ΙΟΥΛΙΟΣ 2011 03 PATRICIA URQUIOLA KLAB ARCHITECTS GEHARD DEMETZ MX ARCHITECTURE BE TULUM RESORT JORGE MEALHA
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΟΥΛΙΟΣ 2011 2 3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΟΥΛΙΟΣ 2011 4 5
de zine I.D. DESIGN MAGAZINE 6 7 Η ένδειξη παραπέμπει σε περισσότερες πληροφορίες στο www.dezine.gr When you see this pictogram visit www.dezine. gr for more info Εκδότης DEZINE ΕΠΕ dezine@dezine.gr Διεύθυνση περιοδικού Γιώργος Οψιμούλης giorgos@dezine.gr Διεύθυνση σύνταξης Μυρσίνη Σαμαρούδη myrsini@dezine.gr Συντακτική ομάδα Έλενα Αθανασιάδου Έρσυ Παπαδοπούλου Τζένη Παυλίδου Μυρσίνη Σαμαρούδη Δημήτριος Σκλαβενίτης M. Stevens Επιμέλεια ύλης Τζένη Παυλίδου Μεταφράσεις κειμένων Δημήτρης Φωτιάδης Φωτογράφοι Δημήτρης Καρτέρης Γιώργος Χατζάκης Creative direction dolphins // communication design www.dolphinsonline.gr info@dolphinsonline.gr Εκτύπωση I. ΠΕΠΠΑΣ ΑΒΕΕ Τηλ: 210 8072431 Υποδοχή διαφήμισης sales@dezine.gr Διεύθυνση λογιστηρίου Υπεύθυνος: Μιχάλης Βαφειάδης Βασ. Γεωργίου 24 - Θεσσαλονίκη Τηλ: 2310-886655 Fax: 2310-820204 Θέλετε να παρουσιάσετε τη δουλειά σας; Στείλτε μας φωτογραφικό υλικό στο showcase@dezine.gr Το de zine κυκλοφορεί κάθε τρείς μήνες σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα. Δεν βρίσκετε το de zine; Μπορείτε αν θέλετε να ζητήσετε αποστολή του περιοδικού στο σπίτι ή το γραφείο σας, αναλαμβάνοντας απλά τα έξοδα αποστολής. Δώστε τα στοιχεία σας στο e-mail hello@dezine. gr και ζητήστε να σας στέλνουμε το περιοδικό στην επιθυμητή διεύθυνση. Eφόσον ενδιαφέρεστε να αποτελέσετε σημείο διανομής για το de zine, δώστε τα στοιχεία σας µέσω e-mail στο hello@dezine.gr, ώστε να έρθουμε σε επαφή μαζί σας. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του ειδικού ενθέτου με οποιοδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογραφήσεως ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του Εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν.100/1975, Ν.Δ. 3565/1956 και 4254/1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.
INDEX ΙΟΥΛΙΟΣ 2011 8 9 10. EDITORIAL 12. DESIGNER INTERVIEW Η Patricia Urquiola μιλάει στο de zine 24. ARCHITECT INTERVIEW KLAB architecture 36. HOT 25 56. ARCHITECTURE SUMMER HOUSE mxarchitecture 70. ARCHITECTURE HOUSE House in Estoril 80. ARTIST PROFILE STORY Γκέχαρντ Nτέμετζ 88. DESTINATION HOTEL Be Tulum 98. BIKE WORLD Ποδήλατο από χέρι 102. SPOTLIGHT Κάτσε καλά 106. DE ZINE ON DECK YACHT Eyes Wide Wider 12 36 70 80 24 56 88 102
EDITORIAL ΙΟΥΛΙΟΣ 2011 10 11 μικρό vs ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΥΤΟ ΤΟ ΜΗΝΑ ΣΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ Patricia Urquiola Φωτογραφία: Max Zambelli Πώς θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για τη διαβόητη κρίση, χωρίς να ρίξει -κι άλλο- νερό στο μύλο της εσωστρέφειας ή -στην καλύτερη περίπτωσηχωρίς να επιδοθεί σε ανέξοδα αισιόδοξες, εκτός τόπου και χρόνου υποδείξεις εργαστηρίου; Την υποχρέωση να περάσω από τη μελαγχολική ωραιοπάθεια της ερώτησης σε μια κάποια απάντηση και μάλιστα in vivo μου επέβαλε το περιοδικό που κρατάτε στα χέρια σας. Όταν για πρώτη φορά έπεσε στα δικά μου χέρια, ούτε καν μπορούσα να φανταστώ ότι ήταν ελληνικό. H χαρά που ένιωσα ήταν διπλή: από τη μια να επισημαίνω ένα ακόμη ζωντανό, σαλεύον κύτταρο μέσα στην αγαπημένη μας «καμένη γη» και από την άλλη να αυτοδικαιώνομαι για την εμμονή μου με το μικρό, το ελάχιστο, το (φαινομενικά) ασήμαντο. Αν η μεγάλη κρίση αποτελείται από πολλές μικρές κρίσεις, τότε και η μεγάλη λύση αποτελείται από πολλές επιμέρους λύσεις. Δεν θα ξεχάσω την έκπληξη της Μίριαμ, καθ ύλην αρμόδιας στα ζητήματα της αισθητικής εν γένει και συζύγου μου, η οποία -χωρίς δεύτερη σκέψη- κατέταξε το dezine ανάμεσα στα καλύτερα παγκοσμίως! Σε ύφος, θεματολογία, χαρτί, ματιά Αυτό είναι! Μια φούχτα άνθρωποι σε μια γωνιά της αόρατης στο χάρτη, αναξιοπαθούσας, χειμαζόμενης, απαισιόδοξης, λοιδορούμενης και αυτομαστιγούμενης Ελλάδας στρέφουν το μέτωπο προς τα «έξω» και «θρασύνονται», ζητώντας περισσότερα από τον εαυτό τους και ελάχιστα από τους άλλους, φλερτάροντας με το «παγκόσμιο». Άλλωστε, ποιος άλλος είναι ο λόγος -αν είναι ένας μόνο- για τον οποίο οι συμπατριώτες μας εφοπλιστές αξίζουν το εγκώμιο, που τόσα χρόνια τους πλέκουμε, εκτός από την παγκοσμιότητα της δράσης τους; Αυτό που θα προσδοκούσα από την κρίση είναι να μας ανοίξει τόσο πολύ την όραση, ώστε να βλέπουμε την υδρόγειο σαν μια απλή...μπάλα ποδοσφαίρου, με την οποία μπορούμε να παίξουμε στο Champions League της οικονομίας και της πολιτικής. Έχω ζήσει περίπου το 1/4 της ζωής μου «έξω» και δεν μπορεί να μου αλλάξει κανείς την πεποίθηση ότι το ελληνικό διαβατήριο είναι ακόμη αρκετά «σκληρό» και ότι, παρά τις αδιαμφισβήτητες, καταστροφικές και αυτοκαταστροφικές ροπές μας, στο συλλογικό ασυνείδητο του Δυτικοευρωπαίου -και όχι μόνο- η λέξη Ελλάδα και τα παράγωγά της, ασκούν ακόμη ισχυρή γοητεία. Κι όσο αυτή η γοητεία οφείλεται στο αρχαιοελληνικό κλέος, άλλο τόσο χρωστάει και στις νεοελληνικές αρετές μας, της φιλοξενίας, της πηγαίας έγνοιας για το συνάνθρωπο, της ανοιχτής καρδιάς, του ηχηρού γέλιου, του ασίγαστου πάθους για ζωή. Μάλιστα, ισχυρίζομαι ότι αυτές οι αρετές αποτελούν τη φυσική, ακούσια, πιθανότατα την πιο αποτελεσματική διαφήμιση, όχι μόνο του πολιτισμού μας, αλλά και των πιο ταπεινών προϊόντων μας! Το διήμερο 15-16 Ιουνίου οι καλεσμένοι που συνέρευσαν στην παραλία του Μαραθώνα για να συμμετάσχουν στη γιορτή μας ήταν -στην πλειονότητά τους- συμπατριώτες των δανειστών μας, φίλοι, συνάδελφοι και πελάτες μας απ όλο τον «καλό» δυτικό κόσμο και όχι μόνο, που ήρθαν -ενθουσιώδεις- να βάλουν ένα χεράκι στην κατασκευή του μεγαλύτερου στρώματος στον κόσμο. Από τι υλικό λέτε; Από φύκια (!), τα οποία αποτελούν ατίμητη πηγή πλούτου για τα ελληνικά προϊόντα και -παρόλο που αφθονούν στις θάλασσες και τις ακρογιαλιές όλης της χώρας- σαπίζουν αναξιοποίητα Το μεγαλύτερο στρώμα στον κόσμο συμβολίζει την αξία και τη σημασία του «μικρού» που λέγαμε πιο πάνω. Η λύση είναι τόσο κοντά στα μάτια μας που δεν την βλέπουμε. Παύλος Ευμορφίδης Ιδρυτής της COCO-MAT
DESIGNER INTERVIEW ΤΗΣ ΤΖΕΝΗΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: PATRICIA URQUIOLA STUDIO 12 13 Η συλλογή «All Ambiq» της P. Urquiola για το art project της εταιρείας glasstress, όπως παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας. Φωτογραφία: ALESSANDRO PADERNI STUDIO EYE PATRI- CIA UR- QUIOLA ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΘΥΕΛΛΑ Ο Τύπος την έχει αποκαλέσει «Τυφώνας Πατρίτσια». Κάθε νέο της πρότζεκτ κατακτά τις χρυσές λίστες των best of ενώ έργα της κοσμούν την μόνιμη συλλογή του MOMA της Νέας Υόρκης. Η βιομηχανία του ντιζάιν κρέμεται από την επόμενη λαμπρή ιδέα. Mια συστατική επιστολή με την υπογραφή της ισοδυναμεί με τίτλο τιμής για κάθε wannabe ντιζάινερ. Ποια είναι η σιδηρά κυρία που κυβερνάει το σύγχρονο ντιζάιν; Tο ψάχνουμε.
