Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων

Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Λαζαρίδης Θεμιστοκλής ΤΜΗΜΑ: Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) 1

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 2

Περιεχόμενα 1. Ανάλυση κοινού μεγέθους... 4 1.1 Δείκτες τάσης... 10 1.2 Διακλαδική ανάλυση αριθμοδεικτών... 22 3

1. Ανάλυση κοινού μεγέθους Τα στοιχεία που δημοσιεύονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις είναι ονομαστικά στοιχεία, δηλαδή είναι εκφρασμένα σε τρέχουσες τιμές της χρονικής στιγμής που δημοσιεύονται. Ωστόσο, με την πάροδο των ετών και ιδιαίτερα σε περιόδους πληθωρισμού η σύγκριση μεταξύ διαφορετικών ετών καθίσταται δύσκολη, γιατί μεταβάλλεται η χρονική αξία του χρήματος (βλ. παρακάτω Κεφάλαιο 12). Επίσης, εάν έχουμε επιχειρήσεις στον ίδιο κλάδο αλλά πολύ διαφορετικού μεγέθους είναι και πάλι δύσκολο να συγκρίνουμε τις ονομαστικές τιμές. Για τους λόγους αυτούς χρησιμοποιείται η ανάλυση κοινού μεγέθους κάθετη ανάλυση, (common size analysis vertical analysis) σύμφωνα με την οποία όλα τα στοιχεία των χρηματοοικονομικών καταστάσεων ανάγονται σε ποσοστά του συνόλου τους, οπότε είναι πλέον εφικτή και εύκολη η κάθε είδους σύγκριση που επιθυμεί ο αναλυτής. Ως συνολικά μεγέθη θεωρούνται για τον Ισολογισμό το σύνολο του ενεργητικού και το σύνολο του παθητικού, ενώ για τα Αποτελέσματα Χρήσης είναι το σύνολο των πωλήσεων. Επίσης, μπορεί να γίνει ανάλυση κοινού μεγέθους για τμήματα των καταστάσεων, για παράδειγμα, μπορεί τα διάφορα στοιχεία του κυκλοφοριακού ενεργητικού να εκφραστούν ως ποσοστά του συνόλου του κυκλοφοριακού ενεργητικού. Έτσι, εκφράζοντας ως ποσοστά τα διάφορα στοιχεία, έχουμε μια άμεση αίσθηση της σπουδαιότητας κάθε στοιχείου μέσα στην κάθε κατηγορία και μέσα στην ίδια την επιχείρηση, αλλά μπορούμε και να συγκρίνουμε αυτήν τη σπουδαιότητα που κάθε στοιχείο έχει ανάμεσα σε επιχειρήσεις ή ανάμεσα σε χρονικές περιόδους για την ίδια την επιχείρηση. Η σύγκριση ανάμεσα σε χρονικές περιόδους λέγεται συγκριτική ή διαχρονική ανάλυση (comparative analysis) και είναι πολύ χρήσιμη γιατί αναδεικνύονται οι διαχρονικές τάσεις των διαφόρων μεγεθών που περιλαμβάνονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Είναι προφανές ότι όσο περισσότερες χρήσεις περιλάβουμε τόσο πιο πολλά συγκριτικά στοιχεία παίρνουμε, χωρίς βεβαίως να χρησιμοποιούμε στοιχεία για δεκάδες χρόνια. Θα λέγαμε ότι θεωρείται επαρκής η συμπερίληψη στις συγκριτικές καταστάσεις 5 6 χρήσεων. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι να γίνει καλή ταξινόμηση των στοιχείων και να τηρούνται οι ίδιες λογιστικές αρχές σχετικά με το πώς προκύπτουν τα διάφορα μεγέθη. Επειδή όμως υπάρχουν αρκετά συχνά αλλαγές στους ορισμούς και στον τρόπο υπολογισμού διαφόρων μεγεθών, θα πρέπει να περιλαμβάνονται λεπτομερείς σημειώσεις, έτσι ώστε ο αναλυτής να γνωρίζει επακριβώς τις όποιες μεταβολές έχουν προκύψει. Στους παρακάτω Πίνακες εμφανίζονται ο Ισολογισμός και τα Αποτελέσματα Χρήσης της εταιρείας και στη συνέχεια η διαχρονική ανάλυση κοινού μεγέθους για το χρονικό διάστημα 2008 2012. Καλό είναι να εξετάζονται τόσο τα απόλυτα μεγέθη όσο και τα ποσοστά, γιατί από την κάθε εξέταση αντλούμε σημαντικές 4

πληροφορίες. Θα πρέπει να προσέχουμε ότι στα απόλυτα μεγέθη μπορεί να έχουμε επιδράσεις του πληθωρισμού, ενώ στην ανάλυση κοινού μεγέθους θα πρέπει να προσέχουμε τη βάση πάνω στην οποία υπολογίστηκαν τα ποσοστά. 5

