ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑÏΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ:ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝ. ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:17/05/2018 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες και 30 λεπτά ΟΔΗΓΙΕΣ: ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΤΑ (7) ΣΕΛΙΔΕΣ Να γράφετε μόνο με μπλε μελάνι. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υλικού. Το εξεταστικό δοκίμιο βαθμολογείται με 100 μονάδες. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. Να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις και των δύο (2) μερών, στα φύλλα απαντήσεων. Το μέρος της Ορθογραφίας θα απαντηθεί σε ξεχωριστό φύλλο. ΜΕΡΟΣ Α : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝ. 85) Ι. ΔΙΔΑΓΜΕΝΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ (ΜΟΝ. 20) Να αποδώσετε στα Νέα Ελληνικά τα πιο κάτω κείμενα. (α) Λυσίου ὙπὲρΜαντιθέου 6 (μον. 10) ἔπειταδὲἐκμὲντοῦσανιδίουτοὺςἱππεύσανταςσκοπεῖνεὔηθέςἐστιν ἐντούτῳγὰρπολλοὶμὲντῶνὁμολογούντωνἱππεύεινοὐκἔνεισιν, ἔνιοιδὲτῶνἀποδημούντωνἐγγεγραμμένοιεἰσίν. ἐκεῖνοςδ ἐστὶνἔλεγχοςμέγιστος ἐπειδὴγὰρκατήλθετε, ἐψηφίσασθετοὺς φυλάρχουςἀπενεγκεῖντοὺςἱππεύσαντας, ἵνατὰςκαταστάσειςἀναπράξητεπαρ αὐτῶν. (β) Λυσίου ὙπὲρΜαντιθέου 7(μον. 10)ἐμὲτοίνυνοὐδεὶςἂνἀποδείξειενοὔτ ἀπενεχθένταὑπὸτῶν φυλάρχων οὔτεπαραδοθέντατοῖςσυνδίκοιςοὔτεκατάστασινκαταβαλόντα. καίτοι πᾶσιῥᾴδιοντοῦτογνῶναι, ὅτιἀναγκαῖονἦντοῖςφυλάρχοις, εἰμὴἀποδείξειαντοὺςἔχονταςτὰς καταστάσεις, αὐτοῖςζημιοῦσθαι. ὥστεπολὺἂνδικαιότερονἐκείνοιςτοῖςγράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε ἐκμὲνγὰρ τούτωνῥᾴδιονἦνἐξαλειφθῆναιτῷβουλομένῳ, ἐνἐκείνοιςδὲτοὺςἱππεύσανταςἀναγκαῖονἦνὑπὸτῶν φυλάρχων ἀπενεχθῆναι. 1
ΙΙ. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ (ΜΟΝ. 5) Λυσίου ὙπὲρΜαντιθέου 8 ΙΙΙ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ (Διασκευασμένο)(ΜΟΝ. 15) Ο Ισοκράτης αναλαμβάνει να γράψει τον Περί Ειρήνης (ή Συμμαχικόν κατά τον Αριστοτέλη) λόγο, με σκοπό να πείσει τους Αθηναίους να συνάψουν ειρήνη. Ἐγὼδ οἶδαμὲνὅτιπρόσαντέςἐστινἐναντιοῦσθαιταῖςὑμετέραιςδιανοίαις, καὶὅτιδημοκρατίας οὔσηςοὐκἔστιπαρρησία, [ ] ὃκαὶπάντωνἐστὶδεινότατον, ὅτιτοῖςμὲνἐκφέρουσινεἰςτοὺςἄλλουςἕλληναςτὰτῆςπόλεωςἁμαρτήματατοσαύτηνἔχ ετεχάρινὅσηνοὐδὲτοῖςεὖποιοῦσι, πρὸςδὲτοὺςἐπιπλήττονταςκαὶνουθετοῦνταςὑμᾶςοὕτωδιατίθεσθεδυσκόλωςὥσπερπ ρὸςτοὺςκακόντιτὴνπόλινἐργαζομένους. ἸσοκράτουςΠερὶΕἰρήνης 14 Λεξιλόγιο: ὁ, ἡ προσάντης, τὸ πρόσαντες= ο δύσκολος διάνοια=σκέψη παρρησία= ελευθερία λόγου ἐκφέρω=φανερώνω διατίθεμαι δυσκόλως= οργίζομαι ἐργάζομαίτινα τι= κάνω σε κάποιον κάτι 1. Να αποδώσετε στα Νέα Ελληνικά το πιο πάνω κείμενο. IV. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (ΜΟΝ. 15) IV.1ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ (ΜΟΝ. 9) 1. Να γράψετε τις λέξεις που ζητούνται στα Νέα Ελληνικά,με βάση τους τύπους του κειμένου που δίνονται: (μον. 3) (α) παραδοθέντα: σύνθετο επίθετο από το β συνθετικό της λέξης (β) καταβαλόντα:σύνθετο ουσιαστικό από το β συνθετικό της λέξης (γ) γνῶναι: παράγωγο ουσιαστικό 2
2. i) Να αναλύσετε τις πιο κάτω λέξεις στα συνθετικά τους στα Αρχαία Ελληνικά. ii) Από το β συνθετικό να σχηματίσετε μια λέξη (απλή ή σύνθετη) της Νέας Ελληνικής. (μον. 3) (α) ἀποδημούντων (β)ἐξέπεμψε (γ) μετέχειν 3. Να γράψετε στην Αρχαία Ελληνική συνώνυμα των λέξεων.(μον. 3) (α) σύνοιδα (β) ἡγοῦμαι (γ) δίδωμι IV.2 ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ (ΜΟΝ. 6) 1. τοῖςἐκφέρουσιν: (α) Να γράψετε τέσσερις (4) απλές ή σύνθετες λέξεις στα Νέα Ελληνικά από το β συνθετικό της λέξης που σας δίνεται. (β)να σχηματίσετε ολοκληρωμένες προτάσεις με δύο (2) από αυτές. (μον. 4) 2. Να γράψετε ένα (1) παράγωγο ουσιαστικό και ένα (1) παράγωγο επίθετο για την καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις: (μον. 2) (α) οἶδα (β) τοῖςποιοῦσι V. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ (ΜΟΝ. 30) V.1ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΣΤΑ ΔΙΔΑΓΜΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (ΜΟΝ. 15) 1. Να κάνετε πλήρη συντακτική αναγνώριση των πιο κάτω υπογραμμισμένων λέξεων από το πρώτο κείμενο ( 6).(μον. 6) (α) σκοπεῖν (β) ἐντούτῳ (γ) ἔλεγχος (δ) μέγιστος 3
(ε) τοὺς φυλάρχους (στ) τὰς καταστάσεις 2.Να αναγνωρίσετε τις πιο κάτω προτάσεις του κειμένου (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος). (μον. 4) (α)ἵνατὰςκαταστάσεις ἀναπράξητεπαρ αὐτῶν (β) ὅτιἀναγκαῖονἦντοῖςφυλάρχοιςαὐτοῖςζημιοῦσθαι 3. Να μεταφέρετε τους πιο κάτω ρηματικούς τύπους στον τύπο που σας ζητείται στην παρένθεση. (μον. 5) (α) ἐστίν (α πρόσωπο πληθυντικού οριστικής υπερσυντελίκου) (β) ἀπενεγκεῖν (β πρόσωπο ενικού, υποτακτική αορίστου β ) (γ) καταβαλόντα (γ πρόσωπο ενικού προστακτική παρακειµένου, περιφραστικά) (δ) γνῶναι (απαρέμφατο μέλλοντα) (ε) ἔχοντας (μετοχή θηλυκού γένους μέλλοντα, δοτική ενικού) V.2 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ (ΜΟΝ. 15) 1. Να μεταφέρετε στον αντίθετοαριθμό τους πιο κάτω γραμματικούς τύπους: ἐγὼ,ταῖςδιανοίαις,δημοκρατίας,τοῖςἐκφέρουσιν,τοὺςἕλληνας,χάριν,τὴνπόλιν,τοὺςἐ ργαζομένους(μον. 4) 2. οὔσης: να γράψετε το β πρόσωπο ενικού της οριστικής και της προστακτικής του αοριστού β. (μον. 2) 3. τοῖς ἐκφέρουσιν: να γράψετε το γ πρόσωπο πληθυντικού του παρατατικού και της οριστικής του παρακειμένου. (μον. 2) 4. τοῖςποιοῦσιν: να γράψετε το απαρέμφατο και τη μετοχή ουδετέρου γένους στην ονομαστική ενικού στον ίδιο χρόνο και φωνή.(μον. 2) 5. Να γράψετε τους άλλους βαθμούς των πιο κάτω υπογραμμισμένων λέξεων, διατηρώντας τον ίδιο γραμματικό τύπο. (μον. 2) ὃ καὶ πάντων ἐστὶ δεινότατον οὕτω διατίθεσθε δυσκόλως (μονολεκτικά) 4
6. Να μεταφέρετε την πιο κάτω πρόταση στα Αρχαία Ελληνικά. (μον. 3) Φοβούμαι μήπως οι δικαστές δεν κρίνουν δίκαια. ΜΕΡΟΣ Β : ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (ΜΟΝ. 15) Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις που ακολουθούν. Ι. Λυσίου ὙπὲρΜαντιθέου 1. α)να αναφέρετε τρία (3) στοιχεία που να χαρακτηρίζουν το ήθος του Μαντίθεου στις παραγράφους 6-7.(μον. 1.5) (β) Ποια ρητορικά πάθη προσπαθεί να διεγείρει ο Μαντίθεος στους βουλευτές στις παραγράφους 6-7; Να αναφέρετε τρία (3) στοιχεία.(μον. 1. 5) ΙΙ. Σοφοκλέους Οιδίπους Τύραννος Απόσπασμα α': Σοφοκλέους, Οιδίπους Τύραννος, Β Επεισόδιο, στ. 719-748 ΚΡ. Αν θαρρείς πως το πείσμα δίχως κρίση αξίζει κάτι, πολύ λάθος έχεις. ΟΙΔ.Αν θαρρείς αδικώντας συγγενή σου πως δε θα πάθεις, μέγα λάθος κάνεις. ΚΡ. Σύμφωνος είμαι πως σ αυτό έχεις δίκιο, μα πε και ποιο κακό είδες από μένα; ΟΙΔ. Μ έπεισες ή δε μ έπεισες πως πρέπει να στείλω για το σεβαστό σου μάντη; ΚΡ. Και τώρ ακόμα έχω την ίδια ιδέα. ΟΙΔ. Και λοιπόν πόσον καιρό τώρα ο Λάιος ΚΡ. Που χει τι κάμει; Πε να καταλάβω. ΟΙΔ. Που άφαντος πάει απ του φονιά το χέρι; ΚΡ. Είναι καιρός και χρόνια να μετρήσεις. ΟΙΔ. Κι είχε από τότε αυτός την τέχνη ο μάντης; ΚΡ. Και την παραείχε κι όλοι τον τιμούσαν. ΟΙΔ. Κι ανέφερε λοιπόν εμένα τότε; ΚΡ. Όχι, ποτέ, τουλάχιστο μπροστά μου. ΟΙΔ. Και δεν ψάξατε διόλου για τον φόνο; ΚΡ.Ψάξαμε, πώς; Μα τίποτα δε βγήκε. 5