DESIGNER INTERVIEW PATRICIA URQUIOLA 14 15 6 1 2 5 3 4 7 8 FAMILY MATTERS Η Maria Patricia Cristina Blanca Urquiola Hidalgo γεννήθηκε το 1961 στο Oviedo της βόρειας Ισπανίας, το μεσαίο τέκνο της οικογένειας ενός μηχανικού και μιας πτυχιούχου Φιλοσοφικής που λάτρευαν την Αρχιτεκτονική και ενθάρρυναν την ανεξαρτησία στα παιδιά τους. Από τη μια η καταγωγή της -μισή βάσκικη και μισή αστουριανή, κληρονομιά που η ίδια έχει χαρακτηρίσει «ατλαντική»- και από την άλλη τα γονίδιά της, διαμόρφωσε πολύ γρήγορα μια sui generis προσωπικότητα: ένα κράμα λογικής και ευαισθησίας, ευγένειας και ευθύτητας, πείσματος και ευελιξίας, μεσογειακής χάρης και αδάμαστου πάθους, αγωνιστικού πνεύματος και ισχυρογνωμοσύνης. Η ίδια έχει πει, χαριτολογώντας, για τις γυναίκες της ιδιαίτερης πατρίδας της: «Είμαστε με ένα γλυκό τρόπο αγενείς. Οι Βάσκες γυναίκες είναι τρομερές! Έχουν πολύ ισχυρές απόψεις». ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΓΙΓΑΝΤΩΝ Η Αρχιτεκτονική ήταν παιδικό της όνειρο. Το ακολούθησε ξεκινώντας σπουδές στην Faculdad de Arquitectura της Μαδρίτης για να συνεχίσει στο περιβόητο Polytechnic Institute του Μιλάνου, την πόλη-κάστρο του σύγχρονου ντιζάιν, στην οποία μετοίκησε αρχικά λόγω έρωτος και που έμελλε να την υιοθετήσει ως ένα από τα πιο λαμπρά τέκνα της. Φοιτήτρια ακόμα θα συναντήσει εδώ τον Ιταλό μετρ του βιομηχανικού σχεδιασμού Achille Castiglioni που εκτός από μέντοράς της στη σχολή θα της εμφυσήσει το πάθος για το αντικείμενο, οδηγώντας της σε αλλαγή επαγγελματικού πεδίου, αλλά και μια σχεδιαστική φιλοσοφία που υμνεί τη συμβιωτική σχέση του ντιζάιν με την καθημερινή ζωή και το οικιακό περιβάλλον. «Χάρη σ αυτόν τον άνθρωπο ερωτεύτηκα το ντιζάιν» θα πει πολλές φορές αργότερα. Ακολούθησε μια ακόμα μοιραία συνάντηση. Αυτή με τον Vico Magistretti, καλλιτεχνικού διευθυντή τότε εταιρείας De Padova. Μαζί του, ως υπεύθυνη ανάπτυξης προϊόντων της φίρμας, σχεδίασε τα πρώτα της αντικείμενα και διδάχθηκε τη δημιουργία κομψών και ευφυών προϊόντων με εμπορική απήχηση. Επόμενη περγαμηνή, η θητεία της στο στούντιο του Piero Lissoni, όπου ως επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού μυήθηκε στη σημασία της βιωσιμότητας και της διαχρονικότητας ενός αντικειμένου. HER MASTER S VOICE Το 2001, μετά από μια ζηλευτή δεκαετία σχεδόν θητείας δίπλα σε γίγαντες του ντιζάιν και κατόπιν προτροπής του Piero Lissoni, ανοίγει το δικό της στούντιο στο Μιλάνο. Γιατί άργησε τόσο πολύ; Ως γυναίκα και νεαρή τότε μητέρα, αντιμέτωπη με τις προκαταλήψεις σχετικά με το φύλο της, δεν πίστευε ότι μπορούσε να έχει την δική της επιχείρηση, όπως έχει πει. Η εξέλιξη του εγχειρήματος ήταν μια έκπληξη ακόμα και για την ίδια. Κάτω από την επωνυμία του studio Urquiola δημιούργησε πολυβραβευμένα προϊόντα για τους πιο εμβληματικούς οίκους του ντιζάιν, κέρδισε αναρίθμητα βραβεία, μεταξύ αυτών και το «Ντιζάινερ της Δεκαετίας», ενώ επέκτεινε την πρακτική της σε ένα ιλιγγιώδες εύρος σχεδιαστικών εφαρμογών: από αντικείμενα, βιτρίνες και εμπορικά concepts για διάσημους οίκους μόδας έως ξενοδοχεία και σκηνικά όπερας, όπως η πρόσφατη παραγωγή της όπερας του Μοντεβέρντι, The coronation of Poppea, στην Ισπανία. Σήμερα, το αρχηγείο της στην Piazzale Libia, ένα διώροφο κτίριο του 1918 στα χρώματα της τερακότα και της ώχρας, αριθμεί ένα επιτελείο 30 ανθρώπων που εργάζονται με υπερεντατικούς ρυθμούς για την υλοποίηση των ιδεών της. THE MOROSO AFFAIR De Padova, Moroso, Agape, B&B Italia, Alessi, Driade, Foscarini, Kartell, Flos, Molteni&C, Artelano, Boffi, Bosa, Cappellini, Cassina, MDF, Tronconi Ένα πρόχειρο namedropping των πιο εμβληματικών εταιρειών της παγκόσμιας designland που έχουν εμπιστευτεί την εικόνα τους στην δημιουργική δύναμη της Urquiola, μαρτυρά το αδιαμφισβήτητο ταλέντο της και την αξιοπιστία της ως επαγγελματία. «Γι αυτούς, η Urquiola είναι ένα άλογο που κερδίζει. Παίρνει τη δουλειά γιατί κάνει τη δουλειά» έχει πει χαρακτηριστικά η Paola Antonelli, επικεφαλής curator του MOMA της Νέας Υόρκης. Πάνω απ όλα είναι μια σχέση αμοιβαίας εκτίμησης και σεβασμού που ανανεώνεται διαρκώς μέσα στο χρόνο και βασίζεται στις ανθρώπινες σχέσεις. «Οι σχέσεις είναι σημαντικές για μένα. Δεν δουλεύω πια με ανθρώπους που δεν μου αρέσουν. Απορρίπτω πολλές ευκαιρίες έτσι» σημειώνει. Σχέση ζωής αυτή με την συνονόματή της Patricia Moroso, καλλιτεχνική διευθύντρια της 1. Καναπές GENTRY, 2011, για την εταιρεία MOROSO. 2. Τραπεζαρία OSSIMORI, 2011, για την εταιρεία CASABELLA (photo: Parise Alberto). 3, 4. Τραπέζι KLARA COLLECTION, 2011, και Πολυθρόνες Βiknit, 2011, για την εταιρεία MOROSO. 5, 6. Καναπές FOLIAGE, 2011 και βάζα MATELASS, 2011, για την εταιρεία KARTELL. 7. Καναπές, πολυθρόνα και side table KLARA COLLECTION, 2011, για την εταιρεία MOROSO. 8. Τραπέζι FAINT, 2011, για την εταιρεία GLAS ITALIA.