Πίνακας 59: Ισολογισμοί, 2008 2012 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 31/12/2012 31/12/2011 31/12/2010 31/12/2009 31/12/2008 Ιδιοχρησιμοποιούμενα ενσώματα στοιχεία 1.759.036 1.887.488 1.957.289 1.915.211 1.896.579 Επενδύσεις σε ακίνητα 8.546 9.804 2.053 1.088 - Άυλα περιουσιακά στοιχεία 527.498 546.111 572.115 542.816 545.088 Λοιπά μη κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία 19.682 23.109 26.578 33.858 54.515 Μη κυκλοφορούν ενεργητικό 2.314.762 2.466.512 2.558.035 2.492.973 2.496.182 Αποθέματα 233.765 242.765 248.168 238.803 287.867 Απαιτήσεις από πελάτες 127.488 117.635 136.113 254.131 312.934 Λοιπά κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία 71.755 108.160 73.524 741 2.586 Ταμειακά διαθέσιμα 284.272 333.935 67.070 16.426 94.521 Κυκλοφορούν ενεργητικό 717.280 802.495 524.875 510.101 697.908 ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ 3.032.042 3.269.007 3.082.910 3.005.620 3.194.090 ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Μετοχικό κεφάλαιο (84.632.528 μετοχές των 4,00 ) 338.530 338.530 338.530 338.304 338.187 Διαφορά από την έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο 22.826 22.826 22.826 22.826 22.826 Δικαιώματα προαίρεσης αγοράς μετοχών 2.891 1.358 9.683 5.977 10.713 Ίδιες μετοχές -89.446-89.446-90.182-91.622-92.299 Αποθεματικά και λοιπά στοιχεία ιδίων κεφαλαίων 1.259.662 1.284.198 1.290.185 1.173.568 1.116.629 Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων Μετόχων Εταιρείας (α) 1.534.463 1.557.466 1.571.042 1.449.053 1.396.056 Μη ελέγχουσες συμμετοχές (β) 125.478 142.982 142.557 11.135 38.078 Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων (γ)= (α) + (β) 1.659.941 1.700.448 1.713.599 1.460.188 1.434.134 Μακροπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις 705.227 815.095 706.961 725.665 945.193 Προβλέψεις / Λοιπές μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις 270.427 282.553 295.274 292.870 282.496 Βραχυπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις 174.636 226.564 133.763 261.835 263.145 Λοιπές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις 221.811 244.347 233.313 265.062 269.122 Σύνολο Υποχρεώσεων (δ) 1.372.101 1.568.559 1.369.066 1.545.432 1.759.956 ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ (γ) + (δ) 3.032.042 3.269.007 3.082.910 3.005.620 3.194.090 6

Πίνακας 60: Κατάσταση κοινού μεγέθους Ισολογισμών, 2008 2012 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 31/12/2012 31/12/2011 31/12/2010 31/12/2009 31/12/2008 Ιδιοχρησιμοποιούμενα ενσώματα στοιχεία 58,01% 57,74% 63,49% 63,72% 59,38% Επενδύσεις σε ακίνητα 0,28% 0,30% 0,07% 0,04% Άυλα περιουσιακά στοιχεία 17,40% 16,71% 18,56% 18,06% 17,07% Λοιπά μη κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία 0,65% 0,71% 0,86% 1,13% 1,71% Μη κυκλοφορούν ενεργητικό 76,34% 75,45% 82,97% 82,94% 78,15% Αποθέματα 7,71% 7,43% 8,05% 7,95% 9,01% Απαιτήσεις από πελάτες 4,20% 3,60% 4,42% 8,46% 9,80% Λοιπά κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία 2,37% 3,31% 2,38% 1,13% 0,08% Ταμειακά διαθέσιμα 9,38% 10,22% 2,18% 0,55% 2,96% Κυκλοφορούν ενεργητικό 23,66% 24,55% 17,03% 16,97% 21,85% ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Μετοχικό κεφάλαιο (84.632.528 μετοχές των 4,00 ) 11,17% 10,36% 10,98% 11,26% 10,59% Διαφορά από την έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο 0,75% 0,70% 0,74% 0,76% 0,71% Δικαιώματα προαίρεσης αγοράς μετοχών 0,10% 0,04% 0,31% 0,20% 0,34% Ίδιες μετοχές -2,95% -2,74% -2,93% -3,05% -2,89% Αποθεματικά και λοιπά στοιχεία ιδίων κεφαλαίων 41,55% 39,28% 41,85% 39,05% 34,96% Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων Μετόχων Εταιρείας (α) 50,61% 47,64% 50,96% 48,21% 43,71% Μη ελέγχουσες συμμετοχές (β) 4,14% 4,37% 4,62% 0,37% 1,19% Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων (γ)= (α) + (β) 54,75% 52,02% 55,58% 48,58% 44,90% Μακροπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις 23,26% 24,93% 22,93% 24,14% 29,59% Προβλέψεις / Λοιπές μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις 8,92% 8,64% 9,58% 9,74% 8,84% Βραχυπρόθεσμες δανειακές υποχρεώσεις 5,76% 6,93% 4,34% 8,71% 8,24% Λοιπές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις 7,32% 7,47% 7,57% 8,82% 8,43% Σύνολο Υποχρεώσεων (δ) 45,25% 47,98% 44,41% 51,42% 55,10% ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ (γ) + (δ) 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 7

