Ενέργεια 1. I.α: «Προγράμματα Βιβλίο» - Επιστη μ ονικός Υπεύθυνος Ενέργειας: Θε6δωρος Γ. Εξαρχάκος, Καθηγητής του παν επιστημίου Αθηνών, Έργο Νο 15: Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου «Αναμόρφωση / εκ ν έου σύνταξη και συγγροφή Προγραμμάτων Σπουδών και Σχολικών Βιβλίων για το Ενιαίο Λύκ ε ιο» - Επ ι στημον ι κός Υπεύθυνος ' Εργου: Γιάννης Σαλβαράς, Επίκουρος ΚαθηΥητής του Δημοκρίτε ιου Πανεπιστημίου Θράκης - Καλλι τεχν ι κός Υπεύθυνος Έργου: Σπύρος J. ΠαπασπύΡου, Καθηγητής Εφαρμογών του ΤΕΙ Ηπείρου Το βιβλίο Πολυμέσα - Δίκτυα - Βιβλίο Καθηγητή τυπώθ ηκε και βιβλιοδετήθηκε τον Αύγουστο του 1999 σε 6.000 αντ ίτυπο, γ ι α λογαριασμ ό του Παι δαγωγ ικού Ινστι τούτου από τον ΕΚΔΟΤΙ ΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Λ Ι ΒΑΝΗ ΑΒΕ. ISBN 960 7251-40 7
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑIΔΑΓΩΓιΚΟ IΝΣΤιΤΟΥΤΟ Θ. ΓΕΩΡΓιΟΥ, Ι. ΚΑΠΠΟΣ, Α. ΛΑΔΙΑΣ, Α. ΜΙΚΡΟΠΟΥΛΟΣ, Α. TZIMOΓlANNHΣ, Κ. ΧΑΛΚΙΑ Πολυμέσα - Δίκτυα Βιβλίο Καθ ηγητή Γ Ι Ενιαίου Λυκ ε ίου (Τε χνολογική ς Κατεύθυ νσης ) Αθ ή να 1999
Συγγραφική ομάδα ΘΜ Η Σ ΓΕΩΡΠΟΥ, M.5c. Πληροφορικής - Καθηγητής Β' βάθμι ας ε κπαiδευση ς ΙΩΑΝΝ Η Σ ΚΑΠΠΟΣ, Δρ. Μηχανολόγος - Η λεκτρολόγος Μηχανικός ΑΝΑΣΤΑΣ Ι ΟΣ ΛΑΔ Ι ΑΣ, Καθηγητής Π λη ΡοφοΡlJ<ής Β ' βάθμιας ε κπαίδευσης ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΙΚΡΟ Π ΟΥΛΟΣ, Επίκουρος Καθηγητής Πλη ροφορ ικής Π α ιδαγωγ ι κού Τμήματος Δημοτικής Εκπαiδευση ς Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ΑΘΑΝΑΣ ΙΟΣ ΤΖ Ι ΜΟΠΑΝΝΗΣ, Δρ. Π λ ηροφορικής - Καθηγητής Β ' βάθμ ι ας εκπαι'δευσης ΚΑΛΛ ΙΟΠΗ ΧΜΚ Ι Α, Μ.5<:. Π ληροφορ ι κής - Καθηγήτρ ι α Β ' βάθμι ας εκπαι'δευσ ης Υπεύθυνος για το ΠαιδαΥωγικ6 Ινστιτούτο ΓΕΩΡΠΟΣ ΠΑΠΑΔΟ ΠΟΥΛΟΣ Συντονισμ ός Παραγωγής ΠΑΝΝΗΣ ΦΜΔΑΜΗΣ, Διπ λ. ΕΜ Π, M.5c. F. I.A.P., ΦΩΤΗΣ ΣΚΟΥΜΡΙΚ Η Σ Εκδοτική Επιμ ελεια Βιβλία Υπολογιστών ΚΛΕΙΔΑΡΙ ΘΜΟΣ. Σχεδίαση μορφής εντύπου & Σ ελιδοποίηση ΑΝΑΣΤ ΑΣ Ι ΟΣ ΛΑΔ Ι ΑΣ, Καθηγητής Πληροφορικής Β' βάθμιας Εκπαίδευσης Υπεύθυνος ΟΤΡ ΒΑΣ Ι Λ Η Σ ΒΡΕΠΟΣ
Περιεχόμενα Γενικό μέρος Ειδικά θέματα Διδακτικιί ς και Διδασκσλίας του Μαθήματος "Πολ υμέσα -Δίκτυα".............. 7 Ειδικό μέρος Προ γραμματισμό ς ύλη ς.................. 43 Μέρος Α : Πολυμέσα Ενδεικτικός προγραμματισμός διδασκαλίας......... 45 ΔιδακτικΙ;ς ε νότητες Πολ υμέσων 1-1 ο...... 47 Aπαvτιίσε ι ς των ερωτιίσεων τω ν φύλλων α ξιολ ό γηση ς Πολ υμέσων...... 71 Απα ντήσε ις των ασκήσεων Πολυμ έσων το/) τετρα δ ίου εργασία ς........... 79 Βιβλιο γραφία Πολυμέσων............ 89 Μέρος Β. Δίκτυα Ενδεικτικός προγραμματισμός διδασκαλ ίας......... 91 Δι δακτικι;ς ενότη τες ΔΙΚr1Jων J -30.................. 93 Απαντιίσεις των ερωτιίσεων του βιβλίου μαθητή............ 165 Aπαvτιίσε ι ς των ερωτήσεων των φ ΙJ?λων αξιολ ό γηση ς Δικτύων.......... 175 Απαντήσε ι ς των ασκ17σεων Δικτύων του τετραδίου εργασiας... 195 Βιβ? ιο γραφ ία Δ ι κτύων..................... 223 Χρήση του συνοδευτικού CD Οδηγίες γ ια τον Καθη γ ητή............ 225
Γενικό Μέρος Ειδικά Θέματα Διδακτικής και Διδασκαλίας του Μαθήματος «Πολυμέσα-Δίκτυα» 1. Η διδασκαλία της Πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Η διδασκαλία και η εφαρμογή της Πληροφορική ς στην ευρύτερη ε κπαιδ ευτική δ ιαδ ικασία βρίσκ εται στο επίκεντρο του ενδ ιαφέροντος τα τ ελευταία 20 χρόνια. Στην Ελλά δ α η Π ληροφορική στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση περιοριζόταν μ έχρι πρόσφατα στον πληροφορικό αλφαβητισμό, δη λα δ ή στην ε κ μ άθηση γλωσσών προγ ραμματισμού και πακέ των λογ ισμικού γενικής χρήσης. Δεν ε ίχαν καθοριστ ε ί συγκε κριμένοι δ ιδ ακτικοί στόχο ι στα Αναλυτικά Προγ ράμματα, με αποτέλεσμα το μάθημα να ε μφανίζεται αποσπασματικό και ασύνδετο με τα άλλα γνωστικά αντικε ίμενα. Άμεση συν έπεια ήταν η δ ιδακτική προσέγγιση του α ντικειμένου να είνα ι π ε ρισσότερο ε μπε ιρική και να ε μφανίζε ι έντονα τεχνοκεντρικά στοιχε ία. Η διδακτική προσέγγ ιση της Πληροφορική ς και η εφ αρμογή τη ς στην εκπαιδευτική διαδικασία ακολούθησε τρ ε ις φάσεις [1 ]: 1. Τεχνοκεντρική προσέγγιση Είναι η προσέγγιση που ακολουθήθηκε στις αρχές τη ς δεκα ετίας του ' 80 σε χώρ ες όπως οι Η ΠΑ, Γαλλία, Βρετανία κ. α.. Η Πληροφορ ι κή αποτελε ί αυτόνομο γνω στικό αντικείμενο στο Πρόγραμμα Σπουδών μέσα απ ό την εξο ικε ίωση με τη λε ιτουργία-χρήση των υπολογιστών και την εκμάθη ση γλωσσών προγραμματισμού και πακέτων γενικής χρήση ς. Στη χώρα μα ς ακολουθήθη κε η προσ έγγ ιση αυτή το 1985, με την εισαγωγή του μαθήματος σε Ενιαία Πο λυκλαδ ικά Λύκε ια (ΕΠΛ) και Τεχνικά Επαγγελματικά Λύκε ια (ΤΕΛ). Από το 1993 εισά γεται στα δ ιακά στο Γυμνάσιο η διδασκαλία της Logo, της Basic, και πακ έ των εφα ρμογών στα π λα ίσια του μαθήματο ς Π ληροφορική-τεχν ολογ ία.
