O κύκλος ζωής των τροφών μας. Δ. Μαλαμής, Κ. Μουστάκας, Μ. Λοϊζιδου

O κύκλος ζωής των τροφών μας Δ. Μαλαμής, Κ. Μουστάκας, Μ. Λοϊζιδου LIFE10 ENV/GR/605 Κωνσταντίνος Μουστάκας Δρ. Χημικός konmoust@central.ntua.gr www.uest.gr, www.biowaste.gr ATHENS SCIENCE FESTIVAL, Σάββατο 3 Μαΐου 2014

2 Η Πυραμίδα Ιεράρχησης Στόχων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ (Άρθρο 4, 1) Πρόληψη και Ελαχιστοποίηση Μείωση ποσότητας απορριμμάτων Μείωση αρνητικών επιπτώσεων των παραγόμενων αποβλήτων Επαναχρησιμοποίηση Χρησιμοποίηση εκ νέου των αποβλήτων για τον ίδιο σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκαν Ανακύκλωση Μετατροπή των αποβλήτων εκ νέου σε προϊόντα ή υλικά ή ουσίες Άλλου είδους ανάκτηση (π.χ. ενεργειακή) Ασφαλής τελική διάθεση Πρόληψη Ελαχιστοποίηση Επαναχρησιμοποίηση Ανακύκλωση Ανάκτηση Ενέργειας Τελική Διάθεση

Διαχείριση ΑΣΑ (EE-27) Πηγή: Eurostat, press release 33/2013 (2011 data)

Διαχείριση ΑΣΑ (EE-27) Πηγή: Eurostat, press release 33/2013 (2011 data)

5 Στην Ελλάδα σήμερα παράγονται περίπου 5,5 εκατομμύρια τόνοι αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) το έτος. Στην Αττική παράγονται περίπου το 37% ήτοι περίπου 2 εκατομμύρια τόνοι το έτος). Ο μέσος συντελεστής παραγωγής απορριμμάτων σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat κατά το 2009 ήταν 458 κιλά/κάτοικο. Η μέση ποιοτική σύσταση των ΑΣΑ εκτιμάται ως εξής: Ρεύμα Αποβλήτων Ποσοστό κ.β. (%) Τροφικά υπολείμματα (οργανικά) 40 Χαρτί - χαρτόνι 29 Πλαστικά 14 Μέταλλα 3 Γυαλί 3 Απόβλητα από κήπους και πάρκα 2 Υπόλοιπα 9 ΣΥΝΟΛΟ 100

6 Η Ελλάδα αντιμετωπίζει ένα αρκετά σοβαρό πρόβλημα με τη διαχείριση των ΑΣΑ, διότι δεν έχουν γίνει βασικές μονάδες επεξεργασίας και η διαχείριση των απορριμμάτων στηρίζεται στην ταφή (όπου σε ορισμένες περιπτώσεις είναι και ανεξέλεγκτη). Συνολικά έχουν κατασκευαστεί μόνο πέντε μονάδες επεξεργασίας ΑΣΑ: 3 μονάδες Μηχανικής Διαλογής και Κομποστοποίησης (Άνω Λιόσια, Χανιά, Καλαμάτα*) 1 μονάδα βιοσταθεροποίησης στην Κεφαλονιά 1 μονάδα βιολογικής ξήρανσης στο Ηράκλειο Κρήτης. *Η μονάδα στην Καλαμάτα έχει αναστείλει επ αόριστον τη λειτουργία της λόγω λειτουργικών και άλλων προβλημάτων. Στον τομέα της ανακύκλωσης στην παρούσα φάση λειτουργούν περίπου 25 κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών (ΚΔΑΥ). Ο τομέας αυτός παρουσιάζει δυσκολίες κυρίως λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζονται κατά τη διαλογή στην πηγή

7 Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα η Ελλάδα, εν μέσω οικονομικής ύφεσης, να προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει βαριά πρόστιμα: για τη λειτουργία παράνομων χωματερών*, και για την μη εκτροπή οργανικών (και εν γένει ανεπεξέργαστων αποβλήτων) από τους χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤ). *Το 2011 στην Ελλάδα είχαν καταγραφεί 395 ΧΑΔΑ (σύνολο ενεργών & ανενεργών) Πηγή: ΥΠΕΚΑ, 2012

