Μελέτη σχεδιασμού δράσεων για την Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας & της Τεχνολογικής Ανταγωνιστικότητας των Επιχειρήσεων στην Αθήνα

Μελέτη σχεδιασμού δράσεων για την Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας & της Τεχνολογικής Ανταγωνιστικότητας των Επιχειρήσεων στην Αθήνα Τελικό Παραδοτέο Αθήνα: Στρατηγική για την Επιχειρηματικότητα & την Τεχνολογική Ανταγωνιστικότητα των Επιχειρήσεων στην Αθήνα για την περίοδο 2013 2015 και αρχική πρόταση σχεδιασμού για την περίοδο 2014 2020

Περιεχόμενα Εισαγωγή...4 Α. Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία στην Αθήνα...6 Β. Ευρήματα από την έρευνα πεδίου...10 Γ. Διαβούλευση με τους φορείς & θεματικά σενάρια άξονες στρατηγικής...13 Δ. Aθήνα: Ανάλυση SWOT...17 Ε. Στρατηγική και δράσεις για την περίοδο 2013 2015...18 ΣΤ. Αρχική πρόταση Στρατηγικής για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014 2020...31 Παραρτήματα Ι. Προσκλήσεις Ενδιαφέροντος ΙΙ. Ερωτηματολόγιο Διαβούλευσης 2

3

Εισαγωγή Αθήνα Στρατηγική για την Επιχειρηματικότητα Το νέο επιχειρηματικό περιβάλλον, κατά και μετά την τρέχουσα κρίση, είναι και θα είναι διαφορετικό. Με απαιτητικούς και πληροφορημένους καταναλωτές που θέλουν να ικανοποιήσουν τις ίδιες ανάγκες με λιγότερα χρήματα και με υπερανταγωνισμό στην προσφορά. Θα υπάρξει μεγάλη πίεση από αναδυόμενες πολυεθνικές επιχειρήσεις από χώρες χαμηλού κόστους σε προϊόντα με ενδιάμεσους συνδυασμούς τιμής κόστους, εκεί δηλαδή όπου επιδιώκουν θέσεις τα ελληνικά προϊόντα. Η διεθνοποίηση θα ενταθεί με ξένα προϊόντα να αυξάνουν την παρουσία τους στην εγχώρια αγορά. Παράλληλα οι απαιτήσεις για κοινωνική υπευθυνότητα των επιχειρήσεων θα ενταθούν. Αυτό θα δώσει ευκαιρίες για ορισμένες επιχειρήσεις να διαφοροποιήσουν τις προσφορές τους, με πιο καινοτομικές και κοινωνικά και οικολογικά βιώσιμες λύσεις. Στο πλαίσιο των τάσεων αυτών πολλές ελληνικές επιχειρήσεις θα δοκιμάσουν τα όριά τους. Μερικές, πιο διορατικές και με ικανότητες προσαρμογής, θα βρουν πολλές ευκαιρίες μετά την κρίση. Το ισοζύγιο στο επίπεδο επιχειρήσεων, μεταξύ αυτών που θα εξέλθουν ισχυρές από την κρίση και αυτών που δε θα αντέξουν, θα κρίνει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της χώρας. Δηλαδή το κατά πόσο ελληνικά προϊόντα και υπηρεσίες θα υπάρχουν στις ανοιχτές αγορές. Ευκαιρίες θα υπάρξουν κυρίως σε παραδοσιακούς, αλλά και σε άλλους κλάδους. Κρίσιμης σημασίας είναι η στρατηγική των επιχειρήσεων. Ένταση της διαφοροποίησης, με καινοτομίες και ποιότητα, αλλά σε χαμηλότερα επίπεδα κόστους φαίνεται ότι θα είναι η συνταγή της επιτυχίας 1. Αλλά η συνταγή αυτή πρέπει να υλοποιηθεί στο μικροεπίπεδο, από επιχειρήσεις, από άτομα. Το ζητούμενο είναι πως η τοπική διαφορετικότητα και ευρηματικότητα μπορεί να εκφρασθούν σε προϊόντα για το σύγχρονο καταναλωτή, με δικές τους αγορές στόχους. Παράλληλα, η επιτυχημένη επιχείρηση θα συγκρίνεται με διεθνείς προσφορές, θα προωθεί προχωρημένες μορφές διεθνοποίησης και θα αξιοποιεί πόρους και ευκαιρίες διεθνώς. Η εξάρτηση από την εγχώρια αγορά και το κράτος θα μειωθεί. Ιδέες και εμπειρίες από τη διεθνή αγορά ήδη οδηγούν σε καινοτομίες κόστους. 1 Λιούκας, Σ., Βουδούρη, Ε., Γκούρας, Α. & Π. Λαντζούνη (2009). «Η καινοτομία στην Ελλάδα», Ίδρυμα Κόκκαλη. 4

Οι επιτυχημένες επιχειρήσεις θα εντείνουν την προσπάθειά τους για συνεχή εισαγωγή καινοτομιών στα προσφερόμενα, κυρίως αντλώντας ιδέες από πελάτες, προμηθευτές και άλλους συνεργάτες στη διεθνή αγορά. Δηλαδή θα ακολουθούν ένα μοντέλο «ανοιχτής καινοτομίας». Δεν είναι απαραίτητο να επενδύουν σημαντικά σε Έρευνα και Ανάπτυξη. Μικρές οριακές καινοτομίες, συχνά στην εφαρμογή, είναι πιο κατάλληλες για την Ελληνική επιχειρηματική πρακτική. Η προσέγγιση της βιώσιμης ανάπτυξης, ιδιαίτερα η οικολογική της διάσταση, θα παρέχει ευκαιρίες για τις Ελληνικές επιχειρήσεις να καινοτομήσουν σε συνδυασμό με την παράδοση και τα ιδιάζοντα στοιχεία της Ελληνικής δημιουργικότητας. Οι ικανότητες και η στρατηγική των επιχειρήσεων θα είναι ακόμη πιο σημαντικές μετά την κρίση, παρά το εθνικό περιβάλλον και/ή τη στήριξη από δημόσιες πολιτικές. Οι παράγοντες της χώρας προέλευσης θα γίνονται λιγότερο σημαντικοί για τη διεθνοποιημένη επιχείρηση που έχει πρόσβαση σε περισσότερα εθνικά περιβάλλοντα. Οι δημόσιες πολιτικές μπορεί να συμβάλουν περισσότερο αν εστιασθούν σε μια σαφή στρατηγική διεθνούς ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με βάση την καινοτομική διαφοροποίηση. Με ενίσχυση των μηχανισμών πρόσκτησης και εφαρμογής ιδεών, της διεθνούς δικτύωσης, της εξωστρέφειας. Με επικέντρωση πόρων και προγραμμάτων σε αιχμές τεχνολογικής διαφοροποίησης παρά σε γενική στήριξη. Στο κοινωνικό επίπεδο, σημαντικό όφελος θα προκύψει από την καλλιέργεια κουλτούρας δημιουργίας και του «επιχειρείν». Με άνοιγμα στις νέες ιδέες, την πολυπολιτισμικότητα, τη διεθνοποίηση των πλαισίων αναφοράς και σύγκρισης. Η Αθήνα, καλείται για άλλη μία φορά στην ιστορία της να παίξει το ρόλο της και να αναγεννηθεί. Να χρησιμοποιήσει τις νέες τεχνολογίες, να ξαναδημιουργήσει τον επιχειρηματικό της ιστό, να προχωρήσει σε νέες καινοτόμες ιδέες που θα δημιουργήσουν νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Η μητροπολιτική Αθήνα πρέπει να χρησιμοποιήσει τις πολλές και ανεκμετάλλευτες υποδομές της και τις κτιριακές εγκαταστάσεις της ως χώρους ανάπτυξης νέων επιχειρήσεων, είτε σε παραδοσιακούς τομείς που εγκαταλείπονται (ένδυση, υπόδηση, τρόφιμα κ.ά), είτε σε νέες δραστηριότητες που προκαλούν διεθνείς συνεργασίες (δημιουργικές βιομηχανίες, εφαρμογές έξυπνων πόλεων, πράσινη καινοτομία, κ.ά.) και με τη σειρά της να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες πόλεις. 5

