ΕΝΟΤΗΤΑ Ε. 5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5.1.1 Μορφές χαρτών Γενικά οι χάρτες θεωρούνται ότι ακολουθούν δύο μορφές. Η πρώτη είναι ένας γενικός χάρτης αναφοράς, όπως οι χάρτες της ΓΥΣ ή ο χάρτης μία πόλης. Σε αυτή τη μορφή ο χάρτης παρέχει πληροφορίες για το που τα πράγματα βρίσκονται σε σχέση με κάποια άλλα. Η δεύτερη μορφή είναι ένας θεματικός χάρτης, όπου ο χάρτης χρησιμοποιείται για να μεταφέρει πληροφορία για κάποιο ειδικό θέμα ή θέματα, όπως χρήσεις γης, πληθυσμός, ή διάφορες στατιστικές Βασικές αρχές Υπάρχουν πάρα πολλά είδη χαρτών, καθένα από τα οποία, έχει γενικές και πιθανόν ειδικές απαιτήσεις. Ενώ ένας ικανός χαρτογράφος συνήθως απαιτείται να κάνει τους χάρτες του με ακριβείς ή εξειδικευμένες απαιτήσεις, ο καθένας μας μπορεί να κάνει πολύ ελκυστικούς και πληροφοριακούς χάρτες αν ακολουθήσει τους παρακάτω απλούς κανόνες. Οι κανόνες αυτοί έχουν οργανωθεί σε επτά κατηγορίες, στις οποίες μπορείτε να ανατρέξετε ανά πάσα στιγμή όταν δημιουργείτε ή καλυτερεύετε την εμφάνιση κάποιου χάρτη Σκοπός : Τυπικά ένας χάρτης δεν έχει περισσότερο από ένα σκοπούς. Εάν προσπαθήσετε να επικοινωνήσετε πάρα πολύ σε ένα χάρτη με τον αναγνώστη του (πάρα πολύ σκοποί), τότε το μόνο που θα καταφέρετε είναι να θολώσετε το τοπίο και να μπερδέψετε περισσότερο τον αναγνώστη του χάρτη. Η χρησιμοποίηση δύο ή περισσοτέρων χαρτών, εκ των οποίων ο καθένας εστιάζεται σε ένα απλό μήνυμα, είναι η καλύτερη στρατηγική Κοινό : Ποιος θα διαβάσει τον χάρτη σας; Σχεδιάζετε τον χάρτη σας για λίγους αναγνώστες, ή για ένα μεγαλύτερο κοινό εκατοντάδων ή χιλιάδων ανθρώπων; Το καλλίτερο που έχετε να κάνετε είναι να έχει σαν στόχο ο χάρτη σας εκείνο το άτομο το οποίο θα είναι λιγότερο προετοιμασμένο για να καταλάβει το μήνυμα του χάρτη σας 321
Μέγεθος, κλίμακα, μέσα : Το φυσικό μέγεθος ενός χάρτη σε σχέση με την γεωγραφική έκταση που εμφανίζεται στον χάρτη θα υπαγορεύσει την κλίμακα του χάρτη και θα προσδιορίσει το πώς θα αναπαραστήσετε το πραγματικό μέγεθος και τον αριθμό των χαρακτηριστικών που φαίνονται στον χάρτη. Τα δεδομένα συνήθως συλλέγονται σε μία συγκεκριμένη κλίμακα. εντούτοις εάν δεν εμφανίσετε τα δεδομένα αυτά στην κλίμακα αυτή να σιγουρευτείτε ότι τα δεδομένα σας χωράνε στον χάρτη. Για παράδειγμα το οδικό δίκτυο που έχει προκύψει από την ψηφιοποίηση ενός τοπογραφικού χάρτη της ΓΥΣ σε μία κλίμακα 1:50000, είναι αρκετά λεπτομερές για να το δείξετε σε μία μικρότερη κλίμακα (1:1000000), για αυτό θα πρέπει να σιγουρευτείτε για να μειώσετε τον αριθμό των δρόμων που θα σχεδιασθούν στον χάρτη. Τα μέσα στα οποία θα εμφανισθεί ο χάρτης παίζουν επίσης ένα πολύ σημαντικό ρόλο, γιατί οι λεπτομέρειες ενός χάρτη που θα τυπωθεί σε χαρτί φωτογραφικό θα είναι εξαιρετικές, αντίθετα ένα τυπωθεί σε μία εφημερίδα οι λεπτομέρειες δεν θα φαίνονται καλά. Επιπρόσθετα οι λεπτομέρειες ενός ψηφιακού χάρτη μπορεί να μεταβάλλονται ανάλογα το πρόγραμμα που τον βλέπεις. Για παράδειγμα εάν βλέπετε ένα ψηφιακό χάρτη μέσα από το διαδίκτυο με τον Internet explorer, οι λεπτομέρειες του χάρτη θα εμφανίζονται πολύ χειρότερες σε σχέση με αυτές που βλέπετε με ένα εξειδικευμένο Λογισμικό ΓΣΠ. Εστίαση : Αναφέρεται, στο πού εύχεται ο δημιουργός του χάρτη να εστιάσει ο αναγνώστης πρώτα. Συνήθως κρύα χρώματα (Μπλε, πράσινα και γκρίζα) χρησιμοποιούνται για να τονίσουν το υπόβαθρο του χάρτη και περισσότερο θερμά χρώματα (κόκκινα, κίτρινα και μαύρα ) για να αποσπάσουν την προσοχή του αναγνώστη Ακεραιότητα : Ίσως να θέλετε να ελέγξετε μερικές από τις πληροφορίες, όπως τοπωνύμια και ορθογραφία. Εάν τα δεδομένα σας έχουν παραχθεί από ένα άλλο οργανισμό θα πρέπει να το αναφέρετε στον χάρτη Ισορροπία : Πως φαίνεται ο χάρτης σας στο χαρτί ή στην οθόνη; είναι όλα τα μέρη του ευθυγραμμισμένα. Το κυρίως σώμα του χάρτη πρέπει να είναι το επικρατέστερο στοιχείο. Προσπαθήστε να αποφύγετε μεγάλους ανοικτούς χώρους. Να είστε ευέλικτοι στο που θα τοποθετήσετε τα διάφορα μέρη του χάρτη σας. Για παράδειγμα όλοι οι τίτλοι δεν είναι απαραίτητο να μπουν στην κορυφή του χάρτη και μερικά στοιχεία θα πρέπει να σας απασχολήσει εάν μπουν σε πλαίσιο ή όχι Πληρότητα : Ένας χάρτης γενικά θα πρέπει να περιέχει μερικά βασικά στοιχεία, όπως ένα τίτλο, ένα υπόμνημα, μία κλίμακα και ένα σύμβολο του Βορρά. εντούτοις υπάρχουν και εξαιρέσεις. Για παράδειγμα ένα υπάρχει 322
ένας κάναβος συντεταγμένων το σύμβολο του Βορρά δεν είναι απαραίτητο. Βασικά τοποθετήστε όλη την πληροφορία που σκέφτεστε ότι οι αναγνώστες χρειάζονται για να καταλάβουν πλήρως τον χάρτη Προτού δημοσιεύσετε τον χάρτη σας, μία πολύ καλή ιδέα είναι να τον δείξετε σε κάποιο άλλο τρίτο μάτι, ειδικά για την ορθογραφία και την συνολική του εμφάνιση 5.1.2 Στοιχεία ενός χάρτη Βασικός Χάρτης Είναι η περιοχή που εμφανίζεται ο κυρίως σας χάρτης. Μέσα στο τελικό έγγραφο, μπορείτε να εμφανίσετε περισσότερες της μιας εικόνας, της κύριας περιοχής του χάρτη σας. Για παράδειγμα, θα θέλατε να αποτυπώσετε την αλλαγή του πληθυσμού μίας περιοχής σε διάφορα έτη. Επίσης ορισμένες φορές επιθυμείτε να συμπεριλάβετε ένα χάρτη εντοπισμού σε μικρότερη κλίμακα, που να δείχνει σε ποιο ακριβώς σημείο βρίσκεται η περιοχή σας σε σχέση με μία ευρύτερη περιοχή, ή ένα ένθετο χάρτη σε μεγαλύτερη κλίμακα που να δείχνει μία λεπτομέρεια η οποία δεν εμφανίζεται στον κυρίως σας χάρτη. Τέλος μπορείτε να συμπεριλάβετε στον χάρτη σας ένα χάρτη αναφοράς (index map), που να δείχνει σε ποιο φύλλο χάρτου βρίσκεται η περιοχή σας. Τα εμπορικά Λογισμικά ΓΣΠ έχουν το καθένα μία δική τους φιλοσοφία στο πως θα εμφανίζουν όλα τα παραπάνω που αναφέραμε. Για παράδειγμα στο λογισμικό ArcGIS της ESRI, η εμφάνιση των χαρτών γίνεται από ένα πρόγραμμα το ArcMap. Κάθε ένα από τα είδη που αναφέραμε παραπάνω, υποχρεωτικά θα πρέπει να εισαχθεί σαν ξεχωριστό σετ δεδομένων (Data Frame). Όταν σχεδιάζετε τον χάρτη σας (map layout), έχετε την δυνατότητα να τοποθετείτε όσα data frames 323
