Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Εξεταστική επιτροπή για τη διερεύνηση καταγγελλόμενων παραβιάσεων και περιπτώσεων κακοδιοίκησης κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ σε σχέση με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή 15.12.2016 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την έρευνα για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή Εξεταστική επιτροπή για τη διερεύνηση καταγγελλόμενων παραβιάσεων και περιπτώσεων κακοδιοίκησης κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ σε σχέση με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή Συνεισηγητές: Jeppe Kofod και Petr Ježek DT\1111399.docx PE595.448v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Αντικείμενο και αιτιολόγηση Το παρόν έγγραφο καταρτίστηκε για να περιγράψει την προσέγγιση που θα ήθελαν να ακολουθήσουν οι δύο συνεισηγητές Jeppe KOFOD (S&D, DK) και Petr JEŽEK (ALDE, CZ) κατά τη διάρκεια της θητείας της επιτροπής PANA και ενόψει της τελικής έκθεσης της επιτροπής. Σκοπός του παρόντος εγγράφου είναι να παρουσιάσει πώς εκλαμβάνονται οι συνεισηγητές το θέμα και να επισημάνει τα βασικά ζητήματα, τις δραστηριότητες, τους παράγοντες και τις πρακτικές που πιστεύουν ότι θα απαιτήσουν ενδελεχή έρευνα. Οι συνεισηγητές είναι της άποψης ότι οι πρακτικές που αποκαλύπτονται στα έγγραφα του Παναμά φέρνουν στο φως απαράδεκτα επίπεδα απορρήτου, που καθιστούν δυνατή τη φοροδιαφυγή, τη φοροαποφυγή και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, εάν καταστεί κοινή πρακτική να κρύβουν οι κροίσοι τον πλούτο τους σε παραδείσους απορρήτου, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ηθική παρακμή και αδικαιολόγητη πίεση στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Οι εισηγητές πιστεύουν ότι η ΕΕ, ούσα οικονομικός ηγέτης, πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση διατηρώντας τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα διαφάνειας και αναγκάζοντας άλλα οικονομικά κέντρα να συμμορφωθούν με τα παγκόσμια και τα ευρωπαϊκά πρότυπα διαφάνειας. Κατά τη θητεία της επιτροπής, οι δύο συνεισηγητές θα ήθελαν να διαλευκάνουν τις πλέον επιζήμιες υπεράκτιες πρακτικές, δραστηριότητες φοροδιαφυγής, φοροαποφυγής και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, και να υποβάλουν συστάσεις που θα συνέβαλαν στον τερματισμό τους. Θα αναλύσουν τις συνηθέστερες υπεράκτιες δομές και τους ρόλους των παραγόντων που εμπλέκονται στη συγκρότησή τους. Ακόμη, θα εξετάσουν το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο που ισχύει για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής και θα δουν σε ποιον βαθμό υπάρχουν νομικά κενά ή αστοχίες επιβολής. Για τον σκοπό αυτόν, οι συνεισηγητές θα εξετάσουν τον ρόλο των φορέων επιβολής του νόμου στους τομείς της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της φοροδιαφυγής και θα διερευνήσουν τα εμπόδια που θα συναντήσουν στο πλαίσιο του διερευνητικού τους έργου. Οι εισηγητές θα ήθελαν επίσης να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στους μεσάζοντες, καθώς πιστεύουν ότι διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην ίδρυση υπεράκτιων εταιρειών και στην παροχή τραπεζικών λογαριασμών, κυρίως χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, λογιστές και δικηγόρους. 1. Φοροδιαφυγή, φοροαποφυγή και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες: η έκταση του σκανδάλου των εγγράφων του Παναμά 1.1. Εμβέλεια του σκανδάλου των εγγράφων του Παναμά Τα έγγραφα του Παναμά βασίζονται στη μεγαλύτερη διαρροή πληροφοριών στην ιστορία. Τα 2,6 terabyte εμπιστευτικών πληροφοριών που διέρρευσαν στη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung (SZ) το 2015 περιείχαν 11,5 εκατομμύρια έγγραφα ορισμένα από τα οποία ανάγονται στη δεκαετία του 1970 και αντιπροσωπεύουν περισσότερα δεδομένα από τα Wikileaks (2010), Offshore Leaks (2013), Luxleaks (2014) και Swissleaks (2015) μαζί. Περιελάμβαναν εμπιστευτικά αρχεία 214.000 υπεράκτιων εταιρειών, καθώς και ονόματα PE595.448v01-00 2/14 DT\1111399.docx
πολιτικών, αξιωματούχων της FIFA, γνωστών εγκληματιών, διασημοτήτων, επαγγελματιών αθλητών και ούτω καθεξής. Δώδεκα νυν και πρώην αρχηγοί κρατών και σχεδόν 200 πολιτικοί από ολόκληρο τον κόσμο αποδείχθηκε ότι εμπλέκονταν σε μυστικές υπεράκτιες δομές. Τα δεδομένα προήλθαν από έναν πάροχο υπεράκτιων εταιρειών του Παναμά με δεκάδες γραφεία ανά τον κόσμο, ήτοι την Mossack Fonseca and Co (MosFon). Η εταιρεία αυτή δεν είναι η μεγαλύτερη νομική εταιρεία του κλάδου του υπεράκτιου απορρήτου, γεγονός που υποδεικνύει ότι τα έγγραφα του Παναμά μπορούν να ερμηνευθούν μόνο ως η κορυφή του παγόβουνου. Δημοσιογράφοι από 107 οργανισμούς μέσων ενημέρωσης σε 80 χώρες ανέλυσαν τα έγγραφα που περιγράφουν λεπτομερώς τις δραστηριότητες της νομικής εταιρείας. Κατόπιν