EPMA & MAZIKOΣ A ENAΣ Tο δέρµα > επενδύει την εξωτερική επιφάνεια του σώµατος διαφέρει η δοµή του στις διάφορες θέσεις ανάλογα µε την λειτουργία του που είναι η προστασία από εξωτερικούς επιβλαβείς παράγοντες η θερµορρύθµιση η εξυπηρέτηση των αισθήσεων (αφής, πίεσης, πόνου, αίσθηση θερµού- ψυχρ.) η έκκριση λιπιδίων µε προστατευτική λειτουργία αποτελείται από 2 κύριες στιβάδες > την επιδερµίδα τη δερµίδα 1 µεταβλητή στιβ. > την υποδερµίδα * επιδερµίδα > είναι επιφανειακή στιβάδα σε άµεση επαφή µε το εξωτερικό περιβάλλον καταδύσεις της δηµιουργούν τους > ιδρωτοποιούς αδένες τα τριχοθυλάκια άλλα επιδερµιδ. εξαρτήµατα * δερµίδα (χόριο) > είναι η µεσαία στηρικτική στιβάδα περιέχει εξαρτήµατα αγγεία νεύρα νευρικές απολήξεις µέσα σε ελαστικό κολλαγονώδες από ινοβλάστες στρώµα * υποδερµίδα (υποδόριο) > είναι η βαθύτερη στιβάδα ποικίλλει σε µέγεθος & περιεχόµενο αποτελείται κυρίως από λιπώδη ιστό Eπιδερµίδα > αποτελεί την προστατευτική στιβάδα του δέρµατος αποτελείται από πολύστιβο επιθήλιο > η επιφάνεια του καλύπτεται από στενά διατεταγµένα - αποπλατυσµένα πέταλα πρωτεΐνης (κερατίνης) σχηµατίζουν την κερατίνη στιβάδα παράγεται από τα κερατινοκύτταρα δεν είναι κυτταρική αποτελείται από ενδοκυτταροπλασµατικά υπολείµµατα κερατίνης (µετά το θάνατο των κερατινοκυττάρων) το σχήµα κάθε πετάλου κερατίνης αδρά έχει το σχήµα του κυττάρου από το οποίο προήλθε είναι λεπτή - σε περιοχές τριβής είναι σηµαντικά παχύτερη οι επιφανειακές στιβάδες έχουν πλάκώδη στερεοδιάταξη οι βαθύτερες έχουν κυβοειδή ή πολυεδρικά κύτταρα 351
τα επιφαν. πέταλα κερατίνης + υποκείµενα νεκροβιωτικά κυτ > είναι γνωστά ως φολίδες (λέπια) προέρχονται από ωρίµανση υπόλοιπων στιβάδων κερατινοκυττάρων οι στιβάδες αυτές είναι > η βασική η ακανθωτή η κοκκιώδης βασική στιβάδα > είναι η βαθύτερη στιβάδα της επιδερµίδας υπεύθυνη για τη συνεχή παραγωγή κερατινοκυττάρων κύτταρα σχήµατος κυβοειδούς ή χαµηλού κυλινδρικού κυτ. είναι προσκολληµένα στη βασική µεµβράνη (ηµιδεσµοσώµατα) γειτονικά κυτ. συνδέονται µεταξύ τους µε δεσµοσώµατα µε πυρήνες > στρογγύλους ή ωοειδείς µε ευδιάκριτα πυρήνια κυτταρόπλασµα πλούσιο σε ριβοσώµατα & µιτοχόνδρια µικρό αριθµό τονοϊνιδίων κοκκία µελανίνης υσοσώµατα παρατηρούνται µιτώσεις υπάρχουν διάσπαρτα µελανοκύτταρα & κύτταρα Merkel δερµο - επιδερµιδική συµβολή > "δένει" την δερµίδα µε την επιδερµίδα ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο δερµο - επιδερµιδικού διαχωρισµού από δυνάµεις τριβής η δοµή της χαρακτηρίζεται από δεσµευτικές ίνες > συνδέουν δερµίδα & επιδερµίδα µε τη βασική µεµβράνη τµήµα κυτταρικής µεµβράνης βασικού κυττάρου προς την βασική µεµβράνη όπως & η βασική µεµβράνη έχουν