44 Χρόνια Φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης ΣΑΒΒΑΪ Η ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Χρυσοστόµου Σµύρνης 3 : 210/76.01.470 210/76.00.179 AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Επειδή όμως η πόλη ανήκει στην κατηγορία των σύνθετων πραγμάτων, όπως όλα εκείνα τα πράγματα που το καθένα τους είναι ένα όλον αποτελούμενο όμως από πολλά μέρη, είναι φανερό ότι πρώτα πρέπει να ψάξουμε να βρούμε τι είναι ο πολίτης γιατί η πόλη είναι κάποιο σύνολο πολιτών. Επομένως πρέπει να εξετάσουμε ποιόν πρέπει να ονομάζουμε πολίτη και ποιός είναι ο πολίτης. Γιατί για το περιεχόμενο της λέξης πολίτης διατυπώνονται πολλές φορές διαφορετικές μεταξύ τους γνώμες δεν υπάρχει δηλαδή ομοφωνία για το περιεχόμενο της λέξης πολίτης γιατί κάποιος που είναι πολίτης σε ένα δημοκρατικό καθεστώς πολλές φορές σε ένα ολιγαρχικό καθεστώς δεν είναι πολίτης. Β 1 Ο Αριστοτέλης στο πλαίσιο της διερεύνησης της ουσίας και των γνωρισμάτων κάθε πολιτεύματος και αναζητώντας τους λόγους που υπαγορεύουν την πολύπλευρη εξέτασης της έννοιας πόλης περνά και στην έρευνα του ορισμού της. (Τι είναι πόλις;) Η έννοια πόλις όμως είναι σύνθετη αφού αυτή αποτελείται από πλήθος πολιτών (αναλυτική μέθοδος). Επιπλέον ο όρος πολίτης έχει διαφορετικό περιεχόμενο σε κάθε πολίτευμα.για παράδειγμα ένα άτομο σύμφωνα με τα κριτήρια μιας δημοκρατικής πόλης μπορεί να είναι πολίτης,ενώ το ίδιο άτομο μπορεί να μην είναι πολίτης σε ένα ολιγαρχικό πολίτευμα όπου ισχύουν άλλα κριτήρια(π.χ καταγωγή,επάγγελμα κτλ).επομένως πρέπει πρώτα να εξεταστεί η έννοια πολίτης,να γίνει σαφές το περιεχόμενό της και έτσι να φωτιστεί καλύτερα και η έννοια της πόλης. Β2 Ο Αριστοτέλης αποκλείοντας όλους αυτούς που δεν έχουν το δικαίωμα του πολίτη,προχωρά στη διατύπωση του ορισμού του πολίτη. Έτσι δεν είναι πολίτης αυτός που κατοικεί σε κάποιο τόπο 1
(αφού δικαίωμα κατοικίας έχουν και οι μέτοικοι και οι δούλοι που δεν είναι πολίτες) ούτε αυτός που μπορεί και παρουσιάζεται στα δικαστήρια ως ενάγων ή εναγόμενος(αφού και πολίτες άλλων πόλεων είχαν το δικαίωμα αυτό ύστερα από ειδική συμφωνία). Πολίτης είναι αυτός που μπορεί να μετέχει στην απονομή της δικαιοσύνης και στη διοίκηση του κράτους.( πολίτης ὁρίζεται μᾶλλον ἢ τῷ μετέχεν ι κρίσεως καί ἀρχῆς.) Ο πολίτης λοιπόν ορίζεται ως προς το πλαίσιο συμμετοχής του στο πολίτευμα. Η συμμετοχή του στη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία παρουσιάζονται ως ύψιστα δικαιώματά του γιατί του δίνουν την δυνατότητα να είναι ενεργό μέλος της πόλης του και ως υπεύθυνο άτομο να ρυθμίζει την τύχη της πόλης και τη δική του.όλα αυτά βέβαια ισχύουν μόνο σε δημοκρατικό πολίτευμα όπου ο πολίτης συμμετέχει στα διάφορα όργανα της εξουσίας (εκκλησία του δήμου,βουλή) Ο απολίτικος άνθρωπος σύμφωνα με τον Αριστοτέλη δε θεωρείται πολίτης αλλά «ἀχρεῖον εἶναι τόν μηδέν τῶνδε μετέχοντα» (Επιτάφιος κεφ.40) Β3 Ο Αριστοτέλης στο κείμενο αυτό διατυπώνει μια από τις πιο ενδιαφέρουσες θεωρίες του, την αθροιστ ική θεωρία,η οποία προσφέρει επιχειρήματα για ένα πολίτευμα στο οποίο,αντί για τους αρίστους και ολίγους την εξουσία θα την ασκεί το πλήθος.