Α. Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία στην Αθήνα Ο Δήμος της Αθήνας χαρακτηρίζεται από πλεόνασμα οργανισμών και δραστική ελλάτωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Χαρακτηρίζεται επίσης από αίσθημα ανασφάλειας στους δρόμους και στη διαβίωση, αν και τα δεδομένα του τελευτείου εξαμήνου δείχνουν σημαντική πρόοδο. Παρουσιάζει πληθώρα άδειων ή εγκαταλελειμένων κτηρίων και καταστημάτων που αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την επιχειρηματικότητα αλλά και μεγάλη ευκαιρία για αλλαγή. Αποτελεί πολύτιμο τμήμα και κοιτίδα του Ελληνικού πολιτισμού, αλλά δίνει την εικόνα μιας παθητικής ανάπαυσης στην ένδοξη κληρονομιά της. Είναι η έδρα πολλών πανεπιστημιακών και ακαδημαικών ιδρυμάτων, αλλά με αφανή την αίγλη τους. Στην αγκαλία της ζούνε και ξενυχτάνε χιλιάδες φοιτητές αλλά δεν την ξέρουμε ως φοιτητούπολη. Η Αθήνα της κρίσης παρουσιάζει σήμερα σημαντικά προβλήματα και προκλήσεις όσον αφορά την επιχειρηματική αναγέννησή της. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι τα ακόλουθα. Κάποια από αυτά χαρακτηρίζουν το σύνολο του Ελληνικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος : Α1. Γκετοποίηση μέρους του ιστορικού κέντρου της Αθήνας Σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (Μάρτιος 2011), οι ετήσιες απώλειες του ελληνικού δημοσίου από παράνομες ή μη νόμιμες δραστηριότητες στο ιστορικό κέντρο, αγγίζουν το ποσό των 450.000.000. Όπως προκύπτει από τη μελέτη, κατά τη διάρκεια του 2009 10 το κέντρο της πόλης είχε εμπορική απώλεια της πελατείας του περίπου 25% και ο κύκλος εργασιών μειώθηκε κατά 31%. Κατά την ίδια περίοδο ένας σημαντικός αριθμός κατοίκων αναγκάστηκαν να μετακινηθούν σε ασφαλέστερες περιοχές, επιδεινώνοντας την κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ποσοστό των θέσεων εργασίας που χάνονται από τις επιχειρήσεις του κέντρου, δεν φαίνεται να μεταφέρονται αλλού. Ως εκ τούτου, η πορεία της απαξίωσης του κέντρου πλήττει τη συνολική απασχόληση και κατ επέκταση την εθνική οικονομία. Επίσης, πολύ μεγάλο είναι το πρόβλημα στον τουρισμό. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα όπου λόγω της κατάστασης στο κέντρο, οι μεγάλες και πολυτελείς μονάδες που βρίσκονται στην περιοχή της Πλατείας Ομονοίας, αναγκάζονται να διαθέτουν τα προϊόντα τους από 50% έως 65% χαμηλότερα από τα ξενοδοχεία της ίδιας κατηγορίας που λειτουργούν σε άλλες περιοχές της Αττικής. 6

Γράφημα 1. Η υψηλή συγκέντρωση των άδειων και εγκαταλελειμμένων κτιρίων στο κέντρο της πόλης επηρεάζει, το νομοθετικά καθορισμένο ιστορικό κέντρο. ΕΣΕΕ, μελέτη 2012. Γράφημα 2. Κλειστά καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας ΕΣΕΕ, μελέτη 2012 Α2. Έλλειψη δικτύωσης μεταξύ των εκπαιδευτικών, ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχιερήσεων Μη οργανωμένη εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Παρά το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών, επιστημονικών και ερευνητικών ιδρυμάτων και φορέων έχουν αναπτυχθεί γύρω από την πόλη της Αθήνας κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, το αντίκτυπό τους στην κοινωνία και την οικονομία ήταν σε χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με το πνευματικό. Ωστόσο, ο ρόλος αυτών των ιδρυμάτων στο μετασχηματισμό του ανθρώπινου δυναμικού του Δήμου μπορεί να είναι πολύ σημαντικός, καθώς αφορά στη στήριξη των μελλοντικών υποδομών υποστήριξης. Ο ρόλος όλων αυτών των υποδομών θα 7

