ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Ζ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΖ ΑΠΌ ΣΗ ΣΡΑΠΔΕΔ CONSUMER PROTECTION FROM BANKS ΠΟΤΓΑΣΖ ΚΑΜΑΡΗΓΖ ΓΖΜΖΣΡΗΟ ΑΔΜ:4229 ΔΗΖΓΖΣΖ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: θ. ΥΡΤΟΜΑΛΛΖ Α. ΚΑΒΑΛΑ ΜΑΗΟ 2012
Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ Δηζαγσγή... 4 Βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε... 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η : ΣΟ ΣΡΑΠΔΕΗΚΟ ΤΣΖΜΑ... 7 1.1. Γηάξζξσζε θαη φξνη ιεηηνπξγίαο... 7 1.1.1. Γνκή ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο... 7 1.2. Δηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε... 11 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗ: ΣΡΑΠΔΕΗΚΟ ΟΓΖΓΟ ΣΟΤ ΠΟΛΗΣΖ... 13 2.1. Γηθαηψκαηα ππνρξεψζεηο... 13 2.2. Καηαρξεζηηθνί φξνη... 13 2.2.1. Καηαρξεζηηθνί φξνη ζπκβάζεσλ... 13 2.3. Δμππεξέηεζε ζε ΑΣΜ... 15 2.4. Πάγηεο εληνιέο... 16 2.5. Πηζησηηθέο θάξηεο... 16 2.6. Υνξεγήζεηο... 18 2.7. Καηαλαισηηθά δάλεηα... 19 2.8. ηεγαζηηθά δάλεηα... 20 2.9. Πξνζπκβαηηθή Δλεκέξσζε θαηαλαισηψλ... 21 2.10. Υξεκαηνδφηεζε απηνθηλήηνπ... 22 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗΗ: ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΖ ΚΑΗ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΗΚΖ... 24 3.1. Δηζαγσγή... 24 3.2. Ννκνζεηηθέο ξπζκίζεηο... 26 3.3. Πξνβιήκαηα ηερλνινγίαο... 27 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗV: ΦΟΡΔΗ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΖ... 31 2
4.1. Δθπνίδσ... 31 4.2. Μεζνιαβεηήο Σξαπεδηθψλ - Δπελδπηηθψλ Τπεξεζηψλ... 32 4.3. Ο πλήγνξνο ηνπ Καηαλαισηή... 34 4.4. Γηθαηψκαηα & Τπνρξεψζεηο Καηαλαισηή... 35 ΚΔΦΑΛΑΗΟ V: ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ... 39 5.1. ΤΛΛΟΓΖ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΩΝ... 39 5.2. Μέηξεζε κεηαβιεηψλ... 39 5.3. Αλάιπζε Γεδνκέλσλ... 40 πκπεξάζκαηα... 59 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 63 ΠΖΓΔ ΣΟ ΓΗΑΓΗΚΣΤΟ... 64 3
Δηζαγσγή Οη ζρέζεηο ησλ θαηαλαισηψλ κε ηηο ηξάπεδεο είλαη πιένλ έλα δήηεκα πνπ μεθεχγεη απφ ηηο ζπλεζηζκέλεο δηαζηάζεηο κηαο απιήο ζπλαιιαθηηθήο ζρέζεο κεηαμχ πξνκεζεπηή θαη θαηαλαισηή Ζ δηαπίζησζε απηή εληζρχεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ηα ηξαπεδηθά ζέκαηα θεξδίδνπλ ζπλερψο ρξφλν θαη ρψξν ζηελ αηδέληα ελεκέξσζεο θα δεκφζηαο ζπδήηεζεο, είηε ζηα κέζα ελεκέξσζεο, είηε ζην θνηλνβνχιην, είηε ζε ζπδεηήζεηο πνπ νξγαλψλνπλ θνξείο θαη νξγαλψζεηο. Δθείλν πνπ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο αλαδεηθλχεηαη είλαη φηη παξά ηε κεγάιε πξνζθνξά ηξαπεδηθψλ πξντφλησλ αιιά θαη ηελ έληνλε δηαθεκηζηηθή δξαζηεξηφηεηα απφ ηε κεξηά ησλ ηξαπεδψλ, νη θαηαλαισηέο αληηκεησπίδνπλ έλα ζνβαξφ έιιεηκκα ελεκέξσζεο. Γελ γλσξίδνπλ ή δελ θαηαλννχλ βαζηθνχο ηξαπεδηθνχο φξνπο. Αδπλαηνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ θαη λα θαηαιάβνπλ θξίζηκεο πιεξνθνξίεο πνπ πεξηέρνληαη ζηα πεξηβφεηα «ςηιά γξάκκαηα» ησλ ζπκβνιαίσλ. Παξεμεγνχλ ή παξαπιαλνχληαη απφ θάπνηεο πξνσζεηηθέο ελέξγεηεο ηξαπεδηθψλ πξντφλησλ. Όια απηά έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα νη θαηαλαισηέο λα κελ θάλνπλ ηηο θαιχηεξεο επηινγέο ζε φηη αθνξά ηελ αγνξά ηξαπεδηθψλ πξντφλησλ θαη ζπρλά λα αληηκεησπίδνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα πνπ πνιιέο θνξέο θηάλνπλ θαη ην νηθνλνκηθφ αδηέμνδν. Ζ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία εξεπλά ηελ πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηψλ απφ ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα ζε φιεο ηηο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξεη. Οη πην βαζηθέο απφ ηηο ππεξεζίεο απηέο φπνπ θαη ζα εξεπλεζεί ν βαζκφο ηεο πξνζηαζίαο ησλ ηδησηψλ θαη ησλ επαγγεικαηηψλ απφ ηηο ηξαπεδηθέο ηνπο ζπλαιιαγέο είλαη ε ρνξήγεζε δαλείσλ, ε έθδνζε πηζησηηθψλ θαξηψλ θαη επηηαγψλ, νη εθαξκνγέο ηεο ειεθηξνληθήο ηξαπεδηθήο, ησλ εκβαζκάησλ ηνπ 4
εμσηεξηθνχ, ηεο ηήξεζε ινγαξηαζκψλ ηακηεπηεξίνπ ή ηξερνχκελσλ ινγαξηαζκψλ (θαηαζέζεηο φςεσο), ηελ αγνξαπσιεζία κεηνρψλ θαη νκνιφγσλ, ησλ πξνζεζκηαθψλ θαηαζέζεσλ θαη ηεο πάγηαο εμφθιεζεο ινγαξηαζκψλ. ε απηή, ινηπφλ, ηε κειέηε ζα πξνρσξήζνπκε ζε έλαλ έιεγρν ηνπ βαζκνχ ηεο πξνζηαζίαο ησλ ηδησηψλ θαη ησλ επαγγεικαηηψλ απφ ηηο ηξαπεδηθέο ηνπο ζπλαιιαγέο, θαηά πφζν επεξεάδεηαη ε εκπηζηνζχλε ηνπο θαη πφζν ελεκεξσκέλνη θαη έηνηκνη είλαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο ππεξεζίεο πνπ ηνπο πξνζθέξνληαη. Δκείο ζηελ πηπρηαθή καο εξγαζία έρνπκε σο ζθνπφ λα παξνπζηάζνπκε (ζην ζεσξεηηθφ θνκκάηη) ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο κπνξεί ν θαηαλαισηήο λα πξνζηαηεπζεί απφ ηηο αζέκηηεο πνιιέο θνξέο ηαθηηθέο ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ. Σν δεχηεξν ηκήκα ηεο εξγαζίαο καο πνπ είλαη ην εξεπλεηηθφ ζα επηρεηξήζνπκε λα απνηππψζνπκε ην κέγεζνο ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ έρνπκε αλαιχζεη ζεσξεηηθά. Βηβιηνγξαθηθή αλαζθόπεζε χκθσλα κε ζηνηρεία πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε δεχηεξε Σνκεαθή Έθζεζε ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Αληαγσληζκνχ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ηηο ιηαληθέο ηξαπεδηθέο ππεξεζίεο (Ηνχιηνο 2006), ηα ηξαπεδηθά ηέιε αλά έκβαζκα ζηελ Διιάδα είλαη δεθαπιάζηα έλαληη ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Δπίζεο, έλα άιιν γλψξηζκα ηεο Διιεληθήο ηξαπεδηθήο αγνξάο, πνπ πεξηνξίδεη ηελ θηλεηηθφηεηα ηνπ πειάηε, απνηειεί ε ζχλδεζε ηξαπεδηθψλ πξντφλησλ κεηαμχ ηνπο, κε ζηφρν ηε δέζκεπζε ησλ πειαηψλ ζε κηα ηξάπεδα. Δπίζεο, ην 69% ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ ζπλδένπλ ηνπο ηξερνχκελνπο ινγαξηαζκνχο κε ζηεγαζηηθά δάλεηα, ηε ζηηγκή πνπ ν επξσπατθφο κέζνο φξνο αλέξρεηαη ζην 39%. 5
Δπηπιένλ, ζηελ Διιάδα, ε ζχλδεζε ηξερνχκελσλ ινγαξηαζκψλ κε θαηαλαισηηθά δάλεηα θηάλεη πνζνζηφ 89%, φηαλ ν αληίζηνηρνο κέζνο φξνο ζηελ Δ.Δ. ησλ 25 είλαη κφιηο 35%. Δθηφο απφ ηηο πεξηπηψζεηο πνπ θξίζεθαλ βάζηκεο, ππνβιήζεθαλ θαη θαηαγγειίεο θαηαλαισηψλ θαηά ηξαπεδψλ πνπ δελ ζπληζηνχλ θαηαλαισηηθή δηαθνξά ζην πιαίζην ηεο ηεθκεξησκέλεο δηεθδίθεζεο ελφο αηηήκαηνο. Σέηνηεο αβάζηκεο θαηαγγειίεο ζπρλά νθείινληαη ζε άγλνηα λφκνπ ή ζε κηα παξεξκελεπκέλε θαη ππέξ ην δένλ ππνθεηκεληθή αληίιεςε ηνπ θαηαλαισηή πεξί ησλ δηθαησκάησλ ηνπ πνπ απνξξένπλ απφ κηα δαλεηαθή ζχκβαζε. 6
ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η : ΣΟ ΣΡΑΠΔΕΗΚΟ ΤΣΖΜΑ 1.1. Γηάξζξσζε θαη όξνη ιεηηνπξγίαο 1.1.1. Γνκή ηνπ ηξαπεδηθνύ ζπζηήκαηνο Φνξείο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ειιεληθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα Όπσο έρεη επηζεκαλζεί θαη ζηελ πξνεγνχκελε κειέηε ηεο ΔΔΣ2 ιφγσ ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ηεο ηξαπεδηθήο αγνξάο, ηεο ειεχζεξεο θπθινθνξίαο αλζξψπσλ, επηρεηξήζεσλ θαη θεθαιαίσλ θαη ησλ δπλαηνηήησλ πνπ παξέρεη ε ζχγρξνλε ηερλνινγία επηθνηλσληψλ, νη έιιελεο ζπλαιιαζζφκελνη κπνξνχλ ζήκεξα λα αλαδεηνχλ θαη λα επηιέγνπλ ρξεκαηνπηζησηηθέο ππεξεζίεο απφ έλαλ πνιχ κεγάιν αξηζκφ επηρεηξήζεσλ θαη ηνπο αλά ηνλ θφζκν αληαπνθξηηέο ή ζπλεξγάηεο ηνπο. ηνηρεία γηα ηηο θαηεγνξίεο θνξέσλ παξνρήο ηξαπεδηθψλ ππεξεζηψλ ζηελ Διιάδα δεκνζηεχεη ηαθηηθά ε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο (ΣηΔ) (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). Οη πην πξφζθαηεο ζρεηηθέο δεκνζηεχζεηο3 πεξηέρνπλ πίλαθεο θαη θαηαιφγνπο ζχκθσλα κε ηνπο νπνίνπο ηξαπεδηθά πξντφληα θαη ππεξεζίεο πξνζθέξνληαη ζήκεξα ζηελ Διιάδα απφ 467, έλαληη 462 ην πξνεγνχκελν έηνο, πηζησηηθνχο νξγαληζκνχο. Σνπο νξγαληζκνχο απηνχο ε ΣηΔ ηαμηλνκεί σο εμήο (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011): 62 πηζησηηθά ηδξχκαηα κε έδξα ή ππνθαηάζηεκα ζηελ Διιάδα, 351 πηζησηηθά ηδξχκαηα κε έδξα ζε άιιν θξάηνο κέινο ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ (ΔΟΥ), πνπ παξέρνπλ ζηελ Διιάδα ππεξεζίεο ρσξίο επί ηφπνπ παξνπζία ηνπο, θαη 54 ινηπέο εηαηξείεο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο Πηζησηηθά ηδξύκαηα κε έδξα ή ππνθαηάζηεκα ζηελ Διιάδα: χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΣηΔ, ηνλ Απξίιην ηνπ 2011, ήηαλ ζηελ Διιάδα εγθαηεζηεκέλα θαη ιεηηνπξγνχζαλ 62 πηζησηηθά ηδξχκαηα (έλαληη 65 ηνλ 7
Ννέκβξην ηνπ 2010), εθ ησλ νπνίσλ (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011): 34 πηζησηηθά ηδξχκαηα (18 εκπνξηθέο θαη 16 ζπλεηαηξηζηηθέο ηξάπεδεο) πνπ έρνπλ θαηαζηαηηθή έδξα ζηελ Διιάδα, έρνπλ αδεηνδνηεζεί θαη επνπηεχνληαη απφ ηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο θαη ππάγνληαη ζην θαζεζηψο ηεο ακνηβαίαο αλαγλψξηζεο (θνηλνηηθφ δηαβαηήξην) ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ λ. 3601/2007, 22 ππνθαηαζηήκαηα πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ έρνπλ έδξα ζε άιιν θξάηνο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη, επίζεο, ππάγνληαη ζην θαζεζηψο ηεο ακνηβαίαο αλαγλψξηζεο (θνηλνηηθφ δηαβαηήξην) ηνπ λ. 3601/2007, επνπηεπφκελα απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο ηνπ θξάηνπο κέινπο θαηαγσγήο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, 5 ππνθαηαζηήκαηα πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ έρνπλ έδξα εθηφο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη επνπηεχνληαη απφ ηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, θαζψο δελ ππάγνληαη ζην θαζεζηψο ηεο ακνηβαίαο αλαγλψξηζεο, θαη 1 πηζησηηθφ ίδξπκα πνπ έρεη εμαηξεζεί απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ λ. 3601/2007, δειαδή ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ. Έσο ην ηέινο Απξηιίνπ 2011 απνρψξεζαλ απφ ηε ρψξα καο ηξία ππνθαηαζηήκαηα πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ κε έδξα ζε άιιν θξάηνο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ελψ έλα πηζησηηθφ ίδξπκα άξρηζε λα ιεηηνπξγεί σο ππνθαηάζηεκα πηζησηηθνχ ηδξχκαηνο κε έδξα ζε άιιν θξάηνο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). Πηζησηηθά ηδξύκαηα πνπ παξέρνπλ ζηελ Διιάδα ππεξεζίεο εμ απνζηάζεσο: Δπηπιένλ ησλ παξαπάλσ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ έρνπλ κφληκε εκπνξηθή παξνπζία ζηελ Διιάδα, ηξαπεδηθέο ππεξεζίεο (πιεξσκψλ ή ρξεκαηνδφηεζεο) πξνο ειιεληθά θπζηθά ή λνκηθά πξφζσπα δχλαληαη, επίζεο, λα παξέρνπλ, θαη παξέρνπλ, 351 πηζησηηθά ηδξχκαηα (έλαληη 334 ηνλ Απξίιην ηνπ 2010), ηα νπνία εδξεχνπλ ζε άιιν θξάηνο 8
