Tο διήμερο ενημέρωσης και δράσης «ΚΛΙΜΑ &ΠΟΛΗ: Με το βλέμμα στην Κοπεγχάγη» που διοργάνωσε το Δίκτυο, στις 6 κ 7 Νοεμβρίου, στην Αίγλη Ζαππείου, συγκέντρωσε το ενδιαφέρον πάνω από 350 συνέδρων και την παρουσία 50 και πλέον διαπρεπών εκπροσώπων της Πολιτείας, της Παν/κης και επιστημονικής κοινότητας, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η αθρόα συμμετοχή πολιτών και θεσμικών φορέων, ενδυνάμωσε το μήνυμα της Αθήνας προς τους ηγέτες της Κοπεγχάγης και συνέβαλε στην ουσιαστική εμπλοκή, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της Κοινωνίας των Πολιτών, μέσα από πολύ ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις και διαφωτιστικά στρογγυλά τραπέζια, ανοιχτά στις παρεμβάσεις και τις ερωτήσεις του κοινού. Το όφελος ήταν πολλαπλό καθώς, όχι μόνο εγκαινιάστηκε ο θεσμοθετημένος διάλογος με την κοινωνία των πολιτών αλλά παράλληλα διατυπώθηκαν εξαιρετικά σημαντικές επιστημονικές απόψεις, κατατέθηκαν εμπεριστατωμένες προτάσεις για πράσινη ανάπτυξη και παρουσιάστηκαν καλά παραδείγματα από άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις σε θέματα εξοικονόμησης και αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας, διαχείρισης απορριμμάτων, σχεδιασμού δικτύου μεταφορών και βελτίωσης του αστικού περιβάλλοντος. Στην κεντρική ομιλία του διημέρου ο Επίτροπος της Ε.Ε. για το Περιβάλλον, κύριος Σταύρος Δήμας τόνισε, ότι στις διαπραγματεύσεις της Κοπεγχάγης, «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σαφείς και φιλόδοξες θέσεις και θα αγωνιστεί με όλες της τις δυνάμεις να υπάρξει επιτυχής κατάληξη». «Η διεθνής συμφωνία για την κλιματική αλλαγή πρέπει να έχει παγκόσμιο χαρακτήρα, να καλύπτει όλο το φάσμα των θεμάτων, να βασίζεται απόλυτα στα επιστημονικά δεδομένα, να είναι περιβαλλοντικά φιλόδοξη και φυσικά, να είναι νομικά δεσμευτική στο διεθνές επίπεδο». Αναφέρθηκε στις μειώσεις εκπομπών, που ιδανικά θα πρέπει να επιτύχουν οι αναπτυσσόμενες και οι ανεπτυγμένες χώρες, στον κυρίαρχο ρόλο που έχει αναλάβει η ΕΕ για την επίτευξη όσο το δυνατόν μεγαλύτερων μειώσεων των εκπομπών, στο θέμα της προστασίας των δασικών περιοχών από την αποψίλωση και στα μέτρα χρηματοδότησης που θα πρέπει να ληφθούν προκειμένου να προωθηθεί ουσιαστικά η αντιμετώπιση του προβλήματος. Τόνισε επίσης τον κεντρικό ρόλο των πόλεων στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τις δράσεις που έχει αναλάβει η ΕΕ για να ενισχύσει την συνεργασία και δράση των τοπικών κοινοτήτων και έκλεισε την ομιλία του υπογραμμίζοντας ότι «η πρόκληση της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής δεν αποτελεί μόνο απειλή, όπως συνηθίζουμε να λέμε, αλλά αποτελεί και μια μεγάλη ευκαιρία. Η δημιουργία μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών θα συμβάλει καταλυτικά την ανάπτυξη καινοτομίας, νέων καθαρών τεχνολογιών, καθώς και προϊόντων που θα ευνοήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και την απασχόληση. Αυτό θα επιταχύνει την οικονομική ανάκαμψη και την έξοδο από την κρίση». «Δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου. Αν αδρανήσουμε, αν διστάσουμε σε αυτή την κρίσιμη
συγκυρία, θα είναι πολύ αργά για να ανατρέψουμε καταστάσεις που θα απειλήσουν ευθέως το μέλλον του πλανήτη και των επόμενων γενεών. Η Ευρώπη έχει αναλάβει τις ευθύνες της και το έχει αποδείξει έμπρακτα. Τώρα είναι απαραίτητη η παγκόσμια κινητοποίηση, σε επίπεδο όχι μόνο κυβερνήσεων, αλλά και της κοινωνίας των πολιτών. Έχουμε το όραμα και την θέληση να πετύχουμε.» Ο κύριος Αρθούρος Ζερβός Πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και καθηγητής του ΕΜΠ, τόνισε στην εισήγησή του ότι «Ένα βιώσιμο ενεργειακά μέλλον είναι δυνατό να συμβεί μόνο αν στηριχθεί πολύ περισσότερο στην χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και στην Ορθολογική Χρήση της Ενέργειας (ΟΧΕ).» «Οι τρέχουσες ενεργειακές τάσεις δεν θα οδηγήσουν σε μία βιώσιμη ενεργειακά ανάπτυξη.» Σύμφωνα με τον κ. Ζερβό «η εξοικονόμηση και οι ΑΠΕ, είναι ο μόνος τρόπος να πετύχουμε τους στόχους