ελικοειδή διαµόρφωση υπάρχει δίκτυο επιδερµιδικών ακρολοφιών (καταδύσεις επιδερµίδας προς τη δερµίδα) που ποικίλλει στις διάφορες περιοχές σε περιοχές ελάχιστης τριβής µόλις διακρίνεται (κορµός) σε περιοχές που εκτίθενται σε δυνάµεις τριβής είναι ιδιαίτερα αναπτυγµένο (άκρα δακτύλων, παλάµες, πέλµατα) ακανθωτή στιβάδα > είναι τα κερατινοκύτταρα πάνω από τα βασικά κύτταρα έχουν πολυεδρικό σχήµα έχουν πυρήνα κεντρικό στρογγύλο κυτταρόπλασµα ροδόχροο περιέχει πολλά τονοϊνίδια (κυρίως στις κυτταροπλασµ. αποφυάδες) & είναι περισσότερα στις κυτταρικές 352
στιβάδες κοντά στην κοκκιώδη στιβάδα βρίσκονται σε επαφή µεταξύ τους µε σύστηµα "µεσοκυττάριων γεφυρών" από µικρές κυτταροπλασµατικές αποφυάδες της κυτταρικής επιφάνειας & καταλήγουν σε ενώσεις δεσµοσωµάτων τα κύτταρα επιπολής στιβάδας ακανθωτών κυττάρων είναι πιό αποπλατυσµένα τα κύτταρα εν τω βάθει στιβ. ακανθωτών κυτ. είναι πολυεδρικά τα στενά διάκενα µεταξύ ακανθωτών κυτ. καταλαµβάνονται από κυτταροπλασµατικές προσεκβολές µελανοκυττάρων & κυττάρων Langerhans κοκκιώδης στιβάδα > τα κοκκιώδη κυτ. περιέχουν µικρά ωοειδή βασίφιλα ή στρογγύλα σωµάτια (κοκκία κερατοϋαλίνης) αποτελούνται από πρωτεϊνικό υλικό > περιέχει άφθονα αµινοξέα πλούσια σε θείο άφθονα τονοϊνίδια µικρά στρογγύλα πεταλιώδη κερατινοσώµατα (σωµάτια Odland) στην ανώτερη στιβάδα > µεγαλύτερο µέρος κυτταροπλάσµατος αποτελείται από αθροίσεις κερατοϋαλίνης στενά στιβαγµένα τονοϊνίδια µε λίγα κυτταροπλασµατικά οργανίδια & τα κύτταρα είναι αποπλατυσµένα η νέκρωση του κυττάρου δεν περιλαµβάνει τη κερατοϋαλίνη & τα τονοϊνίδια που ενώνονται & σχηµατίζουν την κερατίνη (κερατίνη στιβάδα) τα κερατινοσώµατα παράγουν ένα σύµπλοκο υδροφοβικού φωσφολιπιδίου που δρά ως συγκολλητική ουσία των φολίδων της κερατίνης (αδιαπέραστη στο νερό) Eπιδερµιδική ανανέωση > η κερατίνη της επιφάνειας του δέρµατος αποπίπτει συνέχεια λόγω της φυσιολογικής φθοράς αναπληρώνεται συνεχώς από την κοκκιώδη στιβάδα & αυτή από την ακανθωτή που µε τη σειρά της αναπληρώνεται από τη βασική στιβάδα η ανανέωση ποικίλλει ανάλογα µε την περιοχή ταχύτερη σε περιοχές συχνού τραυµατισµού (25-30 ηµέρες) βραδύτερη σε άλλες περιοχές (40-50 ηµέρες) ο χρόνος ανανέωσης της επιδερµίδας ελαττώνεται 353
σηµαντικά σε νοσήµατα δέρµατος όπως είναι η ψωρίαση Mη κερατινοποιηµένα επιδερµιδικά κύτταρα > η επιδερµίδα περιέχει επιπλέον µελανοκύτταρα κύτταρα Langerhans & κύτταρα Merkel µελανοκύτταρα > προέρχονται από το νευροεξώδερµα κύρια λειτουργία τους η παραγωγή µελανίνης * που ελαχιστοποιεί ιστική καταστροφή από υπεριώδη ακτινοβολία * είναι η κυρίως υπεύθυνη για το χρώµα του δέρµατος εντοπίζονται στη βασική στιβάδα των κερατινοκυττάρων