ιαχείριση α οβλήτων Γεωργικών Βιοµηχανιών Αέριοι ρύποι Ατµόσφαιρα 80-85 km 4. Ιονόσφαιρα 3. Μεσόσφαιρα 50-55 km 2. Στρατόσφαιρα Στρώµα Όζοντος 25-30 km 8-18 km 0 km 1. Τροπόσφαιρα 1
Ρύ ανση ατµόσφαιρας Παρουσία ξένων ουσιών στην ατµόσφαιρα ή η αλλαγή των αναλογιών των υφισταµένων, σε ποσότητα, µε χαρακτηριστικά και σε διάρκεια που µπορεί να είναι βλαβερή για τη ζωή και τα φυτά. Ένωση Συγκέντρωση φυσιολογικού περιβάλλοντος Συγκέντρωση σε ρυπασµένο αέρα mg/m 3 ppm mg/m 3 ppm Μεθάνιο 1000 1,53 1500-2500 2,30-3,83 Μη µεθανικοί υδρογονάνθρακες Μονοξείδιο του άνθρακα 3 0,07 50 500 1,23-12,25 ΜΒ υδρ/κα ΜΒ ΜΒ 100 0,09 2500-10 5 2,19-87,50 ιοξείδιο του θείου 5 0,002 100-2000 0,04-0,77 ιοξείδιο του αζώτου 2 0,001 100-1500 0,05-0,80 Όζον 30 0,02 100-1500 0,05-0,77 2
Μορφές ρύ ανσης Η ατµοσφαιρική ρύπανση (αέριοι ρύποι) παρουσιάζεται και στις τρεις καταστάσεις: Στερεή (σωµατιδιακοί ρύποι, σκόνη) Υγρή (θειικό οξύ, σταγονίδια) Αέρια (διοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου - NOx). Εκφράζεται σαν συγκέντρωση της ρυπαντικής ουσίας στον αέρα (µg/m 3, ppm, ppb). Σωµατιδιακοί ρύ οι Αερολύµατα (aerosol): τα στερεά και υγρά σωµατίδια που βρίσκονται σε πολύ λεπτό καταµερισµό (<1µm) στον αέρα και έτσι παραµένουν αιωρούµενα για µεγάλο διάστηµα. Κα νός (smoke): τα στερεά και υγρά σωµατίδια, µαύρου χρώµατος, µικρότερα από 2,5µm, προϊόντα ατελούς καύσης. Αιωρούµενα σωµατίδια (suspended particles): τα στερεά και υγρά, διαµέτρου συνήθως µέχρι 10µm. εν έχει θεσπισθεί όριο συναγερµού -- Οριακή τιµή 50 µg/m 3 να µην υπερβαίνεται περισσότερες από 35 φορές το έτος 3
ιοξείδιο του άνθρακα CO 2 Αέριο, άχρωµο, άοσµο, προϊόν κανονικής καύσης. Σχηµατίζεται κατά την αποικοδόµηση οργανικών ουσιών ενώ χρησιµοποιείται από τα φυτά, µέσω της φωτοσύνθεσης, ως πηγή άνθρακα µε ταυτόχρονη απελευθέρωση οξυγόνου. Η συνεχής αύξηση του CO 2 στην ατµόσφαιρα, εξαιτίας των καύσεων, έχει οδηγήσει στο φαινόµενο του θερµοκη ίου, µε συνέπειες στο κλίµα και τη µορφολογία του πλανήτη (λιώσιµο πάγων). Φαινόµενο του θερµοκη ίου Απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας (ορατό φως, 400-700nm) από το έδαφος και τη θάλασσα θέρµανση εδάφους εκποµπή θερµότητας (υπέρυθρη ακτινοβολία, 4-100µm) κατακράτηση από την ατµόσφαιρα αύξηση θερµοκρασίας (ύπαρξη ζωής). 4
