Οργάνωση Παραγωγής & ιοίκηση Επιχειρήσεων ΙΙ Κοστολόγηση Επιχειρήσεων & Λήψη Αποφάσεων Κεφάλαιο X Χρηµατοοικονοµική Λογιστική & ιοίκηση Ισολογισµοί & Αποτελέσµατα Χρήσης Νικόλαος Α. Παναγιώτου 2005 ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας
Περιεχόµενα Παρουσίασης 1. Εισαγωγή 2. Οι Στόχοι των Επιχειρήσεων 3. Βασικές Λειτουργίες Χρηµατοοικονοµικής ιοίκησης στη Σύγχρονη Επιχείρηση 4. Ισολογισµός 5. Αποτελέσµατα Χρήσης ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 2
Πηγές Αναφοράς - Βιβλιογραφία Asman, Cowen, Mandell, Accounting Today, Principles & Applications, West Publishing Co., 1986 Τσακλαγκάνος Άγγελος, Χρηµατοδότηση & Αξιολόγηση Επενδύσεων, Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, 1996 Drury, Management Accounting, 2003 KPMG, Βασικές Έννοιες Χρηµατοοικονοµικής Λογιστικής, Εσωτερικές Σηµειώσεις, 2000 ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 3
Ορισµένοι Όροι Η έννοια του κόστους Κοστολόγηση Προϋπολογισµοί Επενδύσεις Κεφάλαιο Κίνησης Μέτρηση απόδοσης ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 4
Σκοπός & Φύση Χρηµατοοικονοµικής ιοίκησης Τι είναι Χρηµατοοικονοµική ιοίκηση; Με τι ακριβώς ασχολείται η λειτουργία της χρηµατοοικονοµικής στη σύγχρονη επιχείρηση; Πως µπορούµε αποτελεσµατικά να µετρήσουµε την αποτελεσµατικότητα της επιχειρήσεως; ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 5
Ορισµός Χρηµατοοικονοµικής ιοίκησης Ήταν η ιαχείριση των Οικονοµικών Λειτουργιών και Συναλλαγών Είναι η ιαχείριση των Εσόδων και των Εξόδων Θα πρέπει να είναι η ιαχείριση της Αξίας της επιχείρησης ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 6
Στόχοι Επιχειρήσεων Ο στόχος µίας επιχείρησης είναι στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων η µεγιστοποίηση της αξίας της Η µεγιστοποίηση της αξίας της επιχείρησης δεν είναι βέβαια ο µοναδικός στόχος, είναι όµως συνήθως ο σηµαντικότερος Ως αξία της επιχείρησης ορίζεται η προεξοφληµενη αξία των µελλοντικών χρηµατοοικονοµικών ροών ή η αξία αγοράς? Πώς ορίζεται η Αξία της Επιχείρησης; ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 7
Η Εξέλιξη του Ρόλου της Χρηµατοοικονοµικής στη Σύγχρονη Επιχείρηση Χρηµατοοικονοµική Στρατηγική ιαχείριση Επενδύσεων ιαχείριση Πόρων, Φορολογικής Επιβάρυνσης και Treasury Προϋπολογισµοί και σχεδιασµός στοιχείων κόστους Χρηµατοοικονοµικές Λειτουργίες ιαχείριση Απόδοσης ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 8
Χρηµατοοικονοµική Στρατηγική Μεγιστοποίηση αξίας της εταιρείας Μεγιστοποίηση απόδοσης µετοχών Εδραιοποίηση της θέσης της εταιρείας ιασφάλιση του µέλλοντος Υποστήριξη ανάπτυξης ανταγωνιστικών πλεονεκτηµάτων ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 9
ιαχείριση Επενδύσεων Προϋπολογισµός επενδύσεων Εξαγορές και Συγχωνεύσεις Ανάπτυξη σε νέες αγορές Επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 10