8 Βιβλίο Καθηγητή 2. Ολιστική προσέγγιση Η Πληροφορική δεν αποτελεί ένα ξεχωριστό μάθημα αλλά ενσωματώνονται οι υπολογιστικές και δικτυακές τεχνολογίες σε όλα τα υπόλοιπα μαθήματα του Προγράμματος Σπουδών. Η προσ έγγιση αυτή υιοθετήθηκε πρόσφατα στην Αγγλία, όπου αναθεωρήθηκε το Αναλυτικό Πρόγραμμα με βάση την άποψη ότι «πρέπει να δίνονται οι ευκαιρίες στους μαθητί:ς να αναππυσσουν και να εφαρμόζουν την ικανότητά τους στην Πληροφορική (InJormation Technology CapabilίΙΥ) μέσα από τη μελδτη όλων των μαθημάτων του ωρολό γ ιου προγράμματος» [2]. 3. Πραγματολογική προσέγγιση Αναφέρεται και ως ρεαλιστική προσέγγιση, καθώς η Πληροφορική συνεχίζει να αποτελεί αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο, ενώ παράλληλα οργανώνεται η σταδιακή εφαρμογή των υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών ως μέσο διδα σκαλίας, έρευνας, και μάθησης σε όλο το φάσμα του Αναλυτικού Προγράμματο ς. Είναι η προσέγγιση που ακολουθήθηκε από το Παιδαγ ωγικό Ινστιτούτο στα πλαίσια της πρόσφατης εκπαιδευτικής με ταρρύθμισης. Από το σχολικό έ το ς 1998-99 ε ισάγ εται στο Ενιαίο Λύκειο η Πληροφορική ως μάθημα γενικής παιδείας. Παράλληλα, οργανώνεται σε πρώτο επίπεδο η εκμετάλλευση των νέ ων τεχνολογ ιών (πολυμέσα, δίκτυα υπολογιστών, εφαρμογές στο Διαδίκτυο) μέσα από το μάθημα «Πολυμέσα- Δίκτυω), καθώς και η ανάπτυξη εκπαιδευτικού λογισμικού γ ια τη διδασκαλία των άλλων μαθημάτων. Στην κατεύθυνση αυτή ε ίναι φανερό ότι ο ρόλος του μαθήματος «Πολυμέσα Δίκτυ ω) είναι καθοριστικός όχι μόνο σε γνωστικό επίπεδο για τους μαθητές αλλά, κυρίως, σε επίπεδο οργάνωσης και δημιουργίας της κατάλληλης υποδομής στα σχολεία, η οποία θα επιτρέψει τη διεύρυνση της χρήσης των υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών στα υπόλοιπα μαθήματα του Προγράμματος Σπουδών. Από την άποψη αυτή, είναι επιτακτική η ανάγκη να ενσωματωθεί ε νεργά το νέο μάθημα στο σχολικό πρόγραμμα. 2. Η διδακτική της Πληροφορικής Στη χώρα μας η Διδακτική της Πληροφορικής δεν εμφανίζεται.ως οργανωμένος κλάδος και η αντίστοιχη έρευνα στη διδασκαλία των σχετικών αντικειμένων είναι υποτυπώδης. Η έλλειψη ενός οργανωμένου πλαισίου διδασκαλίας, αναλόγου με αυτό συναφών γνωστικών αντικειμένων αντίστοιχη ς σπουδαιότητας (Μαθηματικά, Φυσική) έχει διαπιστωθεί εδώ και χρόνια [3]. Η εμπειρία από τα ΤΕΛ, ΕΠΛ και Γυμνάσια έχει δείξει ότι η διδακτική προσέγγιση του αντικειμένου ε ίναι περισσότερο εμπειρική και συχνά ασύνδετη με τα υπόλοιπα μαθήματα του Αναλυτικού Προγράμματος [4]. Ε ίναι χαρακτηριστικές οι δυσκολίες μαθη τών Τεχνικών Επαγγελματικών Λυκείων κλάδου Πληροφορικής στην επίλυση απλών προβλημάτων μέσω Προγραμματισμού Η(Υ [5].
Η διδακτική της Πληροφορικής 9 Η σημαντικότερη δ ιαφορά των μαθημάτων τη ς Πληροφορικής σε σχέση μ ε τα υπόλοιπα μαθήματα του Προγράμματος Σπουδών είναι ότι η παρεχό μενη γνώση δεν μπορεί να είνα ι στατική, αλλά πρ έπ ε ι να εξελίσσεται δυνα μικά, ακολου Θώντας τις τ εχνολογίες τη ς επιστήμη ς των υπολογιστών. Από την γεννάται το ερώτημα άποψη αυτή «ποια είναι η γ νωστικιί αξία της παρεχόμ ε νης γνώσης, όταν μ ε τους σημερι, νού ς ρυθμούς εξέλιξης καθίσταται ξεπερασμένη για εφαρμογιί σε σύντομο χρονικό διάστημα;» Το Εν ιαίό Πλαίσιο Προγρ αμμάτων Σπουδών Πληροφορικής που καταρτίστηκε από το Παιδαγωγ ικό Ι νστιτούτο [6,71 αποτέλεσε ουσιαστικά την πρώτη τεκμηριω μένη προσπάθ ε ια οργάνωση ς του μαθήματος. Ανάλογα με τα διεθνή πρότυ πα διδασκαλίας των συναφών γνωστι κών αντικειμένων αντίστοιχης σπουδαιό τητας (Μαθηματικά, ΦυσΙΚ1υ, καθορίζοντα ι με ακρίβεια και πληρότητα ο γεν ικό ς δ ιδακτικός σκοπός του κάθε μαθήματο ς οι άξονες υλοποίησής τ ου γεν ικού σκοπού οι άξονες του περιεχομένου ο βασικός πυρ ή νας γνώσεων και δεξιοτήτων που πρέπ ε ι να αποκτήσουν οι μαθητές. Π αράλληλα, η Π ληροφορική δεν περιορίζεται ως ένα απλό γνωστικό αντικείμ ε νο, αλλά επεκτείνεται η εφαρ μογή των Νέων Τεχν ο λογ ι ών ως εργαλείο γνώσης, έρευνας, και μάθησης σ ε όλο το φάσμα του Προγρά μματος Σπουδών. Ω ς γενικοί διδακτικοί σκοποί των Προγραμμάτων Σπου δών Πληροφορικής α ναφέροντ αι: η εξοικείωση μ ε τα σύγχρονα περιβάλλον τα των υπολο γ ιστικών και δ ικτυακών τεχνολογιών η καλλιέργεια δ ι αχρον ικών δεξιοτήτων στη χρ ήση λογισμικού μέσω της αλληλεπί η ανάπτυξη εξατομικευμένη ς και ενεργητικής μάθηση ς δρ ασης μαθητή-υπο λογισ τή η εξο ικείωση των μαθητών με τα δ ιά φορα στάδια και τις με Θοδολογίες επίλυσης προβλημάτων της καθημερινής ζω ής η υποστήρι ξη των μαθητών στο να ανιχνεύουν και να διορθώνουν τα λάθη του ς η ανάπτυξη συνεργατικής μάθηση ς μ έσω τη ς εκτέλεση ς εργασ ιώ ν μα ζί μ ε άλλο υς συμμαθητές η αύξηση του κινιίτρου μάθηση ς για το δ ιδασκόμενο αν τικ είμενο που αναπτύσσεται στο π ερ ιβάλλον του εργαστηρίου Π λ ηροφορική ς [8,9 J η καλλιέργε ια παιδείας στην Π ληρο φορική.
1 Ο Βιβλίο Καθηγητή Η προτεινόμενη ύλη των Προγραμμάτων Σπουδών εστιάζεται στο ουσιώδες, στο σημαντικό, στο αξιοσημείωτο, και στο παιδα γωγικά γόνιμο ώστε να μπορεί να την αφομοιώσει ο μαθητής στο διατιθέμενο διδακτικό χρόνο περιορίζεται σε ένα βασικό και διαχρονικό πυρήνα γνώσεων και έχει ευελιξία ώστε να προσαρμόζεται στις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις δεν επικεντρώνεται σε εξειδικευμένες και λεπτομερειακές γνώσεις σχετικές με συγκεκριμένο υλικό, λογισμικό, και τεχνολογίες έχει συνέχεια και σύνδεση με όσα έχουν προηγηθεί, αλλά και με όσα ακολουθούν συσχετίζει και συνδέει τα θέματα που διαπραγματεύεται με άλλα γνωστικά αντικείμενα (διαοεματική προσέγγιση) λαμβάνει υπόψη τη μεγάλη ποικιλία υλικού και λογισμικού που υπάρχει σή μερα και αναπόφευκτα θα εξακολουθεί και στο μέλλον να υπάρχει στα σχολικά εργαστήρια δίνει έμφαση στην καλλιέργεια παιδείας στην Πληροφορική. 3. Η διδακτική προσέγγιση του μαθήματος «Πολυμέσα-Δίκτυα» Από τη στιγμή που η διαχρονικότητα και η αξία των παρεχόμενων γνώσεων είναι αμφισβητήσιμη, καθίσταται αναγκαία η αναζήτηση δεξιοτήτων που αποκτώνται μέσα από τη διδασκαλία συγκεκριμένων αντικειμένων. Για το λόγο αυ το, θα πρέπει το μάθημα «Πολυμέσα-Δίκτυ ω) να οργανωθεί με βάση την προσέγγιση της διδασκαλίας μεθοδολογιών οργάνωσης πληροφοριών και ανάπτυξης εργασιών τύπου project και όχι εκμάθησης συγκεκριμένων πακέτων λογισμικού. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσει να υποστηρίξει με επιτυχία διαχρονικές δεξιότητες αντίστοιχες με άλλα μαθήματα του Προγράμματος Σπουδών. Στα πλαίσια αυτά η διδακτική προσέγγιση του μαθήματος «Πολυμέσα-Δίκτυω), όπως και όλων των αντικειμένων της Πληροφορικής, έχει ιδιαιτερότητες που ε πιβάλλουν ένα διαφορετικού τύπου μάθημα. Ο εκπαιδευτικός, από φορέας γνώσης που είναι στα συμβατικά μαθήματα, μετατρέπεται σε καθοδηγητή και συντονιστή των μαθησιακών δραστηριοτήτων των μαθητών. Το εργαστήριο Πληροφορικής αποτελεί για το μαθητή χώρο μελέτης, ενεργητικής συμμετοχής, και συνεργασίας (τόσο με τον διδάσκοντα όσο και τους άλλους συμμαθητές), ώστε να ενθαρρύνεται και να ευνοείται η αλληλεπιδραστική μάθηση, η αυτενέργεια και η ερευνητική προσέγγιση της γνώσης.