κέινο ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ (ΔΟΥ) (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). Σα ελ ιφγσ πηζησηηθά ηδξχκαηα επνπηεχνληαη απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο ηεο ρψξαο θαηαγσγήο ηνπο θαη, θαηά ηα πξνβιεπφκελα απφ ηνλ λ. 3601/2007, έρνπλ απιψο γλσζηνπνηήζεη ζηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο «ελδηαθέξνλ παξνρήο ππεξεζηψλρσξο εγθαηάζηαζε». Ζ θαηαλνκή ηνπο αλαιφγσο ρψξαο πξνέιεπζεο ήηαλ, ηνλ Μάην 2011, ε εμήο (εληφο παξελζέζεσλ νη αληίζηνηρνη αξηζκνί γηα ηνλ Απξίιην 2010) (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011): Πίλαθαο 1 - Πηζησηηθά ηδξύκαηα πνπ παξέρνπλ ζηελ Διιάδα ππεξεζίεο εμ απνζηάζεσο Υψξα πξνέιεπζεο Αξηζκφο ηδξπκάησλ Υψξα πξνέιεπζεο Αξηζκφο ηδξπκάησλ Απζηξία 28 (27) Κχπξνο 7 (5) Βέιγην 6 (5) Ληρλελζηάηλ 3 (3) Γαιιία 40 (38) Λνπμεκβνχξγν 33 (34) Γεξκαλία 46 (43) Μάιηα 7 (5) Γηβξαιηάξ 6 (5) Ννξβεγία 2 (2) Γαλία 4 (5) Οιιαλδία 26 (25) Δζζνλία 1 (1) Οπγγαξία 2 (2) Ζλσκέλν Βαζίιεην 79 (75) Πνισλία 1 (1) Ηξιαλδία 30 (29) Πνξηνγαιία 3 (3) Ηζιαλδία 1 (1) νπεδία 3 (4) Ηζπαλία 6 (6) Σζερία 1 (1) Ηηαιία 9 (8) Φηλιαλδία 7 (6) χλνιν 351 (334) Πηγή: Σράπεζα της Δλλάδος, Πίνακες Δποπτεσομένων Ηδρσμάτων, Μάιος 2011 ην ρξνληθφ δηάζηεκα Απξίιηνο 2010 - Μάηνο 2011 ν αξηζκφο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ απηήο ηεο θαηεγνξίαο απμήζεθε θαηά 5%, κε 9
ζεκαληηθφηεξε ζπκβνιή ζηελ αλσηέξσ αχμεζε λα παξνπζηάδνπλ ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα απφ Ζλσκέλν Βαζίιεην, Γεξκαλία θαη Γαιιία. Δλδεηθηηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη ην 70% ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ παξέρνπλ ζηελ Διιάδα εμ απν- ζηάζεσο ρξεκαηνπηζησηηθέο ππεξεζίεο είλαη εγθαηεζηεκέλα θαη ιεηηνπξγνχλ ζε θξάηε κέιε ηεο επξσδψλεο. Μεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο επξσδψλεο κφλν πηζησηηθά ηδξχκαηα εγθαηεζηεκέλα ζηε ινβελία θαη ινβαθία δελ έρνπλ γλσζηνπνηήζεη κέρξη ζήκεξα ζρεηηθφ ελδηαθέξνλ ζηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). Λνηπέο εηαηξείεο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνύ ζπζηήκαηνο: Δπηπιένλ ησλ πξναλαθεξζέλησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, ζηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχλ άιιεο 54 εηαηξείεο (έλαληη 57 ηνλ Απξίιην ηνπ 2010) ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, νη νπνίεο εμεηδηθεχνληαη ζηελ παξνρή ζπγθεθξηκέλσλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ππεξεζηψλ (εθηφο ηεο απνδνρήο θαηαζέζεσλ απφ ην θνηλφ, ππεξεζία πνπ ζχκθσλα κε ηε λνκνζεζία επηηξέπεηαη λα παξέρεηαη κφλνλ απφ ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα) θαη επνπηεχνληαη, επίζεο, απφ ηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο. Ζ θαηαλνκή ηνπο, αλά θαηεγνξία επηρεηξήζεσλ, έρεη σο εμήο (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011): Αξηζκφο Δηαηξεηψλ Αληαιιαθηήξηα πλαιιάγκαηνο 10 (13) Δηαηξείεο Υξεκαηνδνηηθήο Μίζζσζεο 12 (12) Δηαηξείεο Πξαθηνξείαο Δπηρεηξεκαηηθψλ Απαηηήζεσλ 5 (5) Δηαηξείεο Παξνρήο Πηζηψζεσλ 4 (4) Ηδξχκαηα Ζιεθηξνληθνχ Υξήκαηνο (ρσξίο εγθαηάζηαζε) 11 (10) Υξεκαηνδνηηθά Ηδξχκαηα (ρσξίο εγθαηάζηαζε) 2 (2) Ηδξχκαηα Πιεξσκψλ7 7 (11)8 Αληηπξφζσπνη Ηδξπκάησλ Πιεξσκψλ 3 χλνιν 54 (57) Πηγή: Σράπεζα της Δλλάδος, Πίνακες Δποπτεσομένων Ηδρσμάτων 10
