ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ Tα νέα προγράμματα σπουδών του Γυμνασίου Και η πιλοτική εφαρμογή τους
ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΙΛΟΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Εφαρμόζεται το 2011-12 σε 68 Γυμνάσια της χώρας Υπόκειται σε εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση, μετά την περάτωσή του Θα αποτελέσει οδηγό για τη γενικευμένη εφαρμογή του Επιχειρεί την αλλαγή στόχων, διδακτικών αξόνων, μεθοδολογίας και αξιολόγησης με τροποποίηση / εμπλουτισμό του υπάρχοντος διδακτικού υλικού Σε ενιαίο κορμό για Δημοτικό και Γυμνάσιο Μαθήματα ειδικότητας ΠΕ(02): Γλώσσα, Λογοτεχνία, ΑΕ Κείμενα και ΑΕ Γραμματεία Τοπική Ιστορία Η πιλοτική εφαρμογή του συνοδεύεται από οδηγούς κατά γνωστικό αντικείμενο για τους εκπαιδευτικούς, με ενδεικτικά σενάρια Είναι ανοιχτό πρόγραμμα σπουδών και παρέχει αυτονομία στον εκπαιδευτικό
Καθώς το «ανοιχτό πρόγραμμα σπουδών» παρέχει αυτονομία στον εκπαιδευτικό «Ζητά» σε αντιστάθμισμα: Τη λειτουργία του ως «δασκάλου δημιουργού», Που εργάζεται με διδακτικά σενάρια της δικής του έμπνευσης, Που οργανώνει και προγραμματίζει τη διδασκαλία του, περισσότερο απ ό,τι με τα «κλειστά», Που θέτει τους δικούς του στόχους, διδακτικούς για τον ίδιο και μαθησιακούς, για τους μαθητές του, Που διαμορφώνει το δικό του σύστημα αξιολόγησης της επίτευξής τους, Που ανατροφοδοτείται από τα αποτελέσματα της αξιολόγησης
Kάθε Πρόγραμμα σπουδών χαρακτηρίζεται από ορισμένα σταθερά στοιχεία: Προσαρμόζει το περιεχόμενό του σε συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο ή σε ομοειδείς ομάδες γνωστικών αντικειμένων Περιλαμβάνει γενικούς σκοπούς εκσυγχρονισμού, σύμφωνα με τα διεθνώς αποδεκτά, κάθε φορά, πρότυπα Ορίζει ειδικότερους στόχους διαφόρων κατηγοριών (ανάλογα με την ταξινομία που αποδέχεται Bloom, Cagné, Colberg κλπ) Διαμορφώνει συγκεκριμένους άξονες προσέγγισης του διδακτικού υλικού Προτείνει μία διδακτική μεθοδολογία Προβλέπει κάποιες μορφές αξιολόγησης
Διάταξη του συγκεκριμένου Προγράμματος Σκοπο θεσία Mόνο στη Λογο- τεχνία Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα Συνειδητοποιούν την ποικιλία των λόγων ανάγνωσης ενός κειμένου (λ.χ. απόκτηση πληροφορίας, ενημέρωση, απόλαυση). Βασικά θέματα Κειμενικά είδη Πολυτροπικά κείμενα (διαφημίσεις, κινούμενα σχέδια, κλπ) (Παράδειγμα από Γλώσσα) Ενδεικτικές δραστηριότητες Σύγκριση διαφορετικών κειμένων ηλεκτρονικών ή έντυπων στην τάξη (π.χ. ενός άρθρου στην ιστοσελίδα μιας εφημερίδας, ενός επιστημονικού άρθρου που μόλις δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο, ενός δελτίου τύπου κτλ.) 3 ΣΤΑΘΕΡΑ ΜΕΡΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Εκπαιδευτικό υλικό Ιδιαιτερότητα αυτού του προ γράμματος, Επειδή Βασίζεται Στα υπάρχοντα Διδακτικά βιβλία