επιθυμείτε. Τίτλος Ο τίτλος χρησιμοποιείται στο να πληροφορήσει τον χρήστη, τι αντιπροσωπεύει ο χάρτης. Ο τίτλος συνήθως τοποθετείται συχνά στην κορυφή του χάρτη σαν κείμενο Υπόμνημα Στο υπόμνημα εμφανίζονται όλα τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται στον χάρτη, καθώς και επεξήγηση των διαφόρων κλάσεων των χαρακτηριστικών. Μία σειρά που θα πρέπει να τηρείτε στην επεξήγηση των συμβόλων, είναι πρώτα τα επιφανειακά, μετά τα γραμμικά και τέλος τα σημειακά. Κλίμακα Το σύμβολο της κλίμακας βοηθά τους αναγνώστες του χάρτη για να προσδιορίζουν την απόσταση. Η κλίμακα του χάρτη είναι ένα λόγος όπου μία μονάδα στον χάρτη αναπαριστά κάποια πολλαπλάσια τιμή στον πραγματικό κόσμο. Μπορεί να είναι αριθμητική ( 1:5000), γραφική σαν μία ράβδο κλίμακας, ή να εκφράζεται με λέξεις ( Ένα μέτρο ισούται με 5000 μέτρα). Στους χάρτες συνήθως γίνεται αναφορά σαν μεγάλη ή μικρή κλίμακα. Εδώ υπάρχει κάποια σύγχυση, συνήθως με τους αρχάριους, αλλά και καμιά φορά με τους πεπειραμένους χρήστες λόγω κεκτημένης ταχύτητας. Το μεγάλη ή μικρή αναφέρεται σε λόγο οπότε μία κλίμακα 1:1000 θεωρείται μεγαλύτερη από την κλίμακα 1:10000, γιατί το 0,001 είναι μεγαλύτερη τιμή από το 0,00001. Μία μικρή κλίμακα εμφανίζει μεγαλύτερη περιοχή, αλλά με λιγότερη λεπτομέρεια. Αντίθετα μία μεγάλη κλίμακα εμφανίζει μία μικρότερη περιοχή αλλά με μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Προβολή Η προβολή είναι ένας μαθηματικός τύπος ο οποίος μετασχηματίζει τοποθεσίες χαρακτηριστικών από την γήινη καμπυλωτή επιφάνεια σε μία επίπεδη περιοχή του χάρτη. Οι προβολές μπορεί να προκαλέσουν παραμορφώσεις στην 324
απόσταση, εμβαδόν, σχήμα και διεύθυνση. επομένως ο τύπος της προβολής, συνήθως τοποθετείται πάνω στον χάρτη, ώστε να βοηθήσει τους αναγνώστες να προσδιορίσουν την ακρίβεια των μετρήσεων που θα πάρουν από τον χάρτη. Προσανατολισμός Ο προσανατολισμός δείχνεται με το σήμα του Βορρά. Συνήθως τα εμπορικά λογισμικά ΓΣΠ σας δίνουν την δυνατότητα επιλογής μεταξύ διαφόρων συμβόλων του Βορρά στα οποία μπορείτε να τροποποιήσετε ή να προσθέσετε τα δικά σας. Αν ο χάρτης περιέχει πλέγμα συντεταγμένων τότε είναι πλεονασμός η τοποθέτηση του συμβόλου αυτού πάνω στον χάρτη σας. Πηγές Δεδομένων Θα πρέπει οπωσδήποτε σε κάποιο μέρος του χάρτη, να αναφέρετε την πηγή προέλευσης των δεδομένων σας, από τα οποία τον έχετε κατασκευάσει. Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να τα συμπεριλάβετε σε ένα χάρτη που κατασκευάζετε. Υπάρχουν βέβαια και μερικά προαιρετικά στοιχεία που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε. Τα στοιχεία αυτά είναι φωτογραφίες, πίνακες, αναφορές, επιπλέον κείμενα, ημερομηνίες, πλέγμα συντεταγμένων, πλαίσια και πληροφορίες για του συγγραφείς 5.1.3 Δημιουργία χάρτη Ανεξάρτητα με το είδος του χάρτη που θέλετε να κατασκευάσετε, πάντοτε ξεκινάτε με τον ίδιο τρόπο. Κάθε λογισμικό ΓΣΠ σας δίνει την δυνατότητα, είτε να δημιουργήσετε ένα νέο κενό έγγραφο ( map document), είτε να χρησιμοποιήσετε ένα έτοιμο πρότυπο χάρτη σας εισαγωγικό σημείο. Τα πρότυπα χαρτών τυπικά περιέχουν μία σελίδα ορισμένη εκ των προτέρων, με όλα τα χαρτογραφικά της στοιχεία, όπως κλίμακες, σήμα Βορρά, λογότυπα τακτοποιημένα σε μία εικονική σελίδα. Αυτό σημαίνει ότι απλά προσθέτετε τα δεδομένα σας και ο χάρτης σας είναι έτοιμος να τυπωθεί Τα πρότυπα αυτά μπορεί να περιέχουν δεδομένα (layers), ειδικά σύμβολα και στυλ, εργαλειοθήκες κατά παραγγελία και κώδικα σε VBA. Μία αναδρομή στα πρότυπα των χαρτών που περιέχονται στο Λογισμικό ΓΣΠ θα σας βοηθήσει στο να ορίσετε τα δικά σας πρότυπα, ιδίως όταν η εργασία σας είναι 325
η μαζική κατασκευή χαρτών. (Τοπογραφικοί χάρτες, Γεωλογικοί χάρτες, Κτηματολογικά Διαγράμματα κλπ) Ένα σημαντικό στοιχείο στον σχεδιασμό ενός στατικού χάρτη, είναι η σελίδα χάρτη όπου όλα τα διάφορα στοιχεία του χάρτη εμφανίζονται, αφού όλη η σχετική πληροφορία θα πρέπει να εμφανισθεί σε ένα μοναδικό φύλλο. Σε ένα διαδραστικό (ηλεκτρονικό χάρτη) το κύριο μέλημα είναι ο χειρισμός των γεωγραφικών δεδομένων και του κυρίως χάρτη, παρά η παρουσίαση των δεδομένων και των άλλων στοιχείων του χάρτη. Για παράδειγμα τα παραδοσιακά στοιχεία ενός χάρτη, όπως τίτλοι, διάφορα επιστημονικά κείμενα, υπομνήματα, ράβδοι κλίμακας, λογότυπα δεν εμφανίζονται στον διαδραστικό χάρτη. O πίνακας περιεχομένων του ηλεκτρονικού χάρτη αντικαθιστά το Υπόμνημα του στατικού χάρτη. Οπότε στον ηλεκτρονικό χάρτη ο πίνακας περιεχομένων πρέπει να περιέχει ξεκάθαρα ονόματα για τα σετ των δεδομένων, των επιπέδων των επικεφαλίδων και των ονομάτων των διαφόρων κλάσεων χαρακτηριστικών. Επίσης θα πρέπει να δώσετε την δυνατότητα στους αναγνώστες σας να πάρουν επιπρόσθετες πληροφορίες τοποθετώντας πάνω στον πίνακα περιεχομένων ονόματα με συνδέσμους (Hyperlinks) σε άλλους δικτυακούς τόπους ή πληροφοριακές ετικέτες (Maps TIPS) Σε πολλές περιπτώσεις η σελίδα χάρτη μπορεί να προκαθορισθεί από το λογισμικό εμφάνισης δεδομένων και ορισμένα στοιχεία του χάρτη όπως κλίμακα, λογότυπα να εμφανίζονται σε κάποιο σημείο του ηλεκτρονικού χάρτη. Μπορείτε όμως αν επιθυμείτε να τα αφαιρέσετε τροποποιώντας τις παραμέτρους του προγράμματος εμφάνισης 5.1.4 Ψυχολογία του χρώματος (Color Psychology) Η χρήση του χρώματος στον γραφικό σχεδιασμό είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο για να εκμαιεύσει μία συναισθηματική ανταπόκριση του αναγνώστη. Η χρησιμοποίηση ενός κατάλληλου χρώματος έχει την δυνατότητα να επηρεάσει το κοινό στην αποδοχή ενός προϊόντος, υπηρεσίας ή μίας εταιρείας. Το βαθύ μπλε είναι πολύ καλό χρώμα για εταιρείες και δεν είναι τυχαίο που πάρα πολλά εταιρικά λογότυπα ταιριάζουν με αυτό το χρώμα. Συμβολίζει εμπιστοσύνη και αξιοπιστία. Το μπλε βέβαια δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείτε στην βιομηχανία των τροφίμων γιατί δεν είναι ένα συνηθισμένο χρώμα. Όταν αναφέρεσθε σε παιδιά θα πρέπει να χρησιμοποιείτε πιο ζεστά χρώματα όπως κίτρινο και πορτοκαλί, τα οποία ενθουσιάζονται από τους νεωτερισμούς. Δεν είναι τυχαίο που τα εστιατόρια γρήγορου φαγητού έχουν τέτοια χρώματα στα λογότυπα τους και στην εσωτερική τους διακόσμηση. Τα χρώματα αυτά έχει 326
αποδειχθεί ότι προκαλούν συναισθήματα πείνας και είναι συνδεδεμένα με το φαγητό. Όπως έχουμε αναφερθεί και προηγούμενα εάν θέλετε να αποσπάσετε την προσοχή του ενός αναγνώστη του χάρτη σας, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε κρύα χρώματα, όπως Μπλε, πράσινα και γκρίζα για να τονίσετε το υπόβαθρο του χάρτη και θερμά χρώματα, όπως κόκκινα, κίτρινα και μαύρα για τα σημεία που θέλετε να εστιάσετε. 5.1.5 Χρωματικά μοντέλα Υπάρχουν διάφορα χρωματικά μοντέλα τα οποία χρησιμοποιούνται γενικά στις γραφικές τέχνες και κατά επέκταση και στην χαρτογραφία Τα κυριότερα από αυτά τα μοντέλα στα οποία θα αναφερθούμε είναι τα RGB, HSV και CMYK 5.1.5.1 Χρωματικό μοντέλο RGB Το χρωματικό μοντέλο RGB βασίζεται στην προσθήκη κυρίων χρωμάτων. Σε μία οθόνη του υπολογιστή ένα εικονοστοιχείο (pixel) αποτελείται από μία τριάδα χρωμάτων κόκκινο, πράσινο και μπλε. Όπως βλέπουμε και στο παρακάτω σχήμα μία τριάδα χρωμάτων RGB (255,255,255) αντιστοιχεί στο άσπρο χρώμα ενώ η τριάδα (0,0,0) αντιστοιχεί στο μαύρο. Τα χρώματα μπορεί να εμφανισθούν χωρικά με την χρησιμοποίηση του παρακάτω κύβου. Κόκκινο ( R ) - Καθορίζει την ένταση του κόκκινου χρώματος μεταξύ των τιμών 0 255. Εάν η τιμή του κόκκινου είναι μηδέν σημαίνει έλλειψη κόκκινου χρώματος ενώ αντίθετα μία τιμή 255 θα εμφανίζεται ζωηρό κόκκινο ή πλήρως κορεσμένο με χρώμα. 327