ανάλυσης που διήρκεσε πάνω από έναν χρόνο, στις 3 Απριλίου 2016 δημοσιεύτηκαν τα πρώτα άρθρα, μαζί με 150 από τα έγγραφα. Το έργο αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ορόσημο στη χρήση εργαλείων λογισμικού δημοσιογραφίας δεδομένων και στην εξ αποστάσεως συνεργασία μεταξύ δημοσιογράφων. Τα έγγραφα του Παναμά αποκάλυψαν ότι οι παράδεισοι απορρήτου χρησιμοποιούνται από άτομα που εμπλέκονται σε διάφορες παράνομες δραστηριότητες, από νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μέχρι φορολογική απάτη και φοροδιαφυγή και διαφθορά. Στην περίπτωση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπάρχει ασφαλώς σε κάθε περίπτωση μια υποκείμενη εγκληματική δραστηριότητα από την οποία προήλθαν τα χρήματα. 1.2. Έγγραφα του Παναμά: γενικά στοιχεία και αριθμοί Η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή αντιπροσωπεύουν τεράστιο πρόβλημα κοινωνικής αδικίας και έλλειψης οικονομικής αποδοτικότητας, και επηρεάζει κάθε ευρωπαίο πολίτη ανεξαιρέτως. Το πρόβλημα δεν γνωρίζει σύνορα και μπορεί να επιλυθεί αποτελεσματικά μόνο με συντονισμένες και κοινές προσπάθειες, καθώς τα χρήματα θα ρέουν πάντα μέσα από θύλακες απορρήτου εφόσον υπάρχουν. Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος εκτίμησε το 2009 ότι η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες αντιστοιχεί στο 2,7% του παγκόσμιου ΑΕγχΠ, ή σε 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτίμησε την ετήσια απώλεια δυνητικών φορολογικών εσόδων λόγω της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής στην ΕΕ στο 1 τρισεκατομμύριο ευρώ. Περαιτέρω μελέτες, κατόπιν αιτήματος της επιτροπής PANA, θα βοηθήσουν τους συνεισηγητές να αξιολογήσουν το εύρος του προβλήματος και τον αντίκτυπο στους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών μελών της ΕΕ, όπως για παράδειγμα: Μελέτη ή/και εργαστήριο σχετικά με τον τρόπο και τον λόγο που οι οικονομικοί και χρηματοπιστωτικοί δείκτες (ήτοι οι σχετικοί όγκοι μεταφορών κερδών στην αλλοδαπή, οι άμεσες ξένες επενδύσεις, η διαφυγή κεφαλαίων, τα περιουσιακά στοιχεία χαρτοφυλακίου όλες οι στατιστικές ισοζυγίων πληρωμών ή οι τραπεζικές καταθέσεις, ο αριθμός των οντοτήτων κ.λπ.) μπορούν να δώσουν πληροφορίες για την τήρηση αδήλωτων περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό και για πιθανή φοροδιαφυγή DT\1111399.docx 3/14 PE595.448v01-00
Μια άλλη μελέτη αποσκοπεί στην εκτίμηση του αντικτύπου συστημάτων που αποκαλύφθηκαν στα έγγραφα του Παναμά σχετικά με την οικονομία και τα οικονομικά ενός δείγματος κρατών μελών Οι συνεισηγητές θα ήθελαν επίσης να αξιολογήσουν τον αρνητικό αντίκτυπο κατονομαζόμενων πρακτικών στις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και να παράσχουν αποδείξεις της σχέσης μεταξύ της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς και άλλων απειλών κατά της ασφάλειας. 1.3. Βασικές υπεράκτιες δομές (βαθμοί απορρήτου) που απαντώνται στα έγγραφα του Παναμά Από τα έγγραφα του Παναμά μπορούμε να αποσπάσουμε δύο βήματα που είναι καίριας σημασίας για τη διαδικασία ίδρυσης μιας «ουσιαστικής» υπεράκτιας εταιρείας. Πρώτον, δημιουργείται μια εταιρεία και δηλώνεται με έδρα σε έναν παράδεισο απορρήτου. Δεύτερον, η εταιρεία αυτή πρέπει να εξασφαλίσει τραπεζικό λογαριασμό, ο οποίος με τη σειρά του δεν χρειάζεται να είναι υπεράκτιος. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι τράπεζες δημιούργησαν πρώτα τον τραπεζικό λογαριασμό σε μια δικαιοδοσία της ΕΕ και μετά ζήτησαν από νομικούς μεσάζοντες να δημιουργήσουν το δίκτυο υπεράκτιων οντοτήτων που θα αιτιολογούν τις μεταφορές χρηματικών ποσών μεταξύ των εσωχώριων και των εξωχώριων λογαριασμών Διαπιστώθηκε ότι ορισμένες τράπεζες εμπλέκονταν και στα δύο στάδια της διαδικασίας. Η δημιουργία εικονικών εταιρειών διευκολύνθηκε από διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων και παρασχέθηκαν τραπεζικοί λογαριασμοί ως αποτέλεσμα κακής δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη από τους υπεύθυνους συμμόρφωσης. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να δημιουργηθεί απόρρητο. Ο υψηλότερος βαθμός απορρήτου επιτυγχάνεται δημιουργώντας μια εταιρεία με ανώνυμο πραγματικό δικαιούχο, η οποία με τη σειρά της θα συνδεθεί με ανώνυμους τραπεζικούς λογαριασμούς. Σε κανένα στάδιο της διαδικασίας δημιουργίας αυτής της δομής δεν χρειάζεται έγγραφο ταυτοποίησης. Πέραν τούτου, θα μπορούσαν να εντοπιστούν στα έγγραφα του Παναμά και άλλοι τρόποι δημιουργίας απορρήτου, όπως η δημιουργία παραπετάσματος με μια αλυσίδα ιδιοκτησίας μέσω διαφορετικών δικαιοδοσιών, ο διορισμός μελών του ΔΣ ή μετόχων ασκούντων καθήκοντα εξ ονόματος άλλου προσώπου (συνήθως λογιστές ή δικηγόροι) για μια υπεράκτια εταιρεία, η χρήση μετοχών στον κομιστή, μετοχών εντολοδόχου ή τραστ, μεταξύ άλλων μεθόδων. Η πολυπλοκότητα συμβάλλει στην έλλειψη διαφάνειας. Όσοι επιδιώκουν να δημιουργήσουν απόρρητο το καταλαβαίνουν αυτό και δημιουργούν σύνθετους ιστούς επιχειρήσεων και τραστ για να δυσχεράνουν ακόμη περισσότερο τις υπηρεσίες επιβολής ως προς τον εντοπισμό ροών παράνομων κεφαλαίων και τον προσδιορισμό των πραγματικών δικαιούχων παράνομων δραστηριοτήτων. Αυτό συνεπάγεται δύο τινά: α) η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για να εμποδίσει τη δημιουργία και συντήρηση αυτών των σύνθετων ιστών και β) προκειμένου να είναι αποτελεσματικός ο αγώνας υπέρ της διαφάνειας να είναι δυνατός ο εντοπισμός της πραγματικής κυριότητας απαιτούνται πόροι πέραν εκείνων που έχουν στη διάθεσή τους οι υπηρεσίες επιβολής. PE595.448v01-00 4/14 DT\1111399.docx