Φαινόµενο του θερµοκη ίου Μονοξείδιο του άνθρακα CO Παράγεται από τις ατελείς καύσεις. Κύρια πηγή στις αστικές περιοχές είναι οι κινητήρες των βενζινοκίνητων αυτοκινήτων. Οι πετρελαιοκίνητοι κινητήρες µειώνουν το CO, αλλά αυξάνουν τα NOx. Η κίνηση των οχηµάτων ευθύνεται για το 70% όλων των εκποµπών CO. Πηγές CO είναι και η επεξεργασία χάλυβα, πέτρας και η παραγωγή αλουµινίου. 5
ιοξείδιο του θείου SO 2 Παράγεται κατά την καύση των υλών που περιέχουν θείο (γαιάνθρακας, λιγνίτης). την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου την παραγωγή µετάλλων. Οξείδια αζώτου Μονοξείδιο του αζώτου NO ιοξείδιο του αζώτου NO 2 (κιτρινο-καφέ οµίχλη αστικών κέντρων) Υποξείδιο του αζώτου N 2 O Προέρχονται από την οξείδωση του αζώτου των καύσιµων υλών µέσω του οξυγόνου του αέρα σε Θ > 600 C. Σε Θ > 1300 C οξείδια του αζώτου σχηµατίζονται απευθείας από τα συστατικά του αέρα. 6
Όξινη βροχή (ph<5,6) SO 2 +Η 2 Ο Η 2 SO 3 ΝΟ x +H 2 O HNO 3 (οξύτητα 1000 µεγαλύτερη από την κανονική βροχή). Το SO 2 προκαλεί διάβρωση των µετάλλων, γύψωση των µαρµάρων (από CaCO 3 σε CaSO 4 ), κιτρίνισµα των φύλλων κλπ. 7
Αµµωνία Προέρχεται από Αζωτούχα λιπάσµατα Παραγωγή αµµωνίας και σόδας Επεξεργασία λιγνίτη σε χαµηλές θερµοκρασίες Καύσεις Καταλύτες των αυτοκινήτων Κτηνοτροφία Μεθάνιο (CH 4 ) Προέλευση: Φυσικό αέριο Κτηνοτροφία Απορρίµµατα Συγκέντρωση και διανοµή καύσιµων υλών Ανθρακωρυχεία Οχήµατα Βιολογικοί καθαρισµοί 8
Πτητικές Οργανικές Ενώσεις VOC: οργανικές ενώσεις µε χαµηλό σηµείο βρασµού (αλκάνια, αρωµατικοί υδρογονάνθρακες, τερπένια, εστέρες αλδεΰδες, κετόνες). Σχηµατίζονται από ατελή καύση στα οχήµατα, κατά τη διανοµή του ηλεκτρικού ρεύµατος διάλυση και παραγωγή ελαίων παραγωγή ειδών διατροφής Φωτοοξειδωτικές ενώσεις Τα οξείδια του αζώτου του αέρα παρουσία δυνατής ηλιακής ακτινοβολίας σχηµατίζουν µε τους υδρογονάνθρακες και το Ο 2, οξειδωτικά µέσα: Όζον (Ο 3 ) Υπεροξυ-ακετυλο-νιτρίλιο (ΡΑΝ:CH 3 COOONO 2 ) (ερέθισµα µατιών, βλάβη στα φυτά) Τα φωτοοξειδωτικά καταστρέφουν τα δάση αλλά καθαρίζουν τον αέρα πλησίον του εδάφους. 9
Όζον Ο 3 (Ι) Προκύπτει από τις φωτοχηµικές αντιδράσεις που αναπτύσσονται από την παρουσία οξειδίων του αζώτου και υδρογονανθράκων (καυσαέρια) υπό την επίδραση ηλιακού φωτός. Ισχυρό οξειδωτικό (ερέθισµα µατιών και βλεννογόνων, διαταραχές αναπνοής, βρογχίτιδες, πνευµονικό οίδηµα). Όζον Ο 3 (ΙΙ) Ευρωπαϊκή νοµοθεσία: Τιµές-στόχοι (για µετά το 2010) Για την προστασία της ανθρώπινης υγείας 120 µg/m 3 (µέση τιµή οκταώρου) Όριο ενηµέρωσης 180 µg/m 3 (µέσος όρος µίας ώρας) Όριο συναγερµού 240 µg/m 3 (µέσος όρος µίας ώρας) 10