ιαχείριση Πόρων, Φορολογικής Επιβάρυνσης & ιαθεσίµων ιαχείριση και εξεύρεση χρηµατικών πόρων ιαχείριση Φορολογικής Επιβάρυνσης ιαχείριση ιαθεσίµων ιαχείριση Κινδύνων ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 11
Προϋπολογισµός & Σχεδιασµός Στοιχείων Κόστους Συστήµατα Λογιστικής Κόστους (Αναλυτικής Λογιστικής) Προϋπολογισµοί και Έλεγχος Συστήµατα Ελέγχου ιαχείριση Χρηµατοοικονοµικών Πληροφοριών ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 12
Χρηµατοοικονοµικές Λειτουργίες Λειτουργία Λογιστηρίου (Γενική Λογιστική) ιαχείριση Συναλλαγών Κώδικας Βιβλίων & Στοιχείων (ΚΒΣ) Ρύθµιση Φοροτεχνικών Θεµάτων Παρακολούθηση Αποθηκών ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 13
ιαχείριση Απόδοσης Μέτρηση Απόδοσης ιαχείριση συστηµάτων παρακολούθησης και ελέγχου απόδοσης Εντοπισµός προβληµατικών περιοχών Ανάδραση - Χρηµατοικονοµική Στρατηγική ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 14
Η Λογιστική Εξίσωση Υπάρχει µία εξίσωση που χαρακτηρίζει τη φιλοσοφία κάθε λογιστικού συστήµατος, ανεξαρτήτως χώρας Η εξίσωση αυτή είθισται να ονοµάζεται λογιστική εξίσωση Περιουσιακά Στοιχεία = Υποχρεώσεις + Μετοχές Ιδιοκτητών ή Assets = Liabilities + Equity ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 15
Περιουσιακά Στοιχεία Επιχειρήσεων Τα περιουσιακά στοιχεία µίας επιχείρησης είναι οτιδήποτε διαθέτει µία επιχείρηση και χρησιµοποιείται από αυτήν αποσκοπώντας σε µελλοντικά οικονοµικά οφέλη Τα περιουσιακά στοιχεία µίας επιχείρησης είναι δυνατό να προέρχονται από τις ακόλουθες πηγές: Περιουσιακά στοιχεία που εξασφαλίζονται από δανειστές (creditors) Περιουσιακά στοιχεία που διατίθενται από τους ιδιοκτήτες (µετόχους) Υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία τα οποία είναι άυλα (π.χ. πατέντες, δικαιώµατα κλπ.) εν µπορούν να θεωρηθούν τα πάντα σε µία επιχείρηση ως περιουσιακά στοιχεία? Αναφέρατε παράδειγµα πόρων που δεν θεωρούνται περιουσιακά στοιχεία ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 16
Υποχρεώσεις Οι υποχρεώσεις (liabilities) είναι οφειλές που έχει η επιχείρηση σε δανειστές της για περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει Η παροχή περιουσιακών στοιχείων µπορεί να είναι οποιασδήποτε µορφής, όπως χρήµατα, εξοπλισµός, η διαθέσιµος χώρος Οι υποχρεώσεις εκφράζουν την αξία των περιουσιακών στοιχείων που παρέχονται από τους δανειστές και τις απαιτήσεις που διαµορφώνουν από την επιχείρηση ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 17
Περιουσιακά Στοιχεία Ιδιοκτητών Επενδυµένα Περιουσιακά Στοιχεία Το µέγεθος των περιουσιακών στοιχείων των ιδιοκτητών αποτελούν την αναλογία τους στα συνολικά περιουσιακά στοιχεία Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ιδιοκτήτες (µέτοχοι) προσφέρουν χρήµατα, τα οποία ανταλλάσσονται από την επιχείρηση µε άλλα περιουσιακά στοιχεία Επιχειρηµατικά Εισοδήµατα Τα κέρδη που πραγµατοποιούνται από τη λειτουργία της επιχείρησης διατίθενται στους ιδιοκτήτες ή παραµένουν στην επιχείρηση (και επενδύονται κατάλληλα) ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 18