Οι συνεισηγητές προτείνουν να καταρτιστεί μια επισκόπηση των δομών που χρησιμοποιούνται κυρίως βάσει μελετών, έρευνας επί των εγγράφων καθώς και πληροφοριών που ελήφθησαν στις ακροάσεις. Προς τούτο, μια μελέτη θα αφιερωθεί στην «Τυπολογία και μοτίβα των δραστηριοτήτων, των εργαλείων, των νομικών οντοτήτων, των εμπλεκόμενων επαγγελμάτων στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες». Οι συνεισηγητές θα προβούν σε διάκριση μεταξύ των πρώην, των νυν και ανάλογα με το εν εξελίξει νομοθετικό έργο των μελλοντικών συστημάτων. 1.4. Επαναλαμβανόμενες χώρες Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να αποκτήσουν μια εικόνα για τις χώρες στις οποίες είναι πιο διαδεδομένες οι πρακτικές που αποκαλύφθηκαν και να δουν εάν μπορούν να εντοπιστούν παρόμοια μοτίβα ή συστημικές αδυναμίες. Βάσει των πληροφοριών που συλλέχθηκαν από τα έγγραφα του Παναμά, τις ακροάσεις, την έρευνα επί των εγγράφων και τις επισκέψεις των αντιπροσωπειών, οι συνεισηγητές θα προσπαθήσουν τα εντοπίσουν τις «χώρες υψηλού κινδύνου» (εντός και εκτός της ΕΕ) και να δουν εάν υπάρχουν ομοιότητες στο νομικό τους σύστημα ή/και στο επιχειρηματικό τους περιβάλλον που τις καθιστούν ελκυστικότερες από άλλες για τις οντότητες που επιζητούν τη μυστικότητα. Καθώς τα έγγραφα του Παναμά αποτελούν απλώς την κορυφή του παγόβουνου και αντιπροσωπεύουν μόνο μια μερική άποψη του φαινομένου, οι συνεισηγητές θα προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν αντικειμενικές μεθόδους για να επισημάνουν τους αντίστοιχους ρόλους σε υπεράκτια συστήματα και συστήματα φοροδιαφυγής. Θα μπορούσε να προβλεφθεί η δημιουργία ενός καταλόγου ή ο εντοπισμός ανά χώρα των συγκεκριμένων εκείνων κανόνων, νόμων ή διοικητικών πρακτικών που παρουσιάζουν τα περισσότερα προβλήματα. 1.5. Επαναλαμβανόμενοι μεσάζοντες και ο ρόλος τους στον κλάδο του απορρήτου Κατά την πρώτη ακρόαση της επιτροπής, οι δημοσιογράφοι επεσήμαναν τον ρόλο των τραπεζών και των μεσαζόντων, όπως λογιστές και δικηγόροι, στη συγκρότηση συστημάτων για την απόκρυψη της ταυτότητας του τελικού πραγματικού δικαιούχου. Χρησιμοποιώντας μεσάζοντες, η ευθύνη των δραστηριοτήτων δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη επιμερίζεται μεταξύ διαφόρων ατόμων, γεγονός που δυσχεραίνει τον εντοπισμό του τελικού πραγματικού δικαιούχου. Αυτό επιβεβαιώθηκε από τις αρχές επιβολής του νόμου με τις οποίες έχει πραγματοποιήσει μέχρι στιγμής ακρόαση η επιτροπή. Οι συνεισηγητές σκοπεύουν να εξετάσουν περαιτέρω τους ρόλους που διαδραμάτισαν οι διάφοροι μεσάζοντες στη συγκρότηση των υπεράκτιων δομών. Σκοπός είναι να υπάρξει, μέχρι το τέλος της διαδικασίας, μια αξιολόγηση του βαθμού στον οποίο οι εν λόγω μεσάζοντες (αυτορ-)ρυθμίζονται και κατά πόσον τηρούνται οι κανόνες στην πράξη. Οι τύποι μεσαζόντων στους οποίους θα ήθελαν να εστιάσουν οι συνεισηγητές είναι οι εξής: Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, μονάδες συμμόρφωσης/δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη). Οι υπεύθυνοι συμμόρφωσης διαδραματίζουν ρόλο «πορτιέρη» καθώς υποχρεούνται να διενεργούν δέουσα επιμέλεια ως προς τον πελάτη και καλούνται επίσης να αναφέρουν ύποπτες συναλλαγές. Παρόλα αυτά, σε πολλές περιπτώσεις, οι διαχειριστές πλούτου/περιουσιακών στοιχείων DT\1111399.docx 5/14 PE595.448v01-00
διευκόλυναν τη δημιουργία υπεράκτιων δομών. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι τράπεζες παρείχαν τραπεζικούς λογαριασμούς χωρίς να γνωρίζουν τον τελικό πραγματικό δικαιούχο. Δικηγόροι που εκπροσωπούν πελάτες σε επαφές με μέλη του ΔΣ ασκούντα καθήκοντα εξ ονόματος άλλου προσώπου και παρέχουν συνδρομή στη συγκρότηση υπεράκτιων δομών. Σε ορισμένες χώρες δεσμεύονται από κατευθυντήριες γραμμές των δικηγορικών συλλόγων, αλλά σε πολλές άλλες, η υποχρέωση αναφοράς ύποπτων συναλλαγών αμφισβητείται, επειδή θεωρείται ιερό το δικηγορικό απόρρητο. Άλλοι δικηγορικοί σύλλογοι θεωρούν την αναφορά ύποπτων συναλλαγών μέρος της νομικής δεοντολογίας του επαγγέλματος. Στη διάρκεια της θητείας της επιτροπής, οι συνεισηγητές θα ήθελαν να κατανοήσουν τα διαφορετικά σκεπτικά επί του θέματος και τις επιπτώσεις τους. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να διερευνήσουν πόσο σύνηθες είναι να βοηθούν οι δικηγόροι ώστε να διασφαλίζεται η ανωνυμία των πελατών τους. Φοροτεχνικοί και λογιστές, σύμβουλοι επί φορολογικών θεμάτων, ελεγκτικές εταιρείες. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να διερευνήσουν τον ρόλο αυτών των μεσαζόντων στη συγκρότηση ή στην έγκριση της χρήσης υπεράκτιων συστημάτων. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν επίσης να εξετάσουν τους διάφορους κώδικες δεοντολογίας που ισχύουν για αυτά τα επαγγέλματα και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται το ζήτημα των ύποπτων συναλλαγών. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν επίσης να χρησιμοποιήσουν το αποτέλεσμα των μελετών σχετικά με την ανεξαρτησία και τους κανόνες υπευθυνότητας που ισχύουν για τους μεσάζοντες καθώς και σχετικά με τον ρόλο τους στα συστήματα βάσει των όσων αποκαλύπτονται στα έγγραφα του Παναμά. Προκειμένου να γίνει καλύτερα κατανοητός ο ρόλος συγκεκριμένων παραγόντων ή επαγγελμάτων, καθώς και των συστημάτων που χρησιμοποιούνται για την καταστρατήγηση των κανόνων, οι εισηγητές σκοπεύουν να διερευνήσουν συγκεκριμένες περιπτώσεις. Παρότι θα παρατεθούν μεμονωμένοι παράγοντες στην έκθεση (λόγω του εξέχοντος ρόλου τους στη συγκρότηση συστημάτων φοροδιαφυγής όπως αποδεικνύεται σαφώς από τη βάση δεδομένων της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων-ICIJ), αυτό δεν σημαίνει ότι οι συνεισηγητές σκοπεύουν να εξετάσουν εν εξελίξει εγκληματολογικές έρευνες. Σκοπεύουν να απεικονίσουν τους μηχανισμούς και τα συστήματα που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία εικονικών εταιρειών προκειμένου να κρύψουν τον πλούτο τους. Κεφάλαιο 2. Αξιολόγηση των δυνατών και των αδύνατων σημείων της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ 2.1 Νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες Οι εισηγητές σκοπεύουν να παράσχουν μια επισκόπηση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου, της νομοθεσίας υπό εκπόνηση και των απαιτήσεων για τις υπόχρεες οντότητες (τις οντότητες που ρυθμίζονται δυνάμει της τρίτης και της τέταρτης οδηγίας για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες) σε επίπεδο ΕΕ και μέσω της Ομάδας Διεθνούς PE595.448v01-00 6/14 DT\1111399.docx
Χρηματοπιστωτικής Δράσης (ΟΔΧΔ) σε παγκόσμιο επίπεδο. Σκοπός είναι να εξεταστεί, μεταξύ άλλων, το μητρώο πραγματικών δικαιούχων, οι αναφορές ύποπτων συναλλαγών (τράπεζες), η δέουσα επιμέλεια ως προς τον πελάτη, οι έλεγχοι πολιτικών εκτεθειμένων προσώπων (ΠΕΠ), και η πρακτική εφαρμογή των συστάσεων της ΟΔΧΔ από τους μεσάζοντες. Οι συνεισηγητές σκοπεύουν επίσης να εξετάσουν τις συστάσεις της ΟΔΧΔ και να ελέγξουν εάν τα προτεινόμενα πρότυπα αρκούν για να εμποδίσουν τη συγκρότηση συστημάτων όπως αυτά που αποκαλύπτονται στα έγγραφα του Παναμά. Οι συνεισηγητές σκοπεύουν επίσης να παρακολουθούν τον κατάλογο χωρών υψηλού κινδύνου που προβλέπεται στην τέταρτη οδηγία για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και να διερευνήσουν κατά πόσον τα κριτήρια για την κατάρτιση του εν λόγω καταλόγου ενδείκνυνται για τον σκοπό αυτόν. 2.2 Νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να παράσχουν μια επισκόπηση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου σχετικά με την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, κυρίως της οδηγίας σχετικά με τη διοικητική συνεργασία (DAC: αυτόματη ανταλλαγή φορολογικών πληροφοριών, πληροφορίες τραπεζικών λογαριασμών, φορολογικές αποφάσεις κ.λπ.) και ιδίως το καθεστώς συμμόρφωσης και εφαρμογής από τα κράτη μέλη. Οι συνεισηγητές σκοπεύουν επίσης να προβούν σε κριτική αποτίμηση των συμφωνηθέντων κανόνων στην οδηγία για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής (ATAD). Το έργο της Επιτροπής σχετικά με τον κατάλογο μη συνεργάσιμων δικαιοδοσιών και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου εν προκειμένω θα εξεταστούν επίσης από τους συνεισηγητές. 2.3 Νομικό πλαίσιο ή νομικά πλαίσια για τη ρύθμιση των μεσαζόντων Σύμφωνα με τους δημοσιογράφους που παραβρέθηκαν στην πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής, θα πρέπει να ρυθμίζονται και οι πάροχοι υπηρεσιών (δικηγόροι, διαχειριστές πλούτου, οικονομικοί ελεγκτές) προκειμένου να αποφεύγεται η μεταφορά υπεράκτιων δραστηριοτήτων από τράπεζες σε μη ρυθμιζόμενους παρόχους υπηρεσιών. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν επίσης να αναλύσουν σε ποιον βαθμό και ποιοι μεσάζοντες ρυθμίζονται στις διάφορες χώρες. Εξαιρουμένων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, αυτό πραγματοποιείται συχνά μέσω αυτορρύθμισης με τη μορφή κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τη νομική δεοντολογία ή κωδίκων δεοντολογίας. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν επίσης να αξιολογήσουν κατά πόσον αυτά αρκούν ή εάν υπάρχουν αδυναμίες που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να προληφθεί η ανάρμοστη συμπεριφορά. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην ανάλυση των διαφορών σε σχέση με τη δέουσα επιμέλεια ως προς τον πελάτη και την αναφορά ύποπτων συναλλαγών για τους δικηγόρους, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις λογιστικές εταιρείες. Κεφάλαιο 3: Μεταφορά του νομικού πλαισίου της ΕΕ στην εθνική νομοθεσία, επιβολή της εφαρμογής του από τις εθνικές αρχές και δίωξη DT\1111399.docx 7/14 PE595.448v01-00