μειώσεων των εκπομπών μέχρι το 2020. Ακόμα και αν αποφασίζαμε να υιοθετήσουμε τεχνολογίες αποθήκευσης άνθρακα ή πυρηνικά, δεν υπάρχει ούτε η κατάλληλη τεχνολογία ούτε ο χρόνος προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους που έχουμε θέσει μέχρι το 2020. Οι τεχνολογίες των ΑΠΕ βελτιώνονται, το κόστος τους μειώνεται ραγδαία και πλέον με μια γενναία στροφή προς τις ΑΠΕ και προωθώντας την εξοικονόμηση ενέργειας, μπορούμε να τιθασεύσουμε την κλιματική αλλαγή και να δημιουργήσουμε μια πραγματικά βιώσιμη αναπτυξιακή προοπτική». Στην ενότητα «Κλίμα, Οικονομία, Απασχόληση», ο κύριος Αναστάσιος Ξεπαπαδέας, Καθηγητής Οικονομικού Παν/μίου Αθηνών ανέφερε ότι «η προστασία του περιβάλλοντος έχει πραγματικό κόστος, που όμως τα οφέλη του αντανακλώνται και στις μελλοντικές γενιές. Η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να συνδυαστεί με την οικονομική ανάπτυξη». Στην συνέχεια ο κύριος Ευτύχιος Σαρτζετάκης, Αν. Καθηγητής Παν/μίου Μακεδονίας επεσήμανε ότι «η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και το πραγματικό κόστος της είναι πολύ μεγάλο. Το κύριο ερώτημα όσον αφορά τις κλιματικές αλλαγές είναι τι θυσίες είμαστε έτοιμοι να κάνουμε σήμερα για να μειώσουμε τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και να αυξήσουμε την ευημερία των παιδιών μας». «Μεγάλο ρόλο στον υπολογισμό των κεφαλαίων που απαιτούνται για την χρηματοδότηση των μέτρων, παίζει το προεξοφλητικό επιτόκιο, που ουσιαστικά προσδιορίζει την αξία που δίνουμε στις μελλοντικές γενιές και στην ωφέλεια που απολαμβάνουν από τα μέτρα που εμείς παίρνουμε σήμερα. Όσο χαμηλότερο το επιτόκιο, προεξόφλησης, τόσο υψηλότερη η αξία που δίνουμε στην ωφέλεια των μελλοντικών γενεών. Η έκθεση stern χρησιμοποιεί επιτόκιο 1,4 % δίνοντας υψηλή αξία στις μελλοντικές γενιές. Άλλοι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν υψηλότερα επιτόκια (6%) υποβαθμίζοντας έτσι την αξία που απολαμβάνουν οι μελλοντικές γενιές». Ο κύριος Σαρτζετάκης υπογράμμισε στην εισήγησή του ότι «Στον σχεδιασμό και την υλοποίηση μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής, σημαντικό ρόλο παίζει η πολιτεία με την θέσπιση κατάλληλων μέτρων αλλά και
των πολιτών ως «πράσινων» καταναλωτών. Σε αυτόν τον τομέα υπάρχει έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής, τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις που οι πολίτες μπορούν να αναλάβουν. Η περιβαλλοντικά φιλικές συμπεριφορές «χτίζονται» σε μικρές ηλικίες και υπάρχει πεδίο για ανάληψη δράσεων σε συλλογικό επίπεδο για πληροφόρηση και εκπαίδευση». Ο κύριος Μιχάλης Σκούρτος, Εκπρόσωπος Επιτροπής μελέτης επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής της Τράπεζας της Ελλάδος παρουσίασε τις δράσεις της επιτροπής προκειμένου να κατανοηθούν οι προκλήσεις και να αποτιμηθεί το κόστος των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής για την ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες για κάθε 1 ο C αύξηση της θερμοκρασίας, το ανά κεφαλή εισόδημα μειώνεται κατά 8,5 %. Η ελληνική οικονομία είναι ιδιαίτερα τρωτή στην κλιματική αλλαγή και οι τομείς που επηρεάζονται άμεσα είναι η γεωργία, οι ακτογραμμές, η βιοποικιλότητα, ο τουρισμός και οι αστικές υποδομές. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες της ευρωπαϊκής ένωσης προβλέπεται μείωση των τουριστικών αφίξεων έως και 21 % για τη Ελλάδα έως το 2100 λόγω της κλιματικής αλλαγής. Στην συνέχεια ο κύριος Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν, Επιστημονικός Σύμβουλος ΙΝΕ/ ΓΣΕΕ παρουσίασε το νέο μοντέλο ανάπτυξης, όπως αυτό διαμορφώνεται σε σχέση με την κλιματική αλλαγή και την απασχόληση. «Η κλιματική αλλαγή απαιτεί ριζικά διαφορετική προσέγγιση των οικονομικών πολιτικών με τον επιστημονικό κόσμο να επηρεάζει αποφασιστικά τις πολιτικές αυτές. Οι στόχοι για το περιβάλλον οφείλουν να συνδέονται με στόχους για την οικονομία και την κοινωνία. Η εξασφάλιση απασχόλησης για αυτούς που μπορούν να εργαστούν είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων: της ανάπτυξης της πράσινης οικονομίας της ανακατανομής του εισοδήματος προς όφελος επενδύσεων και δαπανών σε πράσινες δραστηριότητες της εξοικονόμησης πόρων μέσω της προσφοράς κοινωνικών υπηρεσιών σε μαζική κλίματα της αύξησης της παραγωγικότητας και της παράλληλης μείωσης του χρόνου εργασίας. Οι πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και στήριξης της απασχόλησης απαιτούν ρήξεις με τα μοντέλα του παρελθόντος». Τέλος ο κύριος Δημήτρης Ιμπραήμ,Υπεύθυνος για θέματα Ενέργειας, στο Ελληνικό Γραφείο της GREENPEACE ανέλυσε την δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας στην Ελλάδα στον τομέα της ενέργειας, των κατασκευών, την διαχείριση απορριμμάτων και την γεωργία. Συνοψίζοντας ανέφερε ότι «η πράσινη ανάπτυξη μπορεί να δημιουργήσει έως και 155.000 νέες θέσεις εργασίας. Καθώς, για κάθε μία νέα θέση εργασίας δημιουργούνται έμμεσα άλλες 1,6 θέσεις, το συνολικό όφελος στην έμμεση και άμεση δημιουργία φτάνει περίπου τις 400.000 θέσεις εργασίας μέσα από τις πράσινες επενδύσεις».
Στην επόμενη ενότητα, ο κύριος Γρηγόρης Τσάλτας, Καθηγητής Παντείου Παν/μίου και Διευθυντής ΕΚεΠΕΚ αναφέρθηκε στα τεράστια προβλήματα του αναπτυσσόμενου νότου, στην ανάγκη να συνδεθεί η ανάπτυξη όχι μόνο με την οικονομία αλλά να συμπεριληφθεί και η κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση της ανάπτυξης στο δρόμο προς την αειφορία. «Η κλιματική αλλαγή λειτουργεί σαν πολλαπλασιαστής των προβλημάτων και γι αυτό πρέπει να δράσουμε άμεσα. Πρέπει να πετύχουμε μέτρα όχι μόνο για την μείωση των επιπτώσεων αλλά και για την προσαρμογή στις νέες συνθήκες». Στο ίδιο πνέυμα κινήθηκε και ο κύριος Κωνσταντίνος Κατσιμπάρδης, Δρ. Συντονιστής, Παρατηρητήριο Πολιτικής & Δικαίου για την Κλιματική Αλλαγή, ΕΚεΠΕΚ, ο οποίος τόνισε ιδιαίτερα την ανάγκη δημιουργίας ενός πλαισίου περιβαλλοντικής και κοινωνικής δικαιοσύνης στα πλαίσια διαμόρφωσης ενός καθεστώτος διεθνούς δικαίου για την κλιματική αλλαγή. O κύριος Παντελής Κάπρος, Καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ξεκίνησε την εισήγησή του επισημαίνοντας τον σημαντικό ρόλο που μπορεί να παίξει το φυσικό αέριο στην σωστή ενσωμάτωση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο. «Η βιομηχανία των ΑΠΕ έχει μεγεθυνθεί αρκετά πια, πλησιάζοντας σε μέγεθος αυτή του άνθρακα και των πυρηνικών. Ο στόχος για μηδενισμό των εκπομπών διοξειδίου από την ηλεκτροπαραγωγή μέχρι το 2050 είναι εφικτός, με λογικές επιπτώσεις στο κόστος μέσα στα πλαίσια των στρατηγικών που έχει θέσει η ΕΕ για μείωση μέχρι και 75% των συνολικών εκπομπών διοξειδίου μέχρι το 2050. Σημαντική συμβολή σε αυτό τον στόχο θα έχουν η εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα, (17% ως το 2030 και 50% ως το 2050), ο εξηλεκτρισμός του δικτύου μεταφορών, (25% ως το 2030 και 90% ως το 2050), η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, που αναμένεται να φτάσει στο 40% και οι τεχνολογίες καθαρού άνθρακα που θα δεσμεύουν έως και το 85% του παραγόμενου CO 2 ως το 2050». Στην ενότητα Κοινωνία Πολιτών και η Πρόκληση της Κοπεγχάγης, συμμετείχαν εκπρόσωποι ΜΚΟ, που μετέφεραν τις δικές τους ανησυχίες και ζητούμενα στη συζήτηση. Η κυρία Catherine Pearce, Policy officer on Climate and Environmental Policy Intergation, του Ευρωπαικού Οργανισμού Περιβάλλοντος αναφέρθηκε στο ρόλο της κινητοποίησης των Ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι γνωρίζοντας όλα τα επιστημονικά δεδομένα και με ευαισθητοποιημένα σε ένα μεγάλο βαθμό τα ΜΜΕ, είναι πλέον ώριμοι να πάρουν μέτρα και να αναλάβουν δράση. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αφουγκραστούν τις ανησυχίες των πολιτών και να αντιδράσουν. Με βάση την εμπειρία του EEB που συχνά ασκεί lobbying σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι διαπραγματεύσεις αναμένονται σκληρές αφού έως την τελευταία στιγμή θα κριθεί το τελικό αποτέλεσμα. Επεσήμανε τέλος πόσο σημαντικό είναι, η συμφωνία που θα επιτευχθεί να είναι νομικά δεσμευτική και όχι απλά πολιτικό ευχολόγιο.