Πίνακας 61: Αποτελέσματα Χρήσης, 2008 2012 31/12/2012 31/12/2011 31/12/2010 31/12/2009 31/12/2008 Κύκλος εργασιών 1.130.660 1.091.404 1.350.488 1.360.571 1.578.458 Κόστος πωλήσεων -830.947-748.654-897.824-901.496-1.046.968 Μικτά κέρδη προ αποσβέσεων 299.713 342.750 452.664 459.075 531.490 Άλλα έσοδα / (έξοδα) εκμετάλλευσης 8.770 22.919-8.046-1.132-6.246 Έξοδα διοικητικής λειτουργίας -93.026-100.504-104.686-106.301-119.437 Έξοδα λειτουργίας διάθεσης -19.619-21.107-24.847-21.886-25.755 Κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και αποσβέσεων 195.838 244.058 315.085 329.756 380.052 Αποσβέσεις και απομειώσεις ενσώματων / ασώματων ακινητοποιήσεων -130.730-138.640-122.680-112.400-109.478 Κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών και επενδυτικών αποτελεσμάτων 65.108 105.418 192.405 217.356 270.574 Έξοδα χρηματοοικονομικής λειτουργίας -65.569-66.288-55.033-59.217-60.841 Συμμετοχή σε ζημίες συγγενών εταιρειών -841-1.391-7.340 283 Κέρδη / (ζημίες) προ φόρων -1.302 37.739 130.032 158.139 210.016 Μείον: φόρος εισοδήματος -17.526-16.680-17.942-36.238 7 Κέρδη / (ζημίες) μετά τους φόρους -18.828 21.680 112.090 121.901 210.023 Τα κέρδη / (ζημίες) κατανέμονται σε: Μετόχους της εταιρείας -24.516 11.011 103.075 121.901 210.023 Μη ελέγχουσες συμμετοχές 5.688 10.669 9.015 Κέρδη / (ζημίες) μετά τους φόρους ανά μετοχή -0,30075 0,13514 1,2658 1,5166 2,5336 8

Πίνακας 62: Κατάσταση κοινού μεγέθους Αποτελεσμάτων Χρήσης, 2008 2012 31/12/2012 31/12/2011 31/12/2010 31/12/2009 31/12/2008 Κύκλος εργασιών 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% Κόστος πωλήσεων -73,49% -68,60% -66,48% -66,26% -66,33% Μικτά κέρδη προ αποσβέσεων 26,51% 31,40% 33,52% 33,74% 33,67% Άλλα έσοδα / (έξοδα) εκμετάλλευσης 0,78% 2,10% -0,60% -0,08% -0,40% Έξοδα διοικητικής λειτουργίας -8,23% -9,21% -7,75% -7,81% -7,57% Έξοδα λειτουργίας διάθεσης -1,74% -1,93% -1,84% -1,61% -1,63% Κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και αποσβέσεων 17,32% 22,36% 23,33% 24,24% 24,08% Αποσβέσεις και απομειώσεις ενσώματων / ασώματων ακινητοποιήσεων -11,56% -12,70% -9,08% -8,26% -6,94% Κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών και επενδυτικών αποτελεσμάτων 5,76% 9,66% 14,25% 15,98% 17,14% Έξοδα χρηματοοικονομικής λειτουργίας -5,80% -6,07% -4,08% -4,35% -3,85% Συμμετοχή σε ζημίες συγγενών εταιρειών -0,07% -0,13% -0,54% 0,02% Κέρδη / (ζημίες) προ φόρων -0,12% 3,46% 9,63% 11,62% 13,31% Μείον: φόρος εισοδήματος -1,55% -1,53% -1,33% -2,66% 0,00% Κέρδη / (ζημίες) μετά τους φόρους -1,67% 1,99% 8,30% 8,96% 13,31% 9

1.1 Δείκτες τάσης Στο κεφάλαιο 4 περί αριθμοδεικτών αποδοτικότητας είχαμε δει πως υπολογίζεται η τάση ενός αριθμοδείκτη. Αναφερθήκαμε συγκεκριμένα στους αριθμοδείκτες μικτού και καθαρού περιθωρίου κέρδους. Τώρα θα επεκτείνουμε την ανάλυση με δείκτες τάσης τόσο για διάφορα μεγέθη των χρηματοοικονομικών καταστάσεων όσο και γενικότερα στους αριθμοδείκτες. Η ανάλυση με δείκτες τάσης είναι πολύ χρήσιμη, ιδιαίτερα όταν έχουμε στοιχεία για σειρά ετών. Με τη δημιουργία δεικτών τάσης τα μεγέθη αποκτούν μια κοινή αφετηρία και είναι έτσι εύκολη η οριζόντια ανάλυσή τους, δηλαδή η πορεία και οι μεταβολές τους διαχρονικά. Είναι σκόπιμο να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι οι δείκτες τάσης δεν εξάγονται για το σύνολο των κονδυλίων που υπάρχουν στον Ισολογισμό και στα Αποτελέσματα Χρήσης, αλλά για μερικά μόνο μεγέθη στα οποία επικεντρώνεται ο αναλυτής. Πίνακας 63: Υπολογισμός δεικτών τάσης Έτος Πωλήσεις Δείκτης τάσης 2009 1.500.000 100 2010 1.650.000 2011 1.800.000 2012 1.200.000 2013 1.500.000 τιμή 2010 τιμή 2009 τιμή 2011 τιμή 2009 τιμή 2012 τιμή 2009 τιμή 2013 τιμή 2009 1. 650. 000 100 = 100 = 110 1. 500. 000 1. 800. 000 100 = 100 = 120 1. 500. 000 1. 200. 000 100 = 100 = 80 1. 500. 000 1. 500. 000 100 = 100 = 100 1. 500. 000 Για να δημιουργήσουμε δείκτες τάσης για οποιοδήποτε μέγεθος ή αριθμοδείκτη επιλέγουμε ένα έτος βάσης για το οποίο θεωρούμε ότι η τιμή του δείκτη τάσης ισούται με 100. Στη συνέχεια, ανάγουμε την τιμή για όλα τα άλλα έτη σε τιμές του έτους βάσης, υπολογίζουμε δηλαδή πόσο γίνεται το 100 στα άλλα έτη. Στον παραπάνω Πίνακα 63 έχουμε υποθετικές πωλήσεις για 5 έτη και υπολογίζουμε το δείκτη τάσης. Προσέξτε ότι δεν υπολογίζουμε μεταβολές από έτος σε έτος, αλλά ανάγουμε όλες τις τιμές στο κοινό έτος βάσης, που είναι στην 10