Πρόκειται για τον βασικό πυρήνα του ερευνητικού έργου και οι συνεισηγητές θα ήθελαν να αξιολογήσουν σε ποιον βαθμό μεταφέρονται στο εθνικό δίκαιο και επιβάλλονται οι κανόνες και -σε περίπτωση παραβιάσεων- ασκείται η δίωξη. Στόχος είναι να διαπιστωθεί εάν το νομικό πλαίσιο είναι επαρκές ή ανεπαρκές, ποιες είναι οι ελλείψεις και πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Διάφοροι ενδιαφερόμενοι φορείς που συμμετείχαν ήδη στην ακρόαση της επιτροπής επισήμαναν ότι -αν και έχει θεσπιστεί νομοθεσία- η επιβολή των υφιστάμενων κανόνων θα πρέπει να βελτιωθεί. Αυτό υπογραμμίστηκε και από τους οργανισμούς που αναπτύσσουν διεθνή πρότυπα (ΟΗΕ, Ομάδα Διεθνούς Χρηματοπιστωτικής Δράσης, ΟΟΣΑ), οι οποίοι συμφώνησαν ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη ανάγκη δημιουργίας νέων κανονισμών, αλλά μάλλον είναι ανάγκη να διασφαλιστεί η εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων. Υποστήριξαν επίσης ότι οι εποπτικές αρχές πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να επιτελέσουν σωστά το έργο τους. Ωστόσο, τα έγγραφα του Παναμά οδήγησαν σε ρυθμιστικές κινήσεις και σε σχετικές επακόλουθες ιστορίες και, για τον λόγο αυτόν, απαιτούνται περαιτέρω δράσεις για την καταπολέμηση του υπεράκτιου φορολογικού απορρήτου - που περιλαμβάνουν τουλάχιστον 150 έρευνες σε 79 χώρες και 110 εκατομμύρια δολάρια που έχουν ανακτηθεί μέχρι σήμερα από τις κυβερνήσεις. Σκοπός των συνεισηγητών είναι να επιστήσουν την προσοχή στις διαφορές που υπάρχουν, εάν υπάρχουν, μεταξύ των κρατών μελών και να προσδιορίσουν τα βασικά εμπόδια που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οι αρχές επιβολής της νομοθεσίας στο πλαίσιο των καθηκόντων τους για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Για τον σκοπό αυτόν, οι συνεισηγητές θα εξετάσουν: Την πρόοδο όσον αφορά τη μεταφορά των σχετικών οδηγιών (τρίτη και τέταρτη οδηγία για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AMLD) και οδηγία για τη διοικητική συνεργασία (DAC)) - συμπεριλαμβανομένης της αυθόρμητης ανταλλαγής πληροφοριών. Τη συνέχεια που δόθηκε στις αποκαλύψεις των εγγράφων του Παναμά, όπως: σύσταση εθνικών εξεταστικών επιτροπών, επίτευξη διακανονισμών, διαδικασίες που κινήθηκαν από τις εισαγγελικές αρχές. Οι συνεισηγητές ελπίζουν να συγκεντρώσουν χρήσιμες πληροφορίες από την έρευνα σχετικά με τη συνέχεια που δόθηκε από τα κράτη μέλη στα έγγραφα του Παναμά («Υλοποίηση εν δράσει: Διερεύνηση υποθέσεων φοροαποφυγής, φοροδιαφυγής, φορολογικής απάτης και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σε επίπεδο κρατών μελών της ΕΕ. Αναδρομική επισκόπηση των συστημάτων που εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη και εκ των υστέρων αξιολόγηση των επιδόσεων των αρμοδίων διοικητικών και δικαστικών αρχών»). Κατά πόσο υπήρξαν τροποποιήσεις της εθνικής νομοθεσίας των κρατών μελών της ΕΕ μετά τις αποκαλύψεις. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν επίσης να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη καταρτίζουν μητρώα πραγματικής κυριότητας και πώς ορίζουν τις «αναφορές ύποπτων συναλλαγών» (ΑΥΣ). Επιπλέον, θα ήθελαν να συγκρίνουν τον αριθμό και τη φύση των ΑΥΣ μεταξύ των κρατών μελών και να κατανοήσουν τις διαφορές στον τρόπο που διερευνώνται. PE595.448v01-00 8/14 DT\1111399.docx
Δεδομένου ότι ο προσδιορισμός της τελικής πραγματικής κυριότητας αποτελεί μείζον θέμα σε όλες τις εργασίες της επιτροπής, οι συνεισηγητές σκοπεύουν να διερευνήσουν σε ποιον βαθμό οι διατάξεις της τέταρτης οδηγίας για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες συνεχίζουν να έχουν ελλείψεις και κατά πόσον η κατάρτιση δημόσιων κεντρικών μητρώων πραγματικής κυριότητας θα μπορούσε να είναι η λύση για την κάλυψη αυτών των κενών ή ορισμένων εξ αυτών. Θα εξεταστούν οι τεχνικές και οι πρακτικές πτυχές αυτών των μητρώων, καθώς και η προσέγγιση έναντι των τρίτων χωρών που δεν θα καλύπτονται από αυτά. Οι συνεισηγητές σκοπεύουν να εξετάσουν ιδίως τις ενδεχόμενες συνέπειες της διατήρησης οικονομικών σχέσεων με χώρες που δεν διαθέτουν δημόσιο μητρώο. Επιπροσθέτως, οι συνεισηγητές σκοπεύουν να διερευνήσουν και να αξιολογήσουν τη σκοπιμότητα πρότασης που παρουσιάστηκε στη διάρκεια της ακρόασης για τη δημιουργία