Πράσινο ( G ) - Καθορίζει την ένταση του πράσινου χρώματος μεταξύ των τιμών 0 255. Εάν η τιμή του πράσινου είναι μηδέν σημαίνει έλλειψη πράσινου χρώματος ενώ αντίθετα μία τιμή 255 θα εμφανίζεται ζωηρό πράσινο ή πλήρως κορεσμένο με χρώμα. Μπλε (B)- Καθορίζει την ένταση του μπλε χρώματος μεταξύ των τιμών 0 255. Εάν η τιμή του μπλε είναι μηδέν σημαίνει έλλειψη μπλε χρώματος ενώ αντίθετα μία τιμή 255 θα εμφανίζεται ζωηρό μπλε ή πλήρως κορεσμένο με χρώμα Στο RGB χρωματικό μοντέλο πτωχές αποχρώσεις του γκρι βασίζονται στις ίσες ποσότητες και των τριών χρωμάτων κόκκινου, πράσινου και μπλε. Εάν όλες οι τιμές είναι 255 η συνολική παρουσία του χρώματος θα φωτίζει άσπρο και αντίστροφα αν όλες οι τιμές είναι μηδέν η απουσία του χρώματος θα φωτίζει μαύρο. Αυτό οδηγεί σε διαθέσιμους δείκτες για σκιάσεις του γκρι από 1 έως 254. Το ανθρώπινο μάτι μπορεί να ξεχωρίσει 20 αποχρώσεις του γκρι. Χρωματικό μοντέλο RGB (Πηγή www.tech.purdue.edu/cg/facstaff/jlmohler/dcm.html) 5.1.5.2 Χρωματικό μοντέλο HSV Το μοντέλο αυτό βασίζεται σε ένα χρωματικό σύστημα στο οποίο ο χώρος του χρώματος αναπαριστάται από ένα κώνο. Τα τρία στοιχεία του κώνου είναι η απόχρωση (Hue), ο κορεσμός (Saturation) και η ένταση (Value). Η απόχρωση (hue) προσδιορίζει την χροιά του χρώματος. Παίρνει τιμές από 0 360 και βασίζεται στο πρότυπο του χρώματος Tektronix (Εταιρεία κατασκευής Monitor υψηλών προδιαγραφών). Τα πρωτεύοντα και δευτερεύοντα χρώματα έχουν 328
τις ακόλουθες τιμές για το Hue. Κόκκινο = 0, κίτρινο = 60, πράσινο = 120, κυανού = 180, μπλε = 240, Βαθύ κόκκινο = 300 Ο κορεσμός (saturation) προσδιορίζει την ένταση του κορεσμού του χρώματος, δηλαδή της γνησιότητάς του, ή με άλλα λόγια της ζωντάνιας του χρώματος. Δίνεται σαν ένας αριθμός από το 0 100. Όταν η τιμή είναι 0 τότε το χρώμα δεν έχει κορεσμό και εμφανίζεται σαν γκρίζο (εκτός βέβαια από την περίπτωση που η τιμή του Value είναι 0 ή 100 οπότε θα εμφανίζεται μαύρο ή άσπρο), Όταν η τιμή του κορεσμού είναι 100 τότε το χρώμα είναι πλήρως κορεσμένο χωρίς να έχει καθόλου γκρίζο χρώμα. Με λίγα λόγια ο βαθμός κορεσμού μεταβάλλεται από το = στο 100 και ταυτόχρονα το χρώμα μεταβάλλεται από το γκρίζο (χωρίς χρώμα) μέχρι το πλήρες χρώμα χωρίς καθόλου γκρίζο. Η Τιμή (value) προσδιορίζει την ένταση του λευκού στο χρώμα. Μεταβάλλεται από το 0 έως το 100. Εάν το value = 0 τότε το χρώμα εμφανίζεται σαν μαύρο, ενώ εάν το value = 100 και ο κορεσμός του στο 0 τότε θα εμφανίζεται άσπρο 329
5.1.5.2 Χρωματικό μοντέλο CMYK Το όνομα CMYK προέρχεται από τα αρχικά των χρωμάτων κυανού, βαθύ κόκκινου, κίτρινου και μαύρου (Cyan, Magenta, Yellow, Black). Συνήθως αναφέρεται σαν επεξεργασία τεσσάρων χρωμάτων και χρησιμοποιείται κυρίως για εκτυπώσεις. Τα τέσσερα αυτά χρώματα συνδυάζονται και αναμειγνύονται στο χαρτί επιτρέποντας έτσι την δημιουργία θεωρητικά όλων των χρωμάτων Κάθε εκτυπωμένο αντικείμενο μπορεί να χρησιμοποιήσει όλα ή μερικά από αυτά τα χρώματα και το κόστος της εκτύπωσης επηρεάζεται από το πόσα χρώματα χρησιμοποιούνται στην δημιουργία του χάρτη. Μία μονόχρωμη εκτύπωση είναι πάρα πολύ φτηνή σε σχέση με μία εκτύπωση των τεσσάρων χρωμάτων Χρωματικό μοντέλο CMYK (Πηγή www.tech.purdue.edu/cg/facstaff/jlmohler/dcm.html) 5.1.5.3 Χρωματική παλέτα Pantone Τα χρώματα της Pantone χρησιμοποιούνται στην διαδικασία της εκτύπωσης, όταν θέλετε ένα ακριβές ταίριασμα του χρώματος. Είναι γνωστό το πρόβλημα με τα εκτυπωτικά μηχανήματα, που άλλα χρώματα βλέπετε στην οθόνη σας και διαφορετικά χρώματα παίρνετε στην εκτύπωσή σας. Εάν το λογισμικό ΓΣΠ σας επιτρέπει την χρησιμοποίηση χρωμάτων Pantone, τότε εάν τα επιλέξετε στην εκτύπωση τα χρώματα θα είναι ακριβώς όπως τα διαλέξατε από το ένα εκτυπωμένο 330
αντικείμενο μέχρι το άλλο. Έτσι αν θέλετε συνοχή στα χρώματά σας είναι πολύ καλλίτερο να χρησιμοποιείτε τα χρώματα Pantone ένας περιορισμός στα χρώματα της Pantone είναι ότι εξαρτώνται πολύ από το μέσο εκτύπωσης. Έτσι αν χρησιμοποιήσετε φωτογραφικό χαρτί η ποιότητα της εκτύπωσης θα είναι πολύ καλλίτερη από την ποιότητα αν εκτυπώσετε σε απλό χαρτί. 5.1.5.4RGB ή CMYK; Όπως έχουμε πει ένα RGB χρώμα μπορεί να ορισθεί από ένα συνδυασμό του κόκκινου, πράσινου και μπλε, καθένα εκ των οποίων περιγράφεται από ένα ακέραιο αριθμό 8-bit το οποίο μεταφράζεται από 0 έως 255 δηλαδή 256 χρώματα. Το μοντέλο αυτό επιτρέπει την περιγραφή 16.777.216 χρωμάτων (16 ΜΒ). Όταν και τα τρία χρώματα είναι 0 παράγεται το μαύρο, ενώ όταν και τα τρία είναι 255 παράγεται το άσπρο Ένα CMYK χρώμα μπορεί να ορισθεί από τον συνδυασμό των τεσσάρων χρωμάτων κυανού, πορφυρού, κίτρινου και μαύρου, κάθε ένα εκ των οποίων εκφράζεται με μία ποσοστιαία τιμή. Το μοντέλο αυτό επιτρέπει να περιγραφούν 100.000.000 χρώματα (100 ΜΒ). Το μαύρο παράγεται με την επιλογή του Κ = 100% και τα άλλα τρία χρώματα στο 0%, ενώ όταν και τα τέσσερα χρώματα είναι στο 0% Γενικά το χρωματικό πρότυπο RGB χρησιμοποιείται για χάρτες κυρίως διαδραστικούς, δηλαδή για εμφάνισή τους μόνο στην οθόνη του υπολογιστή, ενώ το CMYK πρέπει να χρησιμοποιείται στην εκτύπωση των χαρτών αρακάτω ακολουθούν ορισμένα δείγματα χαρτών τα οποία έχουν βραβευθεί στην Ελλάδα και διεθνώς. Είναι σίγουρο ότι και εσείς μπορείτε να φτιάξετε ένα παρόμοιο χάρτη και μάλιστα με μεγαλύτερη επιτυχία. Απλά θα πρέπει να ξοδέψετε λίγο από το χρόνο σας παραπάνω 331
332
333
5.2 Βασικές διαδικασίες για δημιουργία χάρτη στο ArcMap Στο ArcMap και στο κάτω αριστερό μέρος της γραφικής οθόνης εμφάνισης των γεωγραφικών υπάρχουν δύο εικονίδια τα οποία μετατρέπουν το περιβάλλον του ArcMap σε δύο διαφορετικές καταστάσεις. Η πρώτη αφορά τη δημιουργία και την εμφάνιση των διαφόρων επιπέδων που βρίσκονται στον πίνακα περιεχομένων (Data View). Επίσης σε αυτή την κατάσταση γίνονται η δημιουργία και διόρθωση των επιπέδων αυτών, η προσθήκη ονοματολογίας και η χρησιμοποίηση διαφόρων συμβόλων και χρωμάτων για μία ελκυστική εμφάνιση των χωρικών επιπέδων. Τέλος σε αυτή την κατάσταση μπορείτε να κάντε και όλες τις χωρικές αναλύσεις των δεδομένων σας. 334