DESIGNER INTERVIEW PATRICIA URQUIOLA 16 17 13 15 9 10 11 12 14 εταιρείας Moroso, την οποία θεωρεί φίλη, σύμμαχο και πρωταθλήτρια. Ως βασική σχεδιάστρια του brand έχει χαρίσει σε αυτό τις πιο εκφραστικές και διάσημες δημιουργίες, μεταξύ αυτών την δερμάτινη πολυθρόνα Antibodi σε σχήμα λουλουδοπετάλων και την ασύμμετρη καρέκλα Fjord που κοσμούν την μόνιμη συλλογή του MOMA, αλλά και ονειρεμένα concept περιπτέρων για την προώθηση της εταιρείας. Τελευταίο «δώρο» της Patricia στην Patricia, o σχεδιασμός του σπιτιού της δεύτερης στην Udine, το οποίο αποτελεί αντικείμενο πόθου πολλών περιοδικών interior design του πλανήτη. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σε έναν επαγγελματικό χώρο, όπου η υπογραφή και το στυλ συνιστά το ιερό δισκοπότηρο κάθε ταλαντούχου και φιλόδοξου επαγγελματία, η Patricia Urquiola προτιμά να μιλά για μια μέθοδο εργασίας. Με τον τελικό χρήστη του αντικειμένου πάντα στο μυαλό της, τα πρότζεκτ της προϋποθέτουν έναν μακρύ σε διάρκεια και εξαντλητικό διάλογο με τον πελάτη που μπορεί να κρατήσει ακόμα και πέντε χρόνια, όπως στην περίπτωση της συλλογής Axor Urquiola. «Θα το περιέγραφα ως έναν μακρύ και όμορφο χορό» έχει πει για τις συνεργασίες της. Αγαπά να σκέφτεται σε διαφορετικές κλίμακες την ίδια στιγμή, συνδέοντας το ντιζάιν με την αρχιτεκτονική, ενώ την ενδιαφέρουν οι δομικές συμπεριφορές των αντικειμένων και οι τεχνικές των παραδοσιακών μαστόρων που μεταφράζονται σε βιομηχανικό σχέδιο. Όποιος έχει δουλέψει μαζί της μπορεί να πιστοποιήσει «μακρές, δύσκολες και αστείες συζητήσεις» όπου η πνευματώδης και εμφατική Ισπανίδα μπορεί όχι μόνο να πείσει και τον πιο δύσπιστο συνομιλητή για τις ιδέες της αλλά και να τον κατακλύσει με ένα τσουνάμι καινοτόμων λύσεων για κάθε σενάριο εργασίας. Της αρέσει να δουλεύει με πολλές εταιρείες ταυτόχρονα. «Αν μου δώσεις μόνο μία, νομίζω πως αυτό μπορεί να με σκοτώσει». Η παραγωγή της για το 2011, μια ακόμα συναρπαστική συλλογή πολλών και διαφορετικών κομματιών για την Moroso, την Kartell, την Driade, την Agape, μεταξύ άλλων πολλών, πιστοποιεί αυτή την δημιουργική ανάγκη της. URQUIOLA S LOOK Η διάγνωση και ερμηνεία του στυλ γραφής της αποτελεί σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. Οι δημιουργίες της έχουν χαρακτηριστεί ποιητικές, ασυναίσθητα αισθησιακές, πρακτικές, ένα μίγμα αυστηρότητας και αναρχίας με μια μοναδική ματιά για το αναπάντεχο και την έκπληξη. Όποτε της έχουν ζητήσει να ορίσει την σχεδιαστική της προσέγγιση, έχει χρησιμοποιήσει λέξεις όπως ενστικτώδης, μετωπική, ειρωνική και συνθετική. «Είμαι αρκετά εκλεκτική, μου αρέσει η διαφοροποίηση και η ποικιλομορφία» έχει πει στο παρελθόν και τα σχέδιά της το επιβεβαιώνουν. Πρόκειται για ένα mix n match φιλικά εμπορικών κομματιών που όμως διαθέτουν μια καλλιτεχνικά τελετουργική ποιότητα ενώ είναι στερεωμένα σε μια χαλαρή οικεία σπιτικότητα. Κυρίως, δεν φωνάζουν τη λέξη «design», γεγονός που τα καθιστά ακαταμάχητα. Βασικό υλικό δημιουργίας παραμένει η μνήμη. Ό,τι και να κάνω, ξεκινάω από τη μνήμη μόνο που την επαναδιαπραγματεύομαι με νέο τρόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η καινοτόμα πολυθρόνα Smock (Moroso, 2006) που γεννήθηκε από την μνήμη της βρεφικής ποδιάς του πρώτου της παιδιού. Ο καναπές Night & Day για την Molteni&C ήταν μια μεταφορά του πίνακα le déjeuner sur l herbe του Μανέ, άλλα έργα της προέρχονται από αναμνήσεις ζωής, από την λογοτεχνία και τα ταξίδια. Παντού γλυπτικές οργανικές φόρμες με αισθησιακές καμπύλες, ανάγλυφες επιφάνειες, ζεστές συνθετικές επενδύσεις και καινοτόμες τεχνικές κατασκευής που θυμίζουν περισσότερο χειροποίητη τέχνη και αποδίδουν αντικείμενα με τα οποία θέλεις να ζήσεις για πάντα μαζί. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΝΤΙΖΑΪΝΕΡ Να είστε παθιασμένοι και περίεργοι. Βρείτε πολιτιστικές αναφορές και ανθρώπους που μπορούν να σας καθοδηγήσουν να αναπτύξετε την προσωπικότητά σας. Προσπαθήστε να υπερασπιστείτε τις ιδέες και τα σχέδιά σας, δημιουργήστε την δική σας μέθοδο. Απόσταγμα σοφίας από καταξιωμένη και με διεθνές κύρος δημιουργό που γνώρισε μεγάλη προκατάληψη από τη βιομηχανία, όπως έχει παρα- 9. Πολυθρόνα PAVO REAL, 2011, για την εταιρεία DRIADE. 10. Τραπεζάκια CLARA COLLECTION 2011, για την εταιρεία MOROSO. 11. Πολυθρόνες COMBACK, 2011, για την εταιρεία KARTELL. 12. Πολυθρόνα NUB HIGH BACK, 2011, για την εταιρεία ANDREU WORLD. 13, 14. Πολυθρόνα HUSK, 2011, και σύνθεση καναπέ TUFTY, 2011, για την εταιρεία B&B ITALIA. 15. Τραπέζι CODEX, 2011, για την εταιρεία MOLTENI.