Με εμαίξεζε ηα αληαιιαθηήξηα ζπλαιιάγκαηνο, ν αξηζκφο ησλ εηαηξεηψλ ινηπψλ θαηεγνξηψλ παξνπζηάζηεθε ακεηάβιεηνο σο πξνο ηνπο απφιπηνπο αξηζκνχο ησλ δξαζηεξηνπνηνχκελσλ εηαηξεηψλ. Σν γεγνλφο απηφ αλαδεηθλχεη ην έληνλν ελδηαθέξνλ δηεζλψλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ νξγαληζκψλ γηα ηελ ειιεληθή αγνξά θαη ηνλ έληνλν κεηαμχ ηνπο αληαγσληζκφ ζηελ παξνρή εμεηδηθεπκέλσλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ππεξεζηψλ (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). Δπίζεο, απφ ηνλ Μάην ηνπ 2011, δχν αληαιιαθηήξηα ζπλαιιάγκαηνο θαη ηέζζεξηο εηαηξείεο παξνρήο πηζηψζεσλ πνπ έρνπλ πάξεη άδεηα απφ ηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο θαη αζθνχλ δξαζηεξηφηεηα ζχκθσλα κε ηηο ΠΓ/ΣΔ αξηζκ. 2641/2011 θαη 2622/2010, αληίζηνηρα, δχλαληαη λα παξέρνπλ θάπνηεο απφ ηηο ππεξεζίεο πιεξσκψλ ηεο παξαγξάθνπ 3, ηνπ άξζξνπ 4 ηνπ λ. 3862/2010. Σέινο, ζα πξέπεη λα επηζεκαλζεί πσο, ηνλ Μάην ηνπ 2011, δεθαπέληε (15) ηξάπεδεο, απφ ελλέα επξσπατθέο ρψξεο, δηαηεξνχζαλ ζηε ρψξα καο γξαθεία αληηπξνζσπείαο (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). 1.2. Δηαηξηθή θνηλσληθή επζύλε Οη ειιεληθέο ηξάπεδεο αλαγλσξίδνπλ ηε ζεκαληηθφηεηα θαη ηελ αμία ηεο εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο θαη ηαπηίδνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηηο επηινγέο ηνπο πξνο ηηο θαηεπζχλζεηο ηηο εηαηξηθήο δηαθπβέξλεζεο, ηνπ θνηλσληθνχ ηνπο έξγνπ, ησλ πνιηηηζηηθψλ παξεκβάζεσλ θαη ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζεκάησλ. Μία εθ ησλ βαζηθψλ πεπνηζήζεψλ ηνπο είλαη φηη ε αλάπηπμε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο ζα έρεη ηα κέγηζηα απνηειέζκαηα, φηαλ απηή ζπληειείηαη ζε έλα εχξσζην θνηλσληθά πεξηβάιινλ (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). Ζ πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή ησλ ηξαπεδψλ αθνξά ηελ ελεξγφ ζπκβνιή ηνπο ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ζηελ εμνηθνλφκεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη θαζνδεγείηαη απφ κηα ζεηξά απφ αξρέο πνπ αθνξνχλ ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, ηνπο ρψξνπο γξαθείσλ, ηελ ηήξεζε 11
πεξηβαιινληηθψλ αξρψλ απφ ηνπο πξνκεζεπηέο, ηελ ελεκέξσζε ησλ εξγαδνκέλσλ, ηηο δηαδηθαζίεο εθαξκνγήο, ηε δεκνζηνπνίεζε ησλ ζρεηηθψλ απνηειεζκάησλ θαη ηνλ δηάινγν κε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο. Δηδηθφηεξα, νη ηξάπεδεο εθαξκφδνπλ ζπζηήκαηα πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, ζχκθσλα κε δηεζλή πξφηππα θαη εληάζζνληαη ζε δείθηεο αεηθνξίαο κε ηνπο νπνίνπο αμηνινγνχλ εηεζίσο ηηο πεξηβαιινληηθέο ηνπο επηδφζεηο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2010 νη ηξάπεδεο ζπλέρηζαλ ηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ηεο ειεθηξνληθήο ηξαπεδηθήο κε πξνθαλή αληίζηνηρα