8 A. Στόχοι Εκτροπής Βιοαποδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων (ΒΑΑ) από τους ΧΥΤΑ/Υ. Οι στόχοι που θέτει η ΚΥΑ 50910/2727/2003 είναι: Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2010, τα ΒΑΑ που προορίζονταν για ΧΥΤΑ/Υ έπρεπε να μειωθούν στο 75% της συνολικής κατά βάρος ποσότητας των ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995. Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2013, να μειωθούν στο 50% της συνολικής κατά βάρος ποσότητας. Μέχρι την 16 Ιουλίου του 2020, να μειωθούν στο 35% της συνολικής κατά βάρος ποσότητας. Επισημαίνεται ότι τα ΒΑΑ θεωρούνται τα οργανικά υπολείμματα κουζίνας, τα πράσινα απόβλητα κήπων και το χαρτί.

9 B. Οδηγία για τα απόβλητα (2008/98/ΕΚ) και Νόμος 4042/2012 Εδραίωση της ξεχωριστής συλλογής χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου τουλάχιστον μέχρι το 2015. Ανακύκλωση 50% των ΑΣΑ ή μέρος αυτών μέχρι το 2020 (χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου τουλάχιστον) Εισαγωγή του όρου «βιοαπόβλητα» (βιοαποδομήσιμα απόβλητα κήπων & πάρκων, τα απορρίμματα τροφών και μαγειρείων από σπίτια, εστιατόρια κ.λπ) Τίθεται έως το 2015, ποσοστό χωριστής συλλογής των βιολογικών αποβλήτων κατ ελάχιστον 5% του συνολικού βάρους των παραγόμενων βιολογικών αποβλήτων, και έως το 2020, ποσοστό χωριστής συλλογής κατ ελάχιστον 10%.

10 Από όλα τα προαναφερθέντα, καθίσταται σαφής η αναγκαιότητα άμεσης συμμόρφωσης με τις ανωτέρω νομοθετικές διατάξεις. Θα πρέπει να διαμορφωθεί ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός ο οποίος θα πρέπει να: οδηγεί στην εδραίωση συστημάτων Διαλογής στην Πηγή. εδραιώνει μια κοινωνία ανακύκλωσης, βάσει των νέων στόχων που θέτει η Οδηγία 98/2008 και του Νόμου 4042/2012 οδηγεί στην κάλυψη όλων των θεσμοθετημένων στόχων των αποβλήτων συσκευασίας και εκτροπής βιοαποδομήσιμων αποβλήτων όσο το δυνατόν γρηγορότερα με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος αλλά ταυτόχρονα και την αποφυγή προστίμων που αναμένεται να μετακυλήσουν στους Δήμους

11 Τα συστήματα ΔσΠ θα πρέπει να βασίζονται στους εξής 2 άξονες: Στη στοχευμένη Διαλογή στην Πηγή του οργανικού κλάσματος. Η ΔσΠ θα οδηγήσει σε παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας και θα πρέπει να εδραιωθεί καταρχάς σε περιοχές όπου υπάρχει σημαντικός αριθμός εστιατορίων, ξενοδοχείων κλπ, και αφετέρου στο σύνολο των πολιτών. Έτσι διευκολύνεται και η αξιοποίηση των υπόλοιπων αποβλήτων, αφού με τη ΔσΠ διαχωρίζονται από τα υπόλοιπα ΑΣΑ τα οργανικά που χαρακτηρίζονται από υψηλή υγρασία. Στην εδραίωση και επέκταση συστημάτων ΔσΠ αποβλήτων συσκευασιών και άλλων υλικών (πχ έντυπου χαρτιού) σε ποσοστό τουλάχιστον 60% (βάσει της κείμενης νομοθεσίας)

12 Α. Χωριστή συλλογή οργανικού Συλλογή με τη Μέθοδο Πόρτα Πόρτα Συλλογή με Κάδους ανά Ομάδες Κατοικιών Συγκέντρωση Κέντρα Συλλογής Συνδυασμός των παραπάνω σχημάτων Συλλογή από Ειδικές Κατηγορίες Πηγών Προέλευσης Συλλογή από Ειδικές Πληθυσμιακές Ομάδες (π.χ σχολεία, αεροδρόμια) Β. Επεξεργασία προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων Αερόβια διεργασία (Κομποστοποίηση) Αναερόβια επεξεργασία Ξήρανση

Διεργασία Κομποστοποίησης Κομποστοποίηση είναι η φυσική διαδικασία κατά την οποία τα οργανικά απορρίμματα μετατρέπονται σε ένα τελικό προϊόν υψηλής περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά (compost). Η βιολογική διεργασία πραγματοποιείται από τη διαδοχική δράση τριών τύπων μικροοργανισμών: Βακτήρια, Μύκητες & Ακτινομύκητες. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος μετατροπής των οργανικών αποβλήτων σε compost, πραγματοποιείται έλεγχος και ρύθμιση των κρίσιμων παραμέτρων που διέπουν τη διεργασία.