Η δεύτερη αφορά αποκλειστικά την κατάσταση εκτύπωσης του χάρτη (Layout View), είτε σε χαρτί, είτε σε άλλες μορφές εγγράφων όπως tif, jpeg, PDF. Η μετάβαση από την κατάσταση της εμφάνισης προς την κατάσταση της εκτύπωσης και το αντίθετο, γίνεται με ένα απλό κλικ πάνω στα αντίστοιχα εικονίδια της παραπάνω εικόνας ή με τη βοήθεια του μενού View, που περιλαμβάνει τις δυο αυτές καταστάσεις ως ξεχωριστές επιλογές. Στην κατάσταση εμφάνισης, στην οθόνη σας η περιοχή εμφάνισης του χάρτη εμφανίζεται με το γνωστό τρόπο, ενώ στην κατάσταση εκτύπωσης, η περιοχή αυτή έχει τη μορφή της σελίδας που θέλετε να εκτυπώσετε. Ακόμη, στην κατάσταση εμφάνισης, μόνο ένα σύνολο επιπέδων, ομαδοποιημένων σε αυτό που ονομάζεται Πλαίσιο Δεδομένων (Data Frame), αποδίδεται στην περιοχή του χάρτη, εφόσον έχει ενεργοποιηθεί στον πίνακα περιεχομένων. Αντίθετα, στην κατάσταση εκτύπωσης όλα τα πλαίσια δεδομένων που υπάρχουν στον πίνακα περιεχομένων με τη μορφή διακριτών παραλληλογράμμων, συνυπάρχουν και καταλαμβάνουν την περιοχή του χάρτη. Δηλαδή σε μία σελίδα μπορείτε να έχετε πολλά σετ δεδομένων(data frames). Μεταξύ των δύο καταστάσεων υπάρχει ζωντανή σύνδεση. Δηλαδή, εάν στην κατάσταση εμφάνισης κάνετε μια αλλαγή, είτε στον πίνακα περιεχομένων ή πάνω στον ίδιο το χάρτη, οι αλλαγές αυτές ενημερώνονται όταν λειτουργείτε στην κατάσταση εκτύπωσης. Όπως και το αντίστροφο, αν είσαστε στην κατάσταση εκτύπωσης και διώξετε κάποιο επίπεδο (remove), τότε αυτό το επίπεδε θα απουσιάζει όταν γυρίσετε στην κατάσταση εμφάνισης(view). 5.2.1 Διαμόρφωση σελίδας εκτύπωσης. Το πρώτο μέλημά σας όταν θέλετε να εκτυπώσετε κάποιο χάρτη είναι να διαμορφώστε την σελίδα εκτύπωσης. Δηλαδή να δηλώσετε το μέγεθος και τον προσανατολισμό της. Αυτό γίνεται από το μενού File και την επιλογή Page and Print Setup. Παρουσιάζεται τότε η παρακάτω οθόνη με πολλαπλές επιλογές. 335
Καταρχάς αν έχετε εγκατεστημένο εκτυπωτή τότε τον επιλέγει αυτόματα και επιπλέον θεωρεί ότι το χαρτί σας θα έχει μέγεθος ανάλογα με τα μεγέθη που μπορεί να εκτυπώσει ο εκτυπωτής σας. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να διώξετε την επιλογή Use Printer Paper Settings, έτσι ώστε η σελίδα του χαρτιού σας να ανεξαρτητοποιηθεί από τον εκτυπωτή σας. Μόλις το κάνετε αυτό στη θέση της κίτρινης περιοχής της διπλανής εικόνας θα εμφανιστεί μία επιλογή όπου θα μπορέσετε να αλλάξετε το μέγεθος του χαρτιού σε ότι διαστάσεις θέλετε εσείς. Επίσης μπορείτε να αλλάξετε τον προσανατολισμό της σελίδας, όρθια ή πλαγιαστή, ανάλογα με την περιοχή και την κλίμακα του χάρτη που θέλετε να εκτυπώσετε. Η οθόνη Page and Print Setup περιλαμβάνει επίσης και ένα παράθυρο προεπισκόπησης στο οποίο φαίνεται αν το μέγεθος του χαρτιού που έχετε επιλέξει επαρκεί για να εκτυπωθεί ο χάρτης σας ενιαίος και όχι σε διάφορα φύλλα. Μπορείτε σε αυτή την οθόνη αντί για τον εκτυπωτή σας να επιλέξετε Adobe PDF, έτσι ώστε ο χάρτης σας αντί για τον εκτυπωτή, να εκτυπωθεί σε ένα αρχείο PDF. 336
Όταν δημιουργείτε εξαρχής ένα νέο χάρτη(mxd), τότε το ArcMap, όπως εξάλλου και άλλες εφαρμογές όπως το Word, σας ρωτά τη μορφή του Layout που θέλετε να χρησιμοποιήσετε για να δημιουργηθεί ο νέος χάρτης, εφαρμόζοντας το αντίστοιχο πρότυπο (template). 5.2.2 Ενεργό παράθυρο χάρτη Αν προηγούμενα είχατε αφήσει το μέγεθος του χαρτιού να είναι A4 και όρθιο προσανατολισμό, αν κάνετε κλικ στο εικονίδιο του Layout, τότε θα πάρετε την διπλανή οθόνη. Δηλαδή το παράθυρο εκτύπωσης του χάρτη σας είναι σχεδόν όσο και η σελίδα του χαρτιού και εμφανίζεται όλη σας η περιοχή. Αν προσέξετε την κλίμακα του χάρτη σας είναι περίπου 1: 75000. Το παράθυρο εμφάνισης του χάρτη μπορεί να μικρύνει ή να μετακινηθεί μέσα στην σελίδα του χαρτιού. Αυτό βέβαια γίνεται όπως και σε όλα τα παράθυρα των windows, δηλαδή με κλικ πάνω στο παράθυρο εμφανίζονται γύρω από το πλαίσιο 8 τετραγωνάκια, όπως στην παρακάτω εικόνα. 337
Αν τσιμπήσετε ένα τετραγωνάκι με το ποντίκι και το σύρετε, μπορείτε να μειώσετε ή να αυξήσετε το μέγεθος του παραθύρου προς κάποια κατεύθυνση ή αν τσιμπήσετε ένα διαγώνιο τετραγωνάκι, μπορείτε να μειώσετε ή να αυξήσετε ταυτόχρονα και προς τις δύο διαστάσεις. Αν ο δρομέας αλλάξει μορφή σε σταυρό τότε μπορείτε να σύρετε και να μετακινήσετε το παράθυρο αυτό και να το αφήσετε σε όποια θέση επιθυμείτε. Παρατηρήστε επίσης ότι ενώ μικραίνετε ή μεγαλώνετε το παράθυρο εκτύπωσης του χάρτη σας, η κλίμακα αλλάξει και αυτή αναλόγως. Αυτό βέβαια ορισμένες φορές οδηγεί σε δυσάρεστα αποτελέσματα, όταν ειδικά είσαστε και στο στάδιο του αρχαρίου. Φτιάχνεται ένα πολύ ωραίο χάρτη, αλλά η κλίμακα σας δεν είναι η πραγματική που γράφει ο χάρτης σας. Για να αποφύγετε αυτές τις δυσάρεστες καταστάσεις το ArcMap σας δίνει την δυνατότητα να κλειδώνετε την κλίμακα του χάρτη σας πχ 1:5000. Έτσι αν μεγαλώνετε ή μικραίνετε το παράθυρο του ενεργού σας χάρτη αντίστοιχα θα εμφανίζεται μεγαλύτερη ή μικρότερη περιοχή μέσα στο παράθυρο. 338
Το κλείδωμα της κλίμακας του χάρτη σας γίνεται ως εξής. Στον πίνακα περιεχομένων και πάνω στο όνομα Layers κάντε δεξί κλικ. Επιλέξτε Properties και εν συνεχεία την καρτέλα Data Frame Επιλέξτε Fixed Scale και πληκτρολογήστε 5000.Εν συνεχεία κάντε κλικ στο ΟΚ. Η κλίμακα έχει κλειδώσει και όπως θα παρατηρήστε όλα τα εργαλεία της εργαλειοθήκης Tools σχετικά με μεγέθυνση και σμίκρυνση είναι απενεργοποιημένα. Όταν θα ξεκλειδώσετε την κλίμακα με την ίδια διαδικασία αυτά θα ενεργοποιηθούν και πάλι. Μπορείτε επίσης να αλλάξετε το μέγεθος και τη θέση του ενεργού παραθύρου του χάρτη σας με μεγάλη ακρίβεια αν αφού το επιλέξετε κάνετε δεξί κλικ πάνω του και από το πτυσσόμενο μενού επιλέξετε Properties. Παρουσιάζεται η οθόνη ιδιοτήτων του παραθύρου, η ίδια δηλαδή με αυτή που φέρατε με δεξί κλικ πάνω στο Layers του πίνακα περιεχομένων. Επιλέξτε την καρτέλα Size and Position, όπου μπορείτε να θέσετε σε εκατοστά τις συντεταγμένες της αρχής του, καθώς και το μήκος και πλάτος του. Υπόψη ότι το 0,0 του χαρτιού σας είναι το κάτω αριστερά σημείο. 339