δείκτης τάσης περίπτωσή μας το 2009. Το πλεονέκτημα της δημιουργίας δεικτών τάσης είναι ότι όλα τα μεγέθη εκφράζονται πλέον σε κοινή βάση και έτσι μπορεί να γίνουν συγκρίσεις για το ποιο αυξάνει περισσότερο σε σχέση με τα άλλα ή ποιο παραμένει πιο σταθερό, κλπ. Στους παρακάτω πίνακες εμφανίζονται οι δείκτες τάσης για σημαντικά μεγέθη των Ισολογισμών και των Αποτελεσμάτων Χρήσης καθώς επίσης και για επιλεγμένους αριθμοδείκτες για την εταιρεία που χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα. Ας δούμε ενδεικτικά πώς χρησιμοποιούνται οι δείκτες για την ανάλυση των τάσεων σε στοιχεία του Ισολογισμού. Εξετάζοντας την πορεία των παγίων στοιχείων και του κυκλοφορούντος ενεργητικού (Γράφημα 55), βλέπουμε ότι μέχρι το 2007 η πορεία τους είναι κοινή αλλά στη συνέχεια αυξάνουν τα πάγια στοιχεία, ενώ το κυκλοφορούν ενεργητικό πέφτει. 300 250 200 150 100 50 πάγια στοιχεία κυκλοφορούν ενεργητικό 0 Έτος Γράφημα 55: Δείκτες τάσης παγίων στοχείων και κυκλοφορούντος ενεργητικού 11

Πίνακας 64: Δείκτες τάσης μεγεθών Ισολογισμού Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 1.236.43 1.322.72 1.308.50 1.802.86 1.976.61 2.325.86 3.194.09 3.005.62 3.082.91 3.269.00 3.032.04 Ενεργητικό 3 6 3 4 2 4 0 0 0 7 2 Τάση 100,00 106,98 105,83 145,81 159,86 188,11 258,33 243,09 249,34 264,39 245,22 Αποθέματα 114.816 111.932 130.573 175.954 203.137 226.253 284.852 238.803 248.168 242.765 233.765 Τάση 100,00 97,49 113,72 153,25 176,92 197,06 248,09 207,99 216,14 211,44 203,60 Απαιτήσεις από πελάτες 216.978 286.458 245.037 272.418 293.425 288.118 315.949 254.131 136.113 117.635 127.488 Τάση 100,00 132,02 112,93 125,55 135,23 132,79 145,61 117,12 62,73 54,22 58,76 Ταμειακά διαθέσιμα 52.486 54.635 53.040 97.488 140.038 170.496 97.107 17.167 140.594 442.095 356.027 Τάση 100,00 104,09 101,06 185,74 266,81 324,84 185,02 32,71 267,87 842,31 678,33 Κυκλοφορούν ενεργητικό 384.280 453.025 428.650 545.860 636.600 684.867 697.908 510.101 524.875 802.495 717.280 Τάση 100,00 117,89 111,55 142,05 165,66 178,22 181,61 132,74 136,59 208,83 186,66 Μακροπρόθεσμα 1.228.11 1.026.83 1.002.23 1.097.64 448.821 490.691 500.632 630.208 548.317 790.672 κεφάλαια 1 5 5 8 975.654 Τάση 100,00 109,33 111,54 140,41 122,17 176,17 273,63 228,78 223,30 244,56 217,38 Βραχυχρόνιες υποχρεώσεις 305.786 329.148 265.382 233.288 327.936 340.253 531.845 526.897 369.851 470.911 396.447 Τάση 100,00 107,64 86,79 76,29 107,24 111,27 173,93 172,31 120,95 154,00 129,65 12

Πίνακας 64 (σ υνέχεια): Δείκτες τάσης μεγεθών Ισολογισμού Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ξένα κεφάλαια 754.607 819.839 766.014 863.496 876.253 1.130.92 1.759.95 1.553.70 1.372.08 1.568.55 1.372.10 5 6 3 6 9 1 Τάση 100,00 108,64 101,51 114,43 116,12 149,87 233,23 205,90 181,83 207,86 181,83 Ίδια κεφάλαια 429.676 446.381 510.589 939.368 1.100.35 1.194.93 1.434.13 1.460.18 1.710.82 1.700.44 1.659.94 9 9 4 8 4 8 1 Τάση 100,00 103,89 118,83 218,62 256,09 278,10 333,77 339,83 398,17 395,75 386,32 Απασχολούμενα κεφάλαια 1.236.433 1.322.726 1.308.503 1.802.864 1.976.612 2.325.864 3.194.090 3.005.620 3.082.910 3.277.653 3.032.042 Τάση 100,00 106,98 105,83 145,81 159,86 188,11 258,33 243,09 249,34 265,09 245,22 Κεφάλαιο κίνησης 78.494 123.877 163.268 312.572 308.664 344.614 166.063-16.796 155.024 331.584 320.833 Τάση 100,00 157,82 208,00 398,21 393,23 439,03 211,56-21,40 197,50 422,43 408,74 Προμηθευτές 61.532 64.902 63.533 136.259 151.991 168.018 254.849 242.825 213.149 220.086 207.009 Τάση 100,00 105,48 103,25 221,44 247,01 273,06 414,17 394,63 346,40 357,68 336,42 Πάγια στοιχεία 690.496 757.841 807.017 1.148.845 1.174.541 1.303.924 1.896.579 1.915.211 1.957.289 1.887.488 1.759.036 Τάση 100,00 109,75 116,87 166,38 170,10 188,84 274,67 277,37 283,46 273,35 254,75 13