Αξιοποίηση Οργανικού Κλάσματος με Παραγωγή Compost (Κομποστοποίηση) Αερόβια επεξεργασία του οργανικού κλάσματος των απορριμμάτων Μετατροπή του οργανικού υλικού σε σταθεροποιημένο τελικό προϊόν, κατάλληλο για γεωργικές χρήσεις (π.χ. εδαφοβελτιωτικό και άλλες χρήσεις). Συνεπεξεργασία με άλλα βιοαποδομήσιμα οργανικά απόβλητα, π.χ.: γεωργικά απόβλητα κτηνοτροφικά απόβλητα ιλύς από Μ.Ε.Λ Εγκαταστάσεις χαμηλού κόστους, ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης και μηδενικών αέριων ρύπων. 14

Κλίμακες Εφαρμογής Κομποστοποίησης Οικιακή Κομποστοποίηση Αποκεντρωμένη Κομποστοποίηση (μικρές κοινότητες) Κεντροποιημένη Κομποστοποίηση (εγκαταστάσεις μέσης έως και μεγάλης δυναμικότητας) 15

Οικιακή Κομποστοποίηση Διαλογή και Επεξεργασία του Οργανικού Κλάσματος στην πηγή (0,5κιλό/ημέρα/άτομο) www.uest.gr/comwaste/ 16

Αποκεντρωμένη Κομποστοποίηση Διαλογή οργανικού στο σπίτι-πηγή Δυναμικότητα Επεξεργασίας 2-10 τόνοι Παράλληλα συστήματα για μεγαλύτερη χωρητικότητα www.uest.gr/morocomp 17

Κεντροποιημένη Κομποστοποίηση 18

Κομποστοποίηση: Παράμετροι Επίδρασης Διεργασίας (1) Αερισμός Υγρασία Θερμοκρασία Θρεπτικά Συστατικά Compost Ανάδευση Μέγεθος Σωματιδίων Πορώδες Σωρού

Πλεονεκτήματα Κομποστοποίησης Η κομποστοποίηση: Αποτελεί τον πλέον πρακτικό, εύκολο και αποτελεσματικό τρόπο αξιοποίησης του οργανικού κλάσματος των οικιακών απορριμμάτων. Μειώνει το κόστος διάθεσης απορριμμάτων, καθώς αποτελεί την πιο οικονομική λύση ακόμα και μεταξύ όλων των άλλων εναλλακτικών τεχνολογιών διαχείρισης οργανικών αποβλήτων. Ενδείκνυται για αποκεντρωμένες περιοχές και περιοχές με έντονη γεωργική δραστηριότητα. Υπό την προϋπόθεση εφαρμογής προγραμμάτων Διαλογής στην Πηγή αποδίδει ένα προϊόν υψηλής καθαρότητας και προστιθέμενης αξίας. Δεν επιβαρύνει το περιβάλλον, καθώς δεν υπάρχει υπόλειμμα ή/και αέριες εκπομπές.

Χρήσεις Compost (1) Το compost έχει υφή και οσμή νοτισμένου χώματος, είναι σκουρόχρωμο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως: Βελτιωτικό της ποιότητας εδαφών. Ενδείκνυται για άγονα και άνυδρα εδάφη. Μέσο επιφανειακής κάλυψης: φυσικών ή/και τεχνητών πρανών και αποκατεστημένων χώρων απόρριψης απορριμμάτων. Ηχομονωτικό έναντι ηχητικών οχλήσεων. Μέσο απόσμησης καθώς κατακρατεί αέριες χημικές ενώσεις, στις οποίες οφείλεται η έκλυση δυσάρεστων οσμών. Μέσο ενεργειακής αξιοποίησης (σε ξηρή μορφή), καθώς έχει υψηλή θερμογόνο δύναμη και συνιστά βιομάζα. Το compost, ως μέσο ενεργειακής αξιοποίησης, αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας.