5.2.3 Βοηθητικά στοιχεία ευθυγράμμισης (Οδηγοί, Χάρακες, πλέγμα) Το ArcMap για να σας βοηθήσει στη διαμόρφωση των στοιχείων του χάρτη διαθέτει τρία βασικά εργαλεία: τους χάρακες (Rulers), τους οδηγούς (Guides) και το πλέγμα (Grid) τα οποία εξετάζονται παρακάτω. Βεβαιωθείτε ότι λειτουργείτε στην κατάσταση εκτύπωσης. Κάντε δεξί κλικ πάνω σε μια κενή περιοχή της οθόνης σας και από το μενού που εμφανίζεται επιλέξτε (Rulers). Παρουσιάζεται το πτυσσόμενο μενού στο οποίο επιλέγετε Rulers, ώστε να εμφανιστούν ή αν είναι ενεργοποιημένοι να απαλειφθούν οι χάρακες από την οθόνη. Η ύπαρξη των δυο αυτών χαράκων, οι οποίοι βρίσκονται στην αριστερή και στην πάνω πλευρά της περιοχής εμφάνισης του χάρτη, ουσιαστικά δημιουργεί ένα σύστημα αναφοράς για την περιοχή εμφάνισης του χάρτη. Με ενεργοποιημένους τους χάρακες μπορείτε να δημιουργήσετε οδηγούς, οι οποίοι είναι θαλασσί οριζόντιες ή κάθετες γραμμές στην οθόνη σας, η θέση των οποίων ορίζεται από τους χάρακες. Από το μενού View επιλέξτε Guides και στο πτυσσόμενο μενού ξανά Guides Πηγαίνετε στην οθόνη σας και κάντε κλικ στα σημεία 12 και 26 στον οριζόντιο και 32 και 46 στον κατακόρυφο χάρακα. Αμέσως στην οθόνη εμφανίζονται οι οδηγοί στα σημεία του χάρακα που προεπιλέξατε. Οι οδηγοί αυτοί είναι περισσότερο χρήσιμοι αν τα διάφορα στοιχεία του χάρτη, όταν τους πλησιάσουν μετακινούμενα, συμπίπτουν (Snap) με αυτούς, δηλαδή ευθυγραμμίζονται αυτόματα με τους οδηγούς. 340
Αυτό επιτυγχάνεται με την επιλογή από το μενού View του Guides και στο πτυσσόμενο μενού κλικ στο Snap to Guides. Διαχείριση χαράκων και οδηγών μπορείτε επίσης να κάνετε με δεξί κλικ πάνω σε ένα χάρακα, οπότε εμφανίζεται το παρακάτω μενού από το οποίο μπορείτε να δημιουργείτε οδηγούς, να τους απαλείφετε ή να καθορίζετε ορισμένες παραμέτρους σχετικά με αυτούς. Τέλος κάντε δεξί κλικ πάνω σε μια κενή περιοχή της οθόνης σας και στο εμφανιζόμενο μενού επιλέξτε Grid. Παρουσιάζεται το πτυσσόμενο μενού στο οποίο επιλέγετε Grid, ώστε να εμφανιστεί ή αν είναι ενεργοποιημένο να απαλειφθεί το πλέγμα από την οθόνη. Το πλέγμα αυτό είναι περισσότερο χρήσιμο αν τα διάφορα στοιχεία του χάρτη, όταν το πλησιάσουν μετακινούμενα, συμπίπτουν (Snap) με τα στοιχεία του πλέγματος, δηλαδή ευθυγραμμίζονται αυτόματα μαζί του. Αυτό επιτυγχάνεται με την επιλογή Snap to Grid. ΠΡΟΣΟΧΗ Και τα τρία εργαλεία (χάρακες, οδηγοί και πλέγμα) παρόλο που εμφανίζονται στην οθόνη εντούτοις δεν εκτυπώνονται στον τελικό σας χάρτη. Απλά είναι υποβοηθητικά για την εύκολη και παραγωγική δημιουργία των διαφόρων αντικειμένων του χάρτη σας Τέλος έχετε την δυνατότητα να ορίσετε πολλές παραμέτρους σχετικά με την εμφάνιση των χαράκων, οδηγών και πλέγματος και να γίνεται βίαια προσαρμογή πάνω αν κάντε δεξί κλικ σε μία λευκή περιοχή και επιλέξετε Options 341
Παρουσιάζεται τότε η παρακάτω οθόνη την οποία συμπληρώνεται ανάλογα με την ενέργεια που θέλετε να κάνετε. 5.2.4 Τίτλος χάρτη Γενικά κείμενα μέσα στη σελίδα εκτύπωσης μπορείτε να βάλετε με χρήση της εργαλειοθήκης Drawing που συνήθως εμφανίζεται στο κάτω μέρος της οθόνης σας. Με κλικ πάνω στο βέλος που είναι δεξιά του γράμματος Α έχετε διάφορες επιλογές κειμένου, όπως φαίνεται στην διπλανή οθόνη 342
Για παράδειγμα αν επιλέξετε το σύμβολο οπουδήποτε μέσα στο χάρτη σας. Σύρετε μέχρι σε ένα σημείο που θέλετε και αφήνετε. Εν συνεχεία πληκτρολογήστε το κείμενό σας. και εν συνεχεία κάντε κλικ Για παράδειγμα πληκτρολογήστε Νήσος Νίσυρος Στη γραφική σας σελίδα θα εμφανισθεί η παρακάτω εικόνα Με διπλό κλικ πάνω στην ετικέτα αυτή έχετε την δυνατότητα να αλλάξετε το κείμενο, ενώ με απλό κλικ την επιλέγετε και χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της εργαλειοθήκης Drawing να αλλάξετε είδος, μέγεθος γραμματοσειράς αλλά και χρώμα γραμματοσειράς και χρώμα γεμίσματος του πλαισίου Τέλος έχετε την δυνατότητα να στρίψετε όλη την ετικέτα, ή να την μετακινήσετε, ή να αλλάξετε το μέγεθός της κατά τα γνωστά, όπως όλα τα άλλα παρόμοια αντικείμενα σχεδίασης. 343
Θα προσπαθήσετε τώρα να φτιάξετε ένα πλαίσιο και να βάλετε μέσα ένα κείμενο. Εν συνεχεία αφού το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό, θα ομαδοποιήσετε κείμενο και πλαίσιο ώστε να συμπεριφέρονται σαν ένα αντικείμενο, τόσο στο μέγεθος όσο και στην μετακίνηση. Στην εργαλειοθήκη Drawing κάντε κλικ στο βέλος που βρίσκεται δεξιά του συμβόλου του τετραγώνου. Εμφανίζονται μία σειρά από επιλογές για τον τύπο του γραφήματος. Όπως παρατηρείτε και στην διπλανή εικόνα έχετε την δυνατότητα να επιλέξετε παραλληλόγραμμο, πολύγωνο, κύκλο, έλλειψη, σημείο και ελεύθερο σχέδιο. Η τιμή εξ ορισμού είναι το παραλληλόγραμμο, οπότε αφήστε την επιλογή ως έχει. Πηγαίνετε σε μία ελεύθερη περιοχή πάνω στον χάρτη σας, κάντε κλικ και σύρετε. Θα παρατηρήσετε ότι σχηματίζεται ένα παραλληλόγραμμο ενώ εσείς σέρνετε τον δρομέα του ποντικιού σας. Όταν αφήσετε τον δρομέα εκεί που επιθυμείτε σχηματίζεται ένα παραλληλόγραμμο γεμισμένο με κάποιο χρώμα. Μπορείτε να αλλάξετε αυτό το χρώμα πάλι από την εργαλειοθήκη Drawing. Παρακάτω εμφανίζεται η εργαλειοθήκη με την επεξήγηση των εργαλείων της για αλλαγές γραμματοσειράς και χρωμάτων αντικειμένων. Επιλέξτε το παραλληλόγραμμο που είχατε σχηματίσει προηγούμενα και κάντε κλικ στο εικονίδιο αλλαγής χρώματος πολυγώνου 344
Αλλάξτε το χρώμα σε ένα ελαφρύ ανοικτό πράσινο από την πρώτη σειρά των χρωμάτων της διπλανής εικόνας. Εν συνεχεία πάλι από την εργαλειοθήκη Drawing επιλέξτε το εργαλείο προσθήκης κειμένου. Προσέξτε να είναι επιλεγμένη η πρώτη επιλογή για προσθήκη κειμένου χωρίς κανένα εφέ. Πληκτρολογήστε το κείμενο Γεωλογικός Χάρτης Νισύρου. Αλλάξτε την γραμματοσειρά και το χρώμα της, έτσι ώστε να ταιριάζουν με το πλαίσιο Προσπαθήστε να πετύχετε το αποτέλεσμα της διπλανής εικόνας. Βέβαια απομένει να ομαδοποιήσετε το κείμενο με το πλαίσιο. Από την εργαλειοθήκη Tools επιλέξτε το εργαλείο επιλογής αντικειμένων και πηγαίνετε λίγο πάνω και αριστερά από τα δύο αντικείμενα. Κάντε κλικ και σύρετε μέχρι κάτω και πιο δεξιά από τα όρια των δύο αντικειμένων. Αφήστε το ποντίκι και θα παρατηρήσετε ότι και τα δύο αντικείμενα έχουν επιλεγεί. Κάντε δεξί κλικ πάνω τους και επιλέξτε από το εμφανιζόμενο μενού Group. Τώρα τα δύο αντικείμενα έχουν γίνει ένα και μπορείτε να το μετακινήστε να του αλλάξετε μέγεθος ή να το στρίψετε κατά μία επιθυμητή γωνία. 345
Αυτό γίνεται αν επιλέξετε το ένα πια αντικείμενο και από την εργαλειοθήκη Drawing επιλέξτε το εργαλείο στροφής αντικειμένων. Τσιμπήστε με το εργαλείο αυτό μία άκρη του αντικειμένου και στρίψτε το δεξιόστροφα ή αριστερόστροφα, μέχρι να πάρετε την επιθυμητή γωνία 5.2.5 Κάναβος συντεταγμένων Για να είναι περισσότερο ενημερωτικός ο χάρτης σας αλλά και εμφανίσιμος, καλό είναι να δημιουργήσετε ένα πλαίσιο με συντεταγμένες. Κάντε δεξί κλικ στο Layers που βρίσκεται στο πάνω μέρος του πίνακα περιεχομένων, στο επεξηγηματικό μενού επιλέξτε Properties και στην οθόνη Data Frame Properties που εμφανίζεται επιλέξτε Grids και κάντε κλικ στο New Grid. Παρουσιάζεται τότε μια σειρά από οθόνες-οδηγούς που σας βοηθούν στην εύκολη δημιουργία του πλαισίου συντεταγμένων. Στην πρώτη οθόνη ενεργοποιήστε τη δεύτερη επιλογή, δηλαδή Measured Grid και κάντε κλικ στο Next. 346
