσογειακό περιβάλλον εμφανίζονται και άλλα συστήματα, όπως για παράδειγμα τα μεσογειακά πευκοδάση με την τραχεία ή τη χαλέπιο πεύκη, σχηματισμοί βελανιδιάς, καστανιάς, οξιάς (ορεινές και ημιορεινές περιοχές), σχηματισμοί πλατανιού, λεύκας και ιτιάς (παραποτάμιες, παραλίμνιες περιοχές) κ.ά. Οι οργανισμοί (φυτικοί και ζωικοί) που ζουν στα μεσογειακά οικοσυστήματα έχουν αναπτύξει μηχανισμούς απόκρισης στις περιβαλλοντικές πιέσεις ώστε να επιβιώνουν στις συνθήκες που διαμορφώνει το μεσογειακό κλίμα. Οι προσαρμογές αυτές αφορούν κυρίως στην έλλειψη νερού, που συνδυάζεται με υψηλές θερμοκρασίες, στην περιοδική δράση της φωτιάς, στην απαιτούμενη οικονομία στα θρεπτικά στοιχεία και στο χειμερινό ψύχος. 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 5. ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΑΥΛΩΝ 5.1. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Η επιλογή του θέματος για την διαμόρφωση σχολικής αυλής σχολείου ειδικής αγωγής έγινε λόγω κάποιον ελλείψεων που παρουσιάζει ο προαύλιος χώρος. Η αυλή του σχολείου είναι ένας τσιμεντένιος μη λειτουργικός χώρος και αποτελεί ένα πραγματικό, ορατό πρόβλημα με το οποίο έρχονται όλοι οι μαθητές σε επαφή καθημερινά. Αν και θα έπρεπε να αποτελεί χώρο ψυχαγωγίας και εργαλείο αγωγής και εκπαίδευσης, αντίθετα εγκυμονεί πολλούς κινδύνους οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν να κάνουν με τη σωματική ακεραιότητα των μαθητών. 5.1.1. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Σύμφωνα με την Στρίγκου(2005), οι εκπαιδευτικοί στόχοι μπορεί να είναι γνωστικοί, ψυχοκινητικοί, συναισθηματικοί. Ποιο αναλυτικά: Γνωστικοί: απόκτηση γνώσεων, ώστε να Κατανοήσουν πως η αυλή είναι ένα οικο-κοινωνικό σύστημα που οργανώνεται από βιοφυσικές και κοινωνικές διαδικασίες, Να συνειδητοποιήσουν την αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση του ανθρώπου, πολιτισμού και φυσικού περιβάλλοντος. Ψυχοκινητικοί : απόκτηση δεξιοτήτων, ώστε Οι μαθητές να μπορούν να χρησιμοποιούν όλες τις αισθήσεις τους, να συλλέγουν πληροφορίες, να καταγράφουν, να συγκρίνουν, να ταξινομούν, να επεξεργάζονται δεδομένα, να υποθέτουν, να εξάγουν συμπεράσματα, να αξιολογούν γνώσεις που αποκτήθηκαν. Να αναπτύξουν αισθητικό κριτήριο και πρακτικές δεξιότητες για να συμβάλλουν στην βελτίωση του διαλείμματος τους. Να ασχοληθούν οι μαθητές με πρωτοποριακά προγράμματα πολιτιστικής εμψύχωσης που συνδυάζουν την ψυχαγωγία με την γνώση και την αισθητική καλλιέργεια με την ενίσχυση, προώθηση και ανάδειξη καλλιτεχνικών δημιουργικών και πρακτικών τάσεων και δεξιοτήτων. Συναισθηματικοί: Να αποκτήσουν αίσθημα ευθύνης και διάθεση για ενεργό συμμετοχή στη βελτίωση, προστασία και διατήρηση ενός όμορφου και υγιεινού περιβάλλοντος που θα το αγαπήσουν, θα το σέβονται, θα τους ξεκουράζει και θα τους αναζωογονεί. Να υιοθετήσουν κριτική, θετική και υπεύθυνη στάση συμπεριφοράς για μια αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος σε ιδιωτικό και δημόσιο επίπεδο. Να αποκτήσουν ατομική πρωτοβουλία και συγχρόνως ομαδικό πνεύμα συνεργασίας και επικοινωνίας. 20

Να συνδέσουν την προσφορά γνώσεις του σύγχρονου σχολείου με την καλλιέργεια μιας ευαισθησίας που θα κάνει όλους μαζί και τον καθ ένα ξεχωριστά υπόλογο για την καταστροφή που συντελείται γύρο του και μέσα του. 5.1.2. ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΣΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΙΔΟΤΟΠΩΝ Σε μικρές ηλικίες τα παιδιά όπως αναφέρει η Αθανασιάδου, Πολύζου, (2006), αναπτύσσουν πιο εύκολα την φαντασία και τη δημιουργικότητα τους, όταν το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσονται και μεγαλώνουν έχει φυσικά στοιχεία. Τα χαρακτηριστικά του τοπίου, τα οποία ενεργοποιούν και αναπτύσσουν την φαντασία, τη δημιουργικότητα και τη δραστηριοποίηση των παιδιών, σε διάφορους τομείς, είναι κυρίως τα δένδρα, το νερό και το ανάγλυφο του εδάφους. Σημαντική είναι και η παροχή ελευθερίας και δυνατότητας επέμβασης και προσωπικής έκφρασης που παρέχουν τα στοιχεία αυτά, στοιχεία με ιδιαίτερη πλαστικότητα, που επιδέχονται αλλαγές και μετατροπές, που ικανοποιούν την ερευνητική διάθεση του