Βιολογία Προσανατολισμού ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Ένας ανιχνευτής υβριδοποιεί την κωδική αλυσίδα του ανθρώπινου γονιδίου β s. Από μεταφασικά κύτταρα φορέα δρεπανοκυτταρικής απομονώθηκε το DNA, αποδιατάχθηκε και προστέθηκε ο ανιχνευτής. Ο αριθμός των υβριδοποιήσεων είναι: Α. 0 1 2 4 Α2. Μετάλλαξη στον υποκινητή των δομικών γονιδίων του οπερονίου της λακτόζης σε στέλεχος E.coli επιφέρει: Α. Τον θάνατο του στελέχους σε θρεπτικό υλικό γλυκόζης Την επιβίωση του στελέχους με απώλειες ενέργειας σε θρεπτικό υλικό γλυκόζης Την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων των αντίστοιχων ενζύμων σε θρεπτικό υλικό λακτόζης Τον θάνατο του στελέχους σε θρεπτικό υλικό λακτόζης
Α3. Σε στιγμιότυπο μετάφρασης από ένα ριβόσωμα απομακρύνεται το trna που μεταφέρει το 3 ο αμινοξύ. Δεδομένου ότι το mrna που μεταφράζεται αποτελείται από 30 κωδικόνια, τη στιγμή αυτή στο ριβόσωμα συνδέεται το trna που μεταφέρει το: Α. 4 ο αμινοξύ 5 ο αμινοξύ 29 ο αμινοξύ 30 ο αμινοξύ Α4. Στα φυσιολογικά σπερματοζωάρια ενός άνδρα: Α. Υπάρχει πάντα το Υ χρωμόσωμα Υπάρχουν πάντα φυλοσύνδετα γονίδια Δεν υπάρχουν αυτοσωμικά χρωμοσώματα Είναι πιθανό να υπάρχουν λιγότερα γονίδια συγκριτικά με ένα φυσιολογικό ωάριο Α5. Η Δέσποινα είναι ένα φυσιολογικό θηλυκό άτομο. Το ένα Χ φυλετικό χρωμόσωμά της προέρχεται απαραίτητα από: Α. Τη μητέρα της μητέρας της Τον πατέρα της μητέρας της Τη μητέρα του πατέρα της Τον πατέρα του πατέρα της ΜΟΝΑΔΕΣ 25
ΘΕΜΑ Β Β1. Να αντιστοιχίσετε κάθε έννοια της στήλης Ι με μία έννοια της στήλης ΙΙ. Α. μετατόπιση Στήλη Ι αντικατάσταση βάσης έλλειψη γονιδίων προσθήκη, έλλειψη, αντικατάσταση βάσεων Ε. ανευπλοειδία Στήλη ΙΙ 1. α- θαλασσαιμία 2. ογκογονίδια 3. σύνδρομο Down 4. δρεπανοκυτταρική αναιμία 5. β-θαλασσαιμία Β2. Να γράψετε τους ορισμούς για τις έννοιες: Διαγονιδιακά ζώα, Προαιρετικά αερόβιοι μικροοργανισμοί, Κλειστή καλλιέργεια. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 (2Χ3) Β3. Nα γράψετε τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου Turner, Klinefelter, σύνδρομο φωνής της γάτας. ΜΟΝΑΔΕΣ 9 Β4. Να εξηγήσετε πώς είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν τα μονοκλωνικά αντισώματα στη θεραπεία του καρκίνου.
ΘΕΜΑ Γ Γ1. Από την έκφραση ενός γονιδίου ευκαρυωτικού κυττάρου παράγεται το πεπτίδιο: Η2Ν-met-gly-pro-arg-cys-pro-lys-COOH Για τη διαδικασία έκφρασης του γονιδίου αυτού είναι απαραίτητα τα μόρια RNA: Μόριο 1: 5 CACACAUGGGAGCGCUCACUGUACCUAACCGAUAAA 3 Μόριο 2: 5 AGCGCAUGGGACCUAGACCGGUUUGUCCUAAAUAAAUAA 3 Μόριο 3: 5 GCCCCAUGCUCUUAAGGCUUUACCCUUGAAUUA 3 Μόριο 4: 5 UCGCGACACGGUAUGCGUGGAUCAUUUAACACGAA 3 Α. Να εξηγήσετε ποιο από τα μόρια 1 έως 4 είναι το mrna και ποιο είναι το εσώνιο (1 εσώνιο) στο γονίδιο του ευκαρυωτικού κυττάρου. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 (2+2) Δεδομένου ότι ένα από τα μόρια αυτά μεταφέρει το αμινοξύ pro κατά τη σύνθεση του πεπτιδίου, να γράψετε την αλληλουχία της μη κωδικής αλυσίδας του γονιδίου από το οποίο προκύπτει αυτό το RNA. ΜΟΝΑΔΕΣ 4 Ένα από τα μόρια RNA αποτελεί συστατικό της μικρής υπομονάδας του ριβοσώματος που συνδέεται με το mrna κατά την έναρξη της σύνθεσης του πεπτιδίου. Να εξηγήσετε ποιο είναι αυτό το RNA. ΜΟΝΑΔΕΣ 3 Ένα από αυτά τα RNA είναι απαραίτητο στη διαδικασία έκφρασης του γονιδίου, αλλά δεν συμμετέχει στη μετάφραση. Αφού γράψετε ποιο είναι αυτό το RNA, να εξηγήσετε τον ρόλο του στη διαδικασία έκφρασης του γονιδίου. Σε ποιο σημείο του κυττάρου παράγεται από το RNA και σε ποιο σημείο του κυττάρου δρα; ΜΟΝΑΔΕΣ 4 (3+1) Ε. Το εν λόγω πεπτίδιο δεν υφίσταται τροποποιήσεις μετά τη σύνθεσή του. Να περιγράψετε τους τρόπους με τους οποίους το ευκαρυωτικό κύτταρο ρυθμίζει την ποσότητα του παραγόμενου πεπτιδίου, οι οποίοι ακολουθούν τη σύνθεση του mrna που το κωδικοποιεί. ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Δίνονται από τον Γενετικό Κώδικα: pro: CCU, gly: GGA, arg: AGA, cys: UGU, lys: AAA [Σημείωση: Για καμία αιτιολόγησή σας δεν απαιτείται πλήρης περιγραφή της διαδικασίας της μεταγραφής.] Γ2. Το φυτικό είδος Calendula hydruntina παρουσιάζει ανθεκτικότητα σε μία κάμπια λόγω ενός πεπτιδίου που παράγεται από γονίδιο του φυτού. Οι επιστήμονες επιθυμούν να δημιουργήσουν διαγονιδιακό φυτό Calendula profilera, είδος συγγενές με την Calendula hydruntina με ανθεκτικότητα στην κάμπια. Δεδομένου ότι στα συγγενή αυτά είδη φυτών οι υποκινητές του ενός φυτού είναι ενεργοί στο άλλο, να εξηγήσετε με ποιον τρόπο θα προκύψει φυτό Calendula profilera με ανθεκτικότητα στην κάμπια. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 ΘΕΜΑ Δ Για μία μονογονιδιακή ιδιότητα που σχετίζεται με τη σύνθεση ενζύμου είναι γνωστά δύο αλληλόμορφα συνεχή γονίδια (Ι και ΙΙ), εκ των οποίων το ένα είναι φυσιολογικό και το άλλο μεταλλαγμένο. Το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο είναι υπεύθυνο για την εμφάνιση της ασθένειας Χ. Η αλληλουχία των αλληλομόρφων είναι: Αλληλόμορφο Ι: 5 GAATTCCTGCAGCTATATGGCGTCTCTTAGTGAATAATAGGGCATATCTGCAGATGGATCC 3 3 CTTAAGGACGTCGATATACCGCAGAGAATCACTTATTATCCCGTATAGACGTCTACCTAGG 5 Αλληλόμορφο ΙΙ: 5 GAATTCCTGCAGCTATATGGCGTCTCTTAGTGAATAGGGCATATCTGCAGATGGATCC 3 3 CTTAAGGACGTCGATATACCGCAGAGAATCACTTATCCCGTATAGACGTCTACCTAGG 5 Σε μία οικογένεια, στον γονότυπο του πατέρα και της κόρης ανιχνεύεται μόνο το αλληλόμορφο Ι, στη μητέρα ανιχνεύεται το αλληλόμορφο Ι και ΙΙ ενώ στον γιό ανιχνεύεται μόνο το αλληλόμορφο ΙΙ. Πατέρας και κόρη εμφανίζουν την ασθένεια Χ. Δ1. Να προσδιορίσετε τον τύπο κληρονομικότητας της ασθένειας Χ και να γράψετε ποιο από τα αλληλόμορφα (Ι ή ΙΙ) είναι το φυσιολογικό και ποιο το μεταλλαγμένο. ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Δ2. Να σχεδιάσετε το γενεαλογικό δένδρο της οικογένειας και να γράψετε (αφού συμβολίσετε κατάλληλα) τους γονότυπους των ατόμων που αναφέρονται. ΜΟΝΑΔΕΣ 6 Δ3. Δεδομένου ότι το φυσιολογικό ένζυμο αποτελείται από 9 αμινοξέα, να εντοπίσετε το πιθανό είδος της μετάλλαξης από την οποία προέκυψε το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο που επιλέξατε στο ερώτημα Α. Δ4. Δεδομένου ότι από το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο παράγεται μη λειτουργικό ένζυμο, να εξηγήσετε γιατί η μετάλλαξη επηρεάζει τη λειτουργικότητα του ενζύμου. Δ5.Ένας φορέας (20 χρονών) της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας πόσα διαφορετικά είδη πολυπεπτιδικών αλυσίδων εμφανίζει; MONAΔΕΣ 3