Η διδακτική προσέγγιση του μαθήματος «Πολυμέσα-Δίκτυα» 11 Οι τεχνολογικές θεωρίες μάθηση ς [10] αντιμετωπίζουν τη διδασκαλία ως ένα σύνολο γ εγονότων, συστηματικά οργανωμένων, μ ε σκοπό να ευνοήσουν τις ε σωτερικές διαδικασίες μάθησης κάθ ε μαθητή. Ο Gagne [11] έχε ι προτείνει τη συστηματοποίηση των εκπαιδευτικών λειτουργιών και την ανάπτυ ξη συστημά των διδασκαλίας, με σκο πό να ευνοηθούν οι εσωτε ρικές διαδικασίες μάθησης του ατόμου. Κάθε σύστημα διδασκαλίας καθορίζε ται από τους διδακτικούς στόχους, τα συστ ατικά στοιχεία ( ε κπαιδευτικός, μαθητές, μ έσα δ ιδασκαλίας) και τις εκπαιδευτικές διαδ ικασίες (ενέργε ιες και λε ιτουργίες για την προσ έγγ ιση των δ ιδακτικών στόχων). Θα πρέπ ε ι να περιλ αμβάνει επίση ς τρία ακόμα στοιχε ία αξιο λόγηση παιδαγωγ ικού προφίλ μαθητή (χαρακτηριστικά, ικανότητες, εν - διαφ έ ροντα) αξιολόγηση αποτελεσματικότητας του συστήματος ανάδραση-τρ οποποίηση του συστήματος διδασκαλίας. Με βάση τα παραπάνω ο σχεδιασμός τη ς διδασκαλίας του μαθήματο ς θα πρέπε ι να κινείται σε έξι άξονες [12,13]: 1. Αντικείμενο διδασκαλίας Καθορισμός του θέματος τη ς συγκεκρ ιμένης δ ιδακτικής ενότητας με ακρίβεια. 2. Παιδαγωγικό προφίλ μαθητών Εκτίμηση και αξιολόγηση των δεξιοτήτων, των ενδ ιαφερόντων, και των ιδιαιτεροτήτων των μαθητών της συγκεκριμ ένη ς τάξης. 3. Διδακτικοί στόχοι Τι πρέπ ε ι να μπορούν να κάνουν οι μα θ ητ ές μετά το τέλος τη ς διδασκαλίας. 4. Πρακτικοί περιορισμοί Εξοπλισμός των ε ργαστηρίων Πληροφορική ς σε υλικό-λογισμικό και ικανότητ ες του διδάσκοντα. 5. Διδακτική μεθοδολογία Η μέθο δος διδασκαλίας, τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν και οι δραστη ριότη τες των μαθητών. 6. Αξιολόγηση αποτελέσματος Εκτίμηση και καταγραφή του εκπαιδ ευτικού αποτ ελέσ ματος - εκπλήρωση διδακτικών στόχων.
12 Βιβλίο Καθηγητή r Αντικείμενο διδασκαλίας Ι Ι Διδακτικοί στόχοι Ι Ι f-- Παιδαγωγικό προφίλ μαθητών Δ ι δακτική μεθοδολογία Πρακτικοί περιορισμοί r Αξιολόγηση αποτελέσματος Ι ΣΧ'ίμα 1. Μοντέλο ο ργάνω ση ς της διδ ασκ αλί ας Το μοντ Ι;λο δ ιδασ κα λίας που πρ οτε ίν ουν οι τεχνολογικές θεωρίες μάθησης ε φαρ μό ζεται σε μεθοδολογίες υποστήριξη ς τη ς ευρύτερης μαθησιακή ς δ ιαδικασίας με τη βοήθεια μ έσων της τ εχνο λογίας. Σήμερα. οι Νέες Τεχνολογίες και κυρίως τα υπερμέσα και οι δικτυακές τεχνολογ ί ες βρίσκοντ αι στο επίκεντρο του ενδ ι αφέροντος και μονοπω λού ν τη ν Εκπαιδευτική Τεχνολογ ία [14]. Κατά συνέ πεια. το παραπάνω μ οντέλο θα πρ έπει να ακολο υθηθ ε ί γ ια τη δ ι δασκαλία των τ εχνολογ ιών αυτών στη δευτεροβάθ μια εκπαίδευ ση ως γνω στικό αντικείμενο. 3.1 Διδακτικοί στόχοι Μ ε βάση το παραπάνω πλαίσιο διδασκαλίας. ο ι διδακτικοί στόχο ι του μαθή ματο ς «Πo λυμέσα-δίkτuω) πρ έ πει να ε ίναι ο ι εξής : Πνευματικές δεξιότητες υψηλού επιπέδου Πρ έπει να μπο ρούν οι μαθητ ές να σχεδ ιάζουν και να εφαρ μόζουν αποτελεσματι κά μεθοδολογίες γ ια την α νάπτυξη εφαρμογών πο λυ μέ σων να ελέγχο υν, ν α τροποποιούν και να βελτιώνουν τι ς μεθ οδο λογ ί ες του ς να κατ αν οούν και να σχεδιάζουν διαδ ικ ασίες πλοή γησ η ς και αναζήτησης π ληροφορ ιών να εφαρ μό ζο υν πολύπλοκες αρχές
Η διδακτική προσέγγιση του μαθήματος «Πολυμέσα-Δίκτυα» 13 να παρουσιάζουν πληροφορίες με αποτελεσματικό τρόπο να επιλέγουν και να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά στις εργασίες τους πληροφορίες πολλών μορφών (κείμενο, γραφικά, εικόνα, ήχος, animation, βίντεο) να σχεδιάζουν με επιτυχία το πλάνο των εργασιών πολυμέσων (storyboard) να ερευνούν συμβατικά ή ηλεκτρονικά μέσα για την αναζήτηση πληροφο : ριών να κρίνουν και να αξιολογούν την αξία, ακρίβεια, και χρησιμότητα των αποτελεσμάτων τους. Τεχνικές δεξιότητες Πρέπει να μπορούν οι μαθητές να χρησιμοποιούν συσκευές καθώς και προγραμματιστικά εργαλεία και τε - χνικές να εξοικειωθούν με τεχνικές σχεδίασης εργασιών πολυμέσων να παράγουν και να επεξεργάζονται πληροφορίες πολλών μορφών να αποκτήσουν αισθητική καλλιέργεια στην ανάπτυξη γραφικών και στην ε πιλογή εικόνων να εξοικειωθούν και να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά συγγραφικά εργαλεία για την ανάπτυξη εργασιών να χρησιμοποιούν τ εχν ικές διασύνδεσης υπερμέσων για την οργάνωση πληροφοριών. Περιεχόμενο ή γνωστικό αντικείμενο των μαθητικών εργασιών Πρέπει να μπορούν οι μαθητές να αποκτούν γνώσεις σε σημαντικά θέματα και ενότητες που περιλαμβάνο νται στο Πρόγραμμα Σπουδών να αποκτούν διαθεματικές πληροφορίες και γνώσεις να κατανοούν και να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά συμβολισμούς, έννο ιες, λεξικά. Ομαδικές και διαπροσωπικές δεξιότητες Πρέπει να μπορούν οι μαθητές να αναπτύξουν το κίνητρο για μάθηση και ενεργοποίηση να ενισχύουν την εμπιστοσύνη προς τον εαυτό τους, την προσωπικότητα, και την αυτοεκτίμησή τους (self-efficacy) να επιτυγχάνουν τη συνεργατική και διερευνητική μάθηση να συνεργάζονται με επιτυχία και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους γ ια την ε πίτευξη του κοινού σκοπού να βελτιώνουν τις διαπροσωπικές σχέσεις τους να αλληλεπιδρούν με άτομα και φορείς εκτός τουόχολικού περιβάλλοντος.
14 Βιβλίο Καθηγητή Οι επιμέρους στόχοι της διδασκαλίας του μαθήματος «Πολυμέσα-Δίκτυα» Ενιαίο Λύκειο είναι οι μαθητές στο να εξοικειωθούν με τα διάφορα στάδια ανάπτυξης μιας εργασίας πολυμέσων να εξοικειωθούν με βασικά εργαλεία επεξεργασίας δεδομένων πολλαπλών μορφών να κατανοήσουν την έννοια και τις μορφές μη γραμμικής οργάνωσης πλη ροφοριών σε εφαρμογές πολυμέσων και υπερμέσων να κατανοήσουν την έννοια των υπερσυνδέσμων και να μπορούν να εφαρ μόζουν μεθοδολογίες μη γραμμικής οργάνωσης πληροφοριών σε πραγματικά προβλήματα που τίθενται στο σχολικό εργαστήριο να κατανοήσουν την έννοια του περιβάλλοντος διεπαφής και να μπορούν να σχεδιάζουν κατάλληλα περιβάλλοντα διεπαφής στις εργασίες τους να εξοικειωθούν με την έννοια και τη λειτουργικότητα της πλοήγησης σε πολυμεσικές εφαρμογές να καλλιεργήσουν την αναλυτική και συνθετική σκέψη να μάθουν πως να αναζητούν και να βρίσκουν τις πληροφορίες που τους εν διαφέρουν να είναι σε θέση να ανιχνεύουν και να διορθώνουν τα λάθη τους να εξοικειωθούν με διαδικασίες εξατομικευμένης και ενεργητικής μάθησης, μέσω της αλληλεπίδρασής τους με τον υπολογιστή να είναι σε θέση να αξιολογούν τόσο εφαρμογές πολυμέσων του εμπορίου όσο και τις εργασίες τους να μπορούν να εφαρμόζουν δεξιότητες και μεθοδολογίες σε άλλα γνωστικά αντικείμενα. 3.2 Διδακτική μεθοδολογία Η διδακτική προσέγγιση του μαθήματος έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και δυσκολίες που δε συναντώνται σε άλλα γνωστικά αντικείμενα: 1. Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη εργασιών πολυμέσων αποτελεί μία σύνθετη και περίπλοκη νοητική δραστηριότητα, η οποία απαιτεί την καλλιέργεια πνευματικών δεξιοτήτων και την ύπαρξη γνώσεων από διάφορα αντικείμενα. 2. Βασικός παράγοντας στη διδασκαλία είναι η ενεργός συμμετοχή κάθε μαθητή και η συνεργασία με το διδάσκοντα και τους άλλους μαθητές. 3. Ο διδάσκων δεν αποτελεί τον παραδοσιακό φορέα' 'γνώσης". αλλά ο ρόλος του είναι κυρίως καθοδηγητικός των μαθησιακών δραστηριοτήτων των μα θητών.