Χρήσεις Compost (2)

Πλεονεκτήματα Χρήσης Compost Η χρήση του compost: Αυξάνει τη γονιμότητα και υδατοχωρητικότητα των εδαφών, Περιορίζει τη ρύπανση του εδάφους και των υπογείων υδάτων, Μειώνει την ποσότητα απορριμμάτων που οδηγείται σε ΧΥΤΑ, Εξοικονομεί πόρους, χρήμα και εργασία, καθώς διευκολύνονται ή περιορίζονται ορισμένες καλλιεργητικές παρεμβάσεις, όπως βοτανίσματα και σκαλίσματα. Εξαλείφει τη χρήση χημικών λιπασμάτων. Προκειμένου για εφαρμογή σε καλλιέργειες, ελαχιστοποιεί την κατανάλωση νερού, καθώς, λόγω του σχετικά υψηλού πορώδους, συγκρατεί σταγονίδια νερού και τα αποδίδει βαθμιαία στο έδαφος.

LIFE+ ATHENS BIOWASTE -Γενικά Κύριος Στόχος: Το έργο αποσκοπεί στην πρώτη πιλοτική διαλογή στην πηγή των βιοαποβλήτων σε επιλεγμένες περιοχές των Δήμων Αθηναίων και Κηφισιάς και την επεξεργασία αυτών στη Μονάδα Μηχανικής και Βιολογικής Επεξεργασίας (ΕΜΑΚ) του ΕΔΣΝΑ για την παραγωγή κόμποστ υψηλής ποιότητας. Ανάπτυξη κατάλληλων λογισμικών εργαλείων για τη βελτίωση της διαχείρισης των βιοαποβλήτων με συστήματα ΔσΠ. Τοποθεσία Έργου: Αθήνα, Ελλάδα Προϋπολογισμός έργου: 1.339.930 Επιλέξιμος προϋπολογισμός έργου: 1.277.430,00 Συγχρηματοδότηση ΕΕ: 638.715,00 (50% του επιλέξιμου προϋπολογισμού) Διάρκεια: Έναρξη: 01/09/2011 - Λήξη: 31/08/2014, 36 μήνες

Ανάπτυξη Ψηφιακών Χαρτών - Δήμου Αθηναίων Κριτήρια δόμησης Πληθυσμιακά κριτήρια Κριτήρια τιμής ζώνης

Κριτήρια Επιλογής Περιοχών - Δήμου Αθηναίων 1 η πιλοτική περιοχή Μέση πυκνότητα του Πληθυσμού και Μέση Τιμή Ζώνης 2 η πιλοτική περιοχή Μεγάλος αριθμός καταστημάτων εστίασης και ψυχαγωγίας (Υψηλή συγκέντρωση δραστηριοτήτων παραγωγής βιοαποβλήτων) Χαμηλή Πληθυσμιακή Πυκνότητα (Πυκνότητα κάτω του μέσου όρου του Δήμου Αθηναίων)

1 η περιοχή ΚΥΠΡΙΑΔΟΥ Πληθυσμός: 1.689 Πυκνότητα: 208 κατ/ha Σ.Δ.: 2,6 Τιμή Ζώνης: 1.500 /m 2 Δήμος Αθηναίων Πιλοτικές Περιοχές 2 η περιοχή ΓΚΑΖΙ Πληθυσμός: 1.447 Πυκνότητα: 54 κατ./ha Τιμή Ζώνης: 1.150 /m 2 80 εστιατόρια καφέ - μπαρ

Ανάπτυξη Ψηφιακών Χαρτών Δήμου Κηφισιάς Κριτήρια δόμησης Πληθυσμιακά κριτήρια Κριτήρια τιμή ζώνης

Κριτήρια Επιλογής Περιοχών Δήμου Κηφισιάς Μέση Πυκνότητα Δήμου Κηφισιάς και Μέση Τιμή Ζώνης Χαμηλή Πυκνότητα Δήμου Κηφισιάς και Υψηλή Τιμή Ζώνης Υψηλή Πυκνότητα Δήμου Κηφισιάς Επίσης, ο Δήμος Κηφισιάς θεώρησε ως βέλτιστο, οι πιλοτικές περιοχές να ανήκουν σε διαφορετική Δημοτική Ενότητα (πρώην Δήμος/Κοινότητα), ήτοι να επιλεγεί μία τουλάχιστον περιοχή από την Κηφισιά, τη Ν. Ερυθραία και την Εκάλη.

