Φύση και Σχολικοί Κήποι. Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Φύση και Σχολικοί Κήποι. Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας e-mail: papachad@teilar.gr"

Ἀβειρὼν Αλιβιζάτος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Φύση και Σχολικοί Κήποι Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας

2 Ιστορικά στοιχεία Η «μόρφωση» του ανθρώπου άρχισε άτυπα από την επαφή του με το φυσικό περιβάλλον και την προσπάθειά του να επιβιώσει μέσα σε αυτό. Στην πορεία της εξέλιξής του «η φύση» ήταν πάντα συνδεδεμένη με την εκπαίδευση του. Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι, οι παράγοντες που παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην αγωγή του ανθρώπου είναι η φύσις, το έθος και ο λόγος. Η «Περιπατητική σχολή» του Αριστοτέλη είναι ίσως το πρώτο σχολείο που συνδέει τη μάθηση με τη φύση.

Στην πορεία της εξέλιξής του «η φύση» ήταν πάντα συνδεδεμένη με την εκπαίδευση του.

3 Ιστορικά στοιχεία 2 η Μετά τη βιομηχανική επανάσταση, η επαφή των περισσοτέρων μαθητών με το φυσικό περιβάλλον περιορίστηκε στο σχολικό κήπο. Στην Ευρώπη η ανάγκης εγκατάστασης κήπων στα σχολεία άρχισε το 1811, καθιερώθηκαν δια νόμου το 1869 και θεωρήθηκαν κατάλληλοι για τη διδασκαλία φυσικών επιστημών, γεωργίας και επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Στην Ευρώπη η ανάγκης εγκατάστασης κήπων στα σχολεία άρχισε το 1811, καθιερώθηκαν δια

4 Ιστορικά στοιχεία 3 η Στην Ελλάδα μέχρι το Β παγκόσμιο πόλεμο ο σχολικός κήπος ήταν μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας με επί πλέον ρόλο στις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας την προετοιμασία των παιδιών για τη γεωργική απασχόληση. Σήμερα, εκτός από την παιδαγωγική του σημασία, θεωρείται ότι μπορεί να συμβάλλει και στο «πρασίνισμα» της πόλης.

Ελλάδας την προετοιμασία των παιδιών για τη γεωργική απασχόληση.

5 Κήπος - Φιλοσοφική Διάσταση Έχουν διατυπωθεί πολλά ερωτήματα για το τι είναι κήπος; ποια η σημασία του για τον άνθρωπο; Ο κήπος φανερώνει τη σχέση μεταξύ της ανθρώπινης ύπαρξης και του κόσμου. Περιλαμβάνει όχι μόνο αλληλεξάρτηση της ανθρώπινης προσπάθειας με το φυσικό κόσμο, αλλά μια βαθιά σχέση του κόσμου και του εαυτού μας. Είναι μια αποκάλυψη της σχέσης του ανθρώπου με το μυστήριο της ύπαρξης.

Περιλαμβάνει όχι μόνο αλληλεξάρτηση της ανθρώπινης προσπάθειας με το φυσικό κόσμο, αλλά μια βαθιά

6 Κήπος - Φιλοσοφική Διάσταση, 2 η Η ενασχόληση με τον κήπο ενσωματώνει μεγαλύτερη ικανοποίηση από οποιαδήποτε άλλη πράξη. Αίσθημα της υπερηφάνειας από την καλλιέργεια και κατανάλωση προϊόντων που εμείς παράγουμε, Αίσθηση επικοινωνία με τη φύση, Παρέχει τη δομή και την κανονικότητα στη ζωή ενός ατόμου.

Αίσθημα της υπερηφάνειας από την καλλιέργεια και κατανάλωση προϊόντων που

7 Κήπος - Φιλοσοφική Διάσταση, 3 η Δέσμευση με δραστηριότητες που μεσολαβούν μεταξύ του ανθρώπινου και μη κόσμου. Δημιουργία μιας κοινότητας μεταξύ ανθρώπων που ασχολούνται με το ίδιο αντικείμενο. Ο κήπος είναι ένα καταφύγιο για το άτομο και ένα μέρος για ονειροπόληση.

Δημιουργία μιας κοινότητας μεταξύ ανθρώπων που ασχολούνται με το

8 «Οι Αρετές» της Ενασχόλησης με τον Κήπο Παράδειγμα: Κάποιος που ασχολείται με την καλλιέργεια λαχανικών πρέπει να κατανοήσει τις ανάγκες του φυτού αν θέλει να είναι υγιές και κατάλληλο για κατανάλωση. Φροντίδα φυτών: σεβασμός για τη ζωή. Η φροντίδας του φυτού και του κήπου στο σύνολό επιβάλλει μια δομή και ένα τρόπο ζωής που διαφορετικά θα έλλειπε, και αυτό διαμορφώνει τη φροντίδα προς το άτομο.