αναλύοντας τη θεωρία αυτή και για να κάνει πιο εύληπτη τη δύναμη και την αξία των πολλών,φέρνει παραδείγματα α)το πρώτο παράδειγμα είναι σχετικό με τις υλικές απολαύσεις: οι πολλοί που κυβερνούν το κράτος διαθέτοντας ο καθένας ένα μόριο αρετής και φρόνησης,μοιάζουν με τους συνδαιτημόνες που συνεισφέρουν ο καθένας ό,τι μπορεί για ένα κοινό δείπνο αυτό το δείπνο είναι καλύτερο από εκείνο που θα γινόταν με τα έξοδα ενός μόνον ανθρώπου. β)το δεύτερο παράδειγμα έχει να κάνει με τη μυθολογία και είναι υποθετικό: ένας άνθρωπος με πολλά χέρια και πόδια,με πολλές αισθήσεις, με πολλαπλή αρετή και εξυπνάδα σίγουρα θα υπερέχει από τους άλλους εάν αθροίσουμε όλες αυτές τις ικανότητές του. γ)το τρίτο παράδειγμα αφορά την κρίση των δραματικών και μουσικών αγώνων: στην αρχαία Αθήνα εκλέγονταν με κλήρο δέκα κριτές για την εξέταση ενός κρινόμενου έργου. Έ τσι το αποτέλεσμα προέκυπτε αθροιστικά από την ικανότητα του συνόλου των κριτών και όχι από ένα μεμονωμένο άτομο και έτσι η κρίση ήταν ορθότερη. 2
Όταν λοιπόν κυβερνούν οι πολλοί, είναι σαν έναν άνθρωπο με πολλά χέρια,πόδια κτλ,σαν συνδαιτημόνες που συνεισφέρουν όλοι για το κοινό δείπνο και σαν τους κριτές των δραματικών αγώνων. Β4 Εισαγωγή σχολικού βιβλίου,σ.179: «Η αρχαία ελληνική πόλιν» Β5α καλεῖν, φάσκοντες, συνεστώτων, λέγομεν, συγκειμένων, Β5β μετοχή, μέθεξη σκέψη, σκόπελος σχήμα, σχολείο θέμα,παράθεση, πράξη,άπρακτος ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ Α Ι ΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ1. Αφού λοιπόν έκανε την ειρήνη η πόλη, σκεφθείτε πάλι τὶ τότε προτίμησε καθένας από τους δυο μας να κάνει. Γιατί απ αυτά θα γνωρίσετε ποιὸς ήταν ο συνεργός του Φιλίππου σε όλα και ποιὸς αυτός που ενεργούσε για χάρη σας και επιζητούσε το συμφέρον της πόλης. Εγώ λοιπόν όταν ήμουν βουλευτής πρότεινα εγγράφως να αναχωρήσουν το ταχύτερο οι πρέσβεις για όποιους τόπους πληροφορούνταν ότι βρίσκεται ο Φίλιππος, και να αποσπάσουν (απ αυτόν) τους όρκους. Αυτοί όμως ακόμα και μετά την έγγραφη πρότασή μου δεν θέλησαν να κάνουν αυτά. Τὶ σήμαινε βέβαια αυτό, Αθηναίοι; Εγώ θα σας εξηγήσω. Συμφέρον μεν του Φιλίππου ήταν να υπάρξει όσο το δυνατόν μεγαλύτερος χρόνος μεταξύ των όρκων, δικό σας δε όσο το δυνατόν μικρότερος. Γιατί; Επειδή εσείς όχι μόνο από την ημέρα που δώσατε τον όρκο, αλλά από την ημέρα που ελπίσατε ότι θα γίνει ειρήνη, σταματήσατε όλες τις πολεμικές προετοιμασίες, 3
ενώ εκείνος ασχολείτο συνέχεια με αυτό, επειδή πίστευε, πράγμα που ήταν αληθινό, ότι όσα έπαιρνε από την πόλη μας προτού δώσει τους όρκους, όλα αυτά θα τα είχε με ασφάλεια. Γιατί κανείς δεν θα λύσει την ειρήνη γι αυτά. Γ2.α. ἑκάτερος : ἑκατέρᾳ ζητῶν : ζητοῦντα τοὺς πρέσβεις : (ὦ) πρεσβευτά πλεῖστον : πλείονα ὴ πλείω ἐλάχιστον : ἐλάττονα ὴ ἐλάττω Γ2.β. προείλετο πράττειν εἴσεσθε ἀποπλεῖν ἀποδοῦναι : προελώμεθα : ἐπέπρακτο : εἰδείητε ὴ εἰδεῖτε : ἀπέπλεον : ἀποδῷς Γ3.α. Ἔφησαν Φιλίππῳ εἶναι συμφέρον ὡς πλεῖστον τὸν μεταξύ χρόνον γενέσθαι τῶν ὅρκων Από το ρήμα εξάρτησης ἔφησαν η κύρια πρόταση κρίσεως του ευθέος λόγου τρέπε ται σε ειδικό απαρέμφατο στον πλάγιο λόγο Γ3.β. Οὐδείς γὰρ τὴν εἰρήνην λύσει Γ3.γ. ὁ πράττων : επιθετική μετοχή, ἐκεῖνος ὅς πράττει ἔγραψα γράψαντος : χρονική μετοχή, δηλώνει το προτερόχρονο, ἐπεί 4
νομίζων : αιτιολογική μετοχή, ἐπειδή ἐνόμιζεν ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΚΟΝΔΥΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 5