εφάπτονται µε τη βασική µεµβράνη µε πυρήνες µεγάλους - ωοειδείς έχουν κυτταρόπλασµα άφθονο - αραιοχρωµατικό εκφύονται άφθονες επιµήκεις κυτταροπλασµατικές αποφυάδες περιέχει ωοειδή κοκκία που περιβάλλονται από µεµβράνη (προµελανοσώµατα & µελανοσώµατα) που έχουν ηλεκτρονικά πυκνή κεντρική περιοχή µε εγκάρσιες γραµµώσεις & παράγουν µελανίνη κατά την παραγωγή της η τυροσίνη µετατρέπεται σε DOPA (µε την επίδραση του ενζύµου τυροσινάση) µετατρέπεται σε ενδιάµεση χρωστική που πολυµερίζεται σε µελανίνη + => ενεργό σύµπλεγµα πρωτεΐνες µελανοπρωτεΐνης E/ M > σφαιρική µάζα οµοιγενούς ηλεκτρονικά πυκνού υλικού µεταφέρονται µε κυτταρόπλασµατικές αποφυάδες στο κυτταρόπλασµα κυττάρων βασικής - ακανθωτής η µεγαλύτερη συγκέντρωση στις βασικές στιβάδες ο αριθµός των µελανοκυττάρων παραµένει περίπου σταθερός ο βαθµός επίδρασης τους ποικίλλει γενετικά επηρεάζοντας το χρώµα του δέρµατος στις διάφορες φυλές & σε µεµονωµένα άτοµα κύτταρα Langerhans > βρίσκονται σε όλες τις στιβάδες της επιδερµίδας είναι εµφανέστερα στην ακανθωτή στιβάδα αναγνωρίζουν τα αντιγόνα µε πυρήνες > ωοειδείς αραιοχρωµατικοί κυτταρόπλασµα αραιοχρωµατικό από το οποίο εκτείνονται κυτταροπλασµατικές αποφυάδες 354
περιέχει τα κοκκία Birbeck ραβδόµορφες δοµές µε εγκάρσια γράµµωση είναι πιό άφθονα κοντά στη συσκευή Golgi στο ένα άκρο της ράβδου διογκώνεται σχηµατίζοντας σφαιρικό κυστίδιο στο υγιές δέρµα βρίσκονται σε µικρό αριθµό σε χρόνια φλεγµονώδη νοσήµατα αυξάνουν κύτταρα Merkel > είναι σπάνια βρίσκονται στη βασική στιβάδα ανιχνεύονται δύσκολα στο φυσιολογικό δέρµα Φ/ M > µοιάζουν µε τα µελανοκύτταρα E/ M > στρογγυλά νευροενδοκρινικού τύπου κυτταροπλασµατικά κοκκία περιβαλλόµενα από µεµβράνη σχηµατίζουν συναπτικές ενώσεις µε τις απολήξεις περιφερικών νεύρων στη βάση του κυττάρου & ενώσεις δεσµοσωµάτων µε τα γειτονικά κερατινοκύτταρα αναπτύσσονται µεµονωµένα ή σε αθροίσεις συνδεδεµένα µε µε αµύελες ίνες σχηµατίζοντας εξειδικευµένες δοµές τους τριχοειδείς δίσκους κάτω από βασική µεµβράνη (υποδοχείς αφής, απτικά σωµάτια) Eξαρτήµατα δέρµατος > αποτελούν > η τριχοσµηγµατογόνος συσκευή οι σµηγµατογόνοι αδένες οι εκκρινείς αδένες οι αποκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες τριχοσµηγµατογόνος συσκευή > παράγει τρίχες & σµήγµα (αδιάβροχη έκκριση) αποτελείται από το το τριχοθυλάκιο το στέλεχος της τρίχας τους σµηγµατογόνους αδένες τους ανελκτήρες µύες τριχών τρχοθυλάκιο > είναι µια σωληνοειδής δοµή που ανοίγει προς επιφάνεια επιδερµίδας στο κατώτερο άκρο σχηµατίζει βολβώδη διόγκωση (βολβός τρίχας) µε κοίλη κατώτερη επιφάνεια τη θηλή της τρίχας εφοδιασµένη µε πολλές εµµύελες & αµύελες νευρικές απολήξεις & µε άφθονα αιµοφόρα αγγεία στο βολβό της τρίχας > υπάρχουν άφθονα µικρά βλαστικά κύτταρα που πολ/ νται & παράγουν το στέλεχος τα βλαστικά κυτ. έχουν κυτταρόπλασµα σκούρο βασίφιλο εσωτερικό έλυτρο της ρίζας 355