πρέπει άμεσα να σχετίζεται με τη στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης του δήμου και της περιοχής της Αττικής. Α2. Χαμηλό επίπεδο τεχνολογικής ικανότητας και τεχνογνωσίας στις επιχειρήσεις Όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα υπάρχει ένας μικρός αριθμός επιχειρήσεων που εμπλέκονται σε βιομηχανίες μεταποίησης και υπηρεσιών. Το χαμηλό επίπεδο της τεχνολογικής ικανότητας χαρακτηρίζει ακόμη και αυτές τις επιχειρήσεις. Επιπλέον, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων που ασχολούνται με το λιανικό εμπόριο και με δραστηριότητες χονδρικής πώλησης, χαρακτηρίζονται από περιορισμένες δραστηριότητες δικτύωσης, και σε πολλές περιπτώσεις από ξεπερασμένες τεχνολογικά λειτουργίες. Γράφημα 3. Καταμερισμός επιχειρήσεων στο Δήμο της Αθήνας ανά κλάδο Α4. Έλλειψη συνεργασιών και εξωστρέφειας των επιχειρήσεων 2 Η επιχειρηματική και καινοτομική επίδοση μιας πόλης εξαρτάται όχι μόνο από τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις συμπεριφέρονται, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο αυτές αλληλεπιδρούν μεταξύ τους (συνεργάζονται) στην παραγωγή και τη διανομή γνώσης. Παρά το γεγονός ότι οι συνεργασίες μεταξύ των επιχειρήσεων αποφέρουν σημαντικά οφέλη, όπως ευκολότερη πρόσβαση σε νέες αγορές, μείωση λειτουργικού κόστους και παροχή βοηθητικών υπηρεσιών, αποδεικνύεται ότι οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα στην ανάπτυξη συνεργασιών. Έρευνες έχουν δείξει ότι μόλις 2 στις 10 επιχειρήσεις κατορθώνουν να δικτυώνονται στην αγορά και να επιτυγχάνουν συνέργειες σε επίπεδο καινοτομίας (ΕΟΜΜΕΧ, 2008). Ειδικότερα, η εσωστρέφεια των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των πολύ μικρών, εμποδίζει την ανάπτυξη μίας συνεργατικής κουλτούρας και οφείλεται σε σημαντικό βαθμό σε δύο παράγοντες: (α) την απουσία σχετικής ιστορίας και θετικών 2 ΙΟΒΕ Ιούλιος 2012, Επιλύνοντας προβλήματα καινοτομίας των επιχειρήσεων 8

παραδειγμάτων, και, (β) το χαμηλό επίπεδο γνώσεων και κατάρτισης τόσο σε θέματα γενικής παιδείας όσο και σε αντικείμενα τεχνολογίας, επιχειρηματικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Α5. Ουσιαστικά εμπόδια στην αξιοποίηση της τεχνολογικής καινοτομίας. Σύμφωνα με προσφατη ανάλυση του ΙΟΒΕ (Ιούλιος 2012) είναι χαρακτηριστικά τα εμπόδια τα οποία δεν επιτρέπουν στις επιχειρήσεις την απορρόφηση νέων τεχνολογιών. Με μπλε χρώμα παρουσιάζονται τα εμπόδια για τα οποία ο Δήμος μπορεί και προτίθεται να παίξει ρόλο για την ανατροπή τους μέσα από τη στρατηγική αυτής της προγραμματικής περιόδου (2013 2015). Πίνακας 1: Εμπόδια στην αξιοποίηση της τεχνολογικής καινοτομίας από τις επιχειρήσεις (ΙΟΒΕ, Ιούλιος 2012) Εμπόδια σχετικά με τη Χρηματοδότηση Εμπόδια σχετικά με τη Δικτύωση Εμπόδια σχετικά με το Ανθρώπινο Δυναμικό Εμπόδια σχετικά με το Νομικό / Θεσμικό πλαίσιο Εμπόδια Στρατηγικού Χαρακτήρα 1. Υψηλό κόστος καινοτομίας: ανάγκη για επενδύσεις σε Ε&Α με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα απόδοσης, δέσμευση ανθρώπινων οικονομικών πόρων 2. Έλλειψη μηχανισμών χρηματοδότησης καινοτομίας: διαχρονικά υψηλή συμμετοχή ιδίων κεφαλαίων σε Start ups 1. Φτωχή συνεργασία επιχειρήσεων με πανεπιστήμια /ερευνητικά κέντρα: ελλείποντες κρίκοι στη μεταφορά γνώσης 2. Δυσκαμψία στην κινητικότητα ερευνητών, σποραδικές προσωπικές και όχι θεσμικές συνεργασίες 3.Έλλειψη επιχειρηματικών συνεργασιών (εσωστρέφεια κλπ) 1. Αδυναμίες εκπαιδευτικού συστήματος (έμφαση στην εκμάθηση έτοιμης γνώσης και όχι διαδικασίας δημιουργίας) 2. Έλλειψη κατάλληλης εξειδίκευσης προσωπικού επιχειρήσεων, αλλά και χαμηλή στήριξη πρωτοβουλιών και ρίσκου 1. Θεσμικά προβλήματα: 1.1 Προστασία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας: χρονοβόρα διαδικασία πατέντας, ελλείψεις εξειδικευμένων δικαστηρίων προστασίας, 1.2. Μισθοί μηχανικών εταίρων σε ΕΠΕ 1.3.Περιορισμοί στη συγχρηματοδότηση (ίδια συμμετοχή να μη ξεπερνά το 1/3 του κύκλου εργασιών) 1.4. Δικαιώματα προαίρεσης ως κίνητρο 2. Φορολογικά κωλύματα για επιχειρήσεις (φοροαπαλλαγές Ε&Α, ΦΠΑ σε ευρωπαϊκά προγράμματα) 3.Γραφειοκρατικά κωλύματα: Καθυστερήσεις στις αξιολογήσεις σχετικών προτάσεων, εγγυητικές επιστολές 1. Έλλειψη στρατηγικού προσανατολισμού: Χρειάζεται σαφής στρατηγική έρευνας και ανάπτυξης με προτεραιότητες, αρχές και διαδικασίες 2. Κατακερματισμός χώρου έρευνας 3. Ανασταλτική δομή του παραγωγικού συστήματος (πολλές πολύ μικρές επιχειρήσεις) με αποτέλεσμα τη χαμηλή ενσωμάτωση τεχνολογιών από τις ελληνικές επιχειρήσεις 9