DESIGNER INTERVIEW PATRICIA URQUIOLA 18 19 16
DESIGNER INTERVIEW PATRICIA URQUIOLA 20 21 18 17 19 20 16. Το εστιατόριο του Mandarin Oriental Hotel στη Βαρκελώνη. 17. Το γυμναστήριο spa του Mandarin Oriental Hotel. 18. Ένα από τα υπνοδωμάτια του Mandarin Oriental Hotel. 19. Τα μπάνια του Mandarin Oriental Hotel. 20. Το αίθριο της κεντρικής εισόδου του Mandarin Oriental Hotel. δεχθεί, για να την κάνει στο τέλος να της υποκλιθεί. Το να είσαι είσαι ντιζάινερ σημαίνει να χρησιμοποιείς την δημιουργικότητά σου για να προκαλέσεις ένα διάλογο με την βιομηχανία και αυτό είναι που αγαπάω... Ο ρόλος μας ως σχεδιαστές είναι να σπρώχνουμε τα όρια, όπως έχει πει. Οι δικοί της σύγχρονοι συνομιλητές είναι ο Jasper Morrisson, τη δουλειά του οποίου σέβεται και έχει ως σημείο αναφοράς, οι αδελφοί Bouroullec και ο Κonstantin Grcic, το ταλέντο των οποίων εκτιμά. Αγαπάει επίσης το έργο Eames, τη σκανδιναβική σχολή και τον Franco Albini. AXOR URQUIOLA Το 2010 η μεγάλη κυρία του ντιζάιν αφήνει άφωνους aficionados του ντιζάιν και insiders του χώρου φανερώνοντας το αποτέλεσμα της συνεργασίας της με την ηγετική δύναμη στα είδη υγιεινής, την γερμανική Hansgrohe. Μετά από μια πενταετή σχεδόν έρευνα, η συλλογή Axor Urquiola είναι κάτι περισσότερο από ένα γιγαντιαίο παζλ 120 συναρπαστικών κομματιών εξοπλισμού μπάνιων. Συνιστά μια νέα καλλιτεχνική αφήγηση του μπάνιου ως χώρου ζωής. «Για μένα δεν είναι ένα μπάνιο. Είναι μια συζήτηση για την οικειότητα» θα πει για την πρότασή της, ένα ποίημα σχεδιαστικής τελειότητας που εναρμονίζει στοιχεία κλασικής γοητείας και τολμηρού μοντερνισμού, διακριτικής πολυτέλειας αλλά και ενσυναίσθησης της πολυτιμότητας του νερού ως φυσικού πόρου. Είναι ένα μάθημα πάνω στη βιωσιμότητα και την έξυπνη χρήση των υλικών με όρους τεχνολογικής πρωτοπορίας, το οποίο κέρδισε αναρίθμητα βραβεία και άλλαξε τον τρόπο που σκεφτόμαστε γύρω από την έννοια του μπάνιου. MANDARIN ORIENTAL HOTEL Με τον τίτλο του Best Hotel Project 2010 από το Interior Design Magazine και όχι μόνο, το Mandarin Oriental Hotel στη Βαρκελώνη ήταν το πιο φιλόδοξο, απαιτητικό και μεγάλο σε κλίμακα πρότζεκτ που ανέλαβε μέχρι σήμερα. Η γυναίκα που φαντάστηκε το βάπτισμά της στο άγνωστο γι αυτήν πεδίο του hotelling με ένα μικρό boutique hotel στην Ελλάδα, βρέθηκε να μετέχει ενός επενδυτικού σχεδίου 194 εκατομμυρίων δολαρίων με ιδιαίτερο βάρος για το διάσημο ξενοδοχειακό brand και σε μια πόλη με ισχυρό αρχιτεκτονικό αποτύπωμα. Το αποτέλεσμα είναι ένα ποίημα αισθητικής, εμπνευσμένο από τη μνήμη της ενιαίας ρευστής φόρμας ενός λευκού γαντιού αλλά και το μεσογειακό φως που ενορχηστρώνει δεξιοτεχνικά σε μια απαράμιλλη αφήγηση πλήθος πολιτιστικών αναφορών και 3.000 διαφορετικά προϊόντα, από έπιπλα και χαλιά έως εξοπλισμό μπάνιου και κινέζικη πορσελάνη, δικής της επιλογής. Ένας σχεδιαστικός άθλος που της έδωσε περίοπτη θέση στο who is who του hotel design. Και δεν είναι το μόνο καθώς η ακούραστη Ισπανίδα χώρεσε στο ρεπερτόριό της δύο ακόμα μοναδικές προσθήκες, το W Vieques της γνωστής αλυσίδας W στο μικρό νησί Vieques του Πουέρτο Ρίκο και το εν αναμονή νέο Marriot hotel στη Βαρκελώνη, σε συνεργασία με τον επιδραστικό hotelier Ian Schrager. ΥΠΕΡΟΧΟΣ ΓΥΑΛΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Η τελευταία της ποιητική χειρονομία ονομάζεται all ambiq και αποτελεί μια συλλογή δοχείων από χειροποίητο φυσητό γυαλί murano σε μεταλλαγμένες φόρμες που θυμίζουν πουλιά, κοράλλια και τη ζωή των φυτών. Πρόκειται για τη συμμετοχή της σε ένα συλλογικό πρότζεκτ της εταιρείας glasstress που εξερευνά τις σύγχρονες δυνατότητες εφαρμογής και ερμηνείας της τεχνικής Murano με την υπογραφή διεθνών καλλιτεχνών και σχεδιαστών. Η συλλογή έκανε πρεμιέρα στην τελευταία έκθεση του Μιλάνου και παρουσιάζεται με τη μορφή εγκατάστασης από τις 4 Ιουνίου έως τις 27 Νοεμβρίου στη Βενετία, στο πλαίσιο της Venice Biennale. Η φοβερή και τρομερή Ισπανίδα κάνει και πάλι την έκπληξη, συλλαμβάνοντας έναν συναρπαστικά ονειρικό και οργανικό κόσμο που συνδυάζει τη μοντέρνα αισθητική με την παραδοσιακή δεξιοτεχνία και μας παραδίδει μικρά to-die-for έργα τέχνης.
DESIGNER INTERVIEW PATRICIA URQUIOLA 22 23 21 22 23 Μέχρι σήμερα έχετε υπογράψει μια εντυπωσιακή ποικιλία σχεδιαστικών αντικειμένων, από προϊόντα επίπλωσης και εγκαταστάσεις έως αρχιτεκτονική και σκηνογραφία. Αναρωτιέται κανείς που είναι στερεωμένο το σχεδιαστικό σας όραμα. Υπάρχει ένα συγκεκριμένο σημείο αναφοράς από το οποίο μπαίνετε κάθε φορά σε ένα πρότζεκτ ή μια μέθοδος εργασίας που ακολουθείτε; Είναι πάντα διαφορετικά. Αλλά η μέθοδός μου είναι η σχεδιαστική διαδικασία. Υπάρχει πολλή έρευνα στην αρχή, βασισμένη στις ρίζες μου, σε όλες τις αναλογίες που κάνω, με τα πράγματα που βλέπω και μου αρέσουν. Κοιτάζοντάς τα με ένα διαφορετικό τρόπο. Αναφορικά με την βραβευμένη συλλογή ειδών μπάνιου Axor Urquiola για την Hansgrohe, την έχετε περιγράψει σε συνεντεύξεις σας ως μια συζήτηση για την οικειότητα και έναν διάλογο ανάμεσα στη μνήμη και τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Πώς προέκυψε η αρχική ιδέα της συλλογής και ποια είναι η βάση γι αυτήν; Νομίζω ότι το μπάνιο είναι μια περιοχή σε εξέλιξη. Είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες χώρους στο σπίτι. Αποτελεί το «άνοιγμα» στο υπνοδωμάτιο. Θα ήθελα να δώσω εργαλεία για τους ανθρώπους ώστε να χτίσουν το δικό τους ιδανικό μπάνιο. Θα μπορούσε να γίνει με διαφορετικούς τρόπους, αναμειγνύοντάς το με παλιά έπιπλα, μοντέρνα έπιπλα ή μια σύνθεση και των δύο. Με διαφορετικά σχέδια που προσαρμόζονται στις ανάγκες τους. To 2010 λανσάρατε, μεταξύ άλλων, το Mandarin Oriental Hotel στη Βαρκελώνη, ένα σχεδιαστικό κόνσεπτ επικών διαστάσεων όσον αφορά το μέγεθός του και τη μίξη διαφορετικών στυλ. Πώς καταφέρατε μια εργασία τόσο μεγάλης κλίμακας και ποιος ήταν ο οδηγός σας κατά τη διαδικασία της επιτυχούς υλοποίησής του; Είναι σύνθετο όμως το πιο σύνθετο μέρος δεν είναι το πρότζεκτ, αλλά ότι πρέπει να συνομιλήσεις με πολλούς ανθρώπους που εξιδεικεύονται σε διαφορετικούς τομείς, διασφαλίζοντας ότι όλοι είναι ευτυχισμένοι και ότι η μηχανή του ξενοδοχείου μπορεί να δουλέψει σωστά για στάνταρντ της αλυσίδας, χωρίς να χάσεις την ψυχή της ιδέας μέχρι το τέλος. Πρόσφατα επεκτείνατε το πεδίο δράσης σας στο σχεδιασμό σκηνικών για την όπερα του Μοντεβέρντι The Coronation of Poppea, στην Ισπανία. Ποιο ήταν το βασικό κίνητρο για να ασχοληθείτε με αυτή τη νέα δημιουργική περιοχή και ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση όσον αφορά τη συγκεκριμένη εμπειρία ως σχεδιάστρια; Σέβομαι πολύ την δουλειά των σκηνογράφων, δεν θέλω να ανταγωνιστώ μαζί τους. Αλλά ο καλλιτεχνικός διευθυντής της όπερας ήταν ενθουσιασμένος με τη δουλειά μου ως αρχιτέκτονα και ντιζάινερ. Έτσι αποδέχθηκα την πρόκληση, παίζοντας με μια εφήμερη αρχιτεκτονική, όπως έκανα και πριν, αλλά σε αυτή την περίπτωση με μια αρχιτεκτονική σε κίνηση. Η μεγάλη πρόκληση ήταν να δουλέψω με τους τραγουδιστές ως ενεργούς συμμετέχοντες στις σκηνές. Μπορείτε να μας πείτε κάποια πράγματα για την τελευταία σας εργασία πάνω στο γυαλί Murano για την Μπιενάλε της Βενετίας; Καθώς πρόκειται για ένα πρότζεκτ τέχνης, πώς διαφοροποιείται από την υπόλοιπη και πιο εμπορική σας δουλειά με όρους έμπνευσης, ιδεών και μεθόδου εργασίας; Είναι σαν Τζαζ. Αυτοσχεδιασμοί πάνω σε μια βάση. Δουλεύοντας με όλους τους περιορισμούς και τα συναισθήματα που φέρει το ελεύθερο φυσητό γυαλί. Δουλεύοντας σε τέσσερα χέρια με έναν Μαέστρο, προσαρμόζοντας τη δημιουργία της αρχικής μου ιδέας. Ήταν μια ωραία εμπειρία χωρίς την ευθύνη μιας διαδοχικής παραγωγής. Τι περιλαμβάνουν τα μελλοντικά σας σχέδια; Μια εργασία πάνω στο γυαλί αλλά αυτή τη φορά με εκμαγεία, ταξιδιωτικά έπιπλα, συρμάτινα δοχεία, κεραμικά πλακίδια, ένα ξενοδοχείο, ένα μουσείο, τρεις εγκαταστάσεις, μία έκθεση κι ένα showroom. 21. Μπαταρία μπάνιου της συλλογής AXOR URQUIOLA, 2010, για την HANSGROHE. 22. Μπανιέρες της συλλογής AXOR URQUIOLA, 2010, για την εταιρεία HANSGROBE. 23. Το μπάνιο ως living space, AXOR URQUIOLA, 2010, για την εταιρεία HANSGROBE.