Πίνακας 65: Δείκτες τάσης μεγεθών Αποτελεσμάτων Χρήσης Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Κύκλος εργασιών 1.036.06 1.035.69 1.104.38 1.341.72 1.568.10 1.496.91 1.578.45 1.360.57 1.350.48 1.091.40 1.130.66 8 7 1 7 9 5 8 1 8 4 0 Τάση 100,00 99,96 106,59 129,50 151,35 144,48 152,35 131,32 130,35 105,34 109,13 Κόστος πωλήσεων 662.924 664.658 709.445 852.579 957.252 936.825 1.046.96 8 901.496 897.824 748.654 830.947 Τάση 100,00 100,26 107,02 128,61 144,40 141,32 157,93 135,99 135,43 112,93 125,35 Μικτά κέρδη προ αποσβέσεων 373.144 371.039 394.936 489.148 610.857 560.090 531.490 459.075 452.664 342.750 299.713 Τάση 100,00 99,44 105,84 131,09 163,71 150,10 142,44 123,03 121,31 91,85 80,32 Έξοδα διοικητικής λειτουργίας 66.638 64.087 67.797 79.974 98.525 108.586 119.437 106.301 104.686 100.504 93.026 Τάση 100,00 96,17 101,74 120,01 147,85 162,95 179,23 159,52 157,10 150,82 139,60 Έξοδα λειτουργίας διάθεσης 23.112 21.721 23.333 19.410 22.286 24.199 25.755-21.886 24.847 21.107 19.619 Τάση 100,00 93,98 100,96 83,98 96,43 104,70 111,44-94,70 107,51 91,32 84,89 Κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών 292.325 295.653 323.207 389.173 480.671 427.926 380.052 329.756 315.085 244.058 195.838 αποτελεσμάτων και αποσβέσεων Τάση 100,00 101,14 110,56 133,13 164,43 146,39 130,01 112,80 107,79 83,49 66,99 14

Πίνακας 65 (συνέχεια): Δείκτες τάσης μεγεθών Αποτελεσμάτων Χρήσης Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Αποσβέσεις και απομειώσεις ενσώματων / 63.683 73.646 91.385 72.015 80.731 94.782 109.478 112.400 122.680 138.640 130.730 ασώματων ακινητοποιήσεων Τάση 100,00 115,64 143,50 113,08 126,77 148,83 171,91 176,50 192,64 217,70 205,28 Έξοδα χρηματοοικονομικής 21.263 17.045 19.403 33.095 23.660 32.872 60.841 59.217 55.033 66.288 65.569 λειτουργίας Τάση 100,00 80,16 91,25 155,65 111,27 154,60 286,14 278,50 258,82 311,75 308,37 Κέρδη / (ζημίες) προ φόρων 180.167 192.873 230.438 293.068 380.823 300.346 210.016 158.139 130.032 37.739-1.302 Τάση 100,00 107,05 127,90 162,66 211,37 166,70 116,57 87,77 72,17 20,95-0,72 Κέρδη / (ζημίες) μετά τους φόρους 114.082 124.960 168.923 213.050 262.310 244.219 210.023 121.901 112.090 21.680-18.828 Τάση 100,00 109,54 148,07 186,75 229,93 214,07 184,10 106,85 98,25 19,00-16,50 15

Πίνακας 66: Δείκτες τάσης αριθμοδεικτών Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Μικτό περιθώριο κέρδους 36,02% 35,83% 35,76% 36,46% 38,96% 37,42% 33,67% 33,74% 33,52% 31,40% 26,51% Τάση 100,00 99,47 99,29 101,23 108,16 103,89 93,49 93,69 93,07 87,2 73,6 Καθαρό περιθώριο κέρδους 11,01% 12,07% 15,30% 15,88% 16,73% 16,31% 13,31% 8,96% 8,30% 1,99% -1,67% Τάση 100,00 109,63 138,96 144,23 151,95 148,14 120,89 81,38 75,39 18,07-15,17 αποδοτικότητας ενεργητικού Τάση 9,77% 12,84% 13,69% 13,88% 11,35% 7,61% 3,93% 3,68% 0,68% -0,60% 100,00 131,42 140,12 142,07 116,17 77,89 40,23 37,67 6,96-6,14 αποδοτικότητας ιδίων 28,53% 35,30% 29,39% 25,72% 21,28% 15,98% 8,42% 7,07% 1,27% -1,12% κεφαλαίων Τάση 100,00 123,73 103,01 90,15 74,59 56,01 29,51 24,78 4,45-3,93 αποδοτικότητας απασχολουμένων κεφαλαίων 16,41% 18,99% 20,39% 21,16% 15,49% 9,80% 7,01% 6,32% 3,27% 2,06% Τάση 100,00 115,72 124,25 128,95 94,39 59,72 42,72 38,51 19,93 12,55 16