Ο κύριος Habib Maalouf, εκπρόσωπος του Euro Medditerraenan Non Governmental Platform, μετέφερε την εμπειρία του από τον Λίβανο, μια μεσογειακή χώρα υπό ανάπτυξη, που μαστίζεται ωστόσο από δημογραφικά και έντονα περιβαλλοντικά προβλήματα και αδυνατεί χωρίς την κατάλληλη τεχνογνωσία και χρηματοδότηση να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής αλλά και στην ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας και βέλτιστης ενεργειακής απόδοσης. Ο κύριος Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής του WWF Ελλάς, εστίασε, τέλος, στην ανάγκη συστράτευσης και συμμαχιών ΜΚΟ και άλλων κοινωνικών εταίρων, ακόμα και συγκρούσεων όταν είναι απαραίτητο, για τη συνδιαμόρφωση και αναζήτηση προτάσεων για τη λύση, επεσήμανε δε τη σημασία της ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την πρόσφατη συνεργασία wwf και greenpeace στην εκστρατεία www.mazigiatoklima.gr καθώς και την εμπειρία του wwf ελλάς από την «ώρα της γης». Περνώντας στην μεσογειακή διάσταση της κλιματικής αλλαγής, ο κύριος Σεβαστιανός Μοιρασγεντής, Ερευνητής Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών έκανε μια σύντομη επισκόπηση των σημαντικότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις περιοχές της Μεσογείου, εξειδικεύοντας στην Ελλάδα. «Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, ο συνολικός αξιοποιήσιμος όγκος του νερού των 3 λεκανών που συνδέονται με την ύδρευση της Αθήνας (Μόρνος, Εύηνος και Βοιωτικός Κηφισός) περιορίζεται προς το τέλος του παρόντος αιώνα λόγω των κλιματικών αλλαγών σε μόλις 125 203 εκατ. m 3, ενώ οι ετήσιες ανάγκες του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας εκτιμώνται σήμερα σε 400 εκατ. m 3. Η μεταβολή των κλιματικών συνθηκών αλλά και η αύξηση στην ατμόσφαιρα των συγκεντρώσεων CO 2, αναμένεται ότι θα επηρεάσει σημαντικά και το γεωργικό τομέα. Ενδεικτικά, εκτιμάται μείωση της παραγωγής δημητριακών κατά 15 35% στη Β. Αφρική και Μέση Ανατολή για αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 ο C. Επίσης, αναμένεται μείωση του ακαθάριστου αγροτικού προϊόντος κατά 0,18% στις χώρες της Β.Αφρικής και κατά 0,23% στις χώρες της Μέσης Ανατολής από την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μόλις κατά 1 ο C». «Ο τουρισμός είναι επίσης μια κρίσιμη δραστηριότητα της Μεσογείου που αναμένεται να επηρεασθεί σημαντικά από τις κλιματικές αλλαγές. Η ελκυστικότητα της Μεσογείου ως τουριστικού προορισμού μειώνεται και είναι πιθανόν το τουριστικό ρεύμα αλλοδαπών στη Μεσόγειο να μειωθεί κατά 10 25% έως το 2025 συμβάλλοντας στην απώλεια πλέον του 0,25% του ΑΕΠ των Βορειοαφρικανικών χωρών». «Στον τομέα της προσφοράς ενέργειας, οι κυριότερες επιπτώσεις σχετίζονται με τη μείωση της παραγωγικότητας των υδροηλεκτρικών μονάδων, δεδομένου ότι αυτή κατά πολύ μεγάλο ποσοστό καθορίζεται από τα επίπεδα βροχόπτωσης/χιονόπτωσης και της θερμοκρασίας στις λεκάνες απορροής των ποταμών στα οποία αναπτύσσονται. Όσον αφορά στη ζήτηση ενέργειας, οι αυξημένες θερμοκρασίες που προβλέπουν όλα τα
κλιματικά μοντέλα και σενάρια για την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αναμένεται ότι θα οδηγήσουν σε μείωση της ζήτησης ενέργειας για θέρμανση και σε αύξηση της ζήτησης για ψύξη/κλιματισμό. Συγκεκριμένα, αναμένονται μειώσεις στη ζήτηση ενέργειας για θέρμανση μέχρι και 10% και αυξήσεις στη ζήτηση ενέργειας για ψύξη μέχρι 28% στο χρονικό ορίζοντα του 2030». Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο κ. Μοιρασγεντής τόνισε ότι «Από την αύξηση της στάθμης της θάλασσας (έως και 59 εκατοστά σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τις Κλιματικές Αλλαγές) θα πληγούν οι παράκτιες και νησιωτικές περιοχές και ιδιαίτερα τα οικοσυστήματα σε λιμνοθάλασσες, δέλτα ποταμών, κλπ. Οι επιπτώσεις θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές σε περιοχές της Β. Αφρικής και Μέσης Ανατολής όπου αναμένεται η απώλεια κατοικημένων περιοχών, υποδομών, κλπ., οδηγώντας σημαντικά μέρη του πληθυσμού στη μετανάστευση». Η κυρία Νίκη Παρδαλού, Υπεύθυνη θεμάτων Βιοποικιλότητας και Φυσικών Πόρων του Δικτύου, περιέγραψε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα οικοσυστήματα και στη βιοποικιλότητα και έκλεισε με αναφορά στα βασικά βήματα που χρειάζεται να γίνουν προκειμένου να μην πραγματοποιηθούν τα δυσοίωνα σενάρια για πρωτοφανή απώλεια ειδών και οικοτόπων. Στην εισήγησή της επεσήμανε ότι «Μέχρι πρότινος η βιοποικιλότητα ήταν ένα αρκετά παραμελημένο θέμα. Πλέον έχει γίνει αντιληπτό ότι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής επιβάλλεται να βασίζεται πάνω σε λογικές προστασίας και διατήρησης της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων. Σταθερά οικοσυστήματα, σε δομή και λειτουργία, μπορούν να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και να προσαρμοστούν φυσικά». Μετά από μία σύντομη αναφορά στην ιστορική εξέλιξη του κλίματος της Γης και της ταυτόχρονης και αρμονικής προσαρμογής/εξέλιξης των ειδών, τόνισε ότι οι ταχύτατοι πλέον ρυθμοί μεταβολής του κλίματος και τα άνευ προηγουμένου ακραία φαινόμενα είναι απαγορευτικά για τη φυσιολογική προσαρμογή πολλών ειδών και οικοσυστημάτων. «Οι κύριοι κλιματικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη σύνθεση, τη λειτουργία και την παροχή υπηρεσιών των οικοσυστημάτων είναι η θερμοκρασία και η βροχόπτωση. Οι πολικές περιοχές είναι αυτές, στις οποίες έχουν γίνει ήδη εμφανή τα σημάδια της κλιματικής αλλαγής, καθώς οι παγετώδεις περιοχές έχουν συρρικνωθεί σημαντικά, θέτοντας σε κίνδυνο διάφορα είδη, όπως πολικές αρκούδες και φώκιες. Υπάρχει η εκτίμηση ότι τα επόμενα 50 χρόνια θα χαθούν τα 2/3 των πολικών αρκούδων του κόσμου!» Αναφορικά με το θαλάσσιο περιβάλλον, η κα Παρδαλού ανέφερε ότι «η θερμοκρασία στους τροπικούς ωκεανούς έχει αυξηθεί 1 2 C τα τελευταία 100 χρόνια και η Μεσόγειος τροπικοποιείται». Ταυτόχρονα, η θαλάσσια στάθμη ανεβαίνει με ρυθμούς διπλάσιους συγκριτικά με τον προηγούμενο αιώνα, ενώ οι προβλέψεις έως τα μέσα του 2090
κάνουν λόγο για τετραπλασιασμό τους. Δυσοίωνα όμως είναι τα στοιχεία και για άλλα οικοσυστήματα, όπως τα εσωτερικά και ρέοντα ύδατα, τα όρη και τα δάση. «Στις αλλαγές του περιβάλλοντος τα είδη αντιδρούν με διασπορά σύμφωνα με τα όρια της φυσικής ανοχής τους σε παράγοντες, όπως η θερμοκρασία και οι βροχοπτώσεις. Είδη με περιορισμένη ή καθόλου δυνατότητα κίνησης ή που δεν μπορούν να μετακινηθούν εξαιτίας φυσικών εμποδίων ή του κατακερματισμού της γης εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, κινδυνεύουν άμεσα να εξαφανιστούν. Από την αύξηση της θερμοκρασίας ευνοούνται τροπικά/θερμόφιλα είδη, με αποτέλεσμα σε άλλοτε ψυχρότερες περιοχές τώρα να ανθίζουν ξενικά εισβάλοντα είδη, αλλάζοντας τη σύνθεση των οικοσυστημάτων». Κλείνοντας την εισήγησή της σχετικά με τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων μπροστά στην απειλή της κλιματικής αλλαγής, η κα. Παρδαλού τόνισε εκτός των άλλων, την ανάγκη για ειδικά διακρατικά διαχειριστικά μέτρα σε ό,τι αφορά στα μεταναστευτικά είδη, καθώς επίσης και τον απαραίτητο επαναπροσδιορισμό περιοχών υπό καθεστώς προστασίας, συμπεριλαμβάνοντας τον παράγοντα της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της σε τοπικό επίπεδο. Στο 1 ο στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Η Πολιτεία, οι Φορείς και η Κοινωνία των πολιτών απέναντι στην κλιματική κρίση» υπήρξε υψηλή εκπροσώπηση, απ όλες τις θεσμικά εμπλεκόμενες πλευρές. Η Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κυρία Τίνα Μπιρμπίλη συμμετέχοντας στο στρογγυλό τραπέζι εγκαινίασε το θεσμοθετημένο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών και απάντησε για πρώτη φορά δημόσια σε ερωτήσεις πολιτών, πάνω σε καίρια θέματα όπως τις