ARCHITECT INTERVIEW ΤΗΣ ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΣΑΜΑΡΟΥΔΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ & ΥΛΙΚΟ: KLAB ARCHITECTURE 24 25 VOLUME FIRST ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ KLAB ΣΕ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ Ένα βιβλίο που παρουσιάζει το έργο της KLAB (kinetic lab of architecture) ήρθε να ταράξει τα νερά των ελληνικών αρχιτεκτονικών εκδόσεων. Ο Κωνσταντίνος Λαμπρινόπουλος μιλά για τον τόμο που υπογράφει μαζί με τη Χαρά Μαραντίδου και σκιαγραφεί το προφίλ και τη θέση της KLAB στην Ελλάδα και στον κόσμο.
ARCHITECT INTERVIEW VOLUME FIRST 26 27 1 2 3 6 4 5 7 8 Eδώ και 10 χρόνια η KLAB architecture, μία ομάδα αρχιτεκτόνων με πολλαπλές πολιτισμικές καταβολές, δημιουργεί υπό την καθοδήγηση του Κωνσταντίνου Λαμπρινόπουλου έργα που έχουν χαρακτηριστεί μεταξύ άλλων προκλητικά ή και πρωτοποριακά. Η διεθνής αναγνώριση δεν άργησε να έρθει, όταν το Wallpaper το 2008 περιέλαβε την KLAB στα 50 πλέον ανερχόμενα και πολλά υποσχόμενα αρχιτεκτονικά γραφεία στον κόσμο. Από τότε ακολούθησαν και άλλες διακρίσεις. Ωστόσο, αυτό που δεν άλλαξε είναι η επιθυμία του ιδρυτή των KLAB και των συνεργατών του να αμφισβητούν τα στερεότυπα και να αντιμετωπίζουν κάθε νέο έργο ως ένα αισθητηριακό δημιουργικό παιχνίδι. Τα έργα που παρουσιάζονται στο δίγλωσσο τόμο Works Έργα από τις εκδόσεις Ιανός αντανακλούν αυτήν ακριβώς την πειραματική διάθεση και αποδεικνύουν την άνεση των KLAB να κινούνται με τόλμη τόσο στο εγχώριο, όσο και στο διεθνές σκηνικό. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο K. Λαμπρινόπουλος αποκαλύπτει τις σκέψεις του, σχολιάζει τη μέχρι σήμερα πορεία του, αλλά και το ρόλο της αρχιτεκτονικής στους σύγχρονους χαλεπούς καιρούς. Πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία του βιβλίου σας; Νομίζω ότι ήταν απόρροια μιας ερευνητικής αλλά και υλοποιημένης συνθετικής διεργασίας των τελευταίων 10 χρόνων. Υπάρχει ένας κύκλος που τελείωσε με τους klmf architects το 2007 και ένας νέος που ξεκίνησε με τους KLab architecture. Η λογική είναι ίδια, ο συνεχής πειραματισμός πάνω σε ιδέες, μορφές και υλικά εκφραζόμενα σε ρεαλιστικά υπάρχοντα έργα. Στον πρόλογο του βιβλίου σας, ο καθηγητής κ. Γιακουμακάτος σημειώνει πως υπάρχει σαφής διαφοροποίηση μεταξύ νέων και παλαι- ότερων γενιών αρχιτεκτόνων τόσο ως προς το σύστημα σκέψης, όσο και σε σχέση με την εφαρμοσμένη πραγματικότητα. Εσείς ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια στοιχεία διαφοροποίησης της δικής σας γενιάς αρχιτεκτόνων από τις παλαιότερες; Είναι αυτονόητη αυτή η διαφοροποίηση αφού απευθυνόμαστε σε διαφορετικούς χρήστες και διαφορετικές εποχές. Άλλες ανάγκες υπάρχουν σήμερα από αυτές του παρελθόντος. Πιστεύω ότι το internet και το πόσο συχνά ταξιδεύουμε στο εξωτερικό έχει αλλάξει τα δεδομένα όλων μας, των αρχιτεκτόνων αλλά και των πελατών τους. Επίσης έχουν αλλάξει τα μελετητικά προγράμματα, όπως και οι μέθοδοι κατασκευής. Το σύστημα σκέψης επίσης είναι διαφορετικό, γιατί σήμερα μπορούμε να σχεδιάσουμε τουλάχιστον 10 φορές πιο γρήγορα και να δούμε το σχέδιο μας σχεδόν όπως θα φαίνεται στην πραγματικότητα. Αυτή η ταχύτητα είναι διαφορετική από τη σχεδίαση με ραπιτογράφο και μολύβι, όπου την κάθε γραμμή που σχεδίαζες έπρεπε να τη σκεφτείς καθώς το σβήσιμο δεν ήταν κάτι τόσο απλό. Υπάρχουν επίσης έννοιες, όπως το concept, που δεν υπήρχαν στην αρχιτεκτονική. Αντιθέτως υπήρχε ένας ιδεαλισμός. Τα κτίρια, ωστόσο, διαρκούν περισσότερο από τις σκέψεις μας και ενσωματώνουν με τη μορφή τους και τη λειτουργία τους διαφορετικές ιδέες και αντιλήψεις. Αντλώντας και πάλι αφορμή από την εισαγωγή του βιβλίου σας, θα θέλαμε να μας περιγράψετε τη δική σας θέση μέσα στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο αρχιτεκτονικό πεδίο. Πώς βιώνετε την επαγγελματική σας καθημερινότητά, ενώ εργάζεστε στην Αθήνα, αλλά συγχρόνως διεκδικείτε μία θέση στο διεθνές σκηνικό με τη συμμετοχή σας σε διαγωνισμούς και με την υλοποίηση έργων στο εξωτερικό;
ARCHITECT INTERVIEW VOLUME FIRST 28 29 9 11 1-3. Άμπου Ντάμπι Ολυμπιακό Στάδιο. Πρόκειται για τη συμμετοχή των KLAB σε διαγωνισμό το 2005 για την πιθανή υποψηφιότητα του Άμπου Ντάμπι, ως της πρώτης αραβικής πόλης ανάληψης Ολυμπιακών Αγώνων. Οι KLAB σχεδιάζουν ένα Ολυμπιακό Στάδιο που παραπέμπει σε τέντα σκηνής βεδουίνων. Το κτίσμα μοιάζει να πάλλεται στον αέρα της ερήμου και βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τα στοιχεία της φύσης. 4, 5. Άμπου Ντάμπι Μουσείο Ολυμπιακών Αγώνων. Στον ίδιο διαγωνισμό οι ΚLAB προτείνουν ένα κτίσμα που μοιάζει με ερπετό της ερήμου και εκφράζει τον καθημερινό αγώνα των Αράβων για επιβίωση στις ακραίες συνθήκες της ερήμου. 6-8. Εxpro 2010 (Σαγκάη) Ελληνικό Περίπτερο. Το 2009 οι KLAB συμμετείχαν σε διαγωνισμό για τη δημιουργία του ελληνικού περιπτέρου για την Expo 2010 της Σαγκάης. Η πρότασή τους βασίστηκε στην ιδέα της διαχρονικής κατοίκησης θέσεων, που είναι τόσο συχνή στην Ελλάδα. Ο μανδύας που καλύπτει το κτίριο των 2.000 τ.μ. παραπέμπει στην ανασκαφική τέντα, που σηκώνεται και αποκαλύπτει τους θησαυρούς της. 12 9, 10. Βερολίνο Ελληνική Πρεσβεία. Για το διαγωνισμό του σχεδιασμού της Ελληνικής Πρεσβείας στο Βερολίνο, οι KLAB μελέτησαν δύο πιθανά σενάρια. Η πρώτη πρόταση αντλεί επιρροές από τις πτυχώσεις των αρχαίων ελληνικών ενδυμάτων. Η δεύτερη διαμορφώνεται σε πολλαπλά επίπεδα που περιλαμβάνουν πρώτα μία επένδυση από γυαλί, ακολούθως μία επιφάνεια με τυπωμένα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και τέλος μεταλλικά φύλλα ελιάς που δημιουργούν σκιές. 11, 12. Γλυφάδα Φαρμακείο Placebo Το φαρμακείο Placebo στη Λ. Βουλιαγμένης αποτελεί ένα από τα έργα έκπληξη των KLAB. Ένας κυλινδρικός μανδύας περιβάλλει το εσωτερικό προϋπάρχον κτίσμα. Πάνω του έχουν αποτυπωθεί λέξεις με οπές σε κώδικα Μπράιγ. Η εσωτερική διάταξη ακολουθεί και πάλι κυκλική δομή με αναφορές στο χαρακτήρα του φαρμακείου. 10