Β. Ευρήματα από την έρευνα πεδίου ΟΙ δυσμενείς οικονομικές συνθήκες και η αβεβαιότητα για το μέλλον, απέτρεψαν σημαντικό ποσοστό ατόμων να ξεκινήσουν επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της εγχώριας έρευνας του GEM 3 για το 2010 στην Ελλάδα αποτυπώνουν τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής κρίσης της χώρας στην επιχειρηματική δραστηριότητα όπου η επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων φτάνει στο χαμηλότερο ποσοστό της πενταετίας, με τη μείωση των επίδοξων επιχειρηματιών να αποτελεί την κυριότερη αιτία της πτώσης. Όπως δείχνουν τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα του GEM, τα περισσότερα από τα νέα επιχειρηματικά εγχειρήματα που δημιουργήθηκαν το 2010 στην Ελλάδα (46%) αφορούν σε παραγωγή / παροχή προϊόντων / υπηρεσιών προς καταναλωτές, με ένα μεγάλο μέρος αυτών να είναι καταστήματα λιανικού εμπορίου, εστιατόρια και καφετέριες, γυμναστήρια, κομμωτήρια και λογιστικά γραφεία, δηλαδή επιχειρήσεις που κατά τεκμήριο δεν αναπτύσσουν καινοτομία. Τα εγχειρήματα στον πρωτογενή τομέα είναι ελάχιστα (περίπου 2%), ενώ μόνο ένα στα τέσσερα εγχειρήματα αφορά στον τομέα της μεταποίησης. Τέλος, διατηρείται η αυξητική τάση του ποσοστού των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών προς άλλες επιχειρήσεις (B2B : 28,1%). Επίσης, με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης CIS 4 του έτους 2005 έχουμε μια εικόνα, σχετικά με τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων που υπήρξαν περισσότερο ενεργές στις επενδύσεις για έρευνα, τεχνολογική ανάπτυξη και καινοτομία με σκοπό την τόνωση της επιχειρηματικότητάς τους. Από τη μελέτη προκύπτει ότι το εντονότερο ενδιαφέρον για τη συμμετοχή εμφάνισαν οι επιχειρήσεις πληροφορικής. Από τον κλάδο αυτόν προέρχονται σχεδόν το 19,7% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων που ασχολήθηκαν με ΕΤΑ το 2005. Το συμπέρασμα αυτό, παρόλο ότι είναι αναμενόμενο, έχει μία ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά την πολιτική υποστήριξης μέτρων διάχυσης και απορρόφησης οριζόντιων τεχνολογιών πληροφορικής (ΤΠΕ). Αυτό μάλλον διαμορφώνεται ώς προτεραιότητα και για την Αθήνα λόγω της ύπαρξης τόσο των επιχειρήσεων δεκτών αυτών των τεχνολογιών, όσο και των φορέων παροχής γνώσης. Υπάρχουν δύο αρχικοί δρόμοι ανάπτυξης της επιχειρηματικής ζωής μίας πόλης. Πρώτον, η υποβοήθηση των υπαρχουσών επιχειρήσεων και δεύτερον η ενίσχυση νέων επιχειρήσεων οι οποίες καινοτομούν, επενδύουν στη γνώση και μπορούν να είναι διεθνώς ανταγωνιστικές και να συνεισφέρουν πιο δραστικά στην απασχόληση με νέες θέσεις εργασίας. Η έρευνα πεδίου πού πραγματοποιήθηκε στις μεταποιητικές επιχειρήσεις του Δήμου Αθηναίων στα πλαίσια της παρούσας μελέτης, έδωσε ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα τα οποία παρουσιάζονται στη συνέχεια : 1. Ο Δήμος Αθηναίων συγκεντρώνει επιχειρήσεις από όλους σχεδόν τους κλάδους. Αρκετές επιχειρήσεις διατηρούν την έδρα τους στην Αθήνα χωρίς όμως να έχουν τις βασικές τους παραγωγικές δραστηριότητες στα διοικητικά 3 Global Entrepreneurship Monitor (GEM), ΙΟΒΕ 2012 4 Community Innovation Survey, 2006 10

όρια του δήμου, όπως π.χ. οι επιχειρήσεις στον κλάδο των λατομείων ή της γεωργίας και της αλιείας. 2. Αν και το λιανικό και χονδρικό εμπόριο εμφανίζεται σημαντικό για την απασχόληση, ως ο μεγαλύτερος κλάδος με βάση αυτό το κριτήριο, στην ουσία όμως, τα οφέλη για την απασχόληση ανά ωφελούμενη επιχείρηση, είναι μεγαλύτερα εάν οι παρεμβάσεις επικεντρωθούν σε κλάδους όπως ο τουρισμός, οι υπηρεσίες και η μεταποίηση. Με κριτήριο την απασχόληση, οι υπηρεσίες που παρουσιάζουν μεγάλη σημασία είναι αυτές που σχετίζονται με την εμπειρία (συμπεριλαμβανομένου και του τουρισμού) 5. 3. Χρησιμοποιώντας ως κριτήριο την εξωστρέφεια και τη θετική επίδραση στο εμπορικό ισοζύγιο, σημαντικότεροι κλάδοι (με κριτήριο τον αριθμό επιχειρήσεων που εξάγουν) είναι αυτοί της μεταποίησης και ιδιαίτερα εξειδικευμένων δραστηριοτήτων όπως η κατασκευή κοσμημάτων, μουσικών οργάνων, παιχνιδιών, ιατρικών οργάνων. Σημαντικοί είναι επίσης και οι κλάδοι υπηρεσιών (εκτός από τον τουρισμό) της ενημέρωσης και επικοινωνίας (creative industries) 6 η οποία περιλαμβάνει την ανάπτυξη λογισμικού και υπηρεσίες που σχετίζονται με την πληροφορική και τις τηλεπικοινωνίες, καθώς και οι επαγγελματικές και επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες. 4. Άλλες μεταποιητικές δραστηριότητες με έντονη εξωστρέφεια οι οποίες θα μπορούσαν να διατηρήσουν τις μη παραγωγικές (και μη οχλούσες) δραστηριότητες στην Αθήνα είναι η φαρμακοβιομηχανία, η κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού και ηλεκτρολογικού υλικού. 5. Οι επιχειρήσεις που εγκαθίστανται στην Αθήνα δεν στοχεύουν τόσο στην αγορά της πόλης αλλά περισσότερο στην πολύ μεγαλύτερη αγορά της Αττικής. Παράλληλα απευθύνονται στην αγορά της υπόλοιπης Ελλάδας και του 5 Οι δραστηριότητες εμπειρίας περιλαμβάνουν του κλάδους που σχετίζονται με τον τουρισμό και επιπλέον τους κλάδους: Λιανικό εμπόριο αθλητικού εξοπλισμού και παιχνιδιών σε ειδικευμένα καταστήματα, Τέχνες του θεάματος, Καλλιτεχνική δημιουργία, Εκμετάλλευση αιθουσών θεαμάτων και συναφείς δραστηριότητες, Δραστηριότητες μουσείων, Εκμετάλλευση αθλητικών εγκαταστάσεων, Δραστηριότητες αθλητικών ομίλων, Εγκαταστάσεις γυμναστικής, Άλλες αθλητικές δραστηριότητες, Δραστηριότητες κομμωτηρίων, κουρείων και κέντρων αισθητικής, Δραστηριότητες σχετικές με τη φυσική ευεξία. 6 Από το 2006, ο ορισμός DCMS αναγνωρίζει δώδεκα δημιουργικούς τομείς και συγκεκριμένα: διαφήμιση, αρχιτεκτονική, τέχνες και αγορές αντικών, χειροτεχνία, σχεδιασμού design (βλ. επίσης το σχεδιασμό της επικοινωνίας), σχεδιασμός μόδας, ταινιών, βίντεο και φωτογραφίας, λογισμικό, παιχνίδια ηλεκτρονικών υπολογιστών και ηλεκτρονικών εκδόσεων, μουσική και τα εικαστικά και τις παραστατικές τέχνες, εκδόσεων, τηλεόραση, ραδιόφωνο. Σύμφωνα με τις Οικονομική έκθεση για τις δημιουργικές βιομηχανίες (2010) που παράγεται από την DCMS, οι δημιουργικές βιομηχανίες το 2010 αντιπροσώπευαν το 5,14% της συνολικής απασχόλησης του Ηνωμένου Βασιλείου, το 10,6% των εξαγωγών και το 2,89% της ΑΠΑ (Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία). 11