πεξηβαιινληηθά νθέιε (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). Όζνλ αθνξά ηνλ ηνκέα ησλ ρνξεγηθψλ πξνγξακκάησλ ησλ ηξαπεδψλ, απηά αθνξνχλ, θπξίσο, ηελ ελίζρπζε θαη ηελ ππνζηήξημε κηαο πιεζψξαο ηνκέσλ κεηαμχ ησλ νπνίσλ είλαη νη ηνκείο ηεο πγείαο, ηεο εθπαίδεπζεο, ηεο έξεπλαο, ηνπ αζιεηηζκνχ, ησλ πνιηηηζηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη ησλ εππαζψλ νκάδσλ. Σέινο, νη ηξάπεδεο κέζσ ησλ εηήζησλ εθζέζεσλ εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο παξνπζηάδνπλ ην έξγν πνπ έρεη επηηειεζηεί απφ απηέο ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, θαζψο επίζεο θαη ηνπ ζπλνιηθνχ θάζκαηνο ηεο θνηλσληθήο πξνζθνξάο ηνπο, ηφζν πξνο ηνλ άλζξσπν, φζν θαη ζηελ θνηλσλία ην πεξηβάιινλ (ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΈΝΩΖ ΣΡΑΠΔΕΩΝ, 2011). 12
ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗ: ΣΡΑΠΔΕΗΚΟ ΟΓΖΓΟ ΣΟΤ ΠΟΛΗΣΖ 2.1. Γηθαηώκαηα ππνρξεώζεηο - Οη ηξάπεδεο απνηεινχλ εκπνξηθέο επηρεηξήζεηο, θαη νη ζρέζεηο ηνπο κε ηνπο θαηαλαισηέο δεκηνπξγνχλ θαη γηα ηηο δπν πιεπξέο δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο 1. - Οη θαηαλαισηέο νθείινπλ λα είλαη ζπλεπείο ζηηο ππνρξεψζεηο πνπ αλαιακβάλνπλ απέλαληη ζηηο ηξάπεδεο κε ηελ ππνγξαθή νπνηαζδήπνηε ζχκβαζεο, ηδηαίηεξα αλαθνξηθά κε ηε ζπρλφηεηα θαη ηε ζπλέπεηα πιεξσκψλ. - Οη ηξάπεδεο νθείινπλ λα ελεκεξψλνπλ ηνπο θαηαλαισηέο ζρεηηθά κε ηα δηθαηψκαηα αιιά θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο, ην ζχλνιν ησλ ρξεψζεσλ κε ηηο νπνίεο ηνπο επηβαξχλνπλ αλά ππεξεζία θαη γηα νπνηνδήπνηε άιιν ζέκα πξνθχςεη. 2.2. Καηαρξεζηηθνί όξνη 2.2.1. Καηαρξεζηηθνί όξνη ζπκβάζεσλ ην λ.2251/1994 γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή, φπσο ηζρχεη, αλαθέξεηαη ην δηθαίσκα ηνπ Τπνπξγνχ Αλάπηπμεο λα κπνξεί κε απφθαζε ηνπ λα δηαηάμεη ηελ πξνζαξκνγή ησλ φξσλ ζε δαλεηαθέο ζπκβάζεηο πνπ έρνπλ θξηζεί παξάλνκνη θαη θαηαρξεζηηθνί ζχκθσλα κε ηηο ακεηάθιεηεο δηθαζηηθέο απνθάζεηο. ε θάζε πεξίπησζε, θαηαρξεζηηθνί είλαη, κεηαμχ άιισλ, ηδίσο νη φξνη πνπ 2 : 1 http://www.imathiachamber.gr/imathia/articles/article.jsp?context=103&articleid=2815 2 http://www.imathiachamber.gr/imathia/articles/article.jsp?context=103&articleid=2815 13
- Δπηθπιάζζνπλ ζηνλ πξνκεζεπηή ην δηθαίσκα κνλνκεξνχο ηξνπνπνίεζεο ή ιχζεο ηεο ζχκβαζεο, ρσξίο νξηζκέλν, εηδηθφ θαη ζπνπδαίν ιφγν, ν νπνίνο λα αλαθέξεηαη ζηε ζχκβαζε. - Δπηηξέπνπλ ζηνλ πξνκεζεπηή λα θαηαγγείιεη ηε ζχκβαζε αφξηζηεο δηάξθεηαο ρσξίο εχινγε πξνζεζκία. - Αθήλνπλ ην ηίκεκα αφξηζην ρσξίο ζπνπδαίν ιφγν θαη δελ επηηξέπνπλ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ κε θξηηήξηα εηδηθά θαζνξηζκέλα ζηε ζχκβαζε θαη εχινγα γηα ηνλ θαηαλαισηή. - Δπηηξέπνπλ ζηνλ πξνκεζεπηή λα θαηαγγείιεη ηε ζχκβαζε θαηά ηελ θξίζε ηνπ, αλ ε ίδηα επρέξεηα δελ αλαγλσξίδεηαη ζηνλ θαηαλαισηή, ή λα παξαθξαηεί ηα πνζά πνπ έρνπλ θαηαβιεζεί γηα παξνρέο πνπ δελ έρνπλ αθφκα εθηειεζηεί απφ απηφλ, φηαλ ηε ζχκβαζε θαηαγγέιιεη ν ίδηνο. - Απνθιείνπλ ή πεξηνξίδνπλ ππέξκεηξα ηελ επζχλε ηνπ πξνκεζεπηή. - Δπηηξέπνπλ ζηνλ πξνκεζεπηή λα απαηηήζεη απφ ηνλ θαηαλαισηή ππέξκεηξεο εγγπήζεηο. - Αλαζηξέθνπλ ην βάξνο απφδεημεο ζε βάξνο ηνπ θαηαλαισηή ή πεξηνξίδνπλ ππέξκεηξα ηα απνδεηθηηθά ηνπ κέζα. - Δπηβάιινπλ ζηνλ θαηαλαισηή, ζε πεξίπησζε κε εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο ηνπ, ππέξκεηξε νηθνλνκηθή επηβάξπλζε. - Πξνβιέπνπλ φηη νη ηφθνη ππνινγίδνληαη κε βάζε έηνο 369 εκεξψλ αληί γηα 365 ή 366 εκεξψλ. - Πξνβιέπνπλ πνηλή πξνεμφθιεζεο γηα ζηεγαζηηθφ δάλεην κε θπκαηλφκελν επηηφθην. - Πξνβιέπνπλ πξνκήζεηα ηεο Σξάπεδαο γηα ηελ αλάιεςε δαλείνπ κέζσ πηζησηηθήο θάξηαο. 14