H Βασική Λέξη / Κλειδί για την προσέγγισή του: «Ο Γραμματισμός/Literacy» Σύνθετη έννοια (αποτελείται από πολλούς «γραμματισμούς», ανάλογα με τα γνωστικά αντικείμενα) Η επιδίωξη «γραμματισμών» από όλα τα σύγχρονα προγράμματα σπουδών, τα κατευθύνει σε ολιστικές, διαθεματικές, ανοιχτές και ευέλικτες προσεγγίσεις των μορφωτικών αγαθών, με κύρια χαρακτηριστικά την εκτενή ύλη και τη μεσο - μακροπρόθεσμη κάλυψή της Γενικά, «γραμματισμός» σημαίνει την απόκτηση από μέρους του μαθητή μιας γνωστικής, αλλά και μεταγνωστικής επάρκειας: ως προς το αντίστοιχο με το ηλικιακό του επίπεδο minimum γνώσεων και δεξιοτήτων στα διαφορετικά πνευματικά πεδία που συνθέτουν τη σχολική εκπαίδευση Και όλα αυτά, απαιτούμενα από τη σύγχρονη δομή της κοινωνίας, με σκοπό τη συμβολή της εκπαίδευσης στην κοινωνική συνοχή
ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ «Κριτικός Γραμματισμός». Προσέγγισή τους ως πολιτισμικού προϊόντος και αποτελέσματος κοινωνικών διεργασιών, όχι δεδομένων, αλλά προς διερεύνηση από τους μαθητές Ένταξη του περιεχομένου των ενοτήτων στα κοινωνικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της κάθε εποχής και ερμηνεία του από αυτά Συγκρότηση «Πολίτη» σε ένα ανθρωποκεντρικό περιβάλλον Σε στενή σύνδεση με το «ψηφιακό σχολείο», ως πηγή υλικού και βοήθειας για μαθητή και εκπαιδευτικό
ΓΛΩΣΣΑ Γενικοί σκοποί Παραδοσιακά: Σύστημα κανόνων, χωρίς γενικευμένη αναφορά στην καθημερινή επικοινωνία και στην κοινωνική λειτουργία της γλώσσας Με το νέο πρόγραμμα: Απόκτηση κριτικών δεξιοτήτων Αξιολόγηση της γλώσσας στην κοινωνική της διάσταση Διάχυση του γλωσσικού μαθήματος σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα του ΠΣ, με σκοπό: Την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων Την κατάκτηση ακαδημαϊκού λεξιλογίου την κατανόηση ειδικών μορφοσυντακτικών δομών
Ειδικοί Στόχοι Απόκτηση μεταγλωσσικών και μεταγνωστικών δεξιοτήτων Συνδυασμός- διαφορά οριοθέτηση γραπτού και προφορικού λόγου Εκτίμηση της σημασίας ιδιολέκτων, διαλέκτων και γλωσσικών ποικιλιών Κατανόηση του σημειωτικού λόγου, ως παράλληλου λόγου (εικόνα, μήνυμα, γράφημα, σύμβολα κλπ) Εξοικείωση με την ψηφιακή γλώσσα (web2, wikis, weblog, social networking) Αντίληψη της παραγωγής λόγου, ως προϊόντος της ανθρώπινης συνεργασίας
ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ, ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΑΝΑ ΤΆΞΗ Ο Άνθρωπος και η ταυτότητά του Η φύση και το περιβάλλον Υγεία και Διατροφή Ταξίδια ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Κατανόηση προφορικού λόγου Παραγωγή Προφορικού Λόγου Κατανόηση γραπτού λόγου Παραγωγή γραπτού λόγου ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Τύπος κειμένων κειμενικό είδος συναφές γραμμ. φαινόμενο (π.χ.αφήγηση αφήγηση προσωπικής εμπειρίας στη λογοτεχνία χρόνοι των ρημάτων -χρονικές προτάσεις -χρονικά επιρρήματα -ρηματική όψη Μέσα από ενότητες των ισχυόντων εγχειριδίων (Α - Β - Γ τάξεων) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Από τον εκπαιδευτικό: εξελικτικά Από τον μαθητή : αυτοαξιολόγηση Μεταξύ μαθητών : Ετεροαξιολόγηση
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΒΑΣΙΚΗ ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ Αντίληψη της ιστορικότητας των λογοτεχνικών θεμάτων (γνώση) Κατανόηση της μεταφορικής χρήσης της γλώσσας, μέσω της Λογοτεχνίας (δεξιότητα) Ανάπτυξη αιτιολογημένης αρέσκειας ή απαρέσκειας των λογοτεχνικών έργων απόκτηση αισθητικής εμπειρίας (βιωματική προσέγγιση)
ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ: Διδασκαλία κατά θεματικές ενότητες στην Α - Β Τάξη Διδασκαλία της Ιστορικής Εξέλιξης της ΝΕΛ στη Γ Τάξη ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΠΙΔΙΩΚΕΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΙΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ («ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ») ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Και στις τρεις τάξεις Μέσα από μία θεματική διδασκαλία των κειμένων
Άξονες Αλλαγή δόμησης της ύλης, από την ιστορική διαδοχή των σχολών και των ρευμάτων, στην κατάταξή τους κατά θεματικούς κύκλους: Α Τάξη Σχολική Ζωή Εικόνες της Ελλάδας Σχολική στην ποίηση Φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον Β Τάξη Πορτρέτα Εφήβων Ετερότητα στη Λογοτεχνία Θέατρο Γ Τάξη Στάσεις Ζωής σε ποιητικά κείμενα Χιούμορ /Σάτιρα Άτομο και Κοινωνία Διδακτικό Υλικό των ισχυόντων σχολικών βιβλίων, αλλά και επιλογή από τον εκπαιδευτικό πολυτροπικού υλικού (Βιβλιοθήκη, Διαδίκτυο, Συλλογές εικόνων, Φωτογραφίες, CD κλπ) Ανάδειξη της ιστορικότητας του λογοτεχνικού φαινομένου, μέσω της εισαγωγής της «ιστορικότητας του μαθητή αναγνώστη» Αξιοποίηση των ΤΠΕ: Ψηφιακή Λογοτεχνία Ηλεκτρονική Λογοτεχνία (Υπερλογοτεχνία) Σύνθεση πολυτροπικών λογοτεχνικών κειμένων, με χρήση πολυμέσων
Διδασκαλία κατά Ομάδες Μεθοδολογία «Διδακτικές ενότητες» μακροχρόνιας διδασκαλίας (Σύνολο ομοειδών ή ομόθεμων κειμένων) To διδακτικό υλικό οργανωμένο σε επίπεδο Project Πριν την ανάγνωση Εναύσματα με διαφορετικά κείμενα Κυρίως ανάγνωση Μελέτη στο σπίτι μεγάλων κειμένων Μετά την ανάγνωση Παρουσίαση των Ομάδων Έρευνα και Σύνθεση από τους μαθητές δικών τους κειμένων επί του θέματος της ενότητας
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Διαμορφωτική Αξιολόγηση: Ατομικές Εργασίες Συνεισφορά στην ομαδική εργασία Χρήση προφορικού και γραπτού λόγου Τελική Αξιολόγηση: Άγνωστο Λογοτεχνικό Κείμενο: Ομόθεμο με αυτά που διδάχτηκαν οι μαθητές κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς
Γενικός Σκοπός: Ο κριτικός γραμματισμός Ειδικοί Στόχοι: Αξιακοί ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Η εκτίμηση της ΑΕ ως στοιχείου πολιτιστικής ταυτότητας των Ελλήνων αλλά και της ευρωπαϊκής ταυτότητας Η κατανόηση της διαχρονικής σημασίας των κλασικών γραμμάτων για μία ανθρωποκεντρική κοινωνία Γνωστικός Η γνωριμία με τον ευρύ προβληματισμό των Αρχαίων Ελλήνων μέσα από ποικιλία και πληθώρα κειμένων Γλωσσικοί Η απόκτηση βασικών γνώσεων των μορφολογικών ιδιαιτεροτήτων Η αντίληψη της συνέχειας της ελληνικής γλώσσας Η αξιολόγηση της χρηστικότητας της ΑΕ στη ΝΕ
ΑΞΟΝΕΣ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Α/ ΚΕΙΜΕΝΑ Α ΤΑΞΗ: Διατήρηση των κειμένων των ισχυόντων εγχειριδίων Προστίθεται συγκεντρωτικός πίνακας των γραμματικών, συντακτικών και ετυμολογικών φαινομένων Β ΤΑΞΗ: Διατήρηση των ενοτήτων Χρησιμοποίηση επιπλέον ηλεκτρονικών λεξικών- λογισμικών του Π.Ι. Γ Τάξη: Διατήρηση των ενοτήτων Πρόσθεση 5 νέων κειμένων Χρησιμοποίηση ψηφιακού υλικού