ΑΠΕ, τη πυρηνική ενέργεια και τις θέσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης ενόψει Κοπεγχάγης. Τόνισε την σημασία του διαλόγου σε επίπεδο πολιτείας ΜΚΟ, τόσο πριν όσο και μετά την Κοπεγχάγη, επεσήμανε τον διχασμό των απόψεων των ευρωπαίων ηγετών, όπως αυτός διαφαίνεται μέσα στο ευρωπαϊκό συμβούλιο και ανέφερε τη σημασία ύπαρξης ενός δεσμευτικού νομικού χάρτη, που θα περιλαμβάνει θέματα υποδομών, δικτύου και εξοικονόμησης ενέργειας. Ο κύριος Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής WWF Ελλάς, τόνισε ότι «Όσον αφορά στην Κλιματική αλλαγή σε σχέση με την Κοπεγχάγη και την Ελλάδα, από επιστημονικής απόψεως είναι απολύτως ξεκάθαρο το τι πρέπει να γίνει. Σε εθνικό επίπεδο υπάρχουν πολλά ανοιχτά ζητήματα που για να λυθούν απαιτούν όραμα, συγκεκριμένο σχέδιο δράσης και την απαιτούμενη χρηματοδότηση». Η κυρία Άννυ Μητροπούλου, Διευθύντρια του Δικτύου αναφέρθηκε στον επιμερισμό των ευθυνών και στον καίριο ρόλο που πρέπει να
αναλάβουν οι τοπικές αυτοδιοικήσεις, λαμβάνοντας υπ όψιν τους κατά τον σχεδιασμό των αποφάσεών τους, την κοινωνική, οικονομική αλλά και περιβαλλοντική διάσταση των ενεργειών τους. «Η δυναμική της Κοινωνίας των Πολιτών φαίνεται να ξεπερνάει θεσμικές αγκυλώσεις και να απαιτεί προωθημένες λύσεις. Η ελληνική θέση πρέπει να είναι σαφής και ξεκάθαρη απέναντι στην κλιματική κρίση. Απαιτούμε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία με όραμα για τα παιδιά μας», δήλωσε η διευθύντρια του Δικτύου, κα Άννυ Μητροπούλου και συμπλήρωσε πως «οι πόλεις μας πρέπει και μπορούν να προχωρήσουν σε ολοκληρωμένο ενεργειακό σχεδιασμό. Υπάρχουν εφαρμοσμένες λύσεις από το εξωτερικό που μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση». Ο κύριος Δημήτρης Ιμπραήμ, Υπεύθυνος Ενέργειας, στο Ελληνικό Γραφείο GREENPEACE σχολίασε την απογοητευτική έκβαση της συνδιάσκεψης της Βαρκελώνης και έδωσε έμφαση στις πολύ ισχυρές πιέσεις που ασκεί το ενεργειακό λόμπι και οι ΗΠΑ στον σχεδιασμό των αποφάσεων. Η κυρία Χριστίνα Θεοχάρη, Επιμελήτρια Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος ΤΕΕ, αναφέρθηκε στην ανάγκη ύπαρξης συγκεκριμένων δομών και αρμοδιοτήτων σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον και την ενέργεια. Τα θέματα των ενεργειακών επιθεωρητών, των νέων κανονισμών κτιρίων, αλλά και το χωροταξικό και ο παράκτιος σχεδιασμός, πρέπει να διέπονται από αξιόπιστα συστήματα οργάνωσης, καταγραφής και μετρήσεων, προκειμένου να επιτευχθεί η απαραίτητη αποτελεσματικότητα. Η κυρία Δέσποινα Σπανούδη, από τους Πολίτες κατά του Λιθάνθρακα τόνισε την απουσία ενεργειακού σχεδιασμού, ενώ ο κύριος Γιώργος Αυγερόπουλος, Δημοσιογράφος Ντοκιμαντέρ ΕΞΑΝΤΑΣ επεσήμανε την διαφορετική οπτική που έχουν κάποιοι έναντι της κλιματικής αλλαγής. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε: «Άλλοι εστιάζουν στα περιβαλλοντικά προβλήματα και άλλοι προσπαθούν να δημιουργήσουν ευκαιρίες κέρδους». Στο 2 ο στρογγυλό τραπέζι, με θέμα «Προοπτικές Ανάπτυξης των ΑΠΕ Ευκαιρίες για επενδύσεις στην Ελλάδα», ο κύριος Νίκος Χατζηαργυρίου, Αντιπρόεδρος Δ.Σ Αν. Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΗ ΑΕ έκανε μια σύντομη παρουσίαση των δράσεων της ΔΕΗ ΑΕ στον τομέα των ΑΠΕ και τόνισε την σημασία των υποδομών και των δικτύων για την ανάπτυξη σχετικών επενδύσεων, θέμα που ανέλυσε και ο κύριος Νίκος Βασιλάκος, Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας ΑΠΕ (ΕREF) επισημαίνοντας την ανάγκη για την χρηματοδότηση της έρευνας και την κατασκευή «έξυπνων δικτύων» που θα στηρίξουν την αποτελεσματική εισαγωγή των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Ο κος Βασιλάκος ανέφερε επίσης τις στρατηγικές που προωθεί η ΕΕ, προκειμένου να πετύχει τους στόχους που έχει θέσει για το 2020 σε ΑΠΕ και έδωσε έμφαση στην ανάγκη τόσο για έργα μεγάλης κλίμακας όσο και για επεμβάσεις σε αστικό επίπεδο.