ευρωπαϊκού κεντρικού μητρώου δεδομένων τραπεζικών λογαριασμών το οποίο θα είναι προσβάσιμο από όλες τις αρχές επιβολής του νόμου στην Ένωση. Παρότι αυτή η ιδέα φαίνεται ιδιαίτερα ελπιδοφόρα, θα εξεταστεί το κόστος της δημιουργίας ενός τέτοιου μητρώου και κατά πόσο θα παράσχει επαρκή προστιθέμενη αξία σε σύγκριση με την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών. Επιπλέον, οι συνεισηγητές θα ήθελαν να συγκεντρώσουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί στην πράξη η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών αρχών: Πραγματοποιείται αυθόρμητα ή κατόπιν αιτήματος; Πόσες ανταλλαγές έχουν πραγματοποιηθεί; Τα κράτη μέλη κοινοποιούν μεταξύ τους τις ενδεχόμενες απώλειες φόρων; Ποια είναι -εάν υπάρχουν- τα υφιστάμενα κενά της νομοθεσίας; Η ακρόαση με τις αρχές επιβολής του νόμου έδειξε ότι αντιμετωπίζουν εμπόδια στις έρευνές τους, μεταξύ των οποίων έλλειψη εναρμονισμένου ορισμού του φορολογικού εγκλήματος και συγκρούσεις μεταξύ δικαιοδοσιών. Ως εκ τούτου, οι συνεισηγητές θα ήθελαν να εξετάσουν πόσο αποτελεσματική είναι η συνεργασία στην ΕΕ σε θέματα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Κατά την ακρόαση, προτάθηκε η δημιουργία Ευρωπαϊκής Μονάδας Οικονομικών Ερευνών προκειμένου να διευκολυνθεί η συνεργασία μεταξύ των εθνικών αντίστοιχων μονάδων. Οι συνεισηγητές θα εξετάσουν αυτό το ενδεχόμενο, λαμβάνοντας υπόψη το υφιστάμενο πλαίσιο συνεργασίας και την αρχή της επικουρικότητας. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να εξετάσουν τον ρόλο των μονάδων οικονομικών ερευνών και την αλληλεπίδραση μεταξύ τους και με άλλους φορείς. Τα αποτελέσματα της μελέτης με θέμα «Καταπολέμηση των φορολογικών εγκλημάτων: εκ των υστέρων αξιολόγηση της συνεργασίας μεταξύ των μονάδων οικονομικών ερευνών σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο» θα χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό αυτόν. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν επίσης να συγκεντρώσουν πληροφορίες από τις αρχές επιβολής του νόμου σχετικά με τις καθημερινές πρακτικές τους στη διερεύνηση των ποινικών υποθέσεων. Θα ήθελαν να εξετάσουν τις βέλτιστες και τις προβληματικές πρακτικές. Στο πλαίσιο αυτό, τίθενται ερωτήματα όπως: DT\1111399.docx 9/14 PE595.448v01-00
Υπάρχει νοοτροπία ανταλλαγής πληροφοριών; Ποιοι είναι οι παράγοντες επιτυχίας/τα εμπόδια στις έρευνες; Αποτελεί πρόβλημα το δικηγορικό απόρρητο; Αποτελεί η γλώσσα εμπόδιο; Οι κανόνες προστασίας των δεδομένων αποτελούν εμπόδιο στη συνεργασία; Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να διερευνήσουν περαιτέρω τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ), καθώς και τον ρόλο των εθνικών χρηματοπιστωτικών ρυθμιστών προκειμένου να διαπιστώσουν ποια από τα καθήκοντά τους συνδέονται άμεσα με την οδηγία AMLD και πώς λειτουργεί το εσωτερικό λειτουργικό τους σύστημα. Κεφάλαιο 4: Διεθνής διάσταση 4.1. Διεθνή πρότυπα Συνεργασία με ΟΟΣΑ/G20/ΟΔΧΔ Η σημασία της διεθνούς συνεργασίας τονίστηκε στη διάρκεια της ακρόασης με τους διεθνείς οργανισμούς τυποποίησης. Η Ομάδα Διεθνούς Χρηματοπιστωτικής Δράσης (ΟΔΧΔ) έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό διεθνών προτύπων κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες με βάση την αμοιβαία αξιολόγηση της εφαρμογής τους από τις συμμετέχουσες χώρες. Εξίσου σημαντικό ρόλο έχει διαδραματίσει και ο ΟΟΣΑ στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Για παράδειγμα, τα πρότυπα που ανέπτυξε ο ΟΟΣΑ για αυτόματη ανταλλαγή μεταξύ φορολογικών αρχών θα τεθούν σε εφαρμογή από το 2017. Ωστόσο, δεν θα μπορέσουν όλες οι χώρες που έχουν αναλάβει σχετική δέσμευση να συμμετάσχουν σε αυτό το πρώιμο στάδιο 1. Στήριξη χρειάζονται ιδιαίτερα οι αναπτυσσόμενες χώρες μέσω, για παράδειγμα, της ανάπτυξης αποτελεσματικού συστήματος ΤΠ που θα επιτρέψει την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των χωρών και της ανάπτυξης ικανοτήτων για την ανάλυση των σχετικών δεδομένων. Οι διεθνείς συμφωνίες για την ανταλλαγή πληροφοριών δεν αποτελούν εγγύηση πραγματικής ανταλλαγής πληροφοριών. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να επισημάνουν ποιες συμφωνίες έχουν συναφθεί και να αξιολογήσουν σε ποιον βαθμό είναι αποτελεσματικές στην πράξη. Το παγκόσμιο πρότυπο αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών επί χρηματοοικονομικών λογαριασμών αναπτύχθηκε από τον ΟΟΣΑ το 2014. Έκτοτε, 101 δικαιοδοσίες σε όλον τον κόσμο δεσμεύτηκαν να θέσουν σε εφαρμογή το εν λόγω πρότυπο και να ξεκινήσουν τις πρώτες ανταλλαγές έως το 2017 και το 2018. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να προτείνουν ένα σύστημα παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας των ανταλλαγών, ακόμη και αν τα δεδομένα δεν είναι προσβάσιμα. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να επισημάνουν ποιες συμφωνίες έχουν συναφθεί και να αξιολογήσουν σε ποιον βαθμό είναι αποτελεσματικές στην πράξη. Να αξιολογήσουν σε ποιον βαθμό τηρούνται οι συστάσεις της ΟΔΧΔ. 1 Βλέπε http://www.oecd.org/tax/automatic-exchange/international-framework-for-the-crs/mcaa- Signatories.pdf PE595.448v01-00 10/14 DT\1111399.docx