Στη επόμενη οθόνη (δίπλα) αλλάξτε το βήμα του κανάβου στους άξονες Χ,Υ σε 5000. Κάντε κλικ στο πεδίο Style και στην οθόνη που εμφανίζεται επιλέξτε ως χρώμα των γραμμών του κανάβου το Cretean Blue (τρίτη γραμμή και δέκατη στήλη) και ως μέγεθός τους το 1. Κάντε κλικ στο ΟΚ. Κάντε κλικ στο Next. Στην επόμενη οθόνη ενεργοποιήστε μόνο την πρώτη επιλογή για τις κύριες υποδιαιρέσεις (Major division ticks), κάντε κλικ στα γράμματα της επιλογής Text Style και στην οθόνη που εμφανίζεται αλλάξτε το χρώμα των αριθμών να είναι το ίδιο με τις γραμμές του καννάβου, δηλαδή το Cretean Blue και ύψος γραμματοσειράς 9. Κλικ στο ΟΚ και μετά πάλι στη διπλανή οθόνη κάντε κλικ στο Next. 347
Στην επόμενη οθόνη ενεργοποιήστε και τις δύο επιλογές, έτσι ώστε να δημιουργήσετε αφενός ένα πλαίσιο μεταξύ του κανάβου και των αριθμών και αφετέρου ένα πλαίσιο γύρω από τον κάναβο. Κάντε κλικ στη γραμμή του παραθύρου της πρώτης επιλογής, δηλαδή στο Place a border between grid and axis labels και επιλέξτε από την εμφανιζόμενη οθόνη ως είδος γραμμής το Triple Wide Center και χρώμα κόκκινο. Κάντε κλικ στο ΟΚ. Κλικ στη γραμμή του δεύτερου παράθυρου. Δηλαδή στο Place a border outside the grid και στην οθόνη που εμφανίζεται επιλέξτε ως είδος γραμμής το Double graded και χρώμα κόκκινο, που βρίσκεται ακριβώς επάνω από την προηγούμενη γραμμή. Κάντε κλικ στο ΟΚ και κλικ στο Finish. Παρατηρήστε τον κάναβο που έχει σχηματισθεί. Βέβαια, μπορείτε να κάνετε όποιες αλλαγές ή διορθώσεις επιθυμείτε. Για παράδειγμα, εστιάστε πάνω σε έναν αριθμό και θα διαπιστώσετε ότι εμφανίζονται αρκετά δεκαδικά τα οποία είναι άχρηστα.. 348
Για να το διορθώσετε αυτό, κάντε δεξί κλικ στο Layers στον πίνακα περιεχομένων και επιλέξτε, όπως και προηγουμένως, Properties και στην οθόνη που εμφανίζεται επιλέξτε Grids. Επιλέξτε το Measured Grid και κάντε κλικ στην επιλογή Properties Στην οθόνη που εμφανίζεται παρατηρείστε ότι υπάρχουν 5 καρτέλες, από τις οποίες μπορείτε να αλλάξτε παραμέτρους σχετικά με τους άξονες, τις ετικέτες, τις γραμμές, του προβολικού συστήματος και τα διαστήματα και την αρχή των αξόνων του κανάβου. Εσείς επιλέξτε Labels. Παρουσιάζεται μία άλλη οθόνη όπου κάνετε κλικ στο Additional Properties. Πάλι εμφανίζεται μία νέα εικόνα στην οποία κάνετε κλικ στο Number Format. Συμπληρώστε την οθόνη διαλόγου Number Format Properties, όπως φαίνεται στη διπλανή εικόνα. Κλικ στο ΟΚ και μετά πάλι κλικ στο ΟΚ. Οπότε πλέον οι συντεταγμένες στον κάναβό σας εμφανίζονται χωρίς δεκαδικά. Προσπαθήστε να αλλάξετε και άλλες παραμέτρους του κανάβου. Μη φοβάστε και 349
λάθος να κάνετε μπορείτε να τον σβήσετε με την επιλογή Remove Grid και να τον δημιουργήσετε πάλι, ή μπορείτε να δημιουργήσετε όσους κανάβους επιθυμείτε. 5.2.6 Υπόμνημα Για να δημιουργήσετε το υπόμνημα του χάρτη σας, κάντε κλικ στο μενού Insert και επιλέξτε Legend, οπότε έχετε την δυνατότητα να πλοηγηθείτε σε διάφορες οθόνες οδηγούς οι οποίες σας καθοδηγούν για τη δημιουργία του υπομνήματος. Η πρώτη οθόνη οδηγός σας δίνει την δυνατότητα να ορίσετε ποια από τα επίπεδα του πίνακα περιεχομένων θα εμφανιστούν στο υπόμνημα καθώς και τη σειρά με την οποία θα εμφανισθούν Για να μετακινήσετε κάποιο επίπεδο από το αριστερό παράθυρο στο δεξιό και το αντίθετο, απλά επιλέγετε το επίπεδο και κάνετε κλικ στα σύμβολα > ή <. Τη σειρά εμφάνισης, που φαίνεται στο δεξί παράθυρο, την αλλάζετε με κλικ πάνω στα βελάκια. Αν κάνετε κλικ στα σύμβολα >> ή << μετακινείτε ή απομακρύνετε αντίστοιχα όλα τα ονόματα των επιπέδων του υπομνήματος. Αφήστε όπως είναι τα επίπεδα που θα εμφανισθούν και απλά αλλάξτε τον αριθμό των στηλών που θα έχει το υπόμνημα από 1 σε 2. Επιλέγοντας την εντολή Preview έχετε τη δυνατότητα να κάνετε προεπισκόπηση και να δείτε πως εμφανίζεται το υπόμνημα. Απενεργοποιήστε το Preview και κάντε κλικ στο Next 350
Στην οθόνη που εμφανίζεται (δίπλα) πληκτρολογήστε τον τίτλο του υπομνήματος και επιλέγετε όλα τα χαρακτηριστικά του. Δηλαδή: μέγεθος, χρώμα, τύπο γραμματοσειράς καθώς και ευθυγράμμιση. Συγκεκριμένα, στο παράθυρο του πεδίου Legend Title δακτυλογραφήστε ΥΠΟΜΝΗΜΑ, επιλέξτε με πλοήγηση για τη γραμματοσειρά ως χρώμα το κόκκινο, ως μέγεθος το 48, ως Font το Arial και, τέλος, ευθυγράμμιση στο κέντρο. Κάντε κλικ στο Next. Στην επόμενη οθόνη επιλέγετε το είδος του πλαισίου, το υπόβαθρο και τη σκίαση του υπομνήματος ως εξής: Κάντε κλικ πάνω στο εικονίδιο του παραθύρου του πεδίου Border. Εμφανίζονται όλα τα είδη πλαισίου που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε. Επιλέξτε το Triple Graded και κάντε κλικ στο ΟΚ. Πάλι κλικ στο ίδιο εικονίδιο αλλά στο πεδίο Background. Μπορείτε να διαλέξετε όποιο υπόβαθρο θέλετε, αλλά προς το παρόν κάντε κλικ στο Linear Gradient και στο ΟΚ. Στο πεδίο Drop Shadow κάντε κλικ στο εικονίδιο και επιλέξτε Grey 40%. Κάντε κλικ στο Next. 351
Στην επόμενη οθόνη έχετε τη δυνατότητα να αλλάξετε το μέγεθος των τετραγώνων ή των γραμμών που αναπαριστούν τα διάφορα χαρακτηριστικά στο υπόμνημα. Κάντε κλικ στο Next. Στην τελευταία οθόνη μπορείτε να καθορίσετε τις αποστάσεις μεταξύ κειμένων και συμβόλων οριζόντια και κατακόρυφα. Αφήστε τις παραμέτρους όπως είναι και κάντε κλικ στο Finish. Το υπόμνημα, όπως το σχεδιάσατε, εμφανίζεται στο χάρτη σας. Μετακινήστε το κάτω αριστερά από τον κυρίως χάρτη. Καλό είναι να χρησιμοποιήσετε οδηγούς για βοήθεια. Το υπόμνημα που μόλις δημιουργήσατε είναι δυναμικό και έχει ζωντανή σύνδεση με τα επίπεδα του πίνακα περιεχομένων. Δηλαδή αν εσείς αλλάξετε την εμφάνιση ενός επιπέδου χρησιμοποιώντας άλλα χρώματα και σύμβολα, το υπόμνημα θα ενημερωθεί αυτόματα χωρίς να σας απασχολεί. Το ίδιο θα συμβεί αν προσθέσετε ή αφαιρέσετε κάποιο επίπεδο από τον πίνακα περιεχομένων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το αυτόματο υπόμνημα σας εξυπηρετεί. Είναι όμως στιγμές που χρειάζεται να επέμβετε στο υπόμνημα και να του 352
προσθέσετε ή να αφαιρέσετε κάτι χειροκίνητα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα πρέπει να μετατρέψετε το αυτόματα υπόμνημα σε γραφικά, να αφαιρέσετε την ομαδοποίηση των διαφόρων αντικειμένων του να κάνετε τις αλλαγές που επιθυμείτε και να ομαδοποιήσετε ξανά τα αντικείμενα του. Όμως στην περίπτωση αυτή χάνετε την ζωντανή σύνδεση μεταξύ υπομνήματος και πίνακα περιεχομένων. Έτσι έστω και ένα χρώμα να αλλάξετε θα πρέπει να το αλλάξετε διπλά, δηλαδή και στον πίνακα περιεχομένων και στο υπόμνημα. 5.2.7 Προσανατολισμός χάρτη Ανοίξτε το μενού Insert και επιλέξτε North Arrow. Στην οθόνη που παρουσιάζεται υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία συμβόλων του Βορρά. Κάντε κλικ πάνω στο σύμβολο και εν συνεχεία κλικ πάνω στο Properties. Παρουσιάζεται μία οθόνη διαλόγου με επιλογές για να ρυθμίσετε καλύτερα: μέγεθος, χρώμα, γωνία στροφής και γραμματοσειρά του δείκτη του Βορρά που επιλέξατε. Δεν χρειάζεται να αλλάξετε τίποτε, για αυτό πατήστε απλά OK. Το δείκτη βέβαια που δημιουργήθηκε στο χάρτη σας, μπορείτε να τον μετακινήσετε ή ακόμη να του αλλάξετε μέγεθος. 353