Ο κύριος Ιωάννης Καράγγελος, Εκπρόσωπος Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής έδωσε μια περιγραφή του σχεδίου που εκπόνησε το ΣΕΕΣ για το ενεργειακό μείγμα στην Ελλάδα και τον ρόλο που έχουν σε αυτό οι ΑΠΕ. Ο κύριος Παναγιώτης Παπασταματίου, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας δήλωσε ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο η ΕΕ προωθεί τις νέες τεχνολογίες και τις ΑΠΕ, αποσύροντας τις παλαιές ρυπογόνες τεχνολογίες και εξέφρασε την πεποίθηση ότι η επόμενη 10ετία πρέπει να είναι η δεκαετία των ΑΠΕ. Ο κύριος Νίκος Μπουλαξής, Ειδικός Επιστήμονας Εκπρόσωπος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας αναφέρθηκε στον ρόλο της ΡΑΕ στην προώθηση των ΑΠΕ στην Ελλάδα ενώ ο κύριος Σωτήρης Τσάνας, Δ/ντής προϊόντων επιχειρηματικής πίστης της Τράπεζα Κύπρου κατέθεσε την οπτική του επιχειρηματικού κόσμου, στην προσπάθεια για ένταξη των ΑΠΕ στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι. Όπως ανέφερε, «οι επιχειρήσεις στηρίζουν την πράσινη ανάπτυξη». Η συζήτηση έκλεισε με αναφορά στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας και των νησιωτικών περιοχών, στην ανάγκη ενός ενιαίου και ισχυρού δικτύου διανομής, που θα στηρίξει αποτελεσματικά την ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα, καθώς και στις προοπτικές απασχόλησης που προκύπτουν από τις νέες αυτές επενδύσεις. Η δεύτερη ημέρα ήταν αφιερωμένη στις βιώσιμες πόλεις και τους πολίτες. Ο κύριος Ματθαίος Σανταμούρης, Καθηγητής Παν/μιου Αθηνών τμήμα Φυσικής επικεντρώθηκε στην περιγραφή του περιβαλλοντικού προβλήματος του δομημένου περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, αναλύθηκαν τα ενεργειακά καθώς και τα ποικίλα θερμικά προβλήματα στους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Ειδική αναφορά και περιγραφή έγινε στο πυκνά δομημένο περιβάλλον της Αθήνας. Παρουσιάστηκε το πρόγραμμα που σχετίζεται με την ανάπτυξη του φαινόμενου της θερμικής νησίδας στην πόλη, τα χαρακτηριστικά και οι επιπτώσεις του. Το δεύτερο μέρος της παρουσίασης εστίασε στην παρουσίαση καινοτόμων τεχνικών, τεχνολογιών και υλικών που χρησιμοποιούνται στο δομημένο περιβάλλον. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις τεχνολογίες μείωσης της έντασης του φαινόμενου της θερμικής νησίδας και παρουσιάστηκαν τα χαρακτηριστικά των ψυχρών επικαλύψεων καθώς και των καινοτόμων θερμοχρωμικών υλικών. Στο τρίτο μέρος της ομιλίας παρουσιάστηκαν παραδείγματα υψηλής περιβαλλοντικής και ενεργειακής απόδοσης, για ανοικτούς και για εσωτερικούς χώρους. Στην συνέχεια η κυρία Catherine Pearce, member of C40 initiative και ο κύριος Thomas Brose Climate Alliance Network, Director Klimabuendis παρουσίασαν τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες των δικτύων πόλεων για την κλιματική αλλαγή. Και οι δύο εισηγήσεις συνέκλιναν στο συμπέρασμα ότι τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα δίκτυα πόλεων προσφέρουν σημαντική υποστήριξη και ώθηση στις πόλεις για την ανάπτυξη συνεργασιών και την μεταφορά εμπειριών και
τεχνογνωσίας, με σκοπό την εφαρμογή μέτρων βελτίωσης του αστικού περιβάλλοντος και την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Ο κύριος Heinrich Bruns, Head of the Department for Green Spaces and Environmental Protection City of Muenster παρουσίασε τις εκτεταμένες δράσεις την πόλης του. Ανάμεσα σε αυτές, κεφαλαιώδους σημασίας είναι το κεφάλαιο «ποδήλατο». Σύμφωνα με τον κ. Bruns «Περισσότερο από το 38% όλων των αποστάσεων καλύπτονται με ποδήλατο. Αυτό είναι δυνατό επειδή υπάρχουν περίπου 530 χλμ. ποδηλατοδρόμων σε όλη την πόλη. Σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, από το 1997 έως το 2008, εκδόθηκαν περίπου 2.500 ενεργειακά πιστοποιητικά για κτίρια ενώ πάνω από 