Η διδακτική προσέγγιση του μαθήματος «Πολυμέσα-Δίκτυα» 15 Για τους παραπάνω λόγους η ακολουθούμενη διδακτική μεθοδολογία θα πρέπει να βασίζεται στον πειραματισμό των μαθητών και στη διερευνητική μάθηση να προωθεί την ενεργοποίηση των πνευματικών δεξιοτήτων των μαθητών και τη συνεργατική μάθηση να ενθαρρύνει τη συζήτηση, τον προβληματισμό και την ανάπτυξη κριτικής σκέψης να καλλιεργεί την ελεύθερη σκέψη και έκφραση να δίνει έμφαση στην ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων μεθοδολογικού χαρακτήρα να δίνει βαρύτητα στην ανάλυση προβλημάτων και στη σχεδίαση λύσεων να βασίζεται στην αλλαγή του ρόλου του εκπαιδευτικού, ο οποίος γ ίνεται συνεργάτης και σύμβουλος του μαθητή για την ανακάλυψη τη ς γνώσης. Οι άξονες διδασκαλίας θα πρέπει να είναι οι εξής: ανάλυση διαδικασιών σχεδίασης και οργάνωσης πολυμεσικών εφαρμογών εκμάθηση πολυμεσικών εργαλείων λογ ισμικού αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ τους, με το διδάσκοντα, και με ειδικούς πολυμέσων (όταν είναι δυνατό) έρευνα και ανεύρεση πληροφοριών εξάσκηση στη δημιουργία πλέγματος ιδεών (brainstorming) ανάπτυξη εφαρμογών από τους ίδιους τους μαθητές καθοδήγηση από τον διδάσκοντα αξιολόγηση - ανάδραση από κάθε μαθητή, την τάξη και το διδάσκοντα. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι διδακτικοί στόχοι εκπληρώνονται σε υψηλό βαθμό όταν η διδασκαλία γίνεται μέσα από την ανάπτυξη εργασιών τύπου project, που αναθέτει ο διδάσκων στους μαθητές. Τα πολυμέσα, λόγω των μη γραμμικών χαρακτηριστικών του ς και της δυνατότητάς τους να χειρίζονται πολλαπλές μορφές πληροφορίας, θεωρούνται κατάλληλα για την αναπαράσταση, παρουσίαση, παραγωγή και οικοδόμηση νέων πληροφοριών. Έ χει διαπι στωθεί ότι οι μαθητές δε μαθαίνουν απλά από τον υπολογιστή, αλλά αλληλεπιδρούν ενεργά αναπτύσσοντας κονστρουκτιβιστικές διαδικασίες μάθησης [15]. Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη εφαρμογών πολυμέσων από τους ίδιους τους μαθητές είναι μια πολύπλοκη και εκπαιδευτικά ενδιαφέρουσα διαδικασία, η οποία απαιτεί πολλές δεξιότητες. Η συμμετοχή των μαθητών όλων των βαθμίδων σε εργασίες ανάπτυξης υπερμέσων ευνοεί την ανάπτυξη γνωστικών και κοινωνι κογνωστικών δεξιοτήτων σύμφωνα με τις θεωρίες των Piaget και Vygotsky [16]. Μελέτες έδειξαν ότι η ενεργοποίηση των μαθητών σε δραστηριότητες και εργασίες πολυμέσων έχει πολλά ενθαρρυντικά αποτελέσματα [17,18]. Η διε θνής εμπειρία και τα αποτελέσματα ερευνών [9,19,20,21] δείχνουν ότι η ε μπλοκή των μαθητών σε διαδικασίες σχεδίασης και ανάπτυξης εφαρμογών πολυμέσων βοηθά
16 Βιβλίο Καθηγητή στην ανάπτυξη περίπλοκων αναπαραστάσε ων και δεξιοτήτων σκέψη ς (thinking ski ll s) στην εξάσκηση και ανάπτυ ξη δεξιοτήτων υψη λού επιπέδου στην καλλ ιέργεια δεξιοτήτων συν ε ργασίας και σχε δίασης εργασιών [9] στην αλλαγή του ρόλου τους από απλούς αποδ έ κτ ες σε δημιουργούς νέων γνώσ εων στην αύξηση του ενδ ιαφέροντος, στην ανάπτυ ξη του κινήτρου μάθησης και στη διάθ εση περισσότερου χρόνου εργασίας στην ενεργοποίηση μαθητών χαμηλού επιπ έ δου που δεν μπορούν να έχουν επιτυχία σ ε παραδοσιακά μαθήματα [20[ στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, τη ς προσωπικότητας, και τη ς αυτοεκτίμηση ς. 3.3 Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού αποτελ έσματος Μ ετά την ολοκλήρωση του μαθήματος οι μαθητές θα πρέπει ν α δ ιακρίνουν τις διαφορές στον απαιτούμεν ο εξοπλισμό των συστιιμάτων ανάπτυ ξη ς και των συστημάτων παρουσίαση ς πο λυμέσων να κατανοούν και να αναλύουν τις έννοιες πολυμέσα, υπερμέσα κα ι υπερ-κείμενα να αναγνωρίζ ουν τα δομικά στοιχε ία και χαρακτηριστικά των πολυμεσικών εφαρμογ ών να έχουν εξοικειωθεί με την έννοια της αλληλεπιδραστικότητας και τη λε ι τουργικότητα του περιβάλλοντος διε παφιiς να χε ιρίζ ονται με ευκολία πολυμεσικέ ς εφαρμογ ές να κατανοούν το ρόλο και τους τρ ό που ς ΧΡιiσης των δομικών στοιχείων σε πολυμε σικές εφαρμογ ές ν α ε ίναι σ ε θ έ ση να επιλλγουν τα δο μικά στο ιχε ία που θα ενσωματώσου ν στις εφαρμογές τους να χε ιρίζονται με ευκο λία εργ αλε ία παραγωγή ς και ε πεξεργασίας των δομικών στοιχε ίων που θα εισάγουν στις ε φαρμογές του ς να έχουν εξοικειωθεί με τα είδη συγγ ραφ ικών εργ α λε ίων να α ξιο λογούν και να επιλλγουν το συγγραφ ικό ε ργα λε ίο που θα χρησιμοποιήσουν για την ανάπτυξη πολυμεσικώ ν εφαρμογών που θα τους ανατεθούν να μπορούν να αναπτύσσουν απλές εφ αρμογ έ ς πολυμέσων να κατανοούν και να μποροίν να εξηγήσουν βασικές έννοιες και όρους τη ς σύγχρονης δικτυακής τεχνολογίας να μπορούν να χρησιμοποιούν τις υπηρ ε σίε ς του Διαδίκτυου να μπορούν να σχεδιάζουν και να δημιουργο ύν τις δικ ές τους σελίδες στον Παγ κόσμιο Ιστό να μπορούν να κρίνουν και να α ξ ιο λογ ούν τις επιπτώσεις των πο λυμ έσω ν και των δ ικτύων υπολογ ιστών στη σημε ρινή κοινωνική ζωή.
Ειδικά θέματα διδακτικής για την ενότητα «Πολυμέσα» 17 4. Ειδικά θέματα διδακτικής για την ενότητα «Πολυμέσα» 4.1 Κριτήρια αξιολόγησης εφαρμογών πολυμέσων Οι μαθητές θα πρέπει να εξοικειωθούν με τις διαδικασίες και παραμέτρους α ξιολόγησης εφαρμογών πολυμέσων που ακολουθοlιν οι ειδικοί. Η αξιολόγηση πολυμεσικών εφαρμογών ε ίναι το πρώτο αντικείμενο που θα πρέπει να διδαχθεί στους μαθητές. Η διαδικασία αυτή πρέπει να γ ίνει στο εργαστήριο με τη χρήση, μελέτη, και κριτική θεώρηση αντιπροσωπευτικών εφαρμογών που επιλέγει ο διδάσκων. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνεται κάτω από την καθοδήγηση του διδάσκοντα, έτσι ώστε οι μαθητές να είναι σε θέση να επιλέγουν κάθε φορά τον τίτλο που τους ενδιαφέρει να σχεδιάζ ουν σωστά τις εργασίες ανάπτυξης πολυμεσικών εφαρ μογών που θα τους ανατεθούν. Τα βασικά κριτήρια αξιολόγηση ς εφαρμογών που πρέπει να τονιστούν και να αναλυθούν από το διδάσκοντα είναι αυτά που χρησιμοποιούνται ευρύτερα από τους έμπειρους προγ ραμματιστές πολυμέσων. Ενδεικτικά αναφέρεται ο παρακάτω κατάλογ ος: Ι. Ικανοποιεί το περιεχόμενο της εφαρμογής τους στόχου ς σας με αποτελεσματικό τρόπο; 2. Τι εξοπλισμό (υλικό και λογισμικό) θα χρειαστείτε για να εκτελέσετε την ε φαρμογή; Είναι εύκολα διαθέσιμος; 3. Μπορείτε να εγκαταστήσετε και να χειριστείτε την εφαρμογή σε περιβάλλον τοπικού δικτύου αν είναι απαραίτητο; 4. Παρουσιάζει η εφαρμογή το αντικείμενο με ενδιαφέροντα, ζωντανό, και παραστατικό τρόπο; 5. Είναι το επίπεδο της εφαρμογής κατάλληλο γ ια το κοινό που προορίζεται; 6. Χαρακτηρίστε την ποιότητα της αλληλεπιδραστικότητας που διαθέτει η ε- φαρμογή 7. Ποιες είναι οι επιλογές πλοήγησης της εφαρμογής; 8. Μπορούν οι χρήστ ες να προσθέσουν στοιχεία στην εφαρμογή; 9. Η εφαρμογή διαθέτει επιλογές όπως σημειωματάριο, σελιδοδείκτες, αυτόματη αναφορά και αντιγραφή πληροφοριών στο σημε ιωματάριο (clipboard) του υπολογιστή; ω. Ε ίναι εύκολη η εγκατάσταση της εφαρμογής; Ι Ι. Είναι η εφαρμογή εύκολη στη χρήση;