Σύγκριση Πιστωτών & Ιδιοκτητών Ποσό Αποζηµίωσης Χρόνος Αποζηµίωσης Νοµικό Καθεστώς Αποζηµίωσης Επιστροφή Πιστωτές Η αµοιβή χρήσης είναι προκαθορισµένη Η αµοιβή χρήσης πληρώνεται σε καθορισµένο χρόνο Η αµοιβή χρήσης είναι νοµική υποχρέωση Η αποπληρωµή είναι νοµική υποχρέωση σε µελλοντική στιγµή Ιδιοκτήτες Η αµοιβή χρήσης (µερίσµατα) είναι αβέβαιη Η αµοιβή χρήσης (µερίσµατα) αποφασίζεται από το ιοικητικό Συµβούλιο Η αµοιβή χρήσης (µερίσµατα) δεν είναι νοµική υποχρέωση Η αποπληρωµή των περιουσιακών στοιχείων πραγµατοποιείται µόνο στη ρευστοποίηση ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 19
Ισολογισµός Επιχειρήσεων Ο ισολογισµός... Είναι ένας κατάλογος των περιουσιακών στοιχείων, των υποχρεώσεων και της ιδιοκτησίας των µετόχων µίας επιχείρησης Αναφέρεται σε µία συγκεκριµένη χρονική στιγµή, αποτελεί εποµένως στιγµιότυπο (snapshot) αυτής της στιγµής Αποτελεί έκφραση της λογιστικής εξίσωσης Προσφέρει ενηµέρωση στους εµπλεκόµενους µε την επιχείρηση ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 20
Παράδειγµα Ισολογισµού Επιχειρήσεων Ο ισολογισµός αποτελεί έκφραση της λογιστικής εξίσωσης ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Τρέχον Ενεργητικό Ταµείο & Βραχυπρόθεσµες Επενδύσεις 32,853 Χρεώστες 417,969 Αποθέµατα 35,197 Λοιπά Βραχυπρόθεσµα Περιουσ. Στοιχεία 30,969 Σύνολο Τρέχοντος Ενεργητικού 516,988 2,695,690 Κτίρια, Οικόπεδα & Εξοπλισµός 56,144 Λοιπά Περιουσιακά Στοιχεία ΠΑΘΗΤΙΚΟ & ΚΑΘΑΡΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ Τρέχον Παθητικό Βραχυπρόθεσµα άνεια Πιστωτές Σύνολο Τρέχοντος Παθητικού Μακροπρόθεσµα Χρέη Λοιπές Υποχρεώσεις Σύνολο Υποχρεώσεων Κοινές Μετοχές Μη ιανεµηθέντα Κέρδη Σύνολο Καθαρής Περιουσίας 171,151 615,419 74,754 861,324 672,737 685,854 2,219,915 199,371 849,536 1,048,907 Σύνολο Ενεργητικού 3,268,822 Σύνολο Παθητικού & Καθαρής Περιουσίας 3,268,822 Delta Airlines (Ισολογισµός σε 000) ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 21
Ορολογία Ισολογισµού Επιχειρήσεων Ο ισολογισµός στην Αγγλική ορολογία αναφέρεται ως Balance Sheet ή Statement of Financial Position Το τρέχον ενεργητικό αναφέρεται σε περιουσιακά στοιχεία που µπορούν να ρευστοποιηθούν εντός του επόµενου έτους λειτουργίας Ακίνητα, εργοστάσια, κτίρια ή εξοπλισµός που µπορεί να χρησιµοποιηθεί για περισσότερα έτη χαρακτηρίζονται ως µακροπρόθεσµο ενεργητικό. ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 22