εξωτερικού. Οι διασυνδέσεις με την ευρύτερη περιοχή της Αττικής για προμήθεια εξοπλισμού, πρώτων υλών και τεχνογνωσίας είναι πολύ σημαντική και επομένως παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση των σχέσεων αυτών θα πρέπει να έχουν εμβέλεια που ξεπερνά τα όρια του Δήμου. 6. Η σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις εξαιτίας της κρίσης είναι η ρευστότητα, η οποία στην ουσία στραγγαλίζει κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια. Ακολουθούν σε σπουδαιότητα η ανάγκη ανάπτυξης των εξαγωγών, αλλά και ο σχεδιασμός και η παραγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Η συνειδητοποίηση των παραπάνω προκλήσεων εκφράζεται και στις παρεμβάσεις των επιχειρήσεων που έγιναν την περίοδο 2010 2012 για τον εξορθολογισμό της παραγωγής αλλά και την ανάπτυξη καινοτομιών, τόσο σε επίπεδο προϊόντων όσο και διαδικασιών. Το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό των καινοτομιών είναι βελτιώσεις μικρής εμβέλειας (incremental innovation), δεν μειώνει τη σημασία της προσπάθειας των επιχειρήσεων να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους όχι (μόνο) με περιορισμό του μισθολογικού κόστους, αλλά με αύξηση της παραγωγικότητας και βελτίωση των χαρακτηριστικών των προϊόντων τους. 7. Τέλος, η ποιότητα του αστικού (δομημένου) περιβάλλοντος (όπως η καθαριότητα, η ασφάλεια και η προσβασιμότητα) μέσα στο οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις έχει μεγάλη σημασία για την προσέλκυσή τους, όπως επίσης και τα κόστη που δεν σχετίζονται με την παραγωγική διαδικασία, όπως είναι τα δημοτικά τέλη. Οι παραπάνω παράγοντες αποδείχθηκαν πολύ σημαντικοί για την ελκυστικότητα της πόλης καθώς αποτέλεσαν την αιτία το 50% των επιχειρήσεων να εξετάσει την περίπτωση της μετακόμισης κυρίως εκτός των ορίων του Δήμου. Tα δημοτικά τέλη μπορούν να συσχετιστούν με την καινοτομικότητα των επιχειρήσεων καθώς το 91% των μη καινοτόμων επιχειρήσεων τα παρουσιάζει ως κίνητρο μετακόμισης, ενώ το ποσοστό αυτό πέφτει στο 58.5% για τις καινοτόμες επιχειρήσεις. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες είναι στατιστικά σημαντική. Με εξαίρεση τα δημοτικά τέλη δεν παρατηρούνται στατιστικά σημαντικές διάφορες ανάμεσα στις καινοτόμες και μη καινοτόμες επιχειρήσεις ως προς τα κίνητρα για μετεγκατάσταση. 8. Παράλληλα η Αθήνα αποτελεί και ένα μεγάλο αγοραστικό κέντρο το οποίο συγκεντρώνει αγοραστικό κοινό από το σύνολο της Αττικής αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι αγοραστές που προέρχονται εκτός Αθηνών αποτελούν ένα σημαντικό μέρος των τακτικών πελατών που επισκέπτονται τις αγορές της πόλης μια ή περισσότερες φορές το μήνα. 9. Τα σημαντικότερα κριτήρια για την επιλογή συγκεκριμένων εμπορικών περιοχών είναι η δυνατότητα συνδυασμού των αγορών με άλλες δραστηριότητες και οι τιμές. Το πρώτο κριτήριο εμφανίζει μεγαλύτερη σημαντικότητα για τις γυναίκες, ενώ το δεύτερο για τους άνδρες. Το κριτήριο των τιμών είναι επίσης σημαντικό για τους νέους έως 18 ετών και για τους συνταξιούχους (66+). 12

Γ. Διαβούλευση με τους φορείς & Θεματικά Σενάριαάξονες στρατηγικής Ο Δήμος της Αθήνας οργάνωσε τον πρώτο κύκλο Διαβούλευσης Φορέων και Επενδυτών μέσα από την μελέτη σχεδιασμού δράσεων για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας & της τεχνολογικής ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων στην Αθήνα. Σκοπός της διαβούλευσης ήταν να αντληθούν ιδέες και προτάσεις για την υποστήριξη/προσέλκυση επιχειρήσεων και την επώαση νέων, την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας μέσω ταχείας παροχής υπηρεσιών στους τομείς των αρμοδιοτήτων του Δήμου, καθώς και την αύξηση των ευκαιριών απασχόλησης μέσω της αναβάθμισης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Σημαντικοί φορείς τίμησαν και ενίσχυσαν με τις ιδέες τους την προσπάθεια των δημοτικών αρχών χαρακτηρίζοντάς την ως σημαντική για την αλλαγή του επιχειρηματικού κλίματος στη πόλη μας και την προώθηση της εξωστρέφειας. Στην διαβούλευση συμμετείχαν κατά χρονολογική σειρά συναντήσεων ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθηνών, η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας, ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Λιανικών Πωλήσεων Ελλάδος, η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, τα Διμερή Επιμελητήρια των ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου, Ιταλίας, Γαλλίας και Γερμανίας, η Γενική Γραμματεία Στρατηγικώ και Ιδιωτικών Επενδύσεων, το Invest in Greece, ο Σύνδεσμος Εταιρειών Κινητών Εφαρμογών Ελλάδας, ο Ελληνικός Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ημιαγωγών, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, η Ανώτατη Σχολή Καλλών Τεχνών, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων και η Ελληνική Εταιρεία Εξωτερικού Εμπορίου. O Δήμος συνεχίζει την διαβούλευση επικεντρώνοντας στους πανεπιστημιακούς και ακαδημαικούς φορείς της πόλης. Τα κύρια συμπεράσματα όσον αφορά τα ευρήματα για μέτρα και ενέργειες υπέρ της επιχειρηματικότητας συνοψίζονται στα δύο παρακάτω γραφήματα. Οι συζητήσεις της διαβολυλευσης αποσκοπούσαν στην διαμόρφωση των θεματικών προταιρεοτήτων για την στήριξη της επιχειρηματικότητας αλλά και η καταγραφή προτεινόμενων έργων δράσεων για την στήριξή τους. Τα χρώματα αντιπροσωπεύουν την ωριμότητα των προτεινόμενων δράσεων. Έτσι με κόκκινα γράμματα είναι δράσεις που βρίκονται σε ώριμο στάδιο από πλευράς σχεδιασμού ενώ με μπλέ χρώμα λιγότερο ώριμες. Οι δράσεις σε κίτρινο φόντο είναι αυτές για τις οποίες ετοιμάστηκαν ήδη προσκλήσεις ενδιαφέροντος. Τα θεματικά σενάρια άξονες που αναδεικνύονται είναι τα ακόλουθα: 13