1.300 κατοικίες έχουν αποκατασταθεί. Μέχρι στιγμής, η πόλη έχει επενδύσει περίπου 5,3 εκατομμύρια ευρώ στο πρόγραμμα στήριξης. Το συμβούλιο της πόλης κατάφερε και άντλησε επιπλέον 45,9 εκατομμύρια ευρώ για τον περαιτέρω όγκο των επενδύσεων και ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν περίπου 640 θέσεις εργασίας σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις του εμπορίου. Η συμβολή προς την κατεύθυνση της προστασίας του κλίματος ήταν επίσης τεράστια: Αποφεύχθηκε η εκπομπή 8.700 τόνων CO 2». Αλλά και η αποκεντρωμένη παραγωγή θερμότητας στο Münster υπήρξε ιδιαίτερα αποδοτική. Το 2005, η παλαιά εγκατάσταση θέρμανσης και σταθμού παραγωγής ενέργειας, η οποία χρησιμοποιούσε άνθρακα, αντικαταστάθηκε από ένα σύγχρονο αερίου / ατμού θερμοηλεκτρικό σταθμό. Με μόνη της εφαρμογή του μέτρου αυτού η παραγωγή CO 2 θα μειωθεί κατά 190.000 τόνους ετησίως, γεγονός που σημαίνει συνολική μείωση των εκπομπών CO 2 κατά 9% στην πόλη. Ο κύριος Martin Powell, Director of Projects Development Agency City of London, παρουσίασε το πρόγραμμα της πόλης του Λονδίνου προς μια οικονομία χαμηλού άνθρακα. Όπως τόνισε ο κ. Powell «Το Λονδίνο παράγει περίπου 44.000.000 τόνους CO 2 ετησίως. Ο στόχος είναι η μείωση αυτή κατά 60% το 2025, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Γι αυτό τον σκοπό επενδύουμε σε υποδομές αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας, εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό, τον εμπορικό αλλά και τον δημόσιο τομέα ενώ παράλληλα εκπονούνται διάφορα προγράμματα, όπως το Homes Energy Efficiency Programme (HEEP) και το Green500. Το HEEP είναι ένα σύστημα για τη μετασκευή των υφιστάμενων κατοικιών του Λονδίνου, που αποσκοπεί στη μείωση των εκπομπών άνθρακα, στην εξοικονόμηση κόστους για τα νοικοκυριά, τη δημιουργία «πράσινων» θέσεων εργασίας και την τόνωση της ανάπτυξης των επιχειρήσεων». Όσον αφορά την διαχείριση απορριμμάτων, ο κ. Powell ανέφερε ότι «το LDA επενδύει 24 εκατομμύρια για τη χρηματοδότηση και ανάπτυξη νέων εγκαταστάσεων για την ανακύκλωση και επεξεργασία των αποβλήτων. Αυτές περιλαμβάνουν διαδικασίες που χρησιμοποιούν απόβλητα για τη δημιουργία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, προωθούν την αύξηση της ανακύκλωσης και την ικανότητα επανεπεξεργασίας και τονώνουν την τοπική οικονομία». Η London Development Agency πιστεύει ότι η δημιουργία πάρκων και ανοιχτών χώρων είναι το κλειδί για ποιότητα ζωής της πρωτεύουσας. Γι αυτό το σκοπό το LDA παρείχε 2m προς το Δήμαρχο του Λονδίνου για να συμβάλει στην αναζωογόνηση 11 υποβαθμισμένων πάρκων, καθιστώντας τα πιο καθαρά, ασφαλή και
οικολογικά ενώ παράλληλα παρέχει 10.000 φυτά και δέντρα για να φυτευτούν σε δρόμους του Λονδίνου, για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Την παρουσίαση των καλών παραδειγμάτων του εξωτερικού ολοκλήρωσε η κυρία Kate Evans, Town Planner City Development City of Edinburgh. Αναφερόμενη στους στόχους της πόλης του Εδιμβούργου, η κ. Evans δήλωσε: «Έως το 2015, το Εδιμβούργο θα είναι πιο επιτυχημένη και βιώσιμη περιοχή στη βόρεια Ευρώπη. Με γνώμονα αυτή τη προοπτική, ενθαρρύνουμε την χρήση ανανεώσιμων πηγών στην κατασκευή κτιρίων, εφαρμόζουμε προγράμματα μείωσης της μόλυνσης και αύξησης της ανακύκλωσης και προωθούμε τις δημόσιες συγκοινωνίες». Το διήμερο έληξε με ερωτήσεις των πολιτών προς στους ειδικούς. Τα θέματα που κυριάρχησαν ήταν η εξοικονόμηση κτιρίων, οι πράσινες επενδύσεις και ο αστικός σχεδιασμός. Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τις δυνατότητες που έχει ο πολίτης και ο μικροεπενδυτής να εκμεταλλευτεί τις νέες τεχνολογίες, αλλά και στην προοπτική συνεργασίας των τοπικών αρχών με την κεντρική διοίκηση προκειμένου να υλοποιηθούν σχετικά προγράμματα.