Α ΤΑΞΗ Β/ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Αντικατάσταση του Ανθολογίου με ολόκληρη μετάφραση της Οδύσσειας (προτείνεται του Μαρωνίτη) Β Τάξη Αντικατάσταση του εγχειριδίου από ολόκληρη μετάφραση της Ιλιάδας (προτείνεται των Καζαντζάκη- Κακριδή) Αξιοποιείται ηλεκτρονικό υλικό από ψηφιακό σχολείο Γ ΤΑΞΗ Διατηρείται το υπάρχον εγχειρίδιο «Ελένη» του Ευριπίδη Εμπλουτισμός με Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας Χρησιμοποίηση ως κειμένων αναφοράς του εγχειριδίου «Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων»
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ και ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ «ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ» Εισάγονται οι εργασίες τύπου Project (π.χ. διερεύνησης της εξέλιξης της γλώσσας διαχρονικά, της σχέσης της με τη Ν.Ε, σύνθεσης πρωτότυπων κειμένων/ υποτιτλισμός comic) Αποφεύγεται να δίνεται το διδακτικό περιεχόμενο στο σύνολό του ως έτοιμη - προκατασκευασμένη γνώση (ασκήσεις λειτουργικότητας της αρχαίας γλώσσας στο συνταγματικό και τον παραδειγματικό άξονα) Δραματοποιήσεις (π.χ. μιμήσεις στιχομυθιών σε πρωτότυπο και μετάφραση - υιοθέτηση αξιακών κωδίκων της αρχαιότητας σε αναπαραστάσεις σύγχρονης επικοινωνίας, γραπτής και προφορικής Διερευνητική / ανακαλυπτική μάθηση (επιβιώσεις της ΑΕ στον καθημερινό σημερινό λόγο, στην επιστημονική ορολογία, σημασιολογικές διαφοροποιήσεις μεταξύ αρχαίου ελληνικού και νεοελληνικού λεξιλογίου κλπ) Πλοήγηση το Διαδίκτυο και άντληση εικονιστικού υλικού για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό (εκτίμηση της παγκοσμιότητας) Αξιοποίηση των ΤΠΕ για τη σύνθεση πολυτροπικών κειμένων Μουσειοπαιδαγωγική με προεργασία και συμπλήρωση φύλλων εργασίας
ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Γενικοί Σκοποί: Ο ιστορικός- κοινωνικός γραμματισμός Η κριτική ιστορική συνείδηση Η σημασία της έρευνας και της ανακάλυψης ιστορικών πηγών Άξονες: Ένταξη στη «Ζώνη βιωματικών δράσεων Προφορική Ιστορία Αξιοποίηση προγενέστερης εμπειρίας Στο πλαίσιο διδασκαλίας της Γενικής Ιστορίας 10 συνολικά ώρες ετησίως Αποκλειστική μέθοδος διδασκαλίας το Σχέδιο Εργασίας με οδηγό το Βιβλίο για τον Καθηγητή και υποστηρικτικό υλικό το CD- Rom Tοπικής Ιστορίας (Π.Ι., 2006)
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Συνεργασία με τον εκπαιδευτικό που διδάσκει την Ιστορία της Γ Γυμνασίου Σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και σε χρονικό διάστημα (αρχή μέση τέλος) που θα κριθεί παιδαγωγικά σκόπιμο Αποκλειστική μέθοδος διδασκαλίας, το Project
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ολοκληρωμένα Σχέδια Εργασίας, διάρκειας 4-5 εβδομάδων (το πολύ μέχρι 15 διδακτικές ώρες) Απόκτηση εμπειρίας: Στη σύνταξη ειδικών ερωτηματολογίων Στη λήψη και καταγραφή συνεντεύξεων Στη μεταφορά ελεύθερων αφηγήσεων προσωπικών «ιστοριών»