παιδιού και επιτρέπουν τη δημιουργική του έκφραση. Η φύση στηρίζει την εκδήλωση και ανάπτυξη θετικών μορφών παιχνιδιού που καλλιεργούν τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και τη φαντασία των παιδιών, και έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά προτιμούν το φυσικό περιβάλλον, γιατί αναγνωρίζουν χώρους που μπορούν να ικανοποιήσουν καλύτερα της επιθυμίες τους για παιχνίδι. Έρευνες έχουν δείξει πως τα παιδιά και οι έφηβοι αντιδρούν στα φυσικά στοιχεία των υπαίθριων χώρων (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Στοιχεία υπαίθριων χώρων και αντίδραση παιδιών και εφήβων Πηγή: Αθανασιάδου, Πολύζου, (2006) Θετική αντίδραση Αρνητική αντίδραση Χρώμα (φυσικό), δένδρα, ξύλο, φύλλα, ανάγλυφο, σκιαζόμενες περιοχές, χλοώδεις εκτάσεις, φυσική βλάστηση. Χρώμα (τεχνητό), άσφαλτος, κενοί χώροι, χώροι μεγάλης ανοιχτότητας (δημιουργούν ανασφάλεια σε μικρές ηλικίες). Χλοοτάπη τας ένδρα Το γρασίδι είναι το ιδανικό υλικό που ενδείκνυται για αθλοπαιδιές. Η ύπαρξη αυτών των φυσικών στοιχείων σε ένα προαύλιο σηματοδοτεί έναν αριθμό θετικών συνεπειών, αισθητικών, λειτουργικών. Τα δένδρα προσελκύουν τα παιδιά, τα οποία και προτιμούν να συναθροίζονται την ώρα του διαλείμματος γύρο από αυτό. θάμνοι Η αισθητική αξία των θάμνων για τα παιδιά δεν είναι μεγάλη, αλλά προτιμούν την παρουσία τους στον υπαίθριο χώρο σε σχέση με την πλήρη απουσία της βλάστησης. Για τα παιδιά οι θάμνοι είναι σημαντικοί καθώς σχηματίζουν υποχώρους και προσθέτουν ενδιαφέρων στο τοπίο. 21

Λουλούδια Τα λουλούδια προσελκύουν τα παιδιά, διότι διεγείρουν της αισθήσεις τους με το χρώμα, το σχήμα, και το άρωμα τους. Νερό Σαφώς θετική είναι η αντίδραση των παιδιών στο νερό. 5.2. ΟΙ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΑΥΛΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Οι σχολικές αυλές στην Ελλάδα, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, μοιάζουν περισσότερο με άδεια πάρκινγκ ή βομβαρδισμένα οικόπεδα, παρά με χώρους δημιουργίας, ανάπαυσης και παιχνιδιού. Μονότονες, ισοπεδωμένες αλάνες, συνήθως ασφαλτοστρωμένες, χωρίς ίχνος πρασίνου, έχοντας συνήθως ένα ή δύο γήπεδα μπάσκετ. 5.2.1. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Σύμφωνα με αναφορές της Αθανασιάδου, Πολύζου, (2006), οι σχολικές αυλές αποτελούν υπαίθριους χώρους που, μαζί με τα κτίρια, αποτελούν σχολικά συγκροτήματα, δηλαδή υπαίθριους χώρους συγκεκριμένης τυπολογίας και λειτουργίας. Οι ελληνικές σχολικές αυλές εμφανίζονται περιορισμένου μεγέθους, περιορισμένων χρήσεων και υστερούν σε αισθητική και λειτουργικότητα. ύο είναι τα βασικά ρεύματα στον τομέα της παιδαγώγησης του ατόμου: η παραδοσιακή και η ενεργητική ή παιδοκεντρική παιδαγωγική. Το παραδοσιακό ρεύμα στηρίζεται στο νόμο της επιβολής. Οι μαθητές είναι ένας παθητικός δέκτης πληροφοριών, χωρίς να μπορεί να αναπτύσσει διάλογο με το δάσκαλο ή τους συμμαθητές του. Ο υπαίθριος χώρος μάλλον αποτελεί περιβάλλον αποκομμένο από την παιδαγωγική διαδικασία. Η ενεργητικά ή παιδοκεντρική μέθοδος δίνει έναν άλλον προσανατολισμό στην εκπαιδευτική διαδικασία, αφού αρχή της είναι η οργάνωση της μάθησης γύρο από τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Ο μαθητής έχει πρωτοβουλία, ευθύνη, συμμετοχή και η σχέση με τον δάσκαλο είναι ισόρροπη, αφού η καλλιέργεια της ομαδικότητας είναι πολύ σημαντική. Το σχολείο αποτελεί νοητά όλο τον κτιριακό εξοπλισμό αλλά και τον περιβάλλοντα υπαίθριο χώρο που θα πρέπει να είναι γεμάτος ερεθίσματα. υστυχώς τα ελληνικά σχολεία εντάσσονται στο πρώτο ρεύμα, γιαυτό και η επιστήμη της Αρχιτεκτονικής τοπίου δανειζόμενη στοιχεία από το φυσικό περιβάλλον θα μπορούσε να συμβάλει στην ορθότερη διαμόρφωση των σχολικών αυλών, ώστε να προσφέρει περισσότερα ερεθίσματα και διαδραστικές εμπειρίες. 5.2.2. Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΑΥΛΩΝ Η υλοποίηση ενός σύγχρονου μοντέλου σχολικών κτιρίων σύμφωνα με της Αθανασιάδου, Πολύζου, (2006), αποτελεί σημαντικό στόχο του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ), ο οποίος υλοποιεί ήδη δύο πολύ σημαντικά προγράμματα, τα οποία στόχο έχουν τον εκσυγχρονισμό και την ποιοτική 22