κατανάλωση. Φροντίδα φυτών: σεβασμός για τη ζωή.

9 «Οι Αρετές» της Ενασχόλησης με τον Κήπο (συνέχεια) Το προϊόν αντιμετωπίζεται ως «δώρο της φύσης»: ταπεινοφροσύνη, η οποία σχετίζεται στενά με την ελπίδα ή την πεποίθηση ότι οι συνθήκες υπό τις οποίες ζούμε είναι ευνοϊκές για την υγεία του κήπου και τα προϊόντα ή ότι η φύση συντελεί στην ευημερία των πολιτών. Φιλία και αίσθημα ενότητας με ανθρώπους που έχουν ίδιες δραστηριότητες.

υπό τις οποίες ζούμε είναι ευνοϊκές για την υγεία του κήπου και τα προϊόντα ή ότι η φύση

10 Φυσικό Περιβάλλον: Παιδαγωγική Διάσταση Προσφέρει μια πληθώρα δυνατοτήτων παιχνιδιού και παράλληλης μάθησης. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από φυσικούς χώρους παιχνιδιού και έρευνας. Οι μαθητές κατανοούν τη σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων, των φυσικών συστημάτων, τον κόσμο και το σύμπαν γενικότερα. Αναπτύσσουν αυτοπεποίθηση, όταν αντιμετωπίζουν προκλήσεις και έχουν μια ενστικτώδη ανάγκη να αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον.

Οι μαθητές κατανοούν τη σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων, των φυσικών συστημάτων, τον κόσμο και το σύμπαν

11 τι είναι ο Σχολικός Κήπος; Ένα καινοτόμο μέσο διδασκαλίας που επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς μέσα από διεπιστημονικές δραστηριότητες να διδάξουν βασικά μαθήματα.

13 Ένα «ζωντανό» εργαστήριο και δυναμικό περιβάλλον όπου η μάθηση προέρχεται από πραγματική εμπειρία. Οι μαθητές ερευνούν, ανακαλύπτουν, ενεργοποιηθούν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα τους και μαθαίνουν. Ο χώρος σύνδεσης των μαθητών με τη φύση.

Οι μαθητές ερευνούν, ανακαλύπτουν, ενεργοποιηθούν τη

14 Επιδράσεις Σχολικού Κήπου στα Παιδιά Η ενασχόληση με τον κήπο δημιουργεί προϋποθέσεις ώστε οι μαθητές να εξελιχθούν σε ευαίσθητους περιβαλλοντικά ενήλικες. Αύξηση ενδιαφέροντος για την διατροφή και την υγεία, στροφή προς την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.

15 Επιπλέον η ενασχόληση με τον κήπο επιδρά: Στην αυτοεκτίμηση και στη στάση των μαθητών στο σχολείο. Κοινωνικότητα και συνεργατική συμπεριφορά. Βελτίωση των επιδόσεων στις επιστήμες. Η αύξηση του αισθήματος της ευθύνης. Ανάπτυξη δεξιοτήτων και επίλυση υπαρκτών προβλημάτων.

Κοινωνικότητα και συνεργατική συμπεριφορά.

16 Η κατάσταση στα Σχολεία σήμερα Κάλυψη της αυλή σε μεγάλο ποσοστό από τσιμέντο

17 Εξωτερικός χώρος του σχολείου σήμερα Παρέχει «εκτόνωση» των μαθητών μέσω της φυσικής άσκησης και του παιχνιδιού. Δεν υπάρχει σύνδεση του παιχνιδιού με τη μάθηση. Δεν βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν σωματικές, κοινωνικές, γνωστικές και συναισθηματικές δεξιότητες.

Δεν υπάρχει σύνδεση του παιχνιδιού με τη μάθηση.

18 Ακόμη και μικρές παρεμβάσεις αλλάζουν την αισθητική του χώρου και την ψυχολογία μαθητών και εκπαιδευτικών.

19 Είδη Κήπων Κήπος τέχνης (Art garden): Σχεδιασμός από τους μαθητές (π.χ. γεωμετρικά σχήματα). Χρήση υλικών με διαφορετικά χρώματα.

20 Είδη Κήπων (συνέχεια) Οικολογικοί κήποι: διατήρηση της βιοποικιλότητας. Literacy gardens: εκμάθηση της γραφής των γραμμάτων και της ανάγνωσης. Λαχανόκηποι

21 Σχεδιασμός Κήπου Σκοπός κατασκευής κήπου για το κάθε σχολείο Τι ανάγκες θα καλύψει; (αισθητική, διδασκαλία, ψυχαγωγία κ.α.) Ποιοι πρέπει να συμμετέχουν στο σχεδιασμό; (Διευθυντής, εκπαιδευτικοί, μαθητές) Δημιουργία ομάδας εργασίας Συνεργασία εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων, εθελοντών.