ΟΙΔ.Πώς λοιπόν ο σοφός αυτός δεν έλεε και τότε αυτά που τώρα; ΚΡ. Δεν το ξέρω κι αγαπώ να σιωπώ για όσα δε νιώθω. ΟΙΔ. Μα αυτό το ξέρεις και το καλονιώθεις για να τ ομολογήσεις ΚΡ. Το ποιο πράμα γιατί δε θενά τ αρνηθώ, αν το ξέρω. ΟΙΔ.Πως μαζί σου αν δεν τα χε συμφωνήσει, δε θα λεγε φονιά του Λάιου εμένα. ΚΡ. Αν τέτοιο πράμα λέει, εσύ το ξέρεις. 2. α) Να αναφέρετε τρία (3) επιχειρήματα που χρησιμοποιεί ο Οιδίποδας για να στηρίξει τις κατηγορίες του κατά του Κρέοντα. (μον. 3) (β) Στο πιο πάνω απόσπασμα να εντοπίσετε και να αναφέρετε μία (1)περίπτωσητραγικής ειρωνείαςκαι ακολούθως να την εξηγήσετε. (μον. 1) (γ) Μελετώντας προσεκτικά τους πιο πάνω στίχους να εντοπίσετε και να αναφέρετε δύο (2) γνωμικά και να τα εξηγήσετε. (μον. 2) Απόσπασμα β': Σοφοκλέους, ΟιδίπουςΤύραννος, Έξοδος, στ. 1681-1686 Γιατί αφού σαν τρελή πέρασε μέσα απ την αυλόπορτα, ώρμησ έτσι αμέσως στα νυφικά κρεβάτια της μαδώντας με τα δυο χέρια τα μαλλιά της κι άμα μπήκε, τις πόρτες έκλεισε από μέσα κι έκραζε το νεκρό από χρόνια Λάιο. 3. Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω απόσπασμα να αναφέρετε: (α) Ποιος μιλάει στους πιο πάνω στίχους; (β) Σε ποιον απευθύνεται; (γ) Για ποιο πρόσωπο γίνεται λόγος; (μον. 3) Απόσπασμα γ : Σοφοκλέους, ΟιδίπουςΤύραννος, Έξοδος, στ. 1923-1934 ΟΙΔ. Ρίξε με, όσο πιο πριν, έξω απ τη χώρα, σε μέρος που να μη βρεθεί κανένας, με τ όνομά μου να με χαιρετήσει. 6
ΚΡ. Θα το κανα, βεβαιώσου το, αν δεν ήταν ανάγκη να ρωτούσα το θεό πρώτα. ΟΙΔ. Μα εκείνος καθαρά το χει δηλώσει, να εξοντωθεί ο ανόσιος πατροκτόνος. ΚΡ. Αυτό ναι η αλήθεια, μα όμως στην ανάγκη που φτάσαμε, καλύτερο είναι πάντα να ξέρουμε πιο βέβαια τι πρέπει. ΟΙΔ. Έτσι λοιπόν για έναν άθλιο εμένα, το θεό θα ρωτήσετε; 4.Να αναφέρετε ένα (1) χαρακτηρισμό για τον Οιδίποδα και ένα (1) για τον Κρέοντα,τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με αναφορές από τους πιο πάνω στίχους.(μον. 3) -ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ- Εξεταστική Επιτροπή 1. Φρύνη Κωνσταντίνου 2. Μελίνα Βρυωνίδου Συντονιστής Β.Δ...... Ο Διευθυντής Νίκη Γεωργίου Γιώργος Ιωσηφίδης Διδάσκουσα Φρύνη Κωνσταντίνου 7
8
OΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ἔτιδέ, ὦ βουλή, εἴπερἵππευσα, οὐκἂνἦἔξαρνοςὡςδεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ ἠξίουν, ἀποδείξαςὡςοὐδεὶςὑπ ἐμοῦτῶνπολιτῶνκακῶςπέπονθε, δοκιμάζεσθαι. Λυσίου ὙπὲρΜαντιθέου 8 9