ARCHITECT INTERVIEW VOLUME FIRST 30 31 13 14 15 13-16. Άνδρος Εξοχική Κατοικία Στην ιδιωτική εξοχική κατοικία στην Άνδρο, που ολοκληρώθηκε το 2008, οι KLAB συνέθεσαν στοιχεία της τοπικής παράδοσης και της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, δημιουργώντας ένα άκρως ενδιαφέρον αποτέλεσμα που επιτρέπει στους χρήστες του να απολαμβάνουν τους διαρκείς αλληλοσυσχετισμούς μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου. 16 Το να δουλεύεις στην Ελλάδα είναι και πολύ δύσκολο και μερικές φορές εύκολο την ίδια στιγμή. Μπορεί ένα project να προχωράει αστραπιαία, γιατί στη χαοτική κατάσταση κάτι λειτουργεί χωρίς ιδιαίτερους ελέγχους, ή να κολλάει σε ένα υπάλληλο κάποιας πολεοδομίας ενός νησιού, ο οποίος βαριέται να δουλέψει. Είναι επίσης πολύ ευκολότερο στην Ελλάδα να βρεις πελάτη (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) για να φτιάξεις ένα κτίριο από ότι στο εξωτερικό, αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο να ξεπεράσεις υπηρεσίες και νοοτροπίες που βρίσκονται σε μια άλλη εποχή. Όμως παρόλο που είμαστε μια πολύ μικρή χώρα είμαστε εσωστρεφείς. Από τις σπουδές μου θεωρούσα ότι η αρχιτεκτονική που θέλω να κάνω μπορεί να υπάρχει και εκτός Ελλάδος και αναζητώ αφορμές και τρόπους για να το επιτύχω. Ξεκινήσαμε με τη Ρουμανία γιατί αυτό φαινόταν λογικό, συμμετέχουμε σε διαγωνισμούς και φέτος προσπαθούμε να βρεθούμε σε μια εξαιρετικά ανταγωνιστική πόλη το Λονδίνο όπου το εγχείρημα μας μοιάζει σαν μια νέα αφετηρία και αυτό είναι πολύ τονωτικό, αγχωτικό, αλλά και ελπιδοφόρο. Μιλήστε μας λίγο για τη συμμετοχή σας στους διαγωνισμούς σχεδιασμού εγκαταστάσεων για την πιθανή υποψηφιότητα του Άμπου Ντάμπι για τη διεξαγωγή Ολυμπιακών Αγώνων. Πώς καταφέρατε να σχεδιάσετε κτίρια μοντέρνα, τολμηρά και σε άμεση επαφή με την αραβική φύση και τον πολιτισμό; Έχω επισκεφτεί Αραβικές χώρες και έχω νιώσει μια συγγένεια στην αρχιτεκτονική κληρονομιά τους. Μας ενδιαφέρει πολύ σαν γραφείο να κάνουμε έργα πέρα από κτίρια κατοικιών και καταστήματα. Στην Ελλάδα μέχρι τώρα δεν έχουμε μία τέτοια ανάθεση αν και έχουμε δουλέψει σε μεγάλα έργα σε συνεργασία με άλλους Έλληνες αρχιτέκτονες. Έτσι η δημιουργική μας ενέργεια και η ερευνητική μας εργασία διοχετεύεται σε διαγωνισμούς με θέματα που μας ενδιαφέρουν και μας προκαλούν. Η συνθετική μας λογική βασίζεται σε μεγάλο μέρος της στον τόπο που κτίζουμε. Επομένως σε κάθε κτίριο προσπαθούμε να διαφυλάξουμε τα στοιχεία του τόπου που μας συγκινούν. Το ίδιο προσπαθήσαμε να κάνουμε και στα έργα που αναφέρεστε, χρησιμοποιώντας στοιχεία της Αραβικής κουλτούρας για να δημιουργήσουμε μια σύγχρονη αρχιτεκτονική γραφή. Σε άλλα έργα σας, όπως στις συμμετοχές σας στο διαγωνισμό για το ελληνικό περίπτερο στην Expo 2010 της Σαγκάης ή στο διαγω- νισμό για το κτίριο της ελληνικής πρεσβείας στο Βερολίνο ενσωματώνετε κλασικές αναφορές και στοιχεία μνημειακότητας. Πώς εσείς ερμηνεύετε τη σύνθεση και τη συνδιαλλαγή κλασικών και μοντέρνων στοιχείων σε αυτά τα έργα; Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η έρευνα πάνω στην ελληνικότητα της αρχιτεκτονικής μας και πώς αυτή μπορεί να εκφραστεί. Νιώθω ότι με μια τόσο μεγάλη αρχιτεκτονική πολιτιστική παράδοση έχουμε την υποχρέωση να σταθούμε και να αναλογιστούμε τι μπορούμε εμείς η νέα γενιά αρχιτεκτόνων να αφήσουμε σαν πολιτιστικό στίγμα. Οπότε και τα δύο αυτά έργα που αναφέρατε είχαν να κάνουν με την εικόνα της Ελλάδος προς τα έξω και πως θα μπορούσε να εκφραστεί αυτό αρχιτεκτονικά σε ένα κτίριο με ένα μοντέρνο τρόπο. Αντίστοιχα σε πολλά έργα εξοχικών κατοικιών, όπως στην Άνδρο και στη Τζια, αντλείτε επιρροές και πειραματίζεστε με στοιχεία του τόπου της παράδοσης. Ποια δεδομένα ή ικανότητες της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής σας γοητεύουν και τι απολαμβάνετε περισσότερο σε αυτή τη διαδικασία σύνθεσης; Μας ενδιαφέρει πάντα το γενικότερο πλαίσιο πάνω στο οποίο τη δεδομένη στιγμή ερχόμαστε να δουλέψουμε. Ο τόπος, η πολιτιστική κληρονομιά του, ο προσανατολισμός, η θέα, τα γειτονικά κτίρια, η κλίση του οικοπέδου, το έδαφος, η φύση τριγύρω, ο πελάτης και οι ανάγκες του, ο προϋπολογισμός, η χρονική στιγμή και οι ιδιαιτερότητές της και άλλα τόσα θέματα που απαρτίζουν στο σύνολό τους όλα τα κομμάτια ενός παζλ στη δημιουργία κάποιου χώρου. Ξέρετε εμείς είμαστε οι τυχεροί ή άτυχοι εκείνοι άνθρωποι που θα βάλουμε σε ένα οικόπεδο/τοπίο κάτι νέο που μπορεί να μείνει για πάρα πολλά χρόνια. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί στις κινήσεις μας γιατί αυτό το κτίριο μπορεί να ζήσει σε μια άλλη κοινωνία από τη σημερινή, με άλλες ανάγκες και μπορεί για άλλη χρήση. Τα ελληνικά νησιά και σαν τοπίο αλλά και το χτισμένο περιβάλλον που κληρονομήσαμε πριν αρχίσουμε να το καταστρέφουμε είναι για μένα μοναδικά. Η ελευθερία, η λιτότητα, η απλότητα, το παιχνίδι των μορφών, των σκιών που όλα απορρέουν από μια λειτουργική και κατασκευαστική ανάγκη έχουν κάνει την αρχιτεκτονική των κυκλαδίτικων νησιών ξεχωριστή. Το ιδιαίτερο είναι ότι η Ελλάδα έχει πολλές διαφορετικές τοπικές αρχιτεκτονικές και αυτό την κάνει συναρπαστική. Ακόμη ένα δεδομένο που αποπνέουν τα έργα
ARCHITECT INTERVIEW VOLUME FIRST 32 33 17 18 17-19. Τζια Ξηρολιθιά Ένα ακόμη εξοχικό κτίσμα που πραγματεύεται αυτό που φανερώνει ο τίτλος του, τις ξερολιθικές κατασκευές του Αιγαίου. Κλειστοί και ανοιχτοί χώροι με διαφορετικές λειτουργίες εναλλάσσονται πάνω στην πλαγιά και ισορροπούν μοναδικά μεταξύ ουρανού και θάλασσας. 