Α. Εξωστρέφεια Η έρευνα πεδίου ανέδειξε το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων προσπαθεί να βρεί διεξόδους νέων αγορών στο εξωτερικό. Έτσι η δημιουργία ενός one stop shop για την επιχειρηματικότητα και την εξωστρέφεια είναι μία λύση. Το one stop shop μπορεί να στεγάσει επίσης δραστηριότηες B2B καθώς και το παρατηρητήριο για την επιχειρηματικότητα του Δήμου της Αθήνας. Επίσης δράσεις υποστήριξης όπως το rebranding των εταιρικών προφίλ των εξωστρεφών επιχειρήσεων, επιχειρηματικές αποστολές στο εξωτερικό και υποστήριξη των εταιρειών σε εμπορικές εκθέσεις σε συνεργασία με τις ελληνικές πρεσβείες είναι τα κύρια ευρήματα. Β. Νέοι Επιχειρηματίες Η στήριξη των νέων επιχειρηματιών αποτελεί τη βάση της αναγέννησης της επιχειρηματικότητας. Έτσι η χρηματοδότηση θερμοκοιτίδας σε συνεργασία με το ΕΒΕΑ, η στήριξη μέσω εκπαιδευτικών ενεργειών των νέων επιχειρηματιών αλλά και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας από τους ακαδημαικούς φορείς που εδρεύουν στο Δήμο θεωρήθηκαν ενδιαφέρουσες ενέργειες. Γ. Δομημένο περιβάλλον Το περιβάλλον της πόλης αποτελεί προϋπόθεση της ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας. Η άσχημη κατάσταση πολλών κτηρίων, τα άδεια καταστήματα και οι βρώμικοι ακάλυπτοι χώροι αποτελούν τα πρώτα προβλήματα που ζητούν επίλυση. Ετσι η πιθανή κάλυψη των προσόψεων των άδειων καταστημάτων με καλόγουστα σχέδια σε συνεργασία γα παράδειγμα με τη Σχολή Καλλών Τεχνών, ο καλλωπισμός με συγχρηματοδότηση των κτηρίων, η συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο για την ανάπτυξη πρασίνου των πλατειών και ακάλυπτων χώρων, η καταγραφή των οικοπέδων και χώρων που ειναι άδειοι και προς διάθεση και η ανάπτυξη του WiFi του Δήμου είναι τα βασικά σημεία αυτής της προτεραιότητας. Δ. Τουρισμός Παρόλο που η παρούσα εργασία δεν ασχολήθηκε επισταμένως με το χώρο του τουρισμού (άλλη ομάδα εργάζεται γι αυτό) είναι αναπόφευκτο σε μία διαβούλευση για την Αθήνα να απουσιάζει από τη συζήτηση η πιο βαριά της βιομηχανία. Από επιχειρηματική σκοπιά αναδείχθηκαν τα θέματα του σχολικού τουρισμού από το εξωτερικό, η προώθηση του εκκλησιαστικού τουρισμού, η περαιτέρω ανάπτυξη και οργάνωση σειράς μεγάλων events στη Αθήνα για την συνεχή προσέλκυση επισκεπτών όπως καλοκαιρινά μουσικά φεστιβάλ νεολαίας στην περιοχή της Ιεράς Οδού Γκάζι. 14

Γράφημα 4: Πρώτο μέρος σύνοψης των ευρυμάτων της διαβούλευσης ΑθήναΕπιχειρηματικότητα ΣύνοψηΔιαβούλευσης1 Εξωστρέφεια Νέοι Επιχειρηματίες Δομημένο περιβάλλον e Τουρισμός Μπάγκειο Onestopshop BusinessCenter B2Bcenter WelcomePackage Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας Υποστήριξηrebranding καιεταιpικώνprofil ΘερμοκοιτίδαΕΒΕΑ ProofofConcept ΠανεπιστήμιαΣΕΒ? Εκπαίδευση επιχειρηματικότητα &καινοτομία Κάλυψη προσόψεων καταστημάτων ΣχολήΚαλών Τεχνών Ακάλυπτοιχώροι Ανάπτυξη πράσινου πλατειώνμετο Γεωπονικό ΣχολικόςΤουρισμός Εκκλησιστικός τουρισμός MusicSpring Summer Fes valweekends IeraOdos ΤεχνόπολιςΓκάζι Επιχειρηματικές αποστολές Υποστήριξηπαρουσίας σεεμπορικέςεκθέσεις Συνεργασίαμε Ελληνικές πρεσβείες Επιχειρηματικότητα στασχολεία Εκπαιδευτικά παιχνίδιαεκπομπές RealEstate mapping Υποστήριξη κατασκευής Νόμος Μπακογάννη Καλοπισμός κτηρίων AthensWiFi Στρατηγική δημιουργία συνεχόμενων MεγάλωνEvents ΕτήσιοΣυμπόσιο τηςακρόπολης μεεπίκαιρο διεθνέςθέμα Ε. Πράσινη πόλη Η Αθήνα πράσινη πόλη όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις κατασκευές είναι μερικά από ευρήματα αυτής της προτεραιότητας. Η αντικατάσταση των λαμπτήρων των δρόμων με λαμπτήρες LED, η προώθηση πράσινων τεχνικών προδιαγραφών για την κατασκευή και ανακαίνιση κτηρίων αλλά και η πρώθηση νέων καινοτόμων πράσινων ιδεών μέσω των συμβάσεων του δήμου ήταν τα σημαντικότερα σημεία που αναδείχθηκαν από την διαβούλευση. ΣΤ. Έξυπνη πόλη Η ανάγκη εφαρμογών πληροφορικής για καλύτερες υπηρεσίες προς τους κατοίκους και τους επισκέπτες είναι πλέον προτεραιότητα σε Ευρωπαικό επίπεδο. Ο Δήμος Αθηναίων ήδη προωθεί μία σειρά έξυπνων εφαρμογών οι οποίες μπορούν εμπλουτιστούν με ακόμη περισσότερες. Η ανάπτυξη θερμοκοιτίδας με σκοπό την στέγαση νέων εταιρειών που ασχολούνται με τέτοιες τεχνολογίες όπως για παράδειγμα οι εφαρμογές κινητών τηλεφώνων στο παλιό ξενοδοχείο Μέγας Αλέξανδρος της πλατείας Ομονοίας αναδείχθηκε κατά την διαβούλευση. Επίσης, η ανάπτυξη ενός portal με υπηρεσίες και πλατφόρμες συνεργασίας για τους φοιτητές των Ακαδημαικών φορέων που βρίσκονται στον Δήμο χαρακτηρίστηκε ώς σημαντική ενέργεια. 15