Πίνακας 66 (συνέχεια): Δείκτες τάσης αριθμοδεικτών Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Πολλαπλασιαστής μόχλευσης 2,9212 2,7495 2,1458 1,8529 1,8745 2,0996 2,142 1,9201 1,862 1,8751 Τάση 100,00 94,12 73,46 63,43 64,17 71,87 73,33 65,73 63,74 64,19 κυκλοφορίας ενεργητικού 0,8094 0,8394 0,8625 0,8298 0,6958 0,5719 0,4389 0,4436 0,3436 0,3589 Τάση 100,00 103,71 106,56 102,52 85,96 70,66 54,23 54,81 42,45 44,34 κυκλοφορίας ιδίων 2,4 2,3 1,9 1,5 1,3 1,2 0,9 0,9 0,6 0,7 κεφαλαίων Τάση 100,00 95,83 79,17 62,50 54,17 50,00 37,50 37,50 25,00 29,17 κυκλοφορίας παγίων 1,43 1,41 1,37 1,35 1,21 0,99 0,71 0,7 0,57 0,62 Τάση 100,00 98,60 95,80 94,41 84,62 69,23 49,65 48,95 39,86 43,36 χρέους 65% 66% 61% 48% 44% 49% 55% 52% 45% 48% 45% Τάση 100,00 101,54 93,85 73,85 67,69 75,38 84,62 80,00 69,23 73,85 69,23 17

Πίνακας 66 (συνέχεια): Δείκτες τάσης αριθμοδεικτών Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 παγίων στοιχείων προς ίδια κεφάλαια 161% 170% 158% 122% 107% 109% 132% 131% 114% 111% 106% Τάση 100,00 105,59 98,14 75,78 66,46 67,70 81,99 81,37 70,81 68,94 65,84 κάλυψης τόκων 9,47 12,32 12,88 9,58 11 10,13 4,45 3,67 3,5 1,6 0,99 Τάση 100,00 130,10 136,01 101,16 116,16 106,97 46,99 38,75 36,96 16,90 10,45 ξένων προς ίδια κεφάλαια 176% 184% 150% 92% 80% 95% 123% 106% 80% 92% 83% Τάση 100,00 104,55 85,23 52,27 45,45 53,98 69,89 60,23 45,45 52,27 47,16 κεφαλαιακής βάσης 51% 52% 50% 40% 33% 40% 46% 41% 37% 39% 37% Τάση 100,00 101,96 98,04 78,43 64,71 78,43 90,20 80,39 72,55 76,47 72,55 18

Πίνακας 66 (συνέχεια): Δείκτες τάσης αριθμοδεικτών Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 κυκλοφοριακής ταχύτητας των αποθεμάτων 5,86 5,85 5,56 5,05 4,36 4,1 3,44 3,69 3,05 3,49 Τάση 100,00 99,83 94,88 86,18 74,40 69,97 58,70 62,97 52,05 59,56 Μέση διάρκεια παραμονής των αποθεμάτων 62 62 66 72 84 89 106 99 120 105 Τάση 100,00 100,00 106,45 116,13 135,48 143,55 170,97 159,68 193,55 169,35 ταχύτητας εξόφλησης 10,51 11,05 8,53 6,64 5,85 4,95 3,62 3,94 3,46 3,89 προμηθευτών Τάση 100,00 105,14 81,16 63,18 55,66 47,10 34,44 37,49 32,92 37,01 Μέση διάρκεια παραμονής των υποχρεώσεων 35 33 43 55 62 74 101 93 106 94 προς προμηθευτές Τάση 100 94,29 122,86 157,14 177,143 211,43 288,57 265,71 302,86 268,57 19

Πίνακας 66 (συνέχεια): Δείκτες τάσης αριθμοδεικτών Έτος 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ταχύτητας είσπραξης των απαιτήσεων 4,11 4,16 5,19 5,54 5,15 5,23 4,77 6,92 8,6 9,23 Τάση 100,00 101,22 126,28 134,79 125,30 127,25 116,06 168,37 209,25 224,57 Μέση διάρκεια παραμονής των απαιτήσεων 89 88 70 66 71 70 76 53 42 40 Τάση 100,00 98,88 78,65 74,16 79,78 78,65 85,39 59,55 47,19 44,94 Κύκλος μετατροπής σε μετρητά Λειτουργικός κύκλος 116 117 93 83 93 85 81 59 56 51 Τάση 100,00 100,86 80,17 71,55 80,17 73,28 69,83 50,86 48,28 43,97 20