- Μεηαθπιχνπλ ζηνλ θάηνρν ηεο θάξηαο ηελ επζχλε γηα θάζε παξάλνκε ρξήζε ηεο θάξηαο πνπ έγηλε εμαηηίαο θινπήο ή απψιεηάο ηεο ρσξίο λα εμαξηνχλ ηελ επζχλε απηή απφ ππαηηηφηεηα ηνπ θαηαλαισηή. - Πξνβιέπνπλ ηε δπλαηφηεηα ηεο ηξάπεδαο λα κεηαβάιιεη κνλνκεξψο ην επηηφθην, ρσξίο λα αλαθέξνληαη ζηε ζχκβαζε ζπγθεθξηκέλα θαη εχινγα θξηηήξηα κε βάζε ηα νπνία ζα γίλεη ε αχμεζε. - Καζνξίδνπλ σο απνθιεηζηηθά αξκφδηα γηα ηελ εθδίθαζε ησλ δηαθνξψλ κεηαμχ ηξάπεδαο θαη πειαηψλ ζηα Γηθαζηήξηα ησλ Αζελψλ. - Πξνβιέπνπλ φηη αλ ν θαηαλαισηήο δελ αληηδξάζεη κέζα ζε έλα νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα, ζεκαίλεη φηη ν θαηαλαισηήο έιαβε ην κεληαίν ινγαξηαζκφ απφ ηελ ηξάπεδα θαη δελ κπνξεί λα ηνλ ακθηζβεηήζεη. - Πξνβιέπνπλ ηε δπλαηφηεηα κνλνκεξνχο αλαπξνζαξκνγήο ηεο ζπλδξνκήο. - ηεξνχλ ηε δπλαηφηεηα ηνπ θαηαλαισηή λα πξνβάιεη θαηά ηεο ηξάπεδαο ελζηάζεηο πνπ έρεη θαηά ηνπ πξνκεζεπηή. 2.3. Δμππεξέηεζε ζε ΑΣΜ Δηδηθά γηα ηηο ζπλαιιαγέο κέζσ ΑΣΜ, ν θαηαλαισηήο πξέπεη λα πξνζέρεη ψζηε 3 : - Να κελ ζεκεηψλεη ηνλ πξνζσπηθφ ηνπ θσδηθφ ζε ζεκείν πνπ λα κπνξεί λα ππνθιαπεί εχθνια. - Ο επφκελνο πειάηεο λα βξίζθεηαη ζε απφζηαζε αζθαιείαο. - Να θαιχπηεη κε ην ρέξη ηνπ ηελ πιεθηξνιφγεζε ηνπ ΡΗΝ. - Να επηθνηλσλήζεη άκεζα κε ηελ Σξάπεδα ζε πεξίπησζε παξαθξάηεζεο ηεο θάξηαο απφ ην κεράλεκα. 3 http://www.imathiachamber.gr/imathia/articles/article.jsp?context=103&articleid=2815 15
- Να κελ γλσζηνπνηεί ηνλ πξνζσπηθφ ηνπ θσδηθφ ζε θαλέλαλ θαη ζε θακία πεξίπησζε. 2.4. Πάγηεο εληνιέο Οη ρξεψζεηο γηα πάγηεο εληνιέο πιεξσκψλ ινγαξηαζκψλ εηαηξηψλ θνηλήο σθειείαο ή άιισλ δηαθέξνπλ ζε θάζε Σξάπεδα. ε θάζε πεξίπησζε ν θαηαλαισηήο κπνξεί θαη ζπλίζηαηαη λα δεηάεη ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηηο ρξεψζεηο απηέο 4. 2.5. Πηζησηηθέο θάξηεο Αλαθνξηθά κε ηηο πηζησηηθέο θάξηεο, ν θαηαλαισηήο πξέπεη λα γλσξίδεη θαη λα πξνζέρεη ηα αθφινπζα,πξηλ απνθαζίζεη 5 : - Να γλσξίδεη φηη ε πηζησηηθή θάξηα απνηειεί ζηελ πξάμε κηα κνξθή δαλείνπ κε αηζζεηά πςειφηεξν επηηφθην ζε ζρέζε κε ηα ζπκβαηηθά θαηαλαισηηθά δάλεηα. - Να δηαβάδεη κε πξνζνρή ηνπο φξνπο ηεο ζχκβαζεο γηα λα θαηαλνήζεη πιήξσο ηηο ζπκβαηηθέο ηνπ ππνρξεψζεηο αιιά θαη ηα δηθαηψκαηά ηνπ. Να ζπγθξίλεη, πξηλ απφ ηελ ππνγξαθή ζχκβαζεο, ηηο πξνζθνξέο άιισλ ηξαπεδψλ αλαθνξηθά κε ηηο πηζησηηθέο θάξηεο θαη λα δίλεη ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζην ΔΠΔ θαη ην επηηφθην ηεο θάξηαο αιιά θαη ζηελ χπαξμε - θαη ην χςνο - εηήζηαο ζπλδξνκήο. - Να γλσξίδεη ηη αθξηβψο ηζρχεη αλαθνξηθά κε ηελ «πιεξσκή ζε άηνθεο δφζεηο» κε πηζησηηθέο θάξηεο. ηελ πξάμε, ε νπνηαδήπνηε αγνξά κε πηζησηηθή θάξηα πιεξψλεηαη κεηαρξνλνινγεκέλα. ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ε πιεξσκή κε άηνθεο δφζεηο ζεκαίλεη φηη ην πνζφ πιεξσκήο ζα εκθαληζηεί ζην κεληαίν ινγαξηαζκφ ζε κεληαίεο δφζεηο, 4 http://www.eea-info.gr/viewcon.asp?typ=1&aid=110000969 5 http://www.eea-info.gr/viewcon.asp?typ=1&aid=110000969 16