19 σας είναι μία αίσθηση ελευθερίας και αμφισβήτησης των στερεοτύπων. Πώς εναρμονίζονται οι ρηξικέλευθες συχνά προτάσεις σας με τις λειτουργικές απαιτήσεις ή τη lifestyle θεώρηση των πελατών σας; Μου αρέσει η ερώτηση. Όταν ήμουν μεταπτυχιακός φοιτητής έκανα μια διπλωματική πάνω στην αμφισβήτηση των στερεοτύπων στην αρχιτεκτονική. Νομίζω όταν ξεφεύγεις από τα στερεότυπα λειτουργείς περισσότερο σαν καλλιτέχνης και αυτό μας ταιριάζει περισσότερο. Όπως γράφω και στο βιβλίο με ενδιαφέρει να βλέπω την αρχιτεκτονική με την αφέλεια ενός παιδιού. Αν δείτε πώς ένα παιδί ζωγραφίζει σε ηλικία 3-5 χρόνων και πώς ζωγραφίζει όσο μεγαλώνει, καταλαβαίνετε ότι μπήκε κάποιος ενδιάμεσα και του είπε έτσι είναι το σωστό. Προφανώς σε όλους εμφυτεύονται γνώσεις και θεωρίες αλλά τώρα με τις γνώσεις που κουβαλάω θέλω να μπορώ να δημιουργώ ανατροπές και να αμφισβητώ αυτά που έμαθα. Επειδή όμως η αρχιτεκτονική είναι και μια τέχνη χρηστική, φροντίζουμε όλες οι λειτουργίες και οι απαιτήσεις μέσα σε λογικά πλαίσια των πελατών μας να ικανοποιούνται. Μας ενδιαφέρει μια αρχιτεκτονική που σέβεται τον πελάτη χωρίς όμως να υποκύπτουμε σε λογικές lifestyle. Και ποιες είναι συνήθως οι πρακτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζετε κατά την υλοποίηση μίας ιδέας; Σίγουρα δεν είναι λίγες. Πρώτα πρέπει να πείσεις τον πελάτη και σίγουρα αυτό είναι το δυσκολότερο κομμάτι. Έπειτα πρέπει να πείσεις τις διάφορες αρχές που σου δίνουν την άδεια και τελευταία αλλά πολύ σημαντικό είναι να γίνει η υλοποίησή σου σωστά από τους εργολάβους και τους τεχνίτες που το κτίζουν. Γενικά η όλη διαδικασία θέλει τεράστια υπομονή και επιμονή. Συνεχή δουλειά και έλεγχο των λεπτομερειών, αλλά κυρίως -επειδή η αρχιτεκτονική ποτέ δεν γίνεται από έναν άνθρωπο- είναι να εμφυσήσεις σε όποιους συμμετέχουν στην υλοποίηση την αναγκαιότητα ύπαρξης αυτού του έργου και μεράκι. Από τα έργα που έχετε υλοποιήσει μέχρι σήμερα υπάρχουν κάποια τα οποία θεωρείτε σταθμούς της επαγγελματικής σας πορείας και γιατί; Δεν έχουμε υλοποιήσει και πολλά νέα κτίρια. Έχουμε πολλές δουλειές που είναι επεμβάσεις σε υπάρχοντα κτίρια που όμως είχαν μεγάλο ενδιαφέρον για εμάς. Κάποια έργα βγήκαν από ένα πρώτο σκίτσο και άλλα με πολλή δουλειά, πολλές απορρίψεις και προσπάθεια. Συνήθως αυτά που βγήκαν πιο αυθόρμητα είναι εκείνα που με αντιπροσωπεύουν περισσότερο, καθώς είχα τις λιγότερες παρεμβάσεις. Τέτοια έργα είναι τα γραφεία της ΕΥ-ΖΗΝ, το Φαρμακείο στη Γλυφάδα και η πολυκατοικία στο Παγκράτι, αλλά δεν θα έλεγα ότι κάποιο κτίριο είναι σταθμός στην επαγγελματική μου πορεία. Είναι και κάπως νωρίς φαντάζομαι. Κάποια project, όπως το φαρμακείο στη Γλυφάδα που αναφέρατε, θεωρούνται τουλάχιστον ασυνήθιστα. Εσείς ποια πιστεύετε ότι είναι τα πλέον τολμηρά έργα στο ενεργητικό σας; Σίγουρα είναι αυτά που δεν πραγματοποιήθηκαν ακόμα. Ελπίζω, αν και δεν είναι πάντα δυνατόν, να τολμάμε νέα πράγματα σε κάθε έργο μας. Δεν μας ενδιαφέρει να βαδίσουμε πάνω σε σίγουρους και εύκολους δρόμους, αλλά να αντιπαρατεθούμε με τους εαυτούς μας και να προσπαθήσουμε να βγούμε από τα στερεότυπα. Όμως ακόμα και τα έργα μας που δεν έγιναν, τα σχεδιάσαμε γιατί πιστεύαμε ότι ο πελάτης θα τα υλοποιήσει. Πολλές φορές έχω δει ότι ο πελάτης θέλει την ανατροπή, τον ενδιαφέρει να δει μια πρόταση που δεν την περίμενε καθόλου. Νομίζω αυτός είναι και ένας λόγος για τον οποίο έρχονται οι πελάτες σε εμάς. Ας έρθουμε και στην ελληνική πραγματικότητα. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η αρχιτεκτονική στη σύγχρονη ελληνική πόλη και ποιες είναι οι ουσιαστικές αλλαγές που χρειάζονται; Νομίζω ότι κανείς και περιλαμβάνω και εμάς τους αρχιτέκτονες δεν ασχολείται σοβαρά με το θέμα της Ελληνικής πόλης. Και γι αυτό οι επεκτάσεις πόλεων γίνονται με τον τρόπο που γίνονται. Σίγουρα οι πόλεις αλλάζουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς και εξελίσσονται, το ίδιο και οι ελληνικές πόλεις. Υπάρχουν ουτοπικές παρεμβάσεις που θα άλλαζαν τις πόλεις αλλά υπάρχουν και οι τελείως ρεαλιστικές. Ίσως το πιο σημαντικό ζήτημα -και με αυτό ασχολούμαστε τώρα στο γραφείο- είναι το οικοδομικό τετράγωνο. Πώς είναι ο ακάλυπτος χώρος, ποιοι οι κοινόχρηστοι χώροι, ποια τα ύψη και τα πλάτη των δρόμων, ίσως και ποια πρωτογενή μορφή πρέπει να ακολουθούν τα κτίρια; Νομίζω η πρόκληση έγκειται στο να μπορέσουμε να βρούμε λύσεις ρεαλιστικές για να αλλάξουμε τις πόλεις μας προς το καλύτερο. Στο βιβλίο σας αναφέρετε ότι σας ελκύουν τα έργα με κοινωνικό ενδιαφέρον. Μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο κρίσης θεσμών και αξιών
ARCHITECT INTERVIEW VOLUME FIRST 34 35 20 21 20-23. Εκάλη Wide Open Villa Ένα από τα πρόσφατα έργα των KLAB (2009) που, αν και με την πρώτη ματιά αποπνέει μνημειακό χαρακτήρα, καταφέρνει και αντισταθμίζει την εντύπωση της αυστηρότητας και της πειθαρχίας με ένα ανοιχτό και ελεύθερο εσωτερικό. Τις ευθείες γραμμές και τα ορθογώνια στοιχεία στη Wide Open Villa διασπά ευχάριστα η καμπύλη στη μία πλευρά της οικίας που ακολουθεί την αντίστοιχη γραμμή του οικοπέδου και η κλίμακα που οδηγεί στο β όροφο της οικίας. 22 23 ποιος είναι ο ρόλος της αρχιτεκτονικής στη διαμόρφωση κοινωνικής συνείδησης; Πιστεύω ότι ο καθένας πρέπει να παλεύει γι αυτό που πιστεύει και να μην παίρνει την κατάσταση ως δεδομένη. Η δουλειά του αρχιτέκτονα έχει να κάνει με την αισθητική, αλλά επηρεάζει θετικά ή αρνητικά τους ανθρώπους που βιώνουν την αρχιτεκτονική του. Αυτός ο ρόλος είναι υποβαθμισμένος σήμερα, αλλά θεωρώ ότι το κτισμένο περιβάλλον επηρεάζει την κοινωνία και σε αυτό πρέπει να συμβάλει η αρχιτεκτονική με την αισθητική της, την οικολογική της ταυτότητα, με τον περιορισμό οποιωνδήποτε αποκλεισμών. Πώς έχετε εκλάβει τη μέχρι σήμερα διεθνή αναγνώριση του έργου σας; Αισθάνεστε ότι σας προκαλεί κάποιου είδους δέσμευση; Είναι ωραίο να αντιλαμβάνεσαι ότι το έργο σου αναγνωρίζεται και ότι όλη η σκληρή και επίμονη δουλειά δεν πάει χαμένη. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι να συνεχίσουμε να έχουμε έργα και πελάτες που μας εμπιστεύονται. Εμείς από την πλευρά μας θα βάζουμε πάντα τα δυνατά μας να πηγαίνουμε την αρχιτεκτονική μας ένα βήμα παραπέρα αν γίνεται. Όσον αφορά τις φιλοδοξίες σας, πώς φαντάζεστε τη δουλειά σας μετά από δέκα χρόνια; Οι φιλοδοξίες είναι μεγάλες, αλλά πρέπει να δούμε πώς θα είναι η Ελλάδα σε 10 χρόνια. Ελπίζω να συνεχίζω να δουλεύω με τους όρους και τις συνθήκες για τις οποίες παλεύω τόσα χρόνια, με περισσότερη ουσία και ενδιαφέροντα έργα με προκλήσεις. Και κάτι τελευταίο... Στο βιβλίο σας αναγράφεται ο τίτλος Volume 1. Να περιμένουμε και δεύτερο τόμο σύντομα; Ελπίζω να βγάλουμε κάτι σε 2-3 χρόνια, καθώς έχουν μαζευτεί πολλά νέα έργα, αλλά και πολλά από το volume 1 που ελπίζουμε να έχουν υλοποιηθεί στο διάστημα αυτό.
