Η μελλοντική αξιοποίηση του Ορυκτού Πλούτου της χώρας και η συνεισφορά της ΕΑΓΜΕ από την οπτική γωνία του ΣΜΕ Αθήνα, 11/06/2019 Αθανάσιος Κεφάλας Πρόεδρος, Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων
Η Ελλάδα διαθέτει μία μεγάλη ποικιλία ορυκτών με πολλές χρήσεις στη βιομηχανία και την καθημερινή ζωή Λιγνίτης 4 ος στην Ε.Ε., 10 ος στον κόσμο Μαγνησίτης Μεγαλύτερος εξαγωγέας στην Ευρώπη Περλίτης 2 ος παγκοσμίως 1 ος στην Ευρώπη Λατερίτης Από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στην Ευρώπη βασικό για την εγχώρια μεταλλουργία Βωξίτης Μεγαλύτερος παραγωγός στην Ευρώπη βασικός για την εγχώρια βιομηχανία αλουμινίου Αδρανή Βασικό για τσιμεντοβιομηχανία και κατασκευές Μάρμαρο Παγκόσμιος ηγέτης σε ποιότητα, συστηματική αύξηση μεριδίου αγοράς Μπεντονίτης 1 ος στην Ευρώπη, 5 ος παγκοσμίως Γύψος / Ποζολάνη Βασικός για την τσιμεντοβιομηχανία 2
Πληθώρα ορυκτών πόρων σε διάφορες τοποθεσίες μεταλλεία, λιγνιτωρυχεία, λατομεία μαρμάρων, αδρανών και βιομηχανικών ορυκτών 3
Οι ορυκτοί πόροι και η εξόρυξη είναι συνδεδεμένοι με την ιστορία της ανθρωπότητας και μία εγγενώς βιώσιμη δραστηριότητα Κάθε εποχή ονομάζεται από τα διαφορετικά ορυκτά και μέταλλα, τα ίδια υλικά που χρησιμοποιούνται για τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού Νεολιθική εποχή μέχρι σήμερα: μεταλλευτική ιστορία της Μήλου και σχετική οικονομική δραστηριότητα Κλασσική αρχαιότητα: μεταλλεία αργύρου Λαυρίου Μεγάλος Αλέξανδρος και Βασιλιάς Φίλιππος: μεταλλεία χρυσού Παγγαίου 4
Με άλλα λόγια, η Ελλάδα ήταν πάντα μία χώρα πλούσια σε πόρους Η δραστηριότητα γύρω από τους ορυκτούς πόρους παραδοσιακά αποτελεί οδηγό οικονομικής ανάπτυξης (μέσα από εμπόριο και καινοτομία), απασχόληση (σε αστικά κέντρα αλλά κυρίως στην περιφέρεια), εμπόριο και τελικά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την Ελληνική οικονομία. Οι ορυκτοί πόροι είναι η αρχή της αλυσίδας αξίας της ελληνικής μεταποίησης και παραδοσιακός οδηγός καινοτομίας. 5
Βαθμός Γεωλογικής Βεβαιότητας Παρότι οι ορυκτοί πόροι είναι πλούσιοι, η δημιουργία αξίας από αυτούς εξαρτάται από μία σειρά παραμέτρων Μετρημένοι Πόροι Ενδεικτικοί Πόροι Βεβαιωμένα Αποθέματα Πιθανά Αποθέματα Βαθμός Εκμεταλλευσιμότητας Η δημιουργία αξίας από τα βεβαιωμένα αποθέματα ενέχει σημαντικά εγγενή ρίσκα και υψηλά κόστη: Γεωλογικά στοιχεία: περιορισμένη γνώση για το αποθεματικό δυναμικό Οικονομικές συνθήκες: υψηλό κόστος έρευνας και εκμετάλλευσης καθώς και μεγάλο χρονικό διάστημα ρευστοποίησης, υψηλή έκθεση αγορών εμπορευμάτων/ μεταλλευμάτων στην οικονομική κυκλικότητα Ρυθμιστικό πλαίσιο: Ελλείψεις στο χωροταξικό σχεδιασμό, ασταθές φορολογικό πλαίσιο και ανασφάλεια/ ασυνέχεια δημόσια διοίκησης και δικαίου Υποδομές: μεγάλο τμήμα ορυκτών σε περιοχές Natura Η εξορυκτική βιομηχανία έχει μεγάλο ρίσκο επένδυσης και μικρή αποδοτικότητα αλλά οι σωστές επενδύσεις αποφέρουν μακροχρόνιες, σταθερές χρηματοροές 6
Ο εξορυκτικός κλάδος έχει ανταπεξέλθει αποτελεσματικά στην κρίση (1/2) Αποτελεί το 3% του ΑΕΠ Δημιούργησε αξία ύψους 1.2 δισ. το 2014 Εξορύσσει περισσότερα από 30 διαφορετικά ορυκτά, 10 εκ των οποίων σε ποσότητες μεγαλύτερες των 300,000 τόνων ετησίως Ανάπτυξη Οι μισές πωλήσεις του κλάδου γίνονται εκτός Ελλάδος κυρίως στην Ευρώπη Αποτελεί το 5% των ελληνικών εξαγωγών Εξωστρέφεια Απασχολεί άμεσα 20,000 άτομα και έμμεσα 80,000 άτομα Είναι κορυφαίος εργοδότης ειδικά στην ελληνική περιφέρεια απασχολώντας το 4% του ενεργού πληθυσμού Απασχόληση Μοχλός επενδύσεων τόσο σε υποδομές όσο και σε ενεργητικό επιχειρήσεων: τα μέλη του ΣΜΕ εκτελούν περίπου 300 εκατ. επενδύσεις σε ετήσια βάση Επενδύσεις Πηγή: ΙΟΒΕ, 2015 7