Συνολικά, στην περίπτωση της εταιρείας που εξετάζουμε η μελέτη των χρηματοοικονομικών δεικτών και των δεικτών τάσης των κύριων λογαριασμών των χρηματοοικονομικών καταστάσεων προκύπτουν ορισμένες επισημάνσεις που ο συνδυασμός τους μπορεί να οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα: Η τάση του αριθμοδείκτη Μικτού Περιθωρίου Κέρδους παραμένει σχετικά σταθερή (μεταβολή θετική και αρνητική της τάξης του 8% από το 100% του έτους βάσης). Από την άλλη πλευρά, η μεταβολή της τάσης του αριθμοδείκτη Καθαρού Περιθωρίου Κέρδους είναι εξαιρετικά μεγάλη (μεταβολή θετική της τάξης του 52% και αρνητική της τάξης του 115% από το 100% του έτους βάσης). Η τάση του αριθμοδείκτη Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Ενεργητικού δείχνει ότι παρά την αύξηση των πωλήσεων η επιχείρηση δείχνει ότι δεν χρησιμοποιεί τα στοιχεία ενεργητικού το ίδιο αποτελεσματικά για να επιτύχει την αντίστοιχη αύξηση των πωλήσεων. Η ανάλυση των στοιχείων ενεργητικού δείχνει ότι η εταιρία αύξησε σημαντικά τα πάγια στοιχεία ενεργητικού (βλ. και αριθμοδείκτη κυκλοφορίας παγίων). Η αύξηση των παγίων δεν οδήγησε σε αύξηση των πωλήσεων. Αντίθετα, τα στοιχεία εμφανίζουν τάση πτώσης των πωλήσεων. Η τάση του αριθμοδείκτη Αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων δείχνει μία σταθερή πτώση της απόδοσης, παρά την αύξηση σε απόλυτους αριθμούς. Η σταδιακή πτώση των κερδών σε συνάρτηση με την αύξηση των ιδίων κεφαλαίων είχε ως συνέπεια την εμφάνιση αυτής της συμπεριφοράς του αριθμοδείκτη. Οι τάσεις των αριθμοδεικτών αποθεμάτων (κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων, μέση διάρκεια παραμονής αποθεμάτων) δείχνουν ότι η εταιρεία δεν έχει πλέον την ικανότητα να πουλά τα προϊόντα της τόσο γρήγορα, καθώς ο χρόνος παραμονής των αποθεμάτων σχεδόν διπλασιάστηκε (από 62 ημέρες στις 120). Αντίθετα με την προηγούμενη παρατήρηση εμφανίζεται το φαινόμενο η επιχείρηση να εξοφλεί ταχύτερα τους προμηθευτές της. Αυτό σημαίνει ότι η επιχείρηση θα πρέπει να χρηματοδοτήσει η ίδια την απόκτηση των αποθεμάτων της για όσες ημέρες τα αποθέματα μένουν στην αποθήκη της, ενώ έχουν εξοφληθεί οι προμηθευτές, δηλαδή αναμένεται αυτό να αυξήσει τα χρηματοοικονομικά έξοδα της επιχείρησης σημαντικά. Οι αριθμοδείκτες δείκτες χρέους και κεφαλαιακής διάρθρωσης παρουσιάζουν μία σχετικά ικανοποιητική διακύμανση στο μέσον της περιόδου. Η επιχείρηση φαίνεται ότι αύξησε τα ίδια κεφάλαιά της και με αυτόν τον τρόπο μείωσε την έκθεσή της στον πιστωτικό κίνδυνο. Στα τελευταία έτη όμως ακόμα και αυτοί οι αριθμοδείκτες, λόγω της συσσώρευσης υποχρεώσεων μειώνονται σημαντικά και αυτό έχει ως συνέπεια η εταιρεία να παρουσιάζει μία φθίνουσα πορεία του αριθμοδείκτη κάλυψης τόκων. Τον τελευταίο χρόνο ειδικά ο δείκτης αυτός είναι οριακός 21

(0,99) και αυτό σημαίνει ότι η επιχείρηση δεν θα μπορέσει να καλύψει τις ανελαστικές υποχρεώσεις της. Ένα πρόσθετο πρόβλημα (σε συνάρτηση με την μείωση των πωλήσεων και των κερδών) καλύπτεται πίσω από μία θετική εξέλιξη. Ο κύκλος μετατροπής σε μετρητά μειώνεται σημαντικά. Η απώλεια σημαντικού ποσοστού των πωλήσεων μπορεί να οφείλεται ακριβώς στο γεγονός ότι η επιχείρηση δεν παρέχει πίστωση πλέον στους πελάτες της. Η τάση αυτή επιβεβαιώνεται από την πορεία του αριθμοδείκτη γενικής ρευστότητας που παραμένει σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα καθ όλη την διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου. Τα κέρδη μειώνονται λόγω τριών παραγόντων: των αυξημένων αποσβέσεων (απόρροια των επενδύσεων που έκανε η εταιρεία), των μειωμένων πωλήσεων και των αυξημένων χρηματοοικονομικών εξόδων (τριπλασιάστηκαν από το έτος βάσης). Το κεφάλαιο κίνησης (πλην ενός έτους) παραμένει σε ικανοποιητικά επίπεδα. Από τις παραπάνω επισημάνσεις μπορούν να εξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα σχετικά με τη στρατηγική της επιχείρησης: Η επιχείρηση έκανε σημαντικές επενδύσεις σε πάγια στοιχεία και αποθέματα, αλλά αυτές οι επενδύσεις δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Παρά την αύξηση των ιδίων κεφαλαίων (για την μείωση του μακροχρόνιου πιστωτικού κινδύνου) οι συσσώρευση υποχρεώσεων δημιουργεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας της επιχείρησης και η συνέχιση της τάσης μείωσης των πωλήσεων και των κερδών θα την εκθέσει τελικά σε σημαντικό πιστωτικό κίνδυνο. Τα τελευταία έτη η επιχείρηση προσπαθεί να ελέγξει τα έξοδα διοικητικής λειτουργίας και διάθεσης, αλλά η μείωσή τους δεν μπορεί από μόνη της να επιτύχει την επάνοδο σε ανεκτά επίπεδα αποδοτικότητας και κερδοφορίας. Κρίσιμο στοιχείο είναι η εκμετάλλευση της παραγωγικής δυναμικότητάς της και της δυνατότητας που έχει να διαπραγματευτεί με τους προμηθευτές της για αύξηση των ημερών πίστωσης κατά την αγορά αποθεμάτων. Η επιχείρηση έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα κύκλο μετατροπής σε μετρητά που της εξασφαλίζει ρευστότητα, αλλά δεν καταφέρνει να την εκμεταλλευτεί για την αύξηση της απόδοσής της. 1.2 Διακλαδική ανάλυση αριθμοδεικτών 22