HOT LIST ΤΗΣ ΤΖΕΝΗΣ ΠΑΥΛΙΔΟΥ 36 37 ΗΟΤ 25 ΟΝΕΙΡΟ ΘΕΡΙΝΗΣ ΝΥΚΤΟΣ COOL IDEA ΓΙΑ ΕΠΙΜΟΝΟΥΣ ΚΗΠΟΥΡΟΥΣ Ώρες ονειροπόλησης και χαλάρωσης κάτω από τον καυτό μεσογειακό ήλιο ή τον έναστρο νυχτερινό ουρανό; Το LAGOON στρώνει το κρεβάτι για lounge εμπειρίες με μοναδικό στυλ. Η εργονομικά σχεδιασμένη κελυφοειδής έδρα από πολυαιθυλένιο, που εμπνεύστηκε ο Γερμανός designer Klaus Nolting για την εταιρεία επίπλων εξωτερικών χώρων Solpuri, προσφέρει υψηλή άνεση και είναι απόλυτα προστατευμένη από τις καιρικές συνθήκες χάρη σε ένα σύστημα ηλιοσκεπής από ναυτικό πανί που ανοιγοκλείνει με ειδικό μηχανισμό. Διατίθεται σε τρεις εκδόσεις κελύφους: λευκό υψηλής στιλπόνητας, ανθρακίτη και διάφανο λευκό, με την τελευταία να ενσωματώνει και εσωτερικό φωτισμό LED για ακόμα πιο ρομαντικές ατμόσφαιρες. www.solpuri.de Μέχρι τώρα γνώριζες την ιστορία για το ασχημόπαπο που έγινε κύκνος... Αλλά κύκνος που μεταμορφώθηκε σε λάμπα; Κι όμως, χάρη στη φαντασία του του βραβευμένου αρχιτέκτονα και designer Deger Cengig από το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης έγινε και αυτό. Η DINO δεν αποτελεί απλά μια χαριτωμένη και ευχάριστη αισθητικά οπτικοποίηση της μορφής ενός κύκνου σε ντιζαϊνάτο αντικείμενο αλλά ένα ευέλικτο λειτουργικά φωτιστικό γραφείου με οικολογικές ευαισθησίες και πολλαπλές χρήσεις. Είναι κατασκευασμένη από 100% βιοδιασπώμενη, ανακυκλώσιμη και αδιάβροχη μάλλινη τσόχα, λειτουργεί με λαμπτήρα τεχνολογίας LED και διαθέτει έναν ευέλικτο «λαιμό» που επιτρέπει την άνετη προσαρμογή της θέσης φωτισμού σε διάφορες γωνίες. Cool λεπτομέρεια; Η βάση της λάμπας που λειτουργεί σαν δοχείο υποδοχής διαφόρων μικροαντικειμένων γραφείου ή ακόμα και μικρών φυτών. Εσύ ποια προτιμάς την πράσινη, την κόκκινη ή την γκρι; www.degercengiz.com Για όσους εκεί έξω ονειρεύονται καταπράσινες πέργκολες, λαχανόκηπους στην κουζίνα τους, κάθετους κήπους στο σαλόνι ή ακόμα και τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας σε mini οικόσιτη συσκευασία, η ισπανική εταιρεία mutdesign και ο βιομηχανικός σχεδιαστής Alberto Sanchez δίνουν τη λύση με το σύστημα στοιχειοδομών «Roots». Βασισμένο σε μια μεταβλητή κατασκευή με πολλαπλές βάσεις στήριξης από ξύλο οξιάς που σχηματίζουν γωνίες 120 μοιρών, επιτρέποντας τη δημιουργία ενοτήτων από απλές ενώσεις, το «Roots» αποτελεί έναν διασκεδαστικό τρόπο να δημιουργήσει κανείς τις τον κήπο των ονείρων του και τις πιο απίθανες ανθοσυνθέσεις στον ιδιωτικό του χώρο. Την συλλογή συμπληρώνουν μια σειρά από κεραμικές γλάστρες, βοηθητικά τραπεζάκια και μεταλλικές λάμπες που φωτίζουν τη βλάστηση αλλιώς και της προσδίδουν μια πιο ατμοσφαιρική νότα. www.mutdesign.com
HOT LIST VINTAGE BEAUTY Οι μεγάλοι έρωτες φαίνεται πως δεν τελειώνουν ποτέ κι ας έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από την πρώτη εκείνη μοιραία συνάντηση. Ο λόγος για την επιδαπέδια λάμπα Fortuny Giudecca 805 που σχεδίασε το 1907 ο Ιταλός Mariano Fortuny y Madrazo και τα πολυτελή υφάσματα της Fortuny της παγκοσμίως αναγνωρισμένης κλωστουφαντουργίας που ο ίδιος ίδρυσε στο νησί Giudecca της Βενετίας τα οποία ξαναβρίσκουν την παλιά τους χημεία εν έτει 2011, μέσα από ένα πετυχημένο restyling της ιταλικής εταιρείας φωτισμού και επίπλων Palluco. Χρησιμοποιώντας τις ίδιες τεχνικές και τη μυστική διαδικασία παραγωγής που έχει περάσει από γενιά σε γενιά, το μυθικό αυτό προϊόν επανέρχεται σε τρεις εκπληκτικές έκτακτες εκδόσεις που συμπληρώνουν τον κλασικό τρίποδο στατήρα της: την Fortuny Papiro Ebony & White για τον λακαρισμένο μαύρο σκελετό, την Fiori Caramel & White για τον λευκό σκελετό και Onde Ivory & Gold για χρωματιστό σκελετό τιτανίου. Ένας μοναδικός συνδυασμός παράδοσης και καινοτομίας που ξυπνάει συναισθήματα και αναμνήσεις. www.palluco.com 38 ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ Για την επιστήμη της ψυχολογίας, η συμπεριφορά του θα συνιστούσε αντικείμενο εξέτασης. Για το χώρο του ντιζάιν όμως, η περίπτωση του επίπλου Dual Cut που σχεδίασε ο Κορεάτης Kitmen Keung για την βελγική εταιρεία SIXINCH είναι απλά η αποθέωση του εργονομικού πολυμορφικού σχεδιασμού. Γεννημένο από ένα ακατέργαστο τετράγωνο κομμάτι αφρολέξ με δύο μόνο γραμμές κοπής σε σχήμα L, το "Dua Cut» έχει την ικανότητα να μεταμορφώνεται σε μονοθέσιο κάθισμα με πλαϊνό τραπεζάκι, σε πολυθρόνα lounge ή σε γωνιακό τραπέζι. Α! Διαθέτει επίσης και δύο θέσεις πλάτης, σε γωνίες 6 και 23. Κατάλληλο για εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους χάρη στο σύστημα επένδυσης τριπλής επίστρωσης, κυκλοφορεί σε ανοιχτό και σκούρο γκρι χρώμα. www.sixinch.be, www.kitmenkeung.com 39