Πωλήσεις και Εξαγωγές ΟΠΥ (δισ ) Ο εξορυκτικός κλάδος έχει ανταπεξέλθει αποτελεσματικά στην κρίση (2/2) 3 Εξέλιξη ΑΕΠ, Πωλήσεων και Εξαγωγών Ορυκτών Πρώτων Υλών 250 2,5 200 2 1,5 1 150 100 ΑΕΠ (δισ ) 0,5 50 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 RM Sales RM Exports GDP 0 Οι ελληνικές εξορυκτικές επιχειρήσεις κατάφεραν αυτά τα αποτελέσματα χάρη σε τέσσερα στοιχεία: σωστές πρακτικές διαχείρισης ρίσκου, εξωστρέφεια, οικονομική αξιοπιστία, υπεύθυνες πρακτικές Πηγή: ΙΟΒΕ, 2015 8
Η εξορυκτική βιομηχανία συνεισφέρει τόσο στη δημιουργία αξίας όσο και στην απασχόληση με βιώσιμο τρόπο μέσα σε νέο παραγωγικό πρότυπο Παράγει σημαντική αξία συστηματικά και χρηματοροές: Πωλήσεις ύψους 2 δισ. Συνολική συνεισφορά στο ΑΕΠ ύψους 5,4 δισ. Εξαγωγές ύψους 50% της συνολική παραγωγής Καταβολή μισθωμάτων και τελών που ανέρχονται έως και 10% της αξίας των εξορυσσόμενων προϊόντων στο ελληνικό δημόσιο και τοπική αυτοδιοίκηση Φορέας πραγματοποίησης και προσέλκυσης επενδύσεων Συγκρατημένα περιθώρια κέρδους (ειδικά σε σχέση με άλλους κλάδους) Αποτελεί σταθερό και υπεύθυνο εργοδότη: Απασχολεί το 4% του ενεργού πληθυσμού Αποτελεί κορυφαίο εργοδότη στην ελληνική περιφέρεια Διατηρεί τα επίπεδα απασχόλησης και αμοιβής σταθερά Δημιουργεί θέσης εργασίας υψηλής ποιότητας ( πλήρους απασχόλησης και ασφάλισης) και παραμένει εντάσεως εργασίας (αντιστοιχία ενός χειριστή σε ένα μηχάνημα) Εφαρμόζει υψηλές προδιαγραφές Υγιεινής και Ασφάλειας Επενδύει συστηματικά στην εκπαίδευση του προσωπικού 9
Οι προοπτικές συνεισφοράς του κλάδου στην ανάκαμψη Διεθνής ανταγωνιστικότητα Περιφερειακή ανάπτυξη Υπεύθυνος εργοδότης Συνεισφορά εξορυκτικού κλάδου Καινοτομία Μοχλός επενδύσεων Αναβάθμιση υποδομών 10
Ο εξορυκτικός κλάδος είναι μοχλός της βιώσιμης ανάπτυξης της χώρας Οικονομία 3.% του ΑΕΠ 5% των ελληνικών εξαγωγών Εξορυκτική Βιομηχανία Περιβάλλον Αποκατάσταση Μεταμεταλλευτικές χρήσεις γης Κοινωνία Απασχόληση Περιφερειακή ανάπτυξη Υποδομές και μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην επερχόμενη ανάπτυξή της 11
Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας Η εφαρμογή της Εθνικής Πολιτικής Ορυκτών Πόρων με συγκεκριμένο νομικό κείμενο, χρονοδιάγραμμα και προτεραιότητες είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη βιώσιμη διαχείριση των ορυκτών πρώτων υλών στην Ελλάδα Εκπόνηση Ειδικού Χωροταξικού για τις ΟΠΥ η εφαρμογή προϋποθέτει διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες Περιβαλλοντική αδειοδότηση σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο με επαρκή στελέχωση και δυνατότητα εκτίμησης των πραγματικών επιπτώσεων του έργου Εφαρμογή του Ηλεκτρονικού Μητρώου Έργων και καθιέρωση πιστοποιημένων αξιολογητών ΜΠΕ (outsourcing) που προβλέπονται από το Ν.4014 Ενίσχυση ελεγκτικών και εγκριτικών υπηρεσιών (Ανεξάρτητες Επιθεωρήσεις Μεταλλείων) Ενεργοποίηση μηχανισμών και κινήτρων για επενδύσεις Πρόσβαση σε υποδομές (λιμάνια κ.α.) Σταθερό και δίκαιο φορολογικό περιβάλλον Γρήγορες και συνεπείς δικαστικές διαδικασίες και αποφάσεις Πρόσβαση σε πόρους χρηματοδότησης καινοτομίας και έρευνας Αναβάθμιση όλων των τμημάτων και σχολών γεω-επιστημών, πληροφορικής και επαγγελματική κατάρτισης 12