ανάµεσα τους διάσπαρτα µελανοκύτταρα εσωτερικό έλυτρο τη ρίζας > αποτελείται από 3 στιβάδες στιβάδα του Henle (µονήρης στιβάδα κυττάρων) παχύτερη στιβάδα από µεγάλα οξύφιλα κοκκία τριχοϋαλίνης επιδερµίδιο ή περιτρίχιο από επικαλυπτόµενα πέταλα κερατίνης στη κατώτερη περιοχή τριχοθυλακίου > το περιτρίχιο συνέχεται µε το περιτρίχιο του στελέχους της τρίχας το εσωτερικό έλυτρο της ρίζας > κερατινοποιείται για το σχηµατισµό του στελέχους αρχίζει λίγο πάνω από το βολβό τρίχας µέχρι το σηµείο εκβολής σµηγµατογόνων αδένων > όπου εκφυλίζεται αφήνοντας ένα χώρο γύρω από το στέλεχος στον οποίο εκκρίνεται το περιεχόµενο των σµηγµατογόνων αδένων εξωτερικό έλυτρο της ρίζας > είναι τροποποιηµένο τµήµα της επιδερµίδας κοντά στο άνοιγµα τριχοθυλακίου πάνω στην επιφάνεια του δέρµατος > αποτελείται από 3 στιβάδες > βασική ακανθωτή κοκκιώδη κάτω από το σηµείο εκβολής σµηγµατογόνων αδένων αποτελείται από τροποποιηµένα ακανθωτά κυτ. που είναι διαυγή & πλούσια σε γλυκογόνο έξω επιφάνεια εξωτερικού ελύτρου ρίζας καλύπτεται από παχιά οξύφιλη βασική µεµβράνη (υαλοειδή µεµβράνη) στέλεχος της τρίχας > αποτελείται από 2-3 στιβάδες κερατίνης > έσω µυελός έξω φλοιός επιφαν. περιτρίχιο µυελός > είναι µεταβλητό στοιχείο (δεν υπάρχει στις δευτερογενείς τρίχες) όταν υπάρχει αποτελείται από πυκνές στιβάδες πολυεδρικών κυτ. φλοιός > αποτελείται από πυκνή κερατίνη περιτρίχιο > αποτελείται από στιβάδα αποπλατυσµένων φολίδων κερατίνης Tα στελέχη των τριχών περιέχουν ποικίλα ποσά µελανίνης που εξαρτώνταιαπό τη δραστηριότητα των µελανοκυττάρων του βολβού της τρίχας σµηγµατογόνοι αδένες > πλάγια εκκολπώµατα εξωτερικού ελύτρου της ρίζας µέχρι την εφηβεία είναι αδρανείς µετά ενεργοποιούνται - µεγαλώνουν σε µέγεθος µετεφηβικά γίνονται εκκριτικοί αποτελούνται από λόβια µε 356
µεγάλα πολυεδρικά κύτταρα που περιέχουν > άφθονα λιποσταγονίδια διαυγή πυρήνες µικρούς πυκνοχρωµατικούς κεντρικούς ανάµεσα βασικής µεµβράνης λοβίου > υπάρχει στιβάδ. κυβοειδών & κεντρικής µάζας κυττάρων ή αποπλατυσµένων πρόδροµων κυττάρων τα λόβια σµηγµατογόνου αδένα συνδέονται µε το τριχοθυλάκιο µε µικρούς πόρους στα 2/ 3 ή 3/ 4 διαστήµατος από το βολβό τρίχας, επενδύονται από πολύστ. πλακώδες επιθ. έκκριµα (σµήγµα) είναι µίγµα > λιπιδίων - τριγλυκεριδίων & διαφόρων συµπλεγµάτων κηρών απελευθερώνεται στο εσωτερικό των πόρων µαζί µε υπολείµµατα νεκρών κυττάρων (ολοκρινής έκκριση) αριθµός - µέγεθος - δραστηριότητα σµηγµατογόνων αδένων ποικίλλει > ιδιαίτερα