18 Βιβλίο Καθηγητή 12.Είναι τα περιεχόμενα καταναητό από την πρώτη φαρά; 13.Παρότι η εφαρμαγή είναι δύσκαλη στην εγκατάσταση, χρήση, και εκμάθηση ικαναπαιεί σε σημαντικό βαθμό ταυς στόχαυς σας ώστε να διαθέσετε ταν α ντίσταιχα χρόνο. και πρασπάθεια; 14.Είναι τα κόστας της εφαρμαγής αντίσταιχα με όσα πρασφέρει ή είναι πρατιμότερα ένα φθηνότερα πραϊόν παυ ικαναπαιεί ταυς στόχαυς σας; 15.Υπαθέταντας ότι η εφαρμαγή ικαναπαιεί ταυς άμεσαυς στόχαυς σας, θεωρείτε ότι απατελεί πραϊόν μιας χρήσης ή θα είναι μελλαντικά χρήσιμη στην τάξη ή για μαθητικές εργασίες; 16.Ακόμη και εάν η εφαρμαγή δεν ικαναποιεί ταυς άμεσαυς στόχαυς σας, θεωρείτε ότι αξίζει να την απακτήσετε για μελλαντική χρήση; 17.Η αξιολόγησή σας για την εφαρμαγή συμφωνεί με αντίσταιχες θεωρήσεις ειδικών παυ έχετε υπόψη σας; 4.2 Η εκπαιδευτική αξία της οργάνωσης πληροφοριών Η αργάνωση πληραφαριών μέσω διαδικασιών διασύνδεσης ανεξάρτητων τμημάτων πληραφαρίας είναι ένα παλύ σημαντικό τμήμα της διαδικασίας παραγωγής νέας γνώσης. Απατελεί τη μεγαλύτερη μαθησιακή εμπειρία παυ απακταύν αι μαθητ ές και απακτά αυσιαστικό περιεχόμενα μέσα από την ανάπτυξη εργασιών παλυμέσων τύπαυ project. Τα απατελέσματα ερευνών [9,17,20] δείχναυν ότι η εμπλακή σε δραστηριότητες αργάνωσης πληραφαριών βαηθά ταυς μαθη τές στην ανάπτυξη διαχρανικών δεξιοτήτων παυ είναι χρήσιμες για τα άλλα μαθήματα ταυ Πραγράμματας Σπαυδών, όπως να κατανααύν και να διακρίναυν διαφαρετικές ένναιες και τις συσχετίσεις μεταξύ ταυς να συσχετίζαυν νέες και παλιές γνώσεις να χρησιμαπαιούν ενεργά την πληροφορία να ερευνούν και να αναζηταύν νέες πληραφορίες μέσα σε μεγάλες βάσεις δεδαμένων να αναλύαυν καταστάσεις και να συνθέτουν απόψεις να εξηγούν ένναιες και καταστάσεις να διατυπώναυν και να απανταύν σε ερωτήματα να ταποθεταύν ιδέες, απόψεις, ή απαντήσεις σε ένα σύστημα λαγικής αργάνωσης. Η διδακτική πρασέγγιση θα πρέπει να είναι τέταια, ώστε να καθαδηγεί ταυς μαθητές να μαθαίναυν να αργανώναυν νέες πληραφορίες
Ειδ ι κά θ έ ματα διδακτικής για την ενότητα «Πολυμέσα» 19 να καλλιεργούν νέους τρόπους σκ έψης βασιζόμενο ι στα υπάρχοντα γνωστικά μοντέλα (knowledge frameworks) να εξασκούνται στη ν τμηματική ανάπτυξη του κύριου σώματος τη ς πληρ ο φορίας να ανακαλύπτουν ότι οι διάφορ ες ένν οιες και ενότητες σχετίζο νται μεταξύ του ς με πο λλού ς δ ια φορετικού ς τ ρόπους. Η εκμάθηση τη ς χρήσης συνδέσμων για την αποτελεσματική οργάνωση πληροφοριών ε ίναι σημαντική τόσο στα π λαίσια της σχολικής δραστηριότητας όσο και στην παραπέρα ζωή των μαθητών. Για να είναι αποτελεσματική η δ ιδασκα λία τη ς, θα πρ έπει να οργ ανωθεί σ ε τ ρία επίπεδα, με τ ρόπ ο ώστ ε ο ι μαθητ ές 1. να κατανοήσουν του ς τρόπους οργάνωσης πληροφο ριών που χρησιμοποιούνται από έ μπειρου ς π ρογ ραμματιστ ές πο λυμέσων 2. να κατανοήσουν τ ο αντικείμενο μ ε λέτης της εργασίας του ς 3. να μάθουν πώς να οργανώνου ν οι ίδ ιοι τις πληροφορ ί ες. 4.3 Η καθοδήγηση των μαθητών στην οργάνωση των πληροφοριών Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η διδασκαλία του αντικ ε ιμένου των Π ο λυμέσων ε ίναι αποδοτική όταν ακολουθ ε ίται η προσέγγ ιση της ανάθεσης εργασιών τύπου project. Για να είναι επιτυχημ έν η η ενε ργ οποίηση τ ων μαθητώ ν, Θα πρέπε ι ο δ ιδάσκων να ακολο υθεί τα εξή ς βήματα [22]: Ι. Να δ ιατυπώνε ι με σαφήνεια και ακρίβεια το αντικε ίμενο τη ς εργασίας. Οι μαθητές έχοντας ένα σαφή και διακρ ιτό στόχο υπόψη ε ίνα ι σε θέση να προσδιορ ί σουν ότι κάποιες μορφές οργάνωση ς καλύπτουν το στόχο καλύτ ε ρα. 2. Ν α δίνε ι στους μαθητ ές το κίν ητ ρο γ ια καλή ο ργάνωση τη ς πληροφορία ς. Για το σκοπό αυτόν μπορεί να γ ίνε ι από το διδάσκοντα επίδε ιξη υποδειγματικών εφ αρμογών τ ου ε μπορίου ή άλλων φορέων. Οι εργασίες που έχουν δ ημιουργήσ ε ι προη γούμενες ομάδες μαθητών αποτελούν το πιο ισχυρό κίνητρο. Ο διδάσκων Θα πρέπει να οργ ανώνει συ ζητήσεις γ ια τη ν κ α λή ο ργάνωση, με ποιου ς τρ όπο υ ς τονίζονται και διακρίνονται τα σημαντικά σημεία, πώ ς εκπληρώνεται ο στόχος της ε ργασίας. Από τη συζήτηση οι μαθητ ές μαθαίνουν, μεταφέρουν αποδοτικά και εφ αρμόζουν τεχνικές κα ι μορφές οργά νωση ς στη δ ική του ς εργασί α. 3. Να εν θαρρύνει το υς μαθητές ώστ ε να απελευθ ε ρώσουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τ ο υ ς βρίσκοντας νέες αλλη γορίες για την οργάνωση τη ς πληροφορίας. Οι μα Θ ητ ές θα πρ έπ ε ι να αποφασίσουν ποια αλληγορία θα Ε πιλέξουν ( βιβ λ ίο, χάρτη ς, βιβ λιοθ ήκη), την οργάνω ση του π ε ριβάλλοντο ς δ ιεπαφ ή ς, τη μορφ ή των θερμών περιοχών και τον τρόπο οριοθ έτησή ς τους, την οργανωτική δομή που θα χρησιμοπο ιήσουν κ.λ. π., με τρόπο ώστε να δη μιουργήσουν μια ολοκληρωμένη και αξιόπιστη εφαρμογή.
20 Βιβλίο Καθηγητή 4. Η εμπέδωση και επιτυχής εφαρ μογή των συνδέσμων γ ια την οργάνωση πληροφοριών δ εν ε ίναι γ ια του ς μαθητές μια τ ετριμμένη διαδικασία. Οι μαθητ ές δεν αναπτύσσουν αυτόματα τις απαιτούμενες δεξιότητ ες και ακόμη πιο δύ σκολα τις εφαρμόζουν. Χρειάζε ται η καθοδή γηση του διδάσκοντα και η μελέτη αντιπροσωπευτικών π αραδε ιγμάτων, ώστε να μπορούν οι ίδιοι να δημιουργήσουν ε ργασίες που θα χα ρακτηρίζονται από τη ν κατανόηση του α ντικειμένου παρουσίασης και τη χρήση πρωτότυπων εργαλείων π λοήγησης και ελέγχου. s. Η καθοδήγηση των μαθ η τών ώ στε να ολοκληρώσουν σωστά και μ ε επιτυχία την οργ άνωση τη ς εφαρμογής, ε ίναι μια ενε ργητική δ ια δ ικασία που περιλα μβάνει τα εξή ς: Κατανόη ση του περιεχο μένου τη ς εργασίας Οργάνωση και έ ρευνα Ε πιλογή κατάλληλου πληρο φο ρικού υλικού που θα εν σωματώσουν στην ε ργ ασία τους Συ ζήτηση πολλών γεν ικών δο μών οργάνωσης Ε πιλογιi δο μιi ς οργάνωσης Επ ιλογή αλληγορίας για τη οπτικοποίηση της πληρο φορί ας Σχεδίαση του π ε ριβά λλοντο ς διεπαφής Προ ε τοιμασία των απαραίτητω ν σ εναρίων και storyboards Εν σωμάτωση των δομικών πολυμεσικών στοιχείων Δημιουργία συνδέσμων μεταξύ των τμημάτων της πληρ ο φορίας Δοκιμ ή- αξιολόγη ση του τ ελικού προϊόντο ς σε αντιπροσωπευτικό δε ίγ μα χρ ηστών, στους οποίους απ ευθύνεται η εφ αρμογή. 4.4 Οργανωτικές δομές και τύποι συνδέσμων Η σχεδ ίαση τη ς οργ ανωτική ς δο μής εφαρμογών πολυμ έσω ν ε ίναι διαδικασία μεγ ά λ η ς γνωστική ς α ξ ίας και απαιτεί δεξιότητ ες υψηλού επίπέδου [23]. Η έ ρευνα έχε ι δείξε ι ό τι η οργάνωση πλη ροφοριών και η δ ιασύνδεση μεταξύ του ς αξιολογούνται από τους ίδιους τους μαθητ ές ως τα πιο σημαντικά βήματα τη ς ανάπτυξης εργασ ιών πολυμέσων [20]. Ο T.W. Ross [24] έχε ι προτείν ε ι την α ντιστοίχη ση των οργανωτικών δο μών υπ ερ μ έσων με την τα ξ ινομία διδα κτικών στόχων και δεξ ιοτήτων του BIoom. Στον επό μ ε νο πίνακα γίνεται μ ι α επα νοργάνωση των έξ η κατηγοριών τη ς γνω στική ς ταξ ινομίας, των οργανωτικών δομών υπε ρμέ σων, και των αντίστοιχων γνω στικώ ν δεξιο τήτω ν που υποστηρίζε ι η καθ ε μία.