Ζ. Λιανεμπόριο Χονδρεμπόριο Η έρευνα πεδίου που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης δεν εστίασε σε αυτούς τους δύο κλάδους της τοπικής οικονομίας. Παρόλα αυτά όμως η κατάσταση των κλάδων αυτών σεν μπορούσε να απουσιάσει από τις συζητήσεις. Η υποστήριξη μέσω vouchers των επιχειρηματιών αυτών με σκοπό την καλύτερη ποιότητα και την ανάπτυξη ηλεκτρονικών (web) εργαλείων για την προώθηση των προιόντων τους είναι μία από τις δράσεις που επικροτήθηκαν. Επίσης προτάθηκε η ανάπτυξη συνεργατικών δικτύων για κοινή χρήση υποδομών και υπηρεσιών (microclusters). Η. Νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες Η διαβούλευση εστίασε επίσης στην εύρεση νέων επιχειρηματικών προτεραιοτήτων για την Αθήνα. Έτσι τα θέματα των city breaks, των logistics, των back office λειτουργιών μεγάλων εταιρειών του εξωτερικού στο κέντρο της Αθήνας με μειωμένες τιμές ενοικίων, η ανάπτυξη θεματικών πάρκων, η πρώθηση των creative industries και συγκεκριμένα η υποστήριξη των υπηρεσιών σχεδίασης (design) στον χώρο του κοσμήματος σε συγκεκριμένο κτίριο (παλιό ξενοδοχείο Ολυμπιάς), προτάθηκαν κατα την διάρκεια των συζητήσεων. Γράφημα 5: Δεύτερο μέρος σύνοψης των ευρυμάτων της διαβούλευσης ΠράσινηΠόλη ΑθήναΕπιχειρηματικότητα ΣύνοψηΔιαβούλευσης2 Εξυπνηπόλη Λιανεμπόριο Χονδεμπόριο Νέες Επιχειματικές Ευκαιρίες GreenPublic procurementτου Δήμου σενέεςιδέες Πράσινες Κατασκευές Κτηρίων ΦωτισμόςLED ΜέγαςΑλέξανδρος Θερμοκοιτίδα Entreprneurship, Technologyand Innova oncouncil Students Friend Informa onportal Εφαρμογές πληροφορικήςστην πόλητηςαθήνας Συνεργατικά σχήματα υποδομών (Αποθήκες υπηρεσίες,δίκτυα πωλήσεων) ICT&Quality Vouchers Εστίασησε κλάδους Openmalls Citybreaks Logis cs Crea veindustries DesignCenter Gold/Silver OlympiaHotel ΟδοςΑθηνάς Backoffice opera ons Ακίνητακεντρου ΘεματικάΠάρκα 16

Δ. Aθήνα: Ανάλυση SWOT Στο παρόν υποκεφάλαιο συνοψίζονται μέσα από την γραφική παρουσίαση SWOT το σύνολο των δυνάμεων, αδυναμιών, ευκαιριών και απειλών για την επιχειρηματικότητα στην Αθήνα. Η ανάλυση SWOT βασίζεται στην σύνθεση των ευρημάτων από την βιβλιογραφία, τα κείμενα πολιτικής του Δήμου, την έρευνα πεδίου και την διαβούλευση με τους φορείς. Η ανάλυση αυτή αποτελεί τη βάση του σχεδιασμού των αξόνων ανάπτυξης και την επιλογή των δράσεων για την περίοδο 2013 2015 η οποία παρουσιάζεται στο επόμενο υποκεφάλαιο. Επίσης, αποτελεί μία πρώτη βάση ανάπτυξης μίας συνολικότερης πολιτικής για την επιχειρηματικότητα του Δήμου για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014 2020. Γράφημα 6: Ανάλυση SWOT S Δυνάμεις Πρωτεύουσα Ιστορικό κέντρο Ακαδημαικά Ιδρύματα Εξειδίκευση και εξωστρέφεια σε: κατασκευή κοσμημάτων, μουσικών οργάνων, παιχνιδιών, ιατρικών οργάνων, φαρμακοβιομηχανία, κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού και ηλεκτρολογικού υλικού Βιομηχανία Εμπειρίας Δημιουργική Βιομηχανία Αγοραστικό κέντρο Εστίαση Πολιστιστικά μνημεία Τουρισμός Διεθέσιμοι χώροι για στέγαση και επώαση επιχειρήσεων Συγκοινωνίες Επιχειρησιακό Πρόγραμμα W Αδυναμίες Αποβιομηχάνηση Μικρός αριθμός εταιρειών μεταποίησης Διαρροή επιχειρήσεων Διαρροή αποφοίτων Χαμηλές επενδύσεις σε έρευνα και καινοτομία από τις επιχειρήσεις Χαμηλή ικανότητα απορρόφησης καινοτομιών από τις επιχειρήσεις Έλειψη συνεργασιών στις επιχειρήσεις Έλειψη clusters επιχειρήσεων Αδύναμο σύστημα διοίκησης του συστήματος έρευνας και καινοτομίας Ελλειπές δομημένο περιβάλλον Ανυπαρξία δομών υποβοήθησης νέων επιχειρηματιών Ελλειπής και ανοργάνωτη υποβοήθηση της εξωστρεφούς ανάπτυξης των επιχειρήσεων Ιδιοκτησιακά καθεστώτα Μετανάστες O Ευκαιρίες Εμπλουτισμός τουριστικού προϊόντος με ανάπτυξη συνεργιών με πολιτισμό Ανάπτυξη της δημιουργικής βιομηχανίας. Ανάπτυξη της βιομηχανίας εμπειρίας Ανάπτυξη των υπηρεσιών B2B Logistics City breaks Events Back office operations Σχολικός και εκλησιαστικός τουρισμός Διαθεσιμότητα χώρων γαι νέες επιχειρήσεις Χαμηλό κόστος ενοικίων Εφαρμογές πληροφορικής και ενεργειακών τεχνολογιών Πράσινη Έξυπνη πόλη Ανάπτυξη εξωστρέφειας των επιχειρήσεων Αξιοποίηση των Ακαδημαικών Ιδρυμάτων και των τεχνολογικών αποτελεσμάτων τους Αξιοποίηση του φοιτητικού πληθυσμού Αξιοπίηση των έμπειρων επιχειρηματιών Διασύνδεση με τον Πειραιά T Απειλές Δυσμενές οικονομικό περιβάλλον εξαιτίας της κρίσης Περαιτέρω εμπόδια στην επιχειρηματικότητα λόγω μή βελτίωσης του δομημένου περιβάλλοντος Σημαντικός διεθνής ανταγωνισμός στους κλάδους εξειδίκευσης συμπεριλαμβανομένου και του τουρισμού 17