ΕΑΓΜΕ και ΣΜΕ μπορούν να δράσουν συμπληρωματικά για την επίτευξη των κρίσιμων παραγόντων: Χωροταξία Περιβαλλοντική αδειοδότηση Ένταξη στο βασικό κορμό της εθνικής και περιφερειακής πολιτικής ανάπτυξης Επαρκής χωροταξικός σχεδιασμός που διασφαλίζεί την πρόσβαση στους πόρους καθώς και την επίλυση ζητημάτων χρήσης γης Εναρμόνιση με τις Ευρωπαϊκές και διεθνείς προοπτικές Εξασφάλιση της αξιοποίησης των εθνικών ορυκτών πόρων με σεβασμό στο περιβάλλον και σε συμμόρφωση με τις αρχές βιώσιμης ανάπτυξης Αποδοχή από τοπικές κοινωνίες Ενεργή συμμετοχή στο διάλογο σε τοπικό επίπεδο Προαγωγή των ορυκτών πόρων μέσα από την έρευνα, εκπαίδευση και καινοτομία Κυκλική οικονομία Αποδοτική χρήση των ΟΠΥ συμπεριλαμβανομένων αντικατάστασης, ανακύκλωσης, αξιοποίησης υπολοίπων υλικών, εξάλειψη των απωλειών στις διαδικασίες εξόρυξης καθώς και ελαχιστοποίηση / διαχείριση μεταλλευτικών απορριμμάτων 13
Προτεινόμενοι Κύριοι Τομείς Δραστηριότητας της ΕΑΓΜΕ 01 02 03 04 05 06 07 Γεωλογία Παραγωγή και συντήρηση γεωλογικών δεδομένων για χρήση από Δημόσιο και Ιδιωτικό τομέα καθώς και την εκπαίδευση / έρευνα με σκοπό την εξασφάλιση πρόσβασης Ορυκτοί Πόροι Γνώση πόρων: οικονομική ανάλυση, εκτίμηση πόρων και κύκλου ζωής, με σκοπό την εξασφάλιση πρόσβασης και προστασίας των ορυκτών πόρων Γεωθερμία Χαρτογράφηση και ανάπτυξη έργων, υποστήριξη στην ανάπτυξη δικτύων και συστημάτων αξιοποίησης Καινοτομία Νέες μέθοδοι εξόρυξης και επεξεργασίας καθώς και διαχείρισης ανακύκλωσης, παλιών αποθέσεων κ.λπ. (κυκλική οικονομία) για τη βέλτιστη ανταπόκριση στις προκλήσεις του μέλλοντος Πληροφοριακά Συστήματα και Δεδομένα Δημιουργία γνώσης σχετικά με τους πόρους: βάσεις δεδομένων, χάρτες κ.λπ. Μετα-μεταλλευτική Χρήση Γης Συντήρηση δεδομένων και διαχείριση έργων μετατροπής μετά το πέρας της εκμετάλλευσης Εργαστήρια και Πειράματα Ανάπτυξη εγκαταστάσεων και τεχνογνωσίας για τη διενέργεια πειραμάτων στην αναλυτική χημεία, ορυκτολογία, μικροβιολογία καθώς και περιβαλλοντική δειγματοληψία 14
Τελικά, το όραμα για τους ορυκτούς πόρους με το οποίο πιστεύουμε ότι ευθυγραμμίζεται και η ΕΑΓΜΕ είναι: Διασφάλιση της συνεχούς παροχής ορυκτών πόρων μέσα από το συνεχή εντοπισμό νέων κοιτασμάτων και δεδομένης της συνεχώς αυξανόμενης ζήτησης και των πεπερασμένων πόρων Προαγωγή και ανάδειξη ορυκτών πόρων και εκμετάλλευσή τους μέσα από διαγωνιστικές διαδικασίες με οφέλη για την εθνική οικονομία Προσθήκη αξίας στους ορυκτούς πόρους της χώρας μέσα από εύκολη πρόσβαση και βέλτιστες διαδικασίες εξόρυξης και επεξεργασίας σε αρμονία με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης Διασφάλιση οφελών για την τοπική κοινωνία και κοινωνικά δίκαιου καταμερισμού του οφέλους σε ευθυγράμμιση με το εθνικό εισόδημα Συστηματική δημιουργία και κωδικοποίηση γνώσης σχετικά με τους ορυκτούς πόρους σε συνεργασία με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα Βέλτιστη αποκατάσταση και μετα-μεταλλευτική χρήση γης με καινοτόμες μεθόδους και σε καινοτόμες εφαρμογές 15
Ευχαριστώ για την προσοχή σας! www.sme.gr