Ειδικά θέματα διδακτικής για την ενότητα «Πολυμέσα» 21 Γνωστική ταξινομία Bloom και δομές υπερμέσων Γνωστική Δομή υπερμέσων Γνωστικές δεξιότητες των μαθητών διαδικασία γνώση απλο ί κόμβοι μπορούν να δ ι ατυπώνουν, να ορίζουν και να διακρίνουν όρους, έννοιες και δ ι αδικασίες εμπέδωση γραμμική μπορούν να αναδ ι ατυπώνουν, να εξηγούν και να μεταφ έρουν όρους, έννο ι ες και διαδικασίες εφαρμογή γραμμική με μπορούν να χρησιμοποιούν και να εφαρμόζουν άλματα διαδικασίες και μεθοδολογίες για την επίλυση προβλημάτων ανάλυση ιεραρχ ική μπορούν να αναλύουν, να συγκρίνουν και να εξάγουν συμπεράσ ματα και προτάσεις σύνθεση διkτuαkή μπ ορούν να σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν, να δημιουργούν λύσεις, μεθόδου ς και εργασίες αξιολόγηση διαύλου μπορού ν να κρίνουν, να συγκρίνουν κα ι να αξιολογούν τη ν ορθότητα, ακρίβεια και χρ ησιμότητα τω ν αποτ ελεσμάτων τους Ο διδάσκων θα πρέπ ε ι να υπενθυμίσει στους μαθητές τις διάφορες δομές οργάνωσης και να αναλύσ ε ι πολλές οργανωτικές δομές που μπορούν να εφαρμο στούν σε κάθε εφαρμογή. Συχνά μπορ ε ί να αναθέτει εργασίες που θα αναπτυ χθούν εναλλακτικά μ ε διάφορες οργανωτικές δο μές. Μ ετά από τη συγκριτική του ς παρουσίαση στο εργαστήριο μπορούν να αναλυθούν τα πλεο νεκτήματα ή μειονεκτήματα σ ε κάθε περίπτωση. Βασικός στόχος είναι η άρση μιας διαδεδο μένη ς παρανόησης, ακόμη και σε ενήλικες, ότι σε ένα δεδομένο θέμα είναι δυνατό να εφαρμοστ ε ί μόνο μια οργανωτική δο μή. Κατά την ανάπτυξη των ε ργασιών ο διδάσκων θα πρέπει να επιμείνει, ώστε η επιλογή της κατάλληλη ς οργ ανωτική ς δο μή ς να γίνεται από του ς ίδιους του ς μαθητές. Να συ ζητη θεί και να τονιστεί η αναγκαιότητα τη ς χρήσης διαφορετικών πλήκτρων γ ια τη δ ιασύνδεση πληροφοριώ ν δ ιαφορετικής μορφή ς. Να εξη γηθεί η σημασία και η δ ιάκριση των εργαλείων πλ οή γηση ς. Να αναλυθεί η χρήση θερμών σημε ίων γ ια τη διασύνδ ε ση πλαισίων κειμένου (scrol1ing ή ρορυρ boxes), ηχητικών αποσπασμάτων, ε ικόνων ή ταινιών βίντ ε ο.
22 Βιβλίο Καθηγητή 5. Ανάθεση και υλοποίηση εργασιών Η εισαγωγή των συνθ ετικών-δημιουργικών εργασ ιών στο Πρόγραμμα Σπουδών του Ενιαίου Λυκείου είναι πολύ πρόσφατη. Η εμπειρία τ ων ε κπαιδευτικών στην καθοδήγ ηση και των μαθητών στην ανάπτυξη εργασιών του τύπου αυτού ε ίναι, συνεπώς, μικρή. Από την άλλη με ριά η χρήση τεχνολογιών και εργαλε ίων της Πληροφορικής έ χε ι πολλές ιδιαιτ ε ρότητες. Για το λόγο αυτό γίνετ αι εκτενής α ναφορά στον τρόπο οργάνωσης, καθοδήγησης και υλοποίηση ς πολυμεσικών ε φαρμογών. Θ εω ρούμε ότι είναι χρήσιμη τόσο στα πλαίσια της διδασκαλίας του μαθήματο ς «Πολυ μέσα-δίκτυα» όσο και της υλοποίηση ς εφ αρμογών πολυμέ σων σε συν δ υασμό και με άλλα αντικείμενα του Προγράμματος Σπουδών. Όπως συμβαίνει και στον επαγγελματικό χώρο τ ων πολυμ έσων, η επ ιτυχημέ νη υλοποίηση εφαρ μογών βασίζεται στις ικανότητ ες των μελών τη ς ομάδα ς εργασίας, αλλά κυρίως στο συντονισμό και τη συνεργασία τους [25]. Η ανάπτυξη α πό τους μαθητές συνθετικών εργασιών πολυμέσων αποτελεί γνωστική δραστη ριότητα υψηλού επιπέδου, με πο λύπλευρους διδακτικούς στόχους. Ο ρόλος του διδάσκοντα είναι καθοριστικός, καθώς λε ιτουργεί καθοδη γητικά ενώ οι μαθη τές εργάζονται γ ια τη ν υ λοποίηση των στόχων τη ς εφα ρμογή ς. Ο καλύ τερος τρόπο ς γ ια να επιτευχθούν οι στόχοι και να βοηθηθούν ο ι μαθητές είναι να οριστούν με σαφήνεια οι υποχρεώσεις και ο ι δραστηρι ότητ ές τους κατά τη εξέλ ιξη τη ς εργασίας. Ι δ ιαίτ ε ρα σημαντική είναι η α ξ ιοποίηση των δια δ ικασιών αξιολόγησης - ανάδρασης τόσο κατά τη φάση τη ς σχεδίασης όσο και κατά την παραγω γή των ενδ ιάμεσων αποτελεσμάτων. Οι αλλαγές και οι τροποποιήσεις που θα προκύψουν έχο υν ως συνέπε ια τη β ελτίωση της συγκε κριμένης εργασίας αλλά και τη ν επίτ ευξη καλύτερων αποτ ελε σμάτων στις επόμεν ες εργ ασίες που θα α νατεθούν στους μαθητές. Από διδακτική άποψ η, η δ ια δ ικ ασία ανάπτυξη ς πολυμεσικών εργασιών πρ έπε ι να πε ριλαμβάνε ι τ έσσ ερα ξεχωρ ιστά στάδ ια [22]: Προ ετ οιμασία της ε ργασίας από το δ ιδάσκοντα Ανάθ ε ση ε ργασιών στους μαθητ ές από το διδάσκοντα Σχεδίαση και ανάπτυξη τη ς εφα ρμογής από τους μαθητ ές Ανάδ ραση στην εφα ρμογή από όλους. Κάθε στά δ ιο έχε ι ανεξάρτητ ους δ ι δ ακτικού ς στόχο υ ς και σχετίζετα ι άμ εσ α μ ε τα προη γού μεν α, σύ μφωνα μ ε τ ο Σ χή μα 2. Ο κατάλλ η λος συντονισμό ς και η συνεργ ασία των τ εσσ άρων βημάτων συντ ελούν καθοριστικά στην εκπλήρωση των διδακτικών στόχων και βοηθούν τους μαθητ ές στην παραγωγή ποιοτικότ ε ρων αποτ ελεσ μάτων.
Ανάθεση και υλοποίηση εργασιών 23 Προετοιμασία από το διδάσκοντα Ανάθεση Ανάπτυξη της εργασιών εφαρμογής Ανάδραση από το από τους από όλους διδάσκοντα μαθητές Τελικό αποτέλεσμα Σχήμα 2. Μοντέλο ανάπτυξης πολυμεσικών εργασιών. 5.1 Η προετοιμασία των εργασιών από το διδάσκοντα Μια εργασία πολυμέσων δεν μπορ ε ί να ε ίναι αυστηρά τυποποιημένη σε ότι α φορά τη χρον ική δ ι άρκε ια που απαιτείται για την ολοκλήρωσή της. Μπορ ε ί να διαρκέσει από μια δ ιδακτική ώρα μέχρι ένα ολόκληρο σχολικό έτος. Σε κάθ ε περίπτωση όμως απαιτ ε ί ε ιδική προ ετοιμασία και ξ εκινάει με τον ακριβή καθορισμό των στό χων που θ έλου με να επιτύ χουν οι μαθητές. Οι στόχοι θα πρέπ ε ι να αφορούν, όπως προαναφ έ ραμε πνευματικές δεξιότητες τ εχν ικ ές δεξιότητ ες το περιεχόμενο ή το γνωστικό αντικ ε ίμενο ομαδικές και διαπροσωπικές δεξ ιότητ ες. Κατά τον καθορ ισμό των διδακτικών στόχων, ο διδάσ κων θα πρ έ πει υπόψη του να λάβ ε ι τις απαιτήσεις του Προγράμματος Σπουδών και το δ ιαθ έσιμο χρόνο δ ιδα - σκαλίας τις πρ οϋπάρχουσες γνώσε ις, ε μπε ιρίες και δεξιότητ ες των μαθητών το εκπαιδευτικό περ ιβάλλον τη ς τ άξη ς το διαθ έ σιμο εξοπλισμό και λογισμικό.