άφθονοι > στο πρόσωπο το τριχωτό κεφαλής τα αυτιά τους ρώθωνες το αιδοίο το πρωκτό ανελκτήρες µύες > δέσµη λείων µυών εκφύονται από το ινοκολλαγονώδες έλυτρο που περιβάλλει το τριχοθυλάκιο & κατευθύνονται πλάγια προς τα πάνω στο εσωτερικό της άνω δερµίδας συµβάλλουν στην υποστήριξη τριχοθυλακίου & στελέχους της τρίχας µονήρης σµηγµατογόνοι αδένες > κατευθείαν στην επιφάνεια του δέρµατος τέτοιες περιοχές είναι µικρά χείλη αιδοίου συνδετικός ιστός θηλής µαστού βλέφαρα χείλη - βλεννογόνος παρειάς εκκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες > σε όλη την επιφάνεια του δέρµατος ιδιαίτερα άφθονοι > µέτωπο τριχωτό κεφαλής µασχάλες παλάµες πέλµατα αναπτύσσονται σαν συµπαγείς καταδύσεις επιδερµίδας 16η εβδοµ το εκκριτικό τµήµα είναι στη δερµο - υποδόριο συµβολή µε πόρους στο εξωτερικό περιβάλλον κοντά στον αδένα > ο πόρος είναι περιελιγµένος δερµο - επιδερµική συµβολή > ο πόρος έχει ευθεία πορεία 357
µέσα στην επιδερµίδα > ο πόρος γίνεται περιελιγµένος εκκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες αποτελούνται από 2 στιβάδες κυτ. εσωτερική µε εκκριτικά κυτ. εξωτερική µε αποπλατυσµένα - συσταλτά µυοεπιθ. κυτ. & παχιά βασική µεµβράνη παράγουν τον ιδρώτα > υποτονικό - υδαρές διάλυµα ουδέτερο ή ελαφρά όξινο ph περιέχει Nα +, K +, Cl ελέγχονται από το A.N.Σ οι πόροι > αποτελούνται από 2 στιβάδες πυκνοχρωµατικών κυβοειδών οξύφιλων κυτ. αποκρινείς αδένες > αναπτύσσονται µε καταδύσεις της επιδερµίδας είναι σπάνιοι - µικροί - ασήµαντοι στην παιδική ηλικία περισσότερο εµφανείς - λειτουργικοί µετά την εφηβεία συγκεντρώνονται κυρίως > στην περινεϊκή χώρα (πρωκτό, γεννητ. όργανα) & την µασχάλη τροποποιηµένοι αποκρινείς αδένες βρίσκονται στα βλέφαρα (αδένες του Moll) την άλω του µαστού τον έξω ακουστικό πόρο (κυψελιδοποιοί αδένες) αποκρινείς αδένες αποτελούνται από εκκριτικό αδενικό τµήµα (δερµο - υποδόρια συµβολή) που διαθέτει εσωτερική στιβ. κυβοειδών επιθηλ. κυτ. εξωτερική στιβ. ασυνεχών - αποπλατ. κυτ βασική µεµβράνη ο αδένας έχει µεγάλο αυλό παράγουν ιξώδες ελαφρά γαλακτώδες έκκριµα (µετά από φόβο ή σεξουαλική διέγερση) ευθύ πόρο που εκβάλλει σε τριχοσµηγµατογόνο µονάδα κοντά στην επιφάνεια έχουν δίστιβο κυβοειδές επιθήλιο ερµίδα ή χόριο > αποτελεί το στηρικτικό ιστό της επιδερµίδας µέσα σε αυτή βρίσκονται > τα εξαρτήµατα του δέρµατος τα αιµοφόρα αγγεία τα λεµφικά αγγεία τα νεύρα αποτελείται από > ινοβλάστες - ινοκύτταρα - & εξωκυττάρια προϊόντα τους κολλαγόνες & δικτυωτές ίνες εξωκυττάρια θεµέλια ουσία µε ΓAΓ αιµοφόρα αγγεία µακροφάγα - λεµφοκύτταρα - σιτευτικά κυτ αναγνωρίζονται 2 χαρακτηριστικές ζώνες > 358