Δήμος Κηφισιάς Πιλοτικές Περιοχές ΝΕΑ ΚΗΦΙΣΙΑ Πληθυσμός: 1.189 Πυκνότητα: 38 κατ/ha Σ.Δ.: 0,5 ΚΑΤΩ ΚΗΦΙΣΙΑ Πληθυσμός: 875 Πυκνότητα: 48 κατ/ha Σ.Δ.: 0,5 ΕΚΑΛΗ Πληθυσμός: 1.108 Πυκνότητα: 20 κατ/ha Σ.Δ.: 0,4 Εμπορικό Κέντρο Κηφισιάς και Ν. Ερυθραίας Χαμηλής πυκνότητας περιοχές με υψηλή ΚΑΣΤΡΙ Πληθυσμός: 401 Πυκνότητα: 69 κατ/ha Σ.Δ.: 0,6 τιμή ζώνης: Κεφαλάρι & Καστρί (15-20 κάτοικοι /εκτάριο), Μέσης πυκνότητας περιοχές: Κάτω Κηφισιά & & Nέα Κηφισιά (40 inh/ha)

ΕΠΙΛΟΓΗ & ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΣΠ ΣΤΙΣ ΠΙΛΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Σύστημα ΔσΠ βιοαποβλήτων ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 10L 660-1100L 30-50L

Ενδεικτικές φωτογραφίες από Γκάζι

Ενδεικτικές φωτογραφίες από Κυπριάδου ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

Σύστημα ΔσΠ βιοαποβλήτων 120-360L ΔΗΜΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 10L 35-50L

Ενδεικτικές φωτογραφίες από Κηφισιά

ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΔΙΑΛΕΓΜΕΝΩΝ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΑ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ

ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012, ΚΗΦΙΣΙΑ Κάδοι των 30 lt έξω από τις κατοικίες Αποκομιδή από αποκλειστικά οχήματα (συνεχής παρακολούθηση μέσω GPS) και εκπαιδευμένο προσωπικό

ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013, ΚΥΠΡΙΑΔΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2013, ΓΚΑΖΙ Κάδοι 660lt και 1.100lt έξω από τις κατοικίες και χώρους μαζικής εστίασης Αποκομιδή από αποκλειστικά οχήματα (συνεχής παρακολούθηση μέσω GPS) και εκπαιδευμένο προσωπικό

ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΠΡΟΔΙΑΛΕΓΜΕΝΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Χώρος Παραλαβής Βιοαποβλήτων Εγκατάσταση Τροφοδοσίας Βιοαποβλήτων

ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΠΡΟΔΙΑΛΕΓΜΕΝΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ & ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Παραλαβή Απομάκρυνση προσμίξεων (σακούλες, συσκευασίες)

ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΠΡΟΔΙΑΛΕΓΜΕΝΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ & ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Τροφοδοσία βιοαποβλήτων

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Κανάλι κομποστοποίησης Ταινιόδρομος εισόδου

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Τελικό προϊόν - Κόμποστ Ραφινάρισμα-απομάκρυνση προσμίξεων από τελικό προϊόν

ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ & ΚΟΜΠΟΣΤ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ EMΠ & ΕΔΣΝΑ

Ποσότητες προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Περίοδος: 11/12 01/14 Απόβλητα τροφών 201.0tn Απόβλητα εστίασης Αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος 30.3tn Πράσινα απόβλητα 22.8tn Απόβλητα τροφών ανά Δήμο Δ. Αθηναίων - 137.2tn Δ. Κηφισιάς - 63.7tn

Σύσταση αποβλήτων τροφών ανά Δήμο (2)

Σύσταση αποβλήτων τροφών ανά Δήμο (3)

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Πρωτεύον κοινό οι κάτοικοι-νοικοκυριά εντός των πιλοτικών περιοχών του Δήμων τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος της περιοχής τα σχολεία που βρίσκονται εντός των πιλοτικών περιοχών ή σε γειτονική απόσταση από αυτή Δευτερεύον Κοινό κάτοικοι και λοιποί φορείς εντός των Δήμων Αθηναίων και Κηφισιάς Δημοτικό Συμβούλιο και στελέχη Δήμων Αθηναίων και Κηφισιάς τοπικοί σύλλογοι, επαγγελματικές ενώσεις, οικονομικοί και κοινωνικοί Εταίροι τοπικά ΜΜΕ Τριτεύον κοινό τα ΜΜΕ σε εθνικό επίπεδο οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. οι πολίτες γενικότερα στην Αττική και σε ολόκληρη τη χώρα