Στον παρακάτω Πίνακα 67 δίνονται κάποιοι βασικοί αριθμοδείκτες που συγκέτρωσε η ICAP για το σύνολο των εληνικών επιχειρήσεων για τα έτη 2002, 2003 και 2004. Οι επιχειρήσεις ταξινομούνται σε κλάδους (βιομηχανία, εμπόριο, τουρισμός), ενώ σε δεύτερο επίπεδο ταξινόμησης έχουμε τους αριθμοδείκτες ανά περιφέρεια (Παράρτημα Γ). Η σύγκριση της πορείας των αριθμοδεικτών παρουσιάζει ενδιαφέρον, τόσο αναμεσα στους κλάδους, όσο και μέσα στον κάθε κλάδο διαχρονικά (αν και τα έτη που έχουμε στη διάθεσή μας είναι σχετικά λίγα). Βλέπουμε ότι το περιθώριο μικτού κέρδους είναι περίπου ίδιο σε όλους τους κλάδους, ωστόσο το περιθώριο καθαρού κέρδους διαφοροιείται, με τη βιομηχανία να εμφανίζει υψηλότερα ποσοστά. Τεράστιες διαφορές ανάμεσα στους κλάδους παρουσιάζονται σε ορισμένους αριθμοδείκτες, όπως η κυκλοφοριακή ταχύτητα απασχολουμένων κεφαλαίων, το μερίδιο πωλήσεων επί καθαρών παγίων κλπ. Οι εμπορικές επιχειρήσεις εν προκειμένω, έχοντας λιγότερα πάγια εμφανίζουν πολύ υψηλό αριθμιδείκτη παγίων προς πωλήσεις. Επίσης, βλέπουμε ότι αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων είναι υψηλή στις εμπορικές επιχειρήσεις, ενώ οι βιομηχανικές και τουριστικές επιχειρήσεις έχουν μεταξύ τους παρόμοιο ύψος του αριθμοδείκτη. Είναι εμφανές από τα στοιχεία του Πίνακα 67 ότι ανάλυση των αριθμοδεικτών θα πρέπει να επικεντρώνεται μέσα στον κλάδο, καθώς οι διαφορές από κλάδο σε κλάδο είναι τεράστιες. Τέλος, είναι χρήσιμο να σημειώσουμε και πάλι ότι όλες οι αναλύσεις είναι χρήσιμες, καθώς η μία συμπληρώνει την άλλη. 23

Πίνακας 67: Αριθμοδείκτες αποδοτικότητας σε πανελλαδική κλίμακα (Πηγή: ICAP Databank) Βιομηχανία Εμπόριο Τουρισμός 2004 2003 2002 2004 2003 2002 2004 2003 2002 Περιθώριο μικτού κέρδους 21,45% 21,88% 22,00% 19,97% 19,99% 19,32% 20,96% 21,53% 24,20% Περιθώριο λειτουργικού κέρδους 4,55% 4,98% 5,56% 3,72% 3,90% 3,51% 0,16% 39,00% 4,01% Περιθώριο καθαρού κέρδους 4,69% 5,60% 5,30% 3,77% 3,88% 3,33% 0,83% 0,28% 3,25% Ειδική ρευστότητα 89,77% 89,18% 87,52% 80,07% 80,94% 80,44% 69,48% 68,12% 75,73% Γενική ρευστότητα 130,39% 128,67% 128,88% 113,12% 113,72% 114,23% 72,23% 70,49% 77,93% Προθεσμία εξόφλησης προμηθευτών (ημέρες) 90,53 89,21 87,68 96,93 99,50 96,40 156,32 155,54 145,65 Ταχύτητα ρευστοποίησης αποθεμάτων (ημέρες) 97,87 98,13 100,16 66,79 66,30 67,35 10,18 9,12 7,74 Προθεσμία είσπραξης απαιτήσεων (ημέρες) 131,75 130,41 127,82 104,48 105,00 102,38 99,40 100,58 94,69 Εμπορικός κύκλος (ημέρες) 139,09 139,32 140,29 74,34 71,81 73,33-46,74-45,84-43,23 Μερίδιο πωλήσεων επί καθαρών παγίων 177,94% 174,34% 164,57% 590,50% 612,00% 632,68% 48,45% 50,48% 56,06% Χρηματοδότηση πωλήσεων 10,68% 8,78% 9,37% 1,70% 1,86% 1,81% -39,15% -41,81% -34,71% Κυκλοφοριακή ταχύτητα απασχολουμένων κεφαλαίων 140,93% 139,71% 133,98% 446,90% 453,33% 460,58% 55,81% 58,78% 62,96% Αναλογία χρηματοοικονομικών δαπανών 1,94% 2,00% 2,05% 1,28% 1,30% 1,40% 4,16% 4,27% 4,21% Κάλυψη χρηματοοικονομικών δαπανών 344,38% 383,28% 362,50% 398,98% 403,47% 342,08% 120,58% 106,78% 178,92% Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων 8,73% 10,07% 9,06% 21,65% 22,66% 19,24% 0,72% 0,26% 3,09% Σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια 122,33% 117,58% 109,63% 273,21% 277,15% 269,64% 121,24% 127,15% 117,34% Αριθμός επιχειρήσεων 6.156 5.905 5.562 8.048 7.536 7.014 2.352 2.279 2.174