5.2.8 Κλίμακα Προσθέστε τώρα το σύμβολο της κλίμακας. Ανοίξτε το μενού Insert και επιλέξτε Scale Bar.Παρουσιάζεται πάλι μια οθόνη με πολλές επιλογές συμβόλων κλίμακας. Επιλέξτε το υπόδειγμα που βλέπετε δίπλα και κάντε κλικ στο Properties. Εμφανίζεται η παρακάτω οθόνη διαλόγου Scale Bar, η οποία έχει δυο ομάδες επιλογών: η μια για την κλίμακα (Scale) και η δεύτερη για τις μονάδες (Units), οι οποίες χρησιμεύουν ώστε να διαμορφώσετε όπως εσείς θέλετε τη μορφή που θα έχει το σύμβολο της κλίμακας. Αν συμπληρώσετε την οθόνη αυτή όπως δίπλα, ουσιαστικά επιθυμείτε το σύμβολο της κλίμακας να έχει 2 τμήματα (Number of divisions), το πρώτο τμήμα να έχει 2 υποδιαιρέσεις (Number of subdivisions), να μη δείχνει καμία υποδιαίρεση πριν από το μηδέν (μη ενεργοποίηση της επιλογής Show one division before zero) και 354
όταν διαφοροποιείται το μέγεθος της κλίμακας τότε να προσαρμόζεται το πλάτος του συμβόλου (Adjust width). Όσον αφορά τις μονάδες της κλίμακας αυτής είναι σε μέτρα (Meters) και η μονάδα τοποθετείται μετά από την κλίμακα (after bar) σε απόσταση (Gap) 2,5 σημείων. Επίσης πληκτρολογήστε «Μέτρα» σαν τιμή της παραμέτρου Label. Κάντε κλικ στο ΟΚ για να ολοκληρώσετε τις επιλογές σας. Σαν αποτέλεσμα παίρνετε το διπλανό σχήμα Βέβαια, αν αυτές οι προδιαγραφές του συμβόλου της κλίμακας δε σας ικανοποιούν, μπορείτε χωρίς δυσκολία να τις τροποποιήσετε, αλλάζοντας όποια από τις παραμέτρους των τριών καρτελών της παραπάνω οθόνης ιδιοτήτων της κλίμακας. 5.2.9 Χάρτης αναφοράς Για να κάνετε το χάρτη σας περισσότερο επεξηγηματικό και λειτουργικό, θα πρέπει να προσθέσετε ένα πλαίσιο που να δείχνει τη θέση της νήσου Νισύρου στην Ελλάδα. Με λίγα λόγια θα πρέπει να προσθέσετε ένα χάρτη αναφοράς. Αυτό γίνεται με την προσθήκη στον πίνακα περιεχομένων ενός νέου σετ δεδομένων το οποίο θα περιέχει τους Νομούς της Ελλάδας και τη διανομή των φύλλων της ΓΥΣ. Στην άσκηση που θα κάνετε για τη δημιουργία ενός χάρτη θα αναφερθούμε διεξοδικά 355
5.2.10 Εικόνες, έτοιμα κείμενα, τίτλοι Με το ArcMap να εισάγετε στον χάρτη σας, έτοιμες εικόνες, έτοιμο κείμενο το οποίο μπορεί να είναι ακόμη και σε μορφή Microsoft Word και τέλος όπως είδαμε και προηγούμενα να πληκτρολογήσετε ένα κείμενο με πάρα πολλές επιλογές. Για να δείτε ένα παράδειγμα θα προσπαθήσετε να δημιουργήσετε μέσα στον χάρτη σας το παρακάτω πλαίσιο. Το κείμενο είναι αντιγραφή και επικόλληση από ένα αρχείο Word και η εικόνα είναι μία έτοιμη εικόνα σε μορφή Jpeg, σωσμένη από την επίσημη ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης. 356
Καταρχάς από την εργαλειοθήκη Graphics δημιουργείστε ένα πλαίσιο μέσα στη σελίδα σας κατά τα γνωστά. Εν συνεχεία επιλέξτε το πλαίσιο και κάντε δεξί κλικ. Επιλέξτε Properties, εν συνεχεία στην οθόνη που εμφανίζεται κάντε κλικ στο Στην επόμενη οθόνη κλικ στο Οπότε παρουσιάζεται η διπλανή οθόνη την οποία συμπληρώνετε όπως βλέπετε Κάντε κλικ στο ΟΚ και εν συνεχεία διαδοχικά κλικ στα Οκ των οθονών που εμφανίζονται μέχρι να δείτε το πλαίσιο να εμφανίζεται στην οθόνη σας. Έτσι όπως είναι επιλεγμένο κάντε δεξί κλικ επιλέξτε πάλι Properties και ανοίξτε την καρτέλα Size and Position.Αλλάξτε το ύψος και το πλάτος του σε 12 cm και κάντε κλικ στο ΟΚ. 357
Κάντε τώρα κλικ στο μενού Insert και επιλέξτε Picture, όπως φαίνεται στην διπλανή εικόνα. Πλοηγηθείτε στον κατάλογο ESDDA_GIS\data και επιλέξτε την φωτογραφία ekdd.jpg. Κάντε κλικ στο Open Η εικόνα σας εισάγεται στη μέση ακριβώς του χάρτη σας την οποία μετακινείτε και την φέρνετε μέσα στο πλαίσιο που έχετε δημιουργήσει προηγουμένως και συγκεκριμένα στην κάτω δεξιά του γωνία. Αν χρειασθεί μειώστε το μέγεθος της εικόνας κατά τα γνωστά. Τέλος ανοίξτε με το word το κείμενο ekdd.doc το οποίο βρίσκεται στον κατάλογο ESDDA_GIS\data. Επιλέξτε όλο το κείμενο και επιλέξτε copy κατά τα γνωστά. Εν συνεχεία πηγαίνετε στην σελίδα σας στο ArcMap πατήστε κάπου δεξί κλικ και επιλέξτε paste, ή από το πληκτρολόγια έχοντας πατημένο το πλήκτρο CTRL πληκτρολογήστε το V (CTRL + V). Το κείμενο σας εισάγετε πάλι στο κέντρο της οθόνης σας. Μετακινείστε το μέσα στο πλαίσιο και αν χρειασθεί μεγαλώστε το και κεντράρετε το. 358
Τέλος κατά τα γνωστά επιλέξτε και τα τρία αντικείμενα και ομαδοποιήστε τα. Έτσι έχετε ένα πολύ καλό πλαίσιο για να το χρησιμοποιήσετε σαν τίτλο της εταιρείας σας. 5.2.11 Πλοήγηση μέσα στη σελίδα εκτύπωσης Το Arcmap χρησιμοποιεί ξεχωριστή εργαλειοθήκη για την μετακίνηση μέσα στην σελίδα σας εκτύπωση από αυτή που χρησιμοποιεί όταν βρίσκεστε σε κατάσταση View. H εργαλειοθήκη αυτή έχει διάφορα εργαλεία που εξηγούνται στην παραπάνω εικόνα. Σημαντικά πλήκτρα για την καθετοποίησης της παραγωγής σας είναι τα πλήκτρα 1:1 και ενεργοποίησης του draft mode. To 1:1, το χρησιμοποιείτε όταν θέλετε να δείτε πως θα εκτυπωθεί πραγματικά ο χάρτης σας, οπότε σας γλυτώνει από χάσιμο χρόνου, αν δεν έχετε προσέξει για παράδειγμα το ύψος κάποιων γραμμάτων ή το μέγεθος ενός συμβόλου. Το πλήκτρο που σας γυρνάει σε draft, στην ουσία δεν σχεδιάζει τα αντικείμενα του χάρτη σας παρά μόνο τα γραφικά σας. Είναι γεγονός ότι όταν δουλεύετε στην κατάσταση εκτύπωσης, για να σχηματισθούν τα διάφορα αντικείμενα και μάλιστα με δύσκολα σύμβολα γεμίσματος υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση. Το πλήκτρο αυτό απενεργοποιεί την εκτύπωση αυτή και έτσι έχετε χρόνο για τον καλλωπισμό του 359