Όζον Ο 3 (ΙΙΙ) Το όζον αποτελεί σωτήριο για τη ζωή συστατικό της στρατόσφαιρας. Ο 2 Ο + Ο 2 λ<240nm 2Ο Ο 3 (στοιβάδα όζοντος 15-30km) Ο 3 λ<310nm Ο 2 + Ο +Q (απορρόφηση Ο + Ο 2 Ο 3 υπεριώδους Ο + Ο 3 2Ο 2 +Q ακτινοβολίας) Όζον Ο 3 (ΙV) Η συγκέντρωση του όζοντος στην στρατόσφαιρα είναι 10 ppm. Ο σχηµατισµός και η διάσπαση του όζοντος µετατρέπει την µικρού µήκους κύµατος ακτινοβολία σε θερµότητα που παραµένει αποθηκευµένη στην στρατόσφαιρα. 11
Όζον Ο 3 (V) Μονάδα Dobson (DU): αντιστοιχεί σε ύψος 10µm της στήλης όζοντος, πάνω από µία γεωγραφική περιοχή, υπό Κ.Σ. Μέση τιµή όζοντος ~ 370 DU. Σεπτέµβρη Νοέµβρη στην Ανταρκτική το όζον αποικοδοµείται. Όταν το όζον πέσει τοπικά κάτω από 220 DU «τρύπα του όζοντος» http://ozoneaq.gsfc.nasa.gov/tools/ozonemap/ Ozone measured by OMI over 40.00 Degrees Latitude 34.00 Degrees Longitude on 2015/2/28 is 325 Dobson Units Καταστροφή όζοντος (Ι) Χλωρο-φθορο-άνθρακες (παλαιότερα στους πυροσβεστήρες και τα ψυγεία) λ~200nm CF 2 Cl 2 CF 2 Cl+Cl Cl +O 3 ClO+O 2 ClO+O Cl+O 2 O 3 +O 2O 2 Ένα µόριο χλωρο-φθορο-άνθρακα είναι υπεύθυνο για τη µείωση ~100000 µορίων όζοντος 12
Καταστροφή όζοντος (ΙΙ) Οξείδια του αζώτου στην τροπόσφαιρα (αεροπλάνα, αναπνοή βακτηρίων) Ν 2 Ο + Ο 3 2ΝΟ + Ο 2 ΝΟ 2 + Ο 3 ΝΟ + 2Ο 2 ΝΟ+ Ο 3 ΝΟ 2 + Ο 2 Οι τρύ ες του όζοντος αφήνουν την υπεριώδη ακτινοβολία να φθάσει ως τη γη, όπου µε την σειρά της βοηθά στην αύξηση της συγκέντρωσης του όζοντος κοντά στην επιφάνεια. Τεχνικές αντιρρύ ανσης αερίων Συσκευές βαρύτητας ή φυγόκεντρης δύναµης Θάλαµοι κατακράτησης Κυκλώνες πολυκυκλώνες Συσκευές έκπλυσης (πλυντρίδες) Συσκευές διήθησης (σακόφιλτρα) Συσκευές ηλεκτρικής φόρτισης Με τις παραπάνω διατάξεις τα σωµατίδια αποµακρύνονται µε την βοήθεια της βαρύτητας (φυσικής ή τεχνητής). Οι θάλαµοι χρησιµοποιούνται για σωµατίδια άνω των 50 µm και έχουν απόδοση ~ 50%. Οι κυκλώνες χρησιµοποιούνται για σωµατίδια άνω των 10 µm και έχουν απόδοση ~85%. Τα σακόφιλτρα, οι πλυντρίδες και τα ηλεκτροστατικά φίλτρα έχουν αποδόσεις έως 99%. 13
Τύποι φίλτρων αέριων ρύπων Φίλτρο πλυντρίδας 14