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Α Φάση Αφύπνιση Ενημέρωση ΠΡΙΝ την έναρξη της ΔσΠ Β Φάση Ενεργοποίηση Καθοδήγηση ΚΑΤΑ την έναρξη της ΔσΠ Γ Φάση Υπενθύμιση Ευαισθητοποίηση ΜΕΤΑ την έναρξη της ΔσΠ

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Κεντρικό Μήνυμα Εκστρατείας σχεδιασμός λογοτύπου δημιουργία slogan σχεδιασμός banner Γραφείο & Γραμμή Επικοινωνίας Ιστοσελίδα Έργου (www.biowaste.gr) Ιστοσελίδες Δήμων & ΕΔΣΝΑ

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Α ΦΑΣΗ Έντυπο Ενημερωτικό Φυλλάδιο (τι, γιατί, πού και πώς)

Ενημερωτική Αφίσα ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Α ΦΑΣΗ

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Α ΦΑΣΗ Επιστολή Άμεση και προσωπική προσέγγιση των πολιτών από εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης Πληροφόρηση για πολύ συγκεκριμένες δράσεις του Δήμου: Η ακριβής ημερομηνία διανομής των κάδων και έναρξη της αποκομιδής Ο τρόπος διανομής των κάδων (πόρτα-πόρτα, ώρες διανομής, κλπ.) Το πρόγραμμα αποκομιδής για κάθε περιοχή Οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις ενημέρωσης των κατοίκων. Ενημέρωση Δημοτικού Συμβουλίου & στελεχών του Δήμου Δελτίο Τύπου για έναρξη πιλοτικού - Συνέντευξη Τύπου

Συνέντευξη Τύπου

Προβολή σε μέσα δικτύωσης https://www.facebook.com/athensbiowaste

Προβολή σε μέσα δικτύωσης και στην τηλεόραση http://www.youtube.com/watch?v=n1smxl18t_q&feature=youtu.be

Προβολή σε μέσα δικτύωσης και στην τηλεόραση http://www.biowaste.gr/site/news/%ce%be%ce%b5%ce%ba%ce%b9%ce%bd%ce%ac- %CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1- %CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C- %CF%80%CF%81%CF%8C%CE%B3/#more-2198

Βίντεο από ΛΑΕΔ & ΓΠΑ http://www.youtube.com/watch?v=nwrlahcbati&feature=player_embedded

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Β ΦΑΣΗ Ενημέρωση & διανομή κάδων Πόρτα-Πόρτα Έντυπο Οδηγιών Χρήσης Κάδων

Αυτοκόλλητα Κάδων ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Β ΦΑΣΗ

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Β ΦΑΣΗ Ενημερωτικές Εκδηλώσεις για τους κατοίκους Για την περιοχή Κυπριάδου, η Ιταλική Σχολή Για την περιοχή στο Γκάζι το Αμφιθέατρο 9.84 στην Τεχνόπολη

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Β ΦΑΣΗ Ενημερωτικές Εκδηλώσεις για τους κατοίκους Για την περιοχή της Εκάλης το Εντευκτήριο Εκάλης, Πλατεία Κένεντυ Για την περιοχή του Καστριού, το Πνευματικό κέντρο Νέας Ερυθραίας, Λουκή Ακρίτα 4, Καστρί. Για την περιοχή της Κηφισιάς (Νέας και Κάτω) το Πολιτιστικό Κέντρο Κηφισιάς, Διονύσου και Μυρσίνης 2, Κηφισιά.

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Β &Γ ΦΑΣΗ Μακέτα Απορριμματοφόρου

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Β & Γ ΦΑΣΗ Ενημερωτικό περίπτερο κινητό

Επιστολές στους κατοίκους (ανά τρίμηνο) Κόμποστ σε μικρές σακούλες ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Γ ΦΑΣΗ Βίντεο με την Παραγωγική Διαδικασία του Κομπόστ Αυτοκόλλητα (για καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος & σχολεία) Ημερολόγια και Δώρα (τσάντες συνεδρίου, ξυλομπογιές, μπαλόνια)

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Γ ΦΑΣΗ Σχολικές Δραστηριότητες Συμμετοχή μαθητών στη διαλογή στην πηγή Διαγωνισμός Ζωγραφικής σε Δημοτικά Προτυποποιημένες ασκήσεις σε Νηπιαγωγεία και παιδικούς σταθμούς Παρουσίαση & Εργαστήριο animation Δελτία Τύπου Ενημερωτικές Επιστολές σε τοπικούς φορείς Τοπικές Εκδηλώσεις (πχ. 58 η & 59 η Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς, Ημι- Μαραθώνιος Δήμου Αθηναίων, Φεστιβάλ Ανακύκλωσης Δήμου Αθηναίων, Μουσικό Φεστιβάλ στο Δήμο Ταύρου)