θαη φηη δελ ππάξρεη επηηφθην γηα ην ρξφλν πνπ πεξλάεη αλάκεζα ζηελ αγνξά θαη ηελ εκθάληζε ηνπ πνζνχ ζην ινγαξηαζκφ. Απφ ηελ άιιε, είλαη ζεκαληηθφ λα γλσξίδεη ν θαηαλαισηήο φηη ζε πεξίπησζε πνπ δελ πιεξσζεί φιν ην πνζφ ηνπ ινγαξηαζκνχ, ην ππνιεηπφκελν πνζφ ζα ηνθηζηεί κε ηδηαίηεξα πςειφ επηηφθην, θαη κάιηζηα απφ εκεξνκελία πξαγκαηνπνίεζεο ηεο ζπλαιιαγήο. Γηα παξάδεηγκα 6 : Αγνξάδνπκε κηα ηειεφξαζε αμίαο Δ300 ζε ηξεηο (3) άηνθεο δφζεηο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ηνλ πξψην κήλα ζα πιεξψζνπκε κέζσ ηνπ ινγαξηαζκνχ ηεο θάξηαο Δ100, ην δεχηεξν ην ίδην θαη ηνλ ηξίην άιια Δ100. Αλ φκσο δελ πιεξψζνπλε ηνλ πξψην κήλα Δ100 αιιά Δ50, ηα ππφινηπα Δ50 ζα ηνθηζηνχλ απφ ηελ εκεξνκελία αγνξάο, θαη ην δεχηεξν κήλα ζα πξέπεη λα πιεξψζνπκε Δ100 (δφζε δεχηεξνπ κήλα) + Δ50 επί ην επηηφθην ηνπ κήλα (ππφινηπν πξψηνπ κήλα). Μεηά ηελ απφθηεζε ηεο πηζησηηθήο θάξηαο, θαη θαηά ηε ρξήζε ηεο, ν θαηαλαισηήο πξέπεη λα γλσξίδεη ηα εμήο: - Να ππνγξάθεη άκεζα ζην πίζσ κέξνο ηεο θάξηαο. - ε θάζε ζπλαιιαγή νθείιεη λα επηδεηθλχεη ηελ ηαπηφηεηα ηνπ. Ζ δηαδηθαζία απηή είλαη ρξήζηκε γηα ηελ απνθπγή παξάλνκεο ρξήζεο ηεο θάξηαο. - Ζ θάξηα είλαη απζηεξά πξνζσπηθή. - Να είλαη ηδηαίηεξα πξνζεθηηθφο ζηηο ζπλαιιαγέο απφ απφζηαζε, θαη λα δίλεη ηνλ αξηζκφ ηεο θάξηαο ηνπ κφλν ζε ειεθηξνληθά θαηαζηήκαηα πνπ εκπηζηεχεηαη. - Να ειέγρεη ην εθθαζαξηζηηθφ κεληαίν ζεκείσκα θαη λα ελεκεξψλεη άκεζα ηελ ηξάπεδα ζε πεξίπησζε δηαθσλίαο γηα θάπνηα ρξέσζε. 6 http://www.eea-info.gr/viewcon.asp?typ=1&aid=110000969 17
- Να ρξεζηκνπνηεί ηελ θάξηα ζχκθσλα κε ηνπο φξνπο ηεο ζχκβαζεο. - Να θπιάζζεη ηελ θάξηα ζε αζθαιέο ζεκείν. - Να εηδνπνηεί άκεζα ηνλ εθδφηε ηεο θάξηαο ζε πεξίπησζε απψιεηαο, θινπήο ή εκθάληζεο χπνπηεο ζπλαιιαγήο κε ρξέσζε ζην ινγαξηαζκφ ηνπ. - Να κελ αλαγξάθεη ην ΡΗΝ ηεο θάξηαο ζε εκθαλέο ζεκείν. ε θάζε πεξίπησζε, ν θαηαλαισηήο δελ κπνξεί λα είλαη ππφρξενο γηα πνζφ πνπ ηα Δ 150, εθηφο θαη αλ δελ ηήξεζε ηα παξαπάλσ απφ δφιν ή απφ βαξηά ακέιεηα. Δηδηθά γηα ην ζέκα ησλ πηζησηηθψλ θαξηψλ θαη ησλ ζε απηέο ρξεψζεσλ απφ γπκλαζηήξηα ή κνλάδεο αδπλαηίζκαηνο έρεη εθδνζεί ζρεηηθή απφθαζε ηνπ Τθππνπξγνχ Αλάπηπμεο, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ζε πεξίπησζε ππαλαρψξεζεο ηνπ πειάηε, ε εηαηξία νθείιεη λα ελεκεξψζεη ην πηζησηηθφ ίδξπκα ψζηε λα κε ρξεσζνχλ ππεξεζίεο πνπ δελ εθπιεξψζεθαλ. Παξάιιεια, ν πειάηεο νθείιεη θαη ν ίδηνο λα ελεκεξψζεη ην πηζησηηθφ ίδξπκα ψζηε λα δηαθνπεί ε ρξέσζε. ε θάζε πεξίπησζε, απηφ πνπ νξίδεηαη απφ ηελ απφθαζε είλαη φηη αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηξφπν πιεξσκήο, ν πειάηεο ζα πιεξψζεη, είηε απ 'επζείαο ζηελ εηαηξία είηε ζε πηζησηηθφ ίδξπκα κφλν γηα ηηο ππεξεζίεο πνπ δέρηεθε. 2.6. Υνξεγήζεηο Ο θαηαλαισηήο πξέπεη λα ελεξγεί βάζεη ησλ αλαγθψλ αιιά θαη ησλ νηθνλνκηθψλ δπλαηνηήησλ ηνπ γηα ηελ απνπιεξσκή ηνπ δαλείνπ πνπ ιακβάλεη 7. Σν δάλεην δελ απνηειεί ππνθαηάζηαην ηνπ εηζνδήκαηνο γηαηί θάπνηα ζηηγκή ζα πξέπεη λα πιεξσζεί έληνθα. 7 http://siamakis-lawyers.gr/?p=761 18
Ζ ηξάπεδα νθείιεη λα ελεκεξψλεη ηνλ θαηαλαισηή γηα ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ πξηλ απφ ηε ζχλαςε ηνπ δαλείνπ. Ο θαηαλαισηήο δελ ζα πξέπεη λα δηζηάδεη λα δεηάεη επεμεγήζεηο εθφζνλ δελ θαηαλνεί θάπνηνλ φξν ηνπ δαλείνπ. Δηδηθά γηα ηε δφζε ηνπ δαλείνπ, ν θαηαλαισηήο πξέπεη λα γλσξίδεη φηη ε δφζε πνπ