Παράδειγµα Ισολογισµού ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΕΤΟΣ 200Χ ΕΤΟΣ 200Υ Ταµείο 176,880 143,200 Χρεώστες 161,600 96,000 Αποθέµατα Εµπορευµάτων 150,400 147,200 Βραχυχρόνια Προπληρωθέντα Έξοδα 16,720 17,600 Γήπεδα Οικόπεδα 276,000 76,000 Κτίρια 1,104,000 1,000,000 Αποσβεσθέντα Κτίρια (368,000) (320,000) Εξοπλισµός 1,526,400 1,440,000 Αποσβεσθ. Εξοπλισµός (952,000) (880,000) ιπλώµατα Ευρισιτεχνίας 128,000 160,000 ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ 2,220,000 1,880,000 ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΕΤΟΣ 200Χ ΕΤΟΣ 200Υ Πιστωτές 256,000 120,000 Λοιπές Βραχυπρόθεσµες Υποχρεώσεις 80,000 40,000 Μακροχρόνια άνεια 260,000 380,000 Κοινές Μετοχές (25,000 ονοµ. αξία) 920,000 800,000 ιαφορά από την Έκδοση Κοινών 340,000 160,000 Μετοχών Υπέρ τω Άρτιω Μη ιανεµηθέντα Κέρδη 364,000 380,000 ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ 2,200,000 1,880,000 ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 23
Αποτελέσµατα Χρήσεως (Κέρδη ή Ζηµίες) Το κέρδος (ή εισόδηµα) είναι το πλεόνασµα των εσόδων (revenue) σε σχέση µε τα έξοδα (expenses) για µία δεδοµένη περίοδο Έσοδα είναι οι εισροές περιουσιακών στοιχείων που προέρχονται από πελάτες σε αντάλλαγµα παρεχόµενων προϊόντων ή υπηρεσιών Έξοδα είναι τα περιουσιακά στοιχεία που διατίθενται για να εξασφαλίσουν έσοδα Τα αποτελέσµατα χρήσεως είναι η παρουσίαση των εσόδων, εξόδων, κερδών και ζηµιών µίας επιχείρησης για µία συγκεκριµένη περίοδο ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 24
Αρχή της Αντιστοίχησης Εσόδων & Εξόδων ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Προµήθεια Συστατικού Α 1,000 Ρευστό 3,000 Παραγωγή 100 τεµαχίων Πώληση 60 τεµαχίων για 6,000 Έσοδα 6,000 & 40 τεµάχια διαθέσιµα Προµήθεια Συστατικού Β 2,000 Ως έξοδα θεωρούνται τα 1,800 που αντιστοιχούν στα 60 πωληθέντα τεµάχια ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 25
Παράδειγµα Αποτελεσµάτων Χρήσης Πωλήσεις 3,784,800 Κόστος Πωληθέντων & Έξοδα Λειτουργίας Κόστος Πωληθέντων Εµπορευµάτων 1,576,000 Αποσβέσεις 356,000 Αποσβέσεις Άυλων Περιουσιακών Στ. 52,800 Ζηµία από Πώληση Μηχανηµάτων 52,000 Λοιπά Έξοδα Λειτουργίας 329,760 Φόρος Εισοδήµατος 638,180 Σύνολο Κόστους & Εξόδων Λειτουργίας 3,004,800 ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡ Η 780,000 ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 26
Παράδειγµα Αποτελεσµάτων Χρήσης Λειτουργικά Έσοδα Επιβάτες 3,963,610 Μεταφορές 239,649 Λοιπά Έσοδα 60,472 Σύνολο Λειτουργικών Εσόδων 4,263,731 Λειτουργικά Έξοδα Μισθοί & Σχετικά Έξοδα 1,687,899 Καύσιµα Αεροσκαφών 938,189 Συντήρηση Αεροσκαφών 66,397 Ενοικιάσεις Χώρων 145,609 Υπηρεσίες Επιβατών 151,317 Προµήθειες 303,362 Λοιπά Χρηµατοοικονοµικά Έσοδα 413,086 Αποσβέσεις 346,480 Συνολικά Λειτουργικά Έξοδα 4,052,339 Λειτουργικό Κέρδος (Ζηµία) 211,392 Λοιπά Έσοδα Έξοδα Τόκων (109,802) Κέρδη Πώλησης Αεροσκαφών 129,511 Κόστος Μετατροπών σε Ξένο Νόµισµα 60 Άλλα Έσοδα µη Κατηγοριοποιηµένα 9,054 Σύνολο Λοιπών Εσόδων 28,823 Κέρδη Προ Φόρων 240,823 Πρόβλεψη Φόρων (64,611) ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡ Η 175,604 ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 27
Ερωτήσεις... ΕΜΠ Τοµέας Βιοµηχανικής ιοίκησης & Επιχειρησιακής Έρευνας ΙΜ ΙΙ 3 28