άνω στενή θηλώδη δερµίδα παχύτερη δικτυωτή δερµίδα (θηλώδες χόριο) (δικτυωτό χόριο) κοντά στη δερµοεπιδερµιδική συµβολή είναι το µεγαλύτερο τµήµα δερµίδας είναι αραιοχρωµατική αποτελείται από πυκνές δεσµίδες περιέχει λιγότερο κολλαγόνο & ελαστίνη κολλαγόνων ινών & περισσότερη θεµέλια ουσία επιµήκεις ελαστικές ίνες λεπτές κολλαγόνες & ελαστικές ίνες (παράλληλες µε επιφάνεια δέρµατος) µε τυχαία διάταξη περιέχει > αιµοφόρα αγγεία περιέχει τριχοειδικά αγγεία λεµφικά αγγεία λεπτούς νευρικούς κλάδους νεύρα νευρικές απολήξεις αγγείωση > η κυριώτερη παροχή αίµατος στο δέρµα βρίσκεται στη δερµίδα (προέρχεται από µεγαλύτερα αγγεία του υποδόριου ιστού) αναγνωρίζονται 2 πλέγµατα ένα βαθύ αγγειακό πλέγµα > στη κατώτερη δικτυωτή δερµίδα στο όριο µε µε τον υποδόριο ιστό ένα επιφανειακό αγγειακό πλέγµα > στην άνω δικτυωτή δερµίδα κοντά στη συµβολή µε τη θηλώδη δερµίδα Aγκύλες µικρών αγγείων (από επιφανειακό αγγειακό πλέγµα) > κατευθύνονται µε µικρά τριχοειδικά αγγεία προς τη θηλώδη δερµίδα (κοντά στη βασική µεµβράνη) H δερµίδα περιέχει πολλές αρτηριοφλεβώδεις αναστοµώσεις (πολύπλοκες εξειδικευµένες δοµές) τα σπειροειδή σωµάτια (κυρίως άκρα δακτύλων) Tα εξαρτήµατα του δέρµατος αγγειώνονται από κλάδους αγγείων που συνδέουν τα βαθύτερα > µε τα επιφανειακότερα αγγειακά πλέγµατα νεύρωση > το νευρικό δίκτυο του δέρµατος βρίσκεται στη δερµίδα & αποτελείται από πλούσιο αµύελο δίκτυο (από το συµπαθητικό A.N.Σ) > ελέγχει την λειτουργία δερµατικών αιµατική αγγειακή εξαρτηµάτων ροή 359
προσαγωγό εµµύελο > σύστηµα που αποτελούν υποδοχείς δερµατικής αίσθησης & άλλο αµύελο άφθονες ελεύθερες νευρικές απολήξεις > εµµύελες αποτελούν υποδοχείς > πόνου αµύελες θερµότητας σωµάτια Pacini (από νευρικές απολήξεις που περιβάλλονται από κάψα µε χαρακτηριστική δοµή) αποτελούν υποδοχείς > πίεσης δόνησης είναι τοποθετηµένα βαθιά στη δερµίδα ή το υποδόριο λίπος παλαµών & πελµάτων σωµάτια Meissner (νευρικές απολήξεις µε χαρακτηριστική δοµή) βρίσκονται στη θηλώδη δερµίδα & αποτελούν υποδοχείς > αφής είναι πιο άφθονα στα πόδια & τα χέρια κύτταρα Merkel (νευρικές τους συνδέσεις) αποτελούν υποδοχείς που µετατρέπουν το αισθητικό ερέθισµα της αφής τροποποιήσεις > η δερµίδα ποικίλλει σε πάχος & περιεχόµενο περιέχει δεσµίδες λείου µυός > δαρτός µύς όρχεως γύρω από θηλή µαστού σκελετικές µυϊκές ίνες > βαθιά δερµίδα προσώπου Yποδόριος ιστός > επεκτείνονται σ αυτόν συνήθως διάφορα εξαρτήµατα δέρµατος όπως κατώτερα τµήµατα τριχοθυλακίων τριχωτού δέρµατος κεφαλής µερικοί αποκρινείς & εκκρινείς αδένες αποτελείται από λιποκύτταρα που χωρίζονται από ινοκολλαγονώδη διαφράγµατα περιέχει τα κύρια αιµοφόρα αγγεία & νεύρα λειτουργεί ως > θερµοµονωτικό υλικό διαµέρισµα αποθήκευσης θρεπτικών ουσιών απορροφητικό δονήσεων υλικό Xαρακτηριστικά του δέρµατος σε διαφορετικές περιοχές Pάχη - κοιλίας - µηρών - βραχιόνων λεπτή επιδερµίδα - αραιή κερατίνη φτωχό δίκτυο επιδερµιδικών ακρολοφιών µικρός αριθµός τριχοθυλακίων ποικίλος αριθµός εκκρινών ιδρωτοποιών αδένων 360