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Α, Β & Γ ΦΑΣΗ

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ A, B & Γ ΦΑΣΗ

Δημοσιεύσεις στον ηλεκτρονικό τύπο http://clients.tribalddb.gr /biowaste/

Δημοσιεύσεις στον ηλεκτρονικό τύπο

Δημοσιεύσεις στον ηλεκτρονικό τύπο

Δημοσιεύσεις στον ηλεκτρονικό τύπο

http://blog.xe.gr/?p=5341 http://www.biowaste.gr/site/wp-content/uploads/ecotec_may_2013_issue.pdf

Ενδεικτικές Φωτογραφίες

ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ Συνέχιση της πιλοτικής εφαρμογής της ΔσΠ και της κομποστοποίησης Συνέχιση του ελέγχου και της αξιολόγηση όλου του πιλοτικού συστήματος Συνέχιση της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης των συμμετεχόντων Ανάπτυξη λογισμικού αξιολόγησης της ΔσΠ των βιοαποβλήτων Οδηγίες διαχείρισης βιοαποβλήτων στους τοπικούς φορείς Προτάσεις τεχνικών προδιαγραφών & νομοθετικών ρυθμίσεων αναφορικά με τη διαχείριση των βιοαποβλήτων Οργάνωση συνεδρίου ATHENS2014, 19-21 Ιουνίου 2014 με έμφαση στη διαχείριση βιοαποβλήτων (www.athens2014biowaste.gr)

Κύκλος Ζωής Υπολειμμάτων Τροφών

Ελαχιστοποιήση στην Εξαγωγή πρώτων υλών Οικολογικός Σχεδιασμός προϊόντων Επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση & πλήρης ανάκτηση υλικών Διαλογή στην Πηγή & χωριστή συλλογή απορριμμάτων Αποδοτικότητα των πόρων & κυκλική οικονομία Παραγωγή προϊόντων Διανομή προϊόντων Ταφή απορριμμάτων Χρήση προϊόντων

Παράδειγμα εναλλακτικού κύκλου

Ευχαριστώ για την προσοχή σας! Kωνσταντίνος Μουστάκας Δρ. Χημικός Email: konmoust@central.ntua.gr Tηλ: 2107723108, 2107722334 www.biowaste.gr www.facebook.com/athensbiowaste www.athens2014.biowaste.gr LIFE10 ENV/GR/605

Κοινωνίες Μηδενικών Απορριμμάτων: Ένα όνειρο ή ένα ρεαλιστικό όραμα;

Μηδενικά Απορρίμματα: Ορισμός «Τα Μηδενικά Απορρίμματα είναι ένας στόχος ταυτόχρονα οραματικός και εφικτός, για την πλήρη ανάκτηση των υλικών. Προϋποθέτει το σχεδιασμό και τη διαχείριση των προϊόντων και των διεργασιών έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ελαχιστοποίηση του όγκου και της τοξικότητας των απορριμμάτων, αλλά και διατήρηση των υλικών, αποκλείοντας έτσι την ταφή ή την καύση τους. Η υλοποίηση της αρχής Μηδενικών Απορριμμάτων θα οδηγήσει στην εξάλειψη απόρριψης αποβλήτων στο φυσικό περιβάλλον (γή, νερό και αέρα), τα οποία μπορούν να αποτελέσουν απειλή τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για την υγεία των ζώων και φυτών» Ορισμός της αρχής Μηδενικών Απορριμμάτων σύμφωνα με την Ένωση Zero Waste International Alliance

4. Ποσότητα συλλογής προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Δήμος Κηφισιάς Δήμος Αθηναίων * Μήνας Δρομολόγια Ποσότητα (kg) Δρομολόγια Ποσότητα (kg) Δεκέμβρης 2012 3 7.610 Ιανουάριος 2013 4 17.200 Φεβρουάριος 2013 2 9.860 Απρίλιος 2013 4 16.880 2 2.180 Μάιος 2013 5 12.180 2 1.100 Ιούνιος 2013 4 9.010 4 2.850 Συνολικά 85.190 6.130 Συνολικά Δήμων 101.320 kg (50 kg/cap/yr για το Δ. Κηφισιάς) Οι αναφερόμενες ποσότητες για το Δ. Αθηναίων αφορούν στη συμμετοχή στο πρόγραμμα ΔσΠ των εστιατορίων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου και της Λέσχης Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων καθώς και του Αγροτικού Ανθοπαραγωγικού Συνεταιρισμού Αττικής. Το πρόγραμμα στις πιλοτικές περιοχές Κυπριάδου & Γκάζι ξεκινάει τον Οκτώβρη 2013