Ε. Στρατηγική και δράσεις για την περίοδο 2013 2015 Ο Δήμος της Αθήνας αναπτύσσει ένα πρόγραμμα διάρκειας Έργο Αθήνα, το οποίο θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2020. Προσπαθεί να καθιερώσει σαφείς στόχους για το μέλλον της πόλης και δείχνει αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει αυτό το σχέδιο σρατηγικής για να σταματήσει η παρακμή της πόλης, να επιταχύνει την αποκατάστασή της και να αυξήσει τον αριθμό και την ποιότητα των διαθέσιμων θέσεων εργασίας στους πολίτες της Αθήνας. Το Πρόγραμμα Έργο Αθήνα Είναι ένα 10ετές στρατηγικό πρόγραμμα (2011 2020) που υλοποιείται από τον Δήμο Αθηναίων, με στόχο η πόλη να γίνει ξανά ελκυστική για όλους όσους επιθυμούν να παραμείνουν ή να επιστρέψουν σ αυτήν. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από δύο ευρωπαϊκά ταμεία (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ) με βασική αποστολή να αναστρέψει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, να δημιουργήσει ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας και προστασίας, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα και θα συμβάλει στην αύξηση των θέσεων εργασίας. Η στρατηγική αυτή χωρίζεται σε δύο μέρη. Η πρώτη αφορά στην περίοδο 2012 2015 η οποία υλοποιείται στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2007 2013 και η δεύτερη αφορά στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2014 2020. Η επιτυχία της πρώτης φάσης προφανώς θα οδηγήσει σε ένα πιο οργανωμένο σχεδιασμό και την εφαρμογή της δεύτερης φάσης. Οι θεματικές και χωρικές προτεραιότητες που εξειδικεύουν τη στρατηγική του προγράμματος θα υλοποιηθούν μέσω πέντε (5) Αξόνων Προτεραιότητας συνολικού προϋπολογισμού 147.439.456. Σύμφωνα με την παραπάνω ιδέα ο Δήμος θα παράσχει τα κίνητρα, τα μέτρα και τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ένα αναζωογονημένο και φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον, μέσα από την υποστήριξη των νέων τεχνολογιών, των υποδομών καθώς και τη σχετική υποστήριξη και εφαρμογή μηχανισμών έξυπνης εξειδίκευσης. ΑΞΟΝΑΣ 1: Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας ΑΞΟΝΑΣ 2: Βελτίωση Ποιότητας Ζωής ΑΞΟΝΑΣ 3: Αναζωογόνηση του Αστικού Ιστού ΑΞΟΝΑΣ 4: Διαχείριση της Κοινωνικής Κρίσης ΑΞΟΝΑΣ 5: Διασφάλιση της υλοποίησης και της βιωσιμότητας του προγράμματος (Τεχνική Βοήθεια) 18

Γράφημα 7: Προυπολογισμοί Αξόνων Προτεραιότητας Οι κύριες θεματικές περιοχές που κυριαρχούν στη στρατηγική του Δήμου για τον Άξονα 1: Βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας είναι: Α. Κοινωνική οικονομία Κοινωνική Καινοτομία, Β. Τουρισμός, και, Γ. Στήριξη των επιχειρήσεων. Η τρίτη θεματική περιοχή αποτελεί το βασικό θέμα ανάλυσης της παρούσας μελέτης και του σχεδιασμού των μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων για την περίοδο 2013 2015. Τα δεδομένα και οι αναλύσεις χρησιμοποιούνται επίσης ως βάση ανάλυσης των προτεραιοτήτων για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014 2020 που παρουσιάζεται στο επόμενο υποκεφάλαιο. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στο σημείο αυτό ότι η μελετητική ομάδα δεν ασχολήθηκε διεξοδικά με τις δύο πρώτες θεματικές περιοχές (Κοινωνική Καινοτομία και Τουρισμός) καθώς άλλες ομάδες εργασίας έχουν αναλάβει την ανάλυσή τους. Στο υποκεφάλαιο αυτό παρουσιάζουμε την τελική σύνθεση των αξόνων και δράσεων της Στρατηγικής για την περίοδο 2013 2015, οι οποίες και προτείνονται ώς προτάσεις για δημιουργία δράσεων, σύμφωνα πάντα με τη γνώμη των μελετητών. Το γράφημα 8 παρουσιάζει τους βασικούς αξονες δράσης για την περίοδο 2013 2015 μετά από ομαδοποίηση των αξόνων σεναρίων που παρουσιάστηκαν στο κεφάλαιο Γ, μετά από τη συσχέτιση που έγινε με την ανάλυση SWOT και το βαθμό ωριμότητας των δράσεων. Έτσι τρείς βασικοί άξονες ανάπτυξης για τη επιχειρηματικότητα διαφαίνονται και προτείνονται: 1. Εξωστρέφεια 2. Νέα Επιχειρηματικότητα 3. Δομημένο Περιβάλλον 19