Πέλµα επιδερµίδα αυξηµένου πάχους - στιβάδα παχιάς συµπαγούς κερατίνης καλά αναπτυγµένο δίκτυο επιδερµιδικών ακρολοφιών έλλειψη τριχοθυλακίων άφθονοι εκκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες Tριχωτό δέρµα κεφαλής πυκνή παρουσία πολλών τριχοθυλακίων µε σµηγµατογόνους αδένες Άκρα δακτύλων παχιά επιδερµίδα - παχιά συµπαγή κερατίνη στιβάδα καλά αναπτυγµένο δίκτυο επιδερµιδικών ακρολοφιών άφθονα σωµάτια Meissner στη θηλώδη δερµίδα σωµάτια Pacini στη δερµίδα & την υποδερµίδα εξειδικευµένες αρτηριοφλεβώδεις αναστοµώσεις (σπειροειδή σωµάτια) άφθονοι εκκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες Mασχαλιαία περιοχή άφθονοι έντονα ενεργοί αποκρινείς αδένες άφθονα λοξά τριχοθυλάκια πολυάριθµοι εκκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες λεπτή επιδερµίδα MAΣTOΣ > είναι τροποποιηµένη περιοχή του δέρµατος µε εξειδικευµένους ιδρωτοποιούς αδένες που παράγουν εκκρίσεις µετά από ορµονική διέγερση σχηµατίζονται από καταδύσεις της επιδερµίδας στο χόριο που αναπτύσσονται κατά µήκος της λοξής γραµµής & εκτείνεται από τη µασχαλιαία ως τη βουβωνική περιοχή στον άνθρωπο αναπτύσσεται µόνο ένας µαστός σε κάθε πλευρά αλλά µπορεί να αναπτυχθεί υπεράριθµος (επικουρικός) µαστός θηλή του µαστού > στρογγυλή > περιοχή τροποποιηµένου δέρµατος επηρµένη µε ελαφρώς αδρά επιδερµίδα που παρουσιάζει αύξηση της µελανίνης µετά την πρώτη εγκυµοσύνη περιβάλλεται από την άλω (τροποποιηµένη περιοχή δέρµατος) στη θηλή βρίσκονται άφθονοι σµηγµατογόνοι αδένες που σχηµατίζουν µικρά επηρµένα οζίδια (αδένες του Montgomery) η άλω χαρακτηρίζεται από αυξηµένη εναπόθεση µελανίνης 361
µετά την πρώτη εγκυµοσύνη στο άκρο της θηλής είναι εµφανή 12-20 µικρά στόµια των µεγάλων γαλακτοφόρων πόρων ανάπτυξη του µαστού > στη γέννηση ο µαστός αποτελείται από θηλή & απλό σύστηµα πόρων µετά την εφηβεία ολοκληρώνεται στα θήλεα (λόγω αύξησης οιστρογόνων) ο µαστός αυξάνει σε µέγεθος (αρχικά µε εναπόθεση λιπώδους ιστού) το σύστηµα των πόρων γίνεται πιο σύνθετο (διακλάδωση πόρων) * ο εφηβικός ανδρικός µαστός > µπορεί να διογκωθεί ελαφρά > αύξηση λιπώδους ιστού & συστήµατος πόρων η ανάπτυξη αυτή περιορίζεται & είναι αντιστρεπτή φυσιολογικά παραµένει λίγος ενδιάµεσος ινοκολλαγονώδης ιστός & υποτυπώδες σύστηµα απλών πόρων * ο εφηβικός µαστός στα θήλεα > µε την συνεχή έκκριση των οιστρογόνων οδηγείται σε > προοδευτική διόγκωση του µαστού & ευρεία