4. Ποσοστό συμμετοχής στο πρόγραμμα ΔσΠ ATHENS BIOWASTE Περιοχή Κάτοικοι που συμμετέχουν στη ΔσΠ Συνολικοί κάτοικοι στην περιοχή Ποσοστό συμμετοχής Νέα Κηφισιά 837 1189 70% Κάτω Κηφισιά 669 875 76% Καστρί 384 409 93% Εκάλη 513 1108 46% Σύνολο Δ. Κηφισιάς 2.400 3.581 67%

4. Χαρακτηριστικά προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Ανάλυση Σύνθεσης Βιοαποβλήτων 90% καθαρότητα στο προδιαλεγμένο υλικό (Προσμίξεις κυρίως από πλαστικές σακούλες)

Κομποστοποίηση: Παράμετροι Επίδρασης Διεργασίας (2) Κατά την κομποστοποίηση οι δράσεις μεταβολισμού των μικροοργανισμών (έκκριση ενζύμων) αποδομούν (οξειδώνουν) τα οργανικά μακρομόρια. Οι αντιδράσεις βιοξείδωσης είναι εξώθερμες με αποτέλεσμα την βαθμιαία αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της σωρού. Η βιοαποδόμηση των μακρομορίων σε οργανικές ενώσεις μικρότερου μοριακού βάρους πραγματοποιείται από τη διαδοχική δράση βακτηρίων και μυκήτων. Λόγω των σχετικά υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται (65 75 ο C) πραγματοποιείται εξολόθρευση των παθογόνων μικροοργανισμών. Η μείωση της θερμοκρασίας της σωρού ισοδυναμεί με τη διαδοχή δράσης από τους μικροοργανισμούς σε μεγαλύτερου μεγέθους αποδομητές (γαιοσκώληκες κ.ά.) Το παραγόμενο compost είναι πλήρως υγειονοποιμένο

Κομποστοποίηση: Παράμετροι Επίδρασης Διεργασίας (3) Κατά την κομποστοποίηση της πλειονότητας των οργανικών αποβλήτων η υγρασία πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 50 και 75% κ.β. νωπής μάζας. Χαμηλή υγρασία (<40%) δημιουργεί σχετικά ξηρό περιβάλλον, επιβραδύνοντας το μεταβολισμό των μικροοργανισμών. Υψηλή υγρασία (>80%) στερεί στους μικροοργανισμούς το Ο 2, δημιουργεί αναερόβιες συνθήκες και κατά συνέπεια εξαιρετικά δυσάρεστες οσμές. Η σωρός του οργανικού υλικού πρέπει να διαθέτει πόρους για την κυκλοφορία του αέρα στο εσωτερικό του. Η κυκλοφορία του αέρα προσδίδει στους μικροοργανισμούς το απαραίτητο για το μεταβολισμό τους Ο 2. Ο αερισμός της σωρού είναι περισσότερο αποδοτικός όταν συνδυάζεται με ανάδευση.

88 Η ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων πρέπει να ενσωματώνει πρακτικές και μέτρα που προωθούν την αειφόρο ανάπτυξη σε Εθνικό, Περιφερειακό αλλά και τοπικό επίπεδο. Η προϋπόθεση αυτή θεωρείται απαραίτητη δεδομένου ότι η αειφόρος ανάπτυξη στηρίζεται σε τρεις επιμέρους συνιστώσες, οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική, οι οποίες πρέπει να εξετάζονται ταυτόχρονα και ισόρροπα. Οι Δήμοι, στο πλαίσιο εφαρμογής των προβλεπομένων της Ευρωπαϊκής και Εθνικής νομοθεσίας, θα πρέπει να αναπτύξουν και να υλοποιήσουν ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό για τη διαχείριση των στερεών και κυρίως των οργανικών αποβλήτων. Ο σχεδιασμός αυτός θα πρέπει να έχει μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, θα παρέχει μόνιμες και βιώσιμες λύσεις και θα εξασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, με παράλληλη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.