Να απαριθμήσουν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι αρχές επιβολής του νόμου στη συνεργασία με τις τρίτες χώρες και να συγκεντρώσουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συνεργασία με τα υπερπόντια εδάφη. Για τον σκοπό αυτόν, θα χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που συγκέντρωσαν από τις μελέτες για τα υπερπόντια εδάφη και τα εξαρτώμενα εδάφη του στέμματος: «Αξιολόγηση του νομικού, πολιτικού και θεσμικού πλαισίου για τις υπεράκτιες πρακτικές που σχετίζονται με τη φοροδιαφυγή, τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη φορολογική διαφάνεια στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη της ΕΕ». 4.2. Εμπορικές συμφωνίες Οι συνεισηγητές θα εξετάσουν τα αποτελέσματα των μελετών που ανέθεσε η επιτροπή 1 προκειμένου να προσδιοριστούν οι βέλτιστες πρακτικές στις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και σύνδεσης και στις φορολογικές συμφωνίες προκειμένου να προωθηθούν η διαφάνεια και η δίκαιη φορολογία. Οι συνεισηγητές θα εξετάσουν επίσης το ενδεχόμενο εισαγωγής ορισμένων ρητρών αιρεσιμότητας στις συμφωνίες αυτές προκειμένου να αυξηθούν η διαφάνεια και η δίκαιη φορολόγηση. 4.3. Παγκόσμια διάσταση Η συλλογή και η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τη φορολογία, την κυριότητα και τις παράνομες δραστηριότητες αποτελούν κοινή παγκόσμια ευθύνη. Υπό το πρίσμα αυτό, η δημιουργία «παγκόσμιας διάσκεψης για το απόρρητο» θα μπορούσε να αποδειχθεί επωφελής στην προσέλκυση της προσοχής στο πρόβλημα και στον καθορισμό ενός συνόλου αρχών που θα διέπουν την περαιτέρω δράση. Οι συνεισηγητές θα εξετάσουν το ενδεχόμενο δημιουργίας ή προώθησης μιας τέτοιας εκδήλωσης/δομής προκειμένου να διασφαλιστεί ένα περιεκτικό πλαίσιο. 4.4. Αναπτυσσόμενες χώρες Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ (2008), οι αναπτυσσόμενες χώρες θα χάσουν από τους φορολογικούς παραδείσους σχεδόν το τριπλάσιο από όσα λαμβάνουν σε αναπτυξιακή βοήθεια από τις αναπτυγμένες χώρες. Οι παράνομες χρηματοοικονομικές ροές, όπως τονίστηκε και από τα έγγραφα του Παναμά, είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι αναπτυσσόμενες χώρες χάνουν φορολογικά έσοδα από τις ευρωπαϊκές εταιρείες. Πράγματι, σύμφωνα με την ΟΔΧΔ (ακρόαση της 07/12/2016 της επιτροπής PANA), τα έγγραφα του Παναμά δείχνουν σαφώς την ευρεία καταστρατήγηση της καταχώρισης της πραγματικής κυριότητας και πώς οι αδυναμίες των κανόνων σε μια χώρα μπορούν να έχουν παγκόσμιες συνέπειες. Οι παράνομες χρηματοοικονομικές ροές μεταξύ Ευρώπης και τρίτων χωρών αυξάνονται λόγω της απουσίας ή της μη εφαρμογής ελάχιστων προτύπων χρηστής διακυβέρνησης σε φορολογικά θέματα και λόγω του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού. Το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα αισθητό στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου οι φορολογικές διοικήσεις συχνά 1 Εκ των υστέρων αξιολογήσεις των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών, σύνδεσης και διπλής φορολογίας. DT\1111399.docx 11/14 PE595.448v01-00
υστερούν σε πόρους και εμπειρογνωμοσύνη για τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με την πραγματική κυριότητα ή για την αντιμετώπιση των επιθετικών πρακτικών φορολογικού σχεδιασμού από τις πολυεθνικές εταιρείες. Επιπλέον, η έλλειψη πόρων και εμπειρογνωμοσύνης αποτελεί πρόβλημα για τις αναπτυσσόμενες χώρες στον τομέα της επιβολής των εφαρμοστέων κανόνων. Σημαντικός αριθμός διμερών φορολογικών συνθηκών (συνθήκες για την αποφυγή της διπλής φορολογίας) έχει υπογραφεί μεταξύ των χωρών της ΕΕ και των αναπτυσσόμενων χωρών, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά, οδηγώντας σε χαμηλότερη είσπραξη εταιρικών φόρων και για τα δύο υπογράφοντα μέρη. Οι συνεισηγητές θα ήθελαν να αναπτύξουν περαιτέρω τη σχέση μεταξύ νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, διαφθοράς, φορολογικής απάτης και πρακτικών φοροδιαφυγής και τρίτων χωρών και να διερευνήσουν πώς θα μεταρρυθμιστεί το διεθνές πλαίσιο προκειμένου να ληφθούν καλύτερα υπόψη οι απόψεις των αναπτυσσόμενων χωρών. Η Ιρλανδία έχει ήδη εκδώσει σχετική έκθεση. 4.4. Κυρώσεις/αντίμετρα επί των μη συνεργάσιμων χωρών ή φορείς που αντιμετωπίζουν μη συνεργάσιμες χώρες Οι βασικοί παίκτες -ΗΠΑ και χώρες της ΕΕ- παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μετατόπιση του βάρους προς τη διαφάνεια. Οι χώρες αυτές μπορούν να υποχρεώσουν αποτελεσματικά τις άλλες χώρες να συμμορφωθούν με τα πρότυπά τους, απλώς και μόνο απειλώντας να εμποδίσουν την πρόσβασή τους στο χρηματοπιστωτικό τους σύστημα και στις εσωτερικές αγορές τους. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι φορείς στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ζητήσει από την κυβέρνηση να διακόψει κάθε σχέση με τις δικαιοδοσίες που δεν συμμορφώνονται με τα παγκόσμια πρότυπα (ακόμη και δικαιοδοσίες εντός των εδαφών τους όπου ισχύει το απόρρητο), ώστε να δοθεί πραγματικά τέλος σε όλους τους παραδείσους απορρήτου. Επικρατεί ευρέως η αντίληψη ότι αυτοί οι παράδεισοι υπάρχουν μόνο επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη έχουν κλείσει τα μάτια τους - επηρεασμένες από το 1% των πλουσίων τους. Ως οικονομικοί ηγέτες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη έχουν ευθύνη να υποχρεώσουν τα χρηματοπιστωτικά κέντρα να συμμορφωθούν με τα παγκόσμια πρότυπα διαφάνειας. Το γεγονός ότι έχουν τα μέσα για να το πράξουν έχει αποδειχθεί αποφασιστικά στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Από την άλλη πλευρά, η καταπολέμηση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής φαίνεται να έχει χάσει την ορμή της και δεν της δίνεται πλέον προτεραιότητα, γεγονός που θα μπορούσε να εκληφθεί ως απόδειξη της δύναμης των συμφερόντων όσων επωφελούνται από το απόρρητο. Οι συνεισηγητές θα εξετάσουν το ζήτημα των κυρώσεων και θα διερευνήσουν πιθανά μέτρα που θα μπορούσαν να εμποδίσουν τη διαιώνιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και των συστημάτων φοροδιαφυγής. Ωστόσο, ενώ οι ΗΠΑ και η ΕΕ πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο, κάθε χώρα πρέπει να παίξει τον ρόλο της ως παγκόσμιου πολίτη προκειμένου να δοθεί τέλος σε αυτήν τη σκιώδη οικονομία. Ως εκ τούτου, οι συνεισηγητές θα προσπαθήσουν να βρουν απάντηση στα ακόλουθα ερωτήματα: Τι νομικές δυνατότητες διαθέτουν τα κράτη μέλη για να λάβουν μέτρα κατά των PE595.448v01-00 12/14 DT\1111399.docx
τρίτων χωρών που διευκολύνουν τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες; Ποια είναι η θέση που θα πρέπει να υιοθετήσουν τα κράτη μέλη έναντι των τρίτων χωρών που θεωρούνται παράδεισοι απορρήτου, φορολογικοί παράδεισοι ή μη συνεργάσιμες δικαιοδοσίες; Προβλέπονται κυρώσεις για τους μεσάζοντες που διευκολύνουν τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή τη φοροδιαφυγή; Θα μπορούσαν για παράδειγμα να χάσουν την άδειά τους; Υπάρχουν διατάξεις στο ποινικό δίκαιο; Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και η διάσταση των τρίτων χωρών (αντιστοιχία): θα μπορούσε να υιοθετηθεί μια οριζόντια προσέγγιση όσον αφορά τις μη συνεργάσιμες δικαιοδοσίες; Κεφάλαιο 5: Προς ένα καλύτερο πλαίσιο για την αντιμετώπιση των μελλοντικών σκανδάλων 5.1. Μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος Πολλοί ενδιαφερόμενοι φορείς που έλαβαν μέρος στην ακρόαση της επιτροπής PANA δήλωσαν ότι οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος πρέπει να προστατευτούν καλύτερα προκειμένου να διασφαλιστεί η δημοσιοποίηση των περιπτώσεων γενικού ενδιαφέροντος. Προτάθηκε ένα σύστημα επισήμανσης επιλήψιμων πράξεων ως πιθανή απάντηση στο πρόβλημα ότι τα διεθνή εγκληματικά συστήματα θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν μόνο μέσω της εκ των έσω γνώσης. Ως εκ τούτου, στην έκθεση, οι συνεισηγητές θα ήθελαν να υπογραμμίσουν την ανάγκη θέσπισης ενωσιακών κανόνων για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος και να μάθουν πώς αντιμετωπίζουν τρίτες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος. Προστατεύονται; Ανταμείβονται; Διώκονται; Οι συνεισηγητές θα ήθελαν επίσης να εξετάσουν τη σημασία των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης στην αποκάλυψη πρακτικών που αντιβαίνουν στο δημόσιο συμφέρον. 5.2. Αρμοδιότητες των εξεταστικών επιτροπών του ΕΚ Εν συνεχεία των αποτελεσμάτων της αναλυτικής μελέτης σχετικά με τον ρόλο και τις αρμοδιότητες των εξεταστικών επιτροπών στην ΕΕ και στις ΗΠΑ, οι συνεισηγητές θα υποβάλουν προτάσεις για τη βελτίωση των αρμοδιοτήτων και του κανονισμού όσον αφορά τις εξεταστικές επιτροπές. DT\1111399.docx 13/14 PE595.448v01-00
Παράρτημα 1: Κατάλογος κυριότερων συστάσεων που διατυπώθηκαν από την επιτροπή PANA Στο τμήμα αυτό, οι συνεισηγητές σκοπεύουν να περιλάβουν συνοπτικό κατάλογο νομοθετικών συστάσεων ή μέτρων επιβολής που θα παρουσιάσουν η Επιτροπή ή/και τα κράτη μέλη, τα οποία θα βοηθήσουν το ΕΚ να παρακολουθεί την πρόοδο και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επίσης για τον Τύπο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Άλλα παραρτήματα Καθ όλη τη διάρκεια της εντολής, η επιτροπή θα μάθει κατά πάσα πιθανότητα τις διάφορες ερμηνείες ορισμένων βασικών όρων. Σκοπεύουμε να απαριθμήσουμε εκείνους που είναι υποκειμενικοί αλλά σημαντικοί και ζητούμε από την Επιτροπή να προτείνει κοινούς ορισμούς. PE595.448v01-00 14/14 DT\1111399.docx