διακλάδωση του συστήµατος των πόρων το παρέγχυµα µαστού σχηµατίζεται από 12-20 λοβούς κάθε λοβός αποτελείται από σύστηµα πόρων µε αυτόνοµο µονήρες τελικό άκρο στη θηλή (12-20) οι λοβοί επεκτείνονται στο λιπώδη ιστό & χωρίζονται από ινοκολλαγονώδη διαφράγµατα που σχηµατίζουν δέσµες πρόσφυσης προς το υπερκείµενο δέρµα ενώ προς τα κάτω προσφύονται στη περιτονία θωρακικού µυός (κρεµαστήριοι σύνδεσµοι) κάθε λοβός αποτελεί εκτεταµένο σύστηµα διακλαδιζοµένων µεγάλων πόρων (µέσα στον ινολιπώδη ιστό) & επενδύονται από στιβάδα * κυβοειδών ή κυλινδρικών κυτ. µε ωοειδείς πυρήνες & * ασυνεχή στιβάδα µυοεπιθηλιακών κυτ. µε διαυγές κυτταρόπλασµα οι πόροι περιβάλλονται από αραιό ινοκολλαγονώδη στηρικτικό ιστό µε πλούσιο τριχοειδικό δίκτυο & ελαστικές ίνες το σύστηµα των µεγάλων µαζικών πόρων > καταλήγει σε δίκτυο µικρότερων τελικών πόρων (µε τυφλή σωληναριακή κατάληξη) µε σύστοιχο τελικό πόρο µε ενδολοβιακό & εξωλοβιακό τµήµα (µαζικό λόβιο) 362
γύρω από τους ενδολοβιακούς τελικούς πόρους & τα τελικά σωληνάρια υπάρχει χαλαρός στηρικτικός συνδετικός ιστός πλούσιος σε τριχοειδή, λίγα λεµφοκύτταρα, µακροφάγα & σιτευτικά κυτ. στην περιφέρεια του λοβίου & στον ενδιάµεσο χώρο ανάµεσα στα λόβια ο στηρικτικός ιστός είναι πυκνός ινοκολλαγονώδης αλλαγές του µαστού κατά την εγκυµοσύνη > παρατηρούνται από την αρχή της εγκυµοσύνης & συνίστανται σε αύξηση της αγγείωσης αύξηση της εναπόθεσης µελανίνης στη θηλή & άλω αύξηση σε µέγεθες των µαζικών λοβίων λόγω έντονου πολ/ σµού τελικών πόρων τα επιθηλιακά κύτταρα των πόρων αποκτούν κενοτοπιώδη εµφάνιση στην επιφάνεια τους στο 2ο τρίµηνο παρατηρείται υποτυπώδης έκκριση των κυττάρων προς τον αυλό στο 3ο τρίµηνο αυξάνεται η έκκριση των κυττάρων & τα προϊόντα της έκκρισης συσσωρεύονται µέσα στους υπερπλαστικούς τελικούς πόρους η υπερπλασία των λοβίων συνοδεύεται από αύξηση του αραιού στηρικτικού ιστού & φλεγµονωδών κυτ. στο τέλος της εγκυµοσύνης καθώς & στην γαλουχία τα υπερπλαστικά λόβια διευρύνονται από τις συσσωρευµένες εκκρίσεις πλούσιες σε λιπίδια & πρωτεΐνες (δηλαδή το γάλα) ο µαστός αποκτά την πλήρη λειτουργική του δραστηριότητα κατά την εγκυµοσύνη & την γαλουχία από την επίδραση των υποφυσιακών - ωοθηκικών ορµονών (έκκριση σε µεγάλες ποσότητες) µετά τον απογαλακτισµό ο µαστός επιστρέφει στη φυσιολογική του κατάσταση µε σταδιακή υποστροφή που διαρκεί µερικούς µήνες τα κύτταρα προς τον αυλό εφανίζουν το προηγούµενο µέγεθος τους & ο στηρικτικός ιστός των λοβίων επανέρχεται στη φυσιολογική του αναλογία µπορεί να παρατηρηθεί υπολειπόµενη αύξηση κολλαγόνου στον υποστρεφόµενο στηρικτικό ιστό των λοβίων & κυστική διεύρυνση µερικών πόρων 363
364
365
366
367
368
369