χάρτη σας με τα δευτερεύοντα στοιχεία του. Όταν πλέον είσαστε έτοιμοι να εκτυπώσετε τον τελικό σας χάρτη, θα πρέπει να επαναφέρετε την κατάσταση πίσω, απλά κάνοντας κλικ στο ίδιο εργαλείο. 5.3 Τρόποι απεικόνισης οντοτήτων Από τα χαρτογραφικά στοιχεία ενός χάρτη τα πιο σημαντικά είναι τα σύμβολα, γιατί με τη βοήθειά τους μπορούν να γίνουν εύκολα αντιληπτές οι θέσεις των αντικειμένων που απεικονίζουν, οι σχέσεις (ποιοτικές και ποσοτικές) που υπάρχουν μεταξύ αυτών των δεδομένων, καθώς και άλλες χωρικές και μη πληροφορίες στο χάρτη. Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, τα χαρτογραφικά σύμβολα διαφοροποιούνται ως προς το χρώμα, το σχήμα, το μέγεθος, τον προσανατολισμό και το πρότυπό τους. Επιπλέον, όμως, η διαφοροποίηση και η χρήση των συμβόλων εξαρτάται από τη φύση των οντοτήτων που απεικονίζονται. Πιο συγκεκριμένα, η χαρτογράφηση οντοτήτων διαφοροποιείται ως προς την απεικόνιση: Οντοτήτων (σημείων, γραμμών, επιφανειών) που ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο θεματικό επίπεδο (π.χ. οι νομοί της χώρας ή οι θερμές πηγές) και συμβολίζονται με όμοια σύμβολα (π.χ. ίδιο χρώμα ή σχήμα ή μέγεθος κλπ). Οντοτήτων που διαφοροποιούνται σε διακριτές κατηγορίες (π.χ. οι χρήσεις γης ενός νομού) και κάθε μια από αυτές συμβολίζεται με διαφορετικό σύμβολο (π.χ. χρώμα). Οντοτήτων που χαρακτηρίζονται από συνεχείς τιμές στο υπό απεικόνιση χαρακτηριστικό τους (π.χ. ο πληθυσμός των ΟΤΑ της Πελοποννήσου). 360
5.3.1 Απεικόνιση με όμοια σύμβολα Η απεικόνιση αυτή είναι και η αρχική την οποία χρησιμοποιεί το ArcMap, όταν εισάγετε ένα θεματικό επίπεδο στον πίνακα περιεχομένων. Ανάλογα με το είδος των οντοτήτων χρησιμοποιεί σημειακό, γραμμικό ή πολυγωνικό σύμβολο με κάποιο αρχικό χρώμα. Η αλλαγή του συμβόλου αυτού γίνεται είτε με απλό κλικ πάνω στο σύμβολο στον πίνακα περιεχομένων, είτε από την καρτέλα Symbology των ιδιοτήτων του επιπέδου οντοτήτων που θέλετε να αλλάξετε το σύμβολο εμφάνισης 361
Στο ArcMap υπάρχουν έτοιμες βιβλιοθήκες συμβόλων. Κάθε βιβλιοθήκη περιέχει σημειακά, γραμμικά και πολυγωνικά σύμβολα. Με κλικ πάνω στο More symbols της οθόνης επιλογής συμβόλων, έχετε να επιλέξετε μέσα από μία σειρά ετοίμων βιβλιοθηκών όπως βλέπετε στη διπλανή εικόνα Αν και οι βιβλιοθήκες αυτές είναι αρκετές περισσότερες μπορείτε να αναζητήσετε στο διαδίκτυο, η να δημιουργήσετε δικές σας με τα εργαλεία που σας παρέχει το ArcMap. 5.3.1.1 Σημεία Εάν το επίπεδο οντοτήτων σας είναι σημειακό, τότε με κλικ πάνω στο αρχικό σύμβολο του επιπέδου αυτού παρουσιάζεται μία οθόνη επιλογής συμβόλου. Τα σύμβολα αυτά είναι σημειακά και έχετε μία πληθώρα επιλογών, ανάλογα βέβαια και ποιες βιβλιοθήκες συμβόλων έχετε φορτώσει στο ArcMap. 362
Ας υποθέσουμε τώρα ότι είχατε ένα σημειακό επίπεδο των θερμών πηγών της Νισύρου. Κάντε κλικ πάνω στο αρχικό σύμβολο του επιπέδου. Σας παρουσιάζεται η παραπάνω οθόνη από την οποία επιλέξτε το σύμβολο. Κάντε κλικ πάνω στο χρώμα του συμβόλου και εμφανίζεται μία οθόνη επιλογής χρώματος. Επιλέξτε το χρώμα Mars Red. Όπως παρατηρείτε τα χρώματα είναι αρκετά, αν όμως δεν σας ικανοποιεί τότε μπορείτε να κάνετε κλικ στην επιλογή More Colors οπότε εμφανίζεται η παρακάτω οθόνη. 363
Παρατηρείστε ότι εξ ορισμού η επιλογή του χρώματος γίνεται με το πρότυπο RGB. Έτσι επιλέγετε χρώματα κατάλληλα για οθόνη, όπως έχουμε πει και στη θεωρία. Το χρώμα κόκκινο έχει RED = 255, Green = 0 και Blue = 0 Είτε τραβώντας τις μπάρες των χρωμάτων δεξιά και αριστερά, είτε πληκτρολογώντας ένα νούμερο από 0 255 μέσα στις παραμέτρους RGB έχετε το χρώμα που επιθυμείτε. Θυμηθείτε από τη θεωρία ότι τα χρώματα που έχετε στην οθόνη δεν αποδίδονται σωστά στον εκτυπωτή plotter που διαθέτετε. Για αυτό καλό θα είναι αν πρόκειται να εκτυπώσετε τον χάρτη σας να επιλέγετε χρώματα βάσει του προτύπου CMYK. Αυτό μπορείτε να το επιτύχετε με κλικ στο βέλος, όπως φαίνεται στην παραπάνω οθόνη. Από τις επιλογές που εμφανίζονται επιλέγετε CMYK sliders. Θα διαπιστώσετε ότι το κόκκινο χρώμα που είχατε επιλέξει, έχει παραμέτρους Cyan 0, Magenta 100, Yellow 100 και Black 0. 364
Για εκτυπώσεις καλό θα ήταν να έχετε το χρωματολόγιο της Pantone το οποίο υποστηρίζουν όλοι σχεδόν οι σύγχρονοι εκτυπωτές. Έτσι δεν θα χάνετε χρόνο με επανακτυπώσεις, αφού θα έχετε επιλέξει εσείς τα χρώματα που υποστηρίζει ο εκτυπωτή σας. 5.3.1.2 Γραμμές Εάν το επίπεδο οντοτήτων σας είναι γραμμικό, τότε με κλικ πάνω στο αρχικό σύμβολο του επιπέδου αυτού παρουσιάζεται μία οθόνη επιλογής συμβόλου. Τα σύμβολα αυτά είναι γραμμικά και έχετε μία πληθώρα επιλογών, ανάλογα βέβαια και ποιες βιβλιοθήκες συμβόλων έχετε φορτώσει στο ArcMap. Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να συμβολίσετε τις γεωλογικές γραμμές της Νισύρου. Κάντε κλικ πάνω στο σύμβολο της γραμμής του επιπέδου αυτού στον πίνακα περιεχομένων και εν συνεχεία στην οθόνη που παρουσιάζεται δίπλα κάντε κλικ στο More symbols. Επιλέξτε τη Βιβλιοθήκη συμβόλων Geology 24K και παρατηρήστε ότι έχουν προστεθεί στο τέλος των αρχικών συμβόλων περισσότερα σύμβολα γεωλογικού ενδιαφέροντος. 365
Επιλέξτε την γραμμή Single Wide. Παρατηρείστε επίσης ότι αμέσως τόσο το χρώμα όσο και το μέγεθος αυτής της γραμμής εμφανίζεται στο Options. Αν δεν σας ικανοποιεί το χρώμα ή το πάχος της γραμμής μπορείτε να το αλλάξετε 5.3.1.3 Πολύγωνα Εάν το επίπεδο οντοτήτων σας είναι πολυγωνικό, τότε με κλικ πάνω στο αρχικό σύμβολο του επιπέδου αυτού παρουσιάζεται μία οθόνη επιλογής συμβόλου. Τα σύμβολα αυτά είναι πολυγωνικά και έχετε μία πληθώρα επιλογών, ανάλογα βέβαια και ποιες βιβλιοθήκες συμβόλων έχετε φορτώσει στο ArcMap. Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να συμβολίσετε τους γεωλογικούς σχηματισμούς της Νισύρου με ένα ενιαίο σύμβολο. Υπάρχουν αρκετά σύμβολα είτε με γέμιση συμπαγούς χρώματος, είτε με διαγράμμιση, είτε με γέμισμα άλλων σημειακών συμβόλων. Παρατηρείστε επίσης ότι επειδή είχατε φορτώσει προηγούμενα την βιβλιοθήκη Geology 24K υπάρχουν διάφορα γεωλογικά σύμβολα Επιλέξτε το 607 Sand. Ας αλλάξουμε όμως τις ιδιότητες του συμβόλου αυτού. Κάντε κλικ στο Properties. Παρουσιάζεται η παρακάτω οθόνη στην οποία έχετε πάρα πολλές επιλογές. Καταρχάς έχετε τον τύπο του γεμίσματος του πολυγώνου. Δηλαδή να το γεμίσετε με τρισδιάστατα σύμβολα, με κλιμακωτό γέμισμα χρώματος, 366
με γραμμές, με σημεία, με εικόνες ή με απλό γέμισμα Αυτό γίνεται με την επιλογή Type. Αν για παράδειγμα επιλέξετε για type την τιμή Picture Fill symbol τότε θα σας ζητηθεί μία φωτογραφία με την οποία θα γεμίσει το πολύγωνο. Έχετε επίσης την δυνατότητα να αλλάξτε το χρώμα του συμβόλου που θα είναι μέσα στο πολύγωνο ή το χρώμα του υποβάθρου του πολυγώνου. Επίσης μπορείτε να αλλάξετε το σύμβολο του περιγράμματος του πολυγώνου. Επιπλέον μπορείτε να προσθέτετε διάφορα επίπεδα στο σύμβολο ώστε να δημιουργήστε ένα σύμβολο με πολλά επίπεδα. Κάτω αριστερά μπορείτε να διαχειριστείτε τα διάφορα επίπεδα του συμβόλου και να τα κάνετε προεπισκόπηση το καθένα ξεχωριστά και βέβαια έχετε την δυνατότητα πάνω αριστερά για προεπισκόπηση του τελικού συμβόλου. Καταλαβαίνετε ότι έχετε πάρα πολλές δυνατότητες και υπάρχει περιορισμός μόνο στην φαντασία αυτού που θέλει να δημιουργήσει δικά του σύμβολα και να μη χρησιμοποιήσει τα έτοιμα που υπάρχουν. 367