22 Τι μπορεί να αποτελέσει έναν σχολικό κήπο; Χώρος της αυλής του σχολείου (παρτέρια, πρόχειρες κατασκευές, γλάστρες κ.α., ακόμη και Ταρατσόκηποι). Δυνατότητα κατασκευής προστατευόμενου χώρου (θερμοκήπιο) για ευαίσθητα φυτά. Υπάρχει μεγάλη ευελιξία ανάλογα με τις ανάγκες και τους πόρους του κάθε σχολείου.

23 Επιλογή χώρου καλλιέργειας Επιλογή φυτών Δυνατότητα ενασχόλησης μαθητών διαφορετικής ηλικίας. Σύνδεση με τα διδακτικά αντικείμενα. Δυνατότητα συνέχισης καλλιέργειας σε διαδοχικές χρονιές. Xρήση τοπικών παραδοσιακών ειδών και ποικιλιών. Αποφυγή ειδών που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργίες.

24 Καταγραφή απαιτούμενων εργαλείων και υλικών υπολογισμός κόστους. Αναζήτηση πόρων (δωρεές, εκδηλώσεις). Προμήθεια υλικών-κατασκευή κήπου. Καταμερισμός εργασιών. Αξιοποίηση παραγόμενων προϊόντων και υπολειμμάτων καλλιέργειας (κομποστοποίηση).

25 Προετοιμασία για σπορά

26 Φύτευση

27 Φροντίδα φυτών-βοτάνισμα

28 Κομποστοποίηση

29 Σχολικοί κήποι και περιβαλλοντική μάθηση Δημιουργία δραστηριοτήτων-σύνδεση με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Δραστηριότητες που μπορούν να διεξαχθούν Μελέτη των διαφορών μεταξύ ζωντανών και μηζωντανών οργανισμών. Μελέτη του τρόπου ανάπτυξης των φυτών. Δημιουργία συνθηκών για τη μελέτη της αντίδρασης των φυτών σε διαφορετικές συνθήκες ανάπτυξης (φως, νερό, θρεπτικά στοιχεία, πυκνότητα κ.α.)

30 Μελέτη του τρόπου αναπαραγωγής των φυτών. Διεξαγωγή πειραμάτων με σπόρους (πως η υγρασία και το φως επηρεάζουν τη βλάστηση). Μελέτη του βιολογικού κύκλου των φυτών (βλάστηση, άνθηση, παραγωγή καρπών). Εξήγηση της κληρονομικότητας των χαρακτηριστικών (γενετικοί παράγοντες-περιβάλλον). Λειτουργία της φωτοσύνθεσης. Κύκλος του νερού. Μάθηση της θρεπτικής αξίας των φρούτων και λαχανικών. Αναζήτηση ιστορικών στοιχείων για τα είδη που καλλιεργούν. Και πολλά άλλα..

31 Εξαρτόμαστε από τα φυτά σε όλα Οι Κήποι είναι ένας τρόπος που μας βοηθάει να αναγνωρίζουμε και να συνειδητοποιούμε την εξάρτησή μας από τα φυτά.

32 Συμπεράσματα Ο κήπος βοηθά στην αλλαγή της αισθητικής του σχολείου και στην ψυχολογία μαθητών-εκπαιδευτικών. Σκοπός της κατασκευής του πρέπει να είναι η δημιουργία δραστηριοτήτων που προάγουν τη περιβαλλοντική μάθηση. Έχει αποδειχθεί ερευνητικά ότι ο σχολικός κήπος λόγω της ανάπτυξη του αισθήματος της συνεργατικότητας, τη δυνατότητα για φυσική δραστηριότητα και την επαφή με τη φύση μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολύ καλά αποτελέσματα στην εκπαιδευτική διαδικασία.

33 Επισκεφτείτε μας στο ΤΕΙ Θεσσαλίας

34 Μαθήματα Λαχανοκομίας Ανθοκομίας & Αναπαραγωγής Φυτών

35 Εγκαταστάσεις Τομέα Δενδροκηπευτικών, τμ. Φυτικής Παραγωγης

36 Υπαίθριοι Χώροι ΤΕΙ & Παιδικός Σταθμός Νηπιαγωγείο ΤΕΙ

37 Μηχανήματα & Σταβλικές Εγκαταστάσεις ΤΕΙ

38 Ερευνητικό Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα LIFE+

39 Γεωθερμικά Θερμοκήπια Προγράμματος LIFE+

Σχετικά έγγραφα

Η συμβολή του Σχολικού Κήπου στο αειφόρο σχολείο

Η συμβολή του Σχολικού Κήπου στο αειφόρο σχολείο Δήμητρα Σωτηροπούλου Δρ Γεωπονικών Επιστημων Διευθύντρια 1 ου ΕΠΑΛ Χαλανδρίου ΚΠΕ Δραπετσώνας 29 Νοεμβρίου 2013 ΣΧΟΛΕΙΟ Η εκπαίδευση και το σχολείο παίζουν