24 Βιβλίο Καθηγητή Οργάνωση και λειτουργία των ομάδων εργασίας Κατά την οργ άνωση των ομάδων ερ γ ασίας θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με προσοχή και σεβασμό οι ανισότητ ες στο επίπ ε δο γνώσ εων Πληροφορικής, καθώς και οι μαθητές εκείνοι που δ εν έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή. Επίσης θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα να είναι το σχολικό εργαστήριο διαθέσιμο και σε ώρες εκτός διδασκαλίας. Οι ομάδες εργ ασίας θα πρέπει να αποτελούνται από 2-5 μαθητές. Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι, όσο πολυπληθέστερες είναι οι ομάδες, τόσο αυξάνονται οι δυσκολίες στο συντονισμό και τη λήψη αποφάσεων. Επιπλέ ον, χρειάζονται περισσότεροι από έναν υπολογιστές για κάθε ομάδα. Ο διδάσκων θα πρέπει να εξη γ ήσει και να συ ζητήσει μ ε τους μαθητές την αναγ καιότητα δημιουργ ίας των ομάδων εργασίας και τον τρόπο αποτελεσματικής λειτουργίας τους γ ια την ανάπτυξη εφαρμογών πολυμέσων. Οι βασικοί στόχοι τη ς ομαδικής εργασίας είναι: Η παραγωγή αποτελ εσμάτων που δεν επιτυγχάνονται εύκολα από ένα μαθηηί όταν δουλεί,ει μόνος του Οι δυνατοί μαθητές να ενισχύουν τις δεξιότητες και γνώσεις τους βοηθώ ντας τους άλλου ς μαθητ ές της ομάδας Οι μαθητές που είναι αδύνατοι ή έχουν μικρή εμπειρία στο αντικείμενο να έχουν στη διάθεσή τους περισσότερο χρόνο ατομικής εξάσκηση ς, στα πλαίσια τη ς εργ ασίας της ομάδας για τον κοινό σκοπό Η προετοιμασία των μαθητών γ ια συνθήκες και περιβάλλοντα που θα συναντήσουν σε χώρους εργ ασίας Η ανάπτυξη σχέσεων φιλίας και αμοιβαίας εκτίμησης. Η ανάπτυξη μιας εφαρμογής πολυμέσων αποτελεί μια διαδικασία που διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά των διαδικασιών μάθησης, κυρίως μέσα από την εμπειρία και την πρακτική. Βασίζεται στην εξοικείωση με μεθοδολογίες ελέγχου, στην εφαρμογή δοκιμών, και στην αναζήτηση αιτίων ή λύσεων. Οι διαδικασίες αυτέ ς ενεργοποιούν τους μαθητές σε υψηλό βαθμό, είναι διερευνητικές, και α παιτούν αυξημένο χρόνο. Συνήθως είναι υπεύθυν ε ς για την επιμήκυνση του χρόνου ολοκλήρωσης της εργασίας σε σχέση με άλλες συμβατικού τύπου. Το γ εγ ονός αυτό θα πρέπει να ληφθ ε ί υπόψη από το διδάσκοντα κατά τη φ άση του προγραμματισμού. Οι ομάδ ε ς εργ ασίας θα πρέπ ε ι να αναδιοργανώνονται έτσι ώστ ε όλοι οι μαθητές να ε ξοικειωθούν με τις επιμ έ ρους δραστηριότητες. Έτσι εξασφαλίζουμε ότι έ νας μαθητής δ ε θα υπερε ξειδικευτεί σε ένα αντικείμενο και θα αγνοεί τα υπό λοιπα. Οι μαθητές θα πρέπει να αφ ι ε ρώνουν μικρότερο χρόνο σε δραστηριότητ ες με τις οποίες είναι εξοικ ε ιωμένοι και περισσότ ε ρο σε άλλες, στίς οποίες ε ί ναι αδύνατοι.
Ανάθεση και υλοποίηση εργασιών 25 Υποστήριξη από τον διδάσκοντα Ο ρόλος του διδά σκοντα κατά τη φάση αυτή ε ίναι καθοδη γητικό ς. Θα πρέπ ε ι μέσα από τη συ ζήτηση να προτείνει τρόπου ς ο ργάνωση ς τη ς εφαρμογής και παρουσίασης των πλη ροφορ ιών στη ν οθό νη. Επ ίση ς, θα πρέπει να θέσει σ ε συ ζήτηση ιδέες σχετικά με το σχεδ ιασμό της οργάνωσης, τους τρόπου ς δ ιασύνδε σης της πληρο φορ ίας και τα μέσα αλληλεπίδρασης που θα χρησιμοποιηθούν. Σε πολλές περιπτώσε ις, ε ιδ ικά στο ξεκίνημα, θα πρέπει να εξεταστε ί η δυνατότητα να δ οθούν έτο ιμα π λ αίσια-φόρμες (tempiates) από τον δ ι δάσκοντα, ώστ ε ο ι μαθητές να επικεντρώσουν την προσοχή το υς στους στόχους τη ς εργασίας και όχι να φορτωθούν με τεχν ικές λεπτομέρειες που σχετίζονται με το διαθέσι μο λογ ισμικό πολυ μέσων. Σ ε κάθε περίπτωση, ο ρόλος του δ ιδάσκοντα θα πρ έ πει να διατηρ εί την ισορρ οπία μ ετα ξύ τη ς δημιουργικότητας των μαθ ητών και τη ς βοήθειας που θα προσφ έ ρε ι ώστ ε να είναι πιο αποτελεσ ματικοί στην εργα σία τ ους. 5.2 Η ανάθεση εργασιών πολυμέσων από το διδάσκοντα Η ανάθ εση εργασιών από το διδάσκοντα είναι μια σύνθ ετη διαδικασία, ι διαίτερ η ς γνωστικής αξία ς, που πε ριλαμβάνε ι συ ζ ήτηση στην τάξη με στόχο την πρόκληση του ενδιαφέροντος των μαθητών χρήση παραδε ιγ μάτων εργασιών ά λλων τάξεω ν τη ς συγκεκριμ ένης τάξη ς ή προη γ ούμ ενων ε ρ γ α σ ιών αναφορά και ανάλυση των θετικών κα ι αρνητικών σημε ίων των ε ργασ ιών συζήτηση με τα μέλη κάθε ομάδας σχετικά μ ε την οργάνωση τη ς ε ργ ασίας τους καταγ ραφή των σημαντικ ότερων οδηγιών σ ε ε ιδ ικό φύλλο ανάθ εσης. Οι εργασίες που αναθέτει ο δ ιδάσκων θα πρέπε ι να ενεργοπο ιούν και να ενθαρρύνου ν τη συνεργατική μάθ η ση τη ν καλλ ιέ ργε ια ΚΡΙΤΙΚ1i ς σκέψ η ς τη ν αναζήτη ση πληροφο ριών με χρήση συμβατικών και η λε κτρονικών μέσων τη διερεύνηση και ανακ άλυψη τη δ ιαθ ε ματική προσ έγγ ιση και παραγωγή νέων γνώ σεω ν την πρακτική άσκηση σ ε προγ ραμματιστικά πε ριβάλλοντα την απόκτηση δεξ ιοτήτων στη χρήση νέων τεχνολογ ιών τη ν αλλαγή στάσεων και αντιλήψ εων τη σύνδεση Σχο λε ίου, Τεχνολογίας, και Κοινωνίας.
26 Βιβλίο Καθηγητή Οι εργασίες που ανατίθενται στους μαθητές θα πρέπει να είναι δομημένες ώστε να μπορούν να ολοκληρώνονται τμηματικά να απαιτούν την παράλληλη δραστηριοποίηση όλων των μαθητών της ομάδας εργασίας να απαιτούν την πολύπλευρη και διεπιστημονική προσέγγιση της γνώσης να εμπλέκουν όσο το δυνατό περισσότερους παράγοντες της σχολικής κοι νότητας και της τοπικής κοινωνίας να προβάλλονται στην τάξη, τη σχολική κοινότητα, στους γονείς, στην τοπική κοινωνία. Παρότι στο Ελληνικό Σχολείο η πείρα και η εξοικείωση των μαθητών με διαδικασίες ανάπτυξης συνθετικών εργασιών είναι μικρή, ο διδάσκων θα πρέπει να έχει πάντα υπόψη του ότι μέσα από τις εργασίες πολυμέσων οι μαθητές μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν να αναλύουν, να σχεδιάζουν, να μοντελοποιούν να συνεργάζονται μεταξύ τους να θέτουν στόχους να ανατρέχουν σε κατάλληλες πηγές για τη συλλογή πληροφοριών και γνώ σεων να χρησιμοποιούν το κατάλληλο ιτρογραμματιστικό ή συγγραφικό εργαλείο για να παρουσιάζουν την εργασία τους να αντιμέτωπίζουν την πληροφορική όχι ως γνωστικό αντικείμενο αλλά ως εργαλείο να ενισχύουν την αυτοπεποίθηση και την προσωπικότητά τους Ο διδάσκων θα πρέπει να αποφασίσει για τις πηγές αναζήτησης υλικού που θα χρησιμοποιήσουν οι μαθητές, Μπορεί να συστήσει στους μαθητές πηγές αναζήτησης ή αναφοράς, Σε πολλές περιπτώσεις όμως, οι μαθητές θα πρέπει να ερευ νήσουν μόνοι τους, χωρίς την καθοδήγησή του. Ενδεικτικές πηγές αναφοράς που θα χρησιμοποιήσουν οι μαθητές είναι: βιβλιοθήκες (σχολικές, δημοτικές, Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και Οργανισμών) τίτλοι CD-ROM και εφαρμογές στο Διαδίκτυο πρωτότυπο φωτογραφικό υλικό φωτογραφίες, εικόνες και διαγράμματα για σάρωση αποσπάσματα βίντεο από διάφορες πηγές υλικό από άλλες εργασίες που υπάρχει διαθέσιμο στο σχολείο.
Ανάθεση και υλοποίηση εργασιών 27 Φύλλο ανάθεσης εργασίας Τίτλος εργασίας: Τάξη: Αριθμός ομάδας: Μέλη ομάδας: Αρμοδιότητα : Εξοπλισμός που θα χρησιμοποιηθεί : Λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί: Ελάχιστες απαιτήσεις εργασίας: Σ χεδ ίαση γραφ ικών για....... Ει σαγωγή εικόνων από σαρωτή γ ι α.... Καταγραφή ήχου από............. Εύρεση βίντεο για........ Δημιουργία οθο νών π ο υ θα περιέχουν....... Δημιουργία πλήκτρων γ ι α.... Οι εφαρμογές υψηλού επιπέδου μπορούν να περιλαμβάνουν : Π ρόσθετε ς α ναφορέ ς γ ι α... ο Συνδέσμους μετα ξ ύ... Πλήκτρα για................ Ημερομηνία ολοκλήρωσης της εργασίας : Σχόλιο σχετικά με την εργασία: Ο διδάσκων αναλύει και συστήνει τον κατάλλη λο όγκο των κειμένων, το πλή θος ε ικόνων κα ι γ ραφικών που θα περιληφθού ν, το μέγεθος ή τη δ ιάρκεια τ ων αποσπασμάτων ήχου και βίντεο. Τονίζε ι τη ν αναγκαιότητ α τμημ ατ οπο ίηση ς των κε ιμένων και χρήσης τ εχνικών υπ ε ρ-κειμένου, ώστ ε να αποφεύγεται η u-
28 Βιβλίο Καθηγητή περφόρτωση του χρήστη. Τέλος, θα πρέπει να καθορίσει με ακρίβεια τις ελάχιστες απαιτήσεις που αφορούν τεχνικά ή οργανωτικά ζητήματα, όπως: συνέπεια στη μορφή των οθονών ενσωμάτωση ήχου και βίντεο επιλογή μορφής και γραμματοσειρών κειμένου ενσωμάτωση οδηγιών χρήσης προσδιορισμός της ημερομηνίας ολοκλήρωσης της εργασίας. 5. 3 Σχεδίαση και ανάπτυξη της εφαρμογής από τους μαθητές Όπως προαναφέρθηκε, ο ρόλος του διδάσκοντα είναι καθοδηγητικός ο διδάσκων παρεμβαίνει μόνο για να διευκολύνει, να παρακολουθήσει και να ενθαρρύνει τις δημιουργικές δραστηριότητες των μαθητών. Οι περισσότεροι από τους μαθητές δε χρειάζονται συνεχώς τη βοήθεια του. Πολλές φορές η καλύτερη και αποδοτικότερη βοήθεια μπορεί να δοθεί από τους συμμαθητές της ίδιας ή άλλης ομάδας εργασίας. Ο Κ. Dunharn [18] αναφέρει ότι εφάρμοσε με επιτυχία σε μαθητ ές γυμνασίου μια διδακτική προσέγγιση όπου αρνούταν τη βοήθεια, εκτός αν αυτή δεν μπορούσε να δοθεί από κανένα συμμαθητή στην τάξη. Οι Β. Scholten και J. Whitrner [21], έχοντας ως στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των μαθητών, καθιέρωσαν ως κανόνα στο εργαστήριο πολυμέσων ότι (<οι μαθητές θα πρέπει να ρωτήσουν πρώτα δύο συμμαθητές τους και μετά να mjμβουλευτούv έναν από τους διδάσκοντες)). Συχνά η καλύτερη καθοδήγηση είναι να μην κάνει τίποτα. Σε άλλες περιπτώσεις είναι απαραίτητη μια υπόδειξη ή οδηγία.. Γ εν ικά, κατά τη φάση της ανάπτυξης της εφαρμογής, ο διδάσκων παρακολουθεί και ενθαρρύνει..--/ την οργάνωση και την ακολουθούμενη διαδικασία το περιεχόμενο της εργασίας τις σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών τη δυναμική των ομάδων τις τεχνικές δεξιότητες που αναπτύσσουν οι μαθητές. Η ολοκλήρωση μιας εφαρμογής πολυμέσων βασίζεται στις ατομικές δεξιότητες του κάθε μαθητή που συμμετέχει. Παρότι ο ρόλος κάθε μέλους της ομάδας εί ναι σημαντικός, η συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας είναι καθοριστική για την εξέλιξη τη ς εργασίας. Η επιτυχία του έργου βασίζεται στη συνεχή επικοινωνία και αλληλεπίδραση μεταξύ όλων των μελών και στη συνεργασία τους για την επίτευξη του κοινού στόχου. Κάθε ομάδα θα πρέπ ε ι να συντάξει ένα κατάλογο ενεργειών και δραστηριοτήτων που πρέπει να ολοκληρώσει. Αυτό θα βοηθήσει τους μαθητές να προγραμματίσουν σωστά όλες τις υποχρεώσεις τους, να μην ξεχάσουν καμία εργασία,
Ανάθεση και υλοπο ίηση εργασιών 29 να οργανώσουν το χρονοδιάγραμ μα εργασιών, και να ολο κληρώσουν τις δραστηριότη τες που απαιτούνται γ ια τη ν ομαλή εξέλ ιξη του έ ργου. Ενδε ικτικές δρα στηρ ι ό τ ητ ες, που θα πρ έπει να γίνουν από τους μ αθητές κατά την εκτέλεση μι ας ε ργασίας, ε ίναι οι εξή ς [22,26] : δ ημιουργ ία χρονο δ ι αγ ράμματο ς εργασ ιών, οργ άνωση ς και π ερ ι εχομένου κατανομή αρμοδιοτήτω ν σε κάθ ε μέλος τη ς ομάδας έ ρ ευνα, αναζήτηση και εύρεση πληροφο ριών από συμβατικές και η λεκτρο νικές πηγές, αποτ ελε σματική σύνθ ε ση αρχικών ιδεών και πληρ οφ ορ ιών οργάνωση συνεδ ριάσεων για την επίλυση προβλημάτων και την αξιολόγηση τη ς πορείας του έργ ου προσδιορισμό ς πρό σθ ετων εργ ασιών που απαιτούνται αναζή τηση σχολίων από άλλες ομάδες ή άτομα ε κτός τάξη ς ή σχολείου γ ια την εργασία εφ αρμογή χρονοδιαγ ράμματος και έλεγχος αποτελεσμάτων επανάλη ψη εργασιών όπου κρίνεται απαραίτητο σύνθεση των αν εξ άρτητων τμημάτω ν τη ς ε ργασίας και έλεγχος τη ς σωστή ς συνεργασίας του ς βελτίωση επιμέ ρου ς τμημάτω ν και δ ιόρθω ση λαθών παρουσίαση τη ς ολοκληρωμένη ς ε ργ ασία ς στην τάξη, στο σχο λε ίο και σε τρίτους. 5.4 Α νάδραση στην εργασία από όλους Η ανάδ ραση είναι μια συνεχής διαδικασία που ε κτελε ίται σ ε πολλά επίπεδα και ε ίναι καθοριστική γ ια την πορεία τη ς εργασία ς. Θα πρ έπ ε ι να βασίζεται σε α ντικε ιμεν ικά στοιχε ία και να λαμβάν ε ι υπόψη τους αρχικού ς στόχους τη ς εργα σίας. Ο κατάλογ ος ελάχιστων απαιτήσ εων της ε ργ ασίας αποτ ελε ί έναν καλό ο δ ηγό. Μπορεί να επιδράσ ε ι άμ ε σα σε κάθε φάσ η τη ς ανάπτυ ξη ς, μ ε αποτέλεσμα τον επ ανακαθορισμό στόχων από το δ ι δ άσκοντα, την ανα δ ιάτα ξ η των ομάδω ν εργασίας, την τροποπ οίηση των προδιαγραφών του έργου, την αλλαγή ή προσθιiκη νέων πληροφορ ιών, την επανοργάνωση των δραστηριοτήτων των μαθητών. Η ανάδραση ε ίναι μια ανο ιχτή διαδ ικασ ία στην οποία μπορούν να συμμετ έχου ν ενεργ ά πο λλά δ ια φο ρετικά άτομα, ανά λογ α με τη όπως κάθε μαθητή ς η ομάδα εργασία ς η τάξη ολόκληρη ο δ ιδάσκων άλλοι καθηγητ ές του σχολείου όλο το σχο λε ίο η ευρύτ ερη κοινότητα. μορφή τη ς ε ργασ ίας,
30 Βιβλίο Καθηγητή Τα αποτελέσματα της ανάδρασης αντανακλούν στην ίδια την εργασία και οδη γούν στη συνεχή β ελτίωσή τη ς. Η σωστή αξιοποίηση τη ς ανάδρασης έχε ι ευρύτερα παιδαγωγικά αποτελέσματα. Τα πιο σημαντικά είναι: η καταγραφή από το δ ιδάσκοντα των παρανοήσεων, των δυσκολιών και των συστηματικών λαθών των μαθητών η η ουσιαστική ενεργ οποίηση όλων των μαθητών και η β ελτίωση των εργασιών του ς πρόκληση συζητήσεων για τη μεθοδολογία, τα στάδια ανάπτυξης και την ακολουθούμε νη διαδικασία η βελτίωση των διαδικασιών που ακο λουθούν οι μαθητ ές κατά την ανάπτυξή των εργ ασιών η αναβάθμιση της πο ι ότητας των εργασιών που ορίζουν οι διδάσκοντες. 5.5 Δημόσια παρουσίαση του τελικού αποτελέσματος Η δημοσιοποίηση των εργασιών των μαθητών αποτελεί μια σημαντική φάση, η οποία συνεισφ έ ρ ε ι καθοριστικά στην επίτευξη των στόχων που έχουν τ εθε ί από το διδάσκοντα. Ο προγραμματισμός μιας σχετικής εκδήλωσης και η δημόσια παρουσίαση των αποτελεσμάτων της εργασίας σε επίπεδο τάξης, σχολικής μο νάδας ή ευρύτερης κοινότητας ενθ αρρύνει τους μαθητές να επιτύχουν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσ ματα να μην υπερβούν το χρονοδιάγ ραμμα που έχε ι καθοριστ εί. Η προ ετοιμασία των μαθητών για την τελική φάση της παρουσίασης της ε ργα σίας γίνεται μέσα από όλες τις δ ραστηριότητές τους μέχρι την ολοκλήρωση της εφαρ μογής. Κατά την ανάθεση τη ς εργασίας ο διδάσκων θα πρ έπει να προκα λέσει συζήτηση σχετικά με τα στοιχεία εκείνα που πρέπει να μάθουν οι μαθητές καθορίζουν την ποιότητα μιας εργ ασίας κάνουν αποδοτική μια ομάδα ερ γ ασίας ή κάθε μέλο ς τη ς. Κατά τη φάση της υλοποίησης οι μαθητές θα πρέπει να μετακινούνται κυκλικά στις διάφορες ομάδες εργασίας, ώστε να παρακολουθούν, να αλληλεπιδρούν και να μαθαίνουν από την εργ ασία των συμμα θητών τους να επιζητούν συμβουλέ ς και κριτική για την πορεία τη ς εργασίας τους από εξωτερικούς κριτές. Πριν γίνε ι η δημόσια παρουσίαση, ο διδάσκων θα πρέπ ε ι να οργανώνε ι και να ενθα ρρύνει σ ε επίπεδο τάξη ς συ ζητήσεις, ανταλλαγές απόψ εων και δραστηριότητ ες αξιολόγησης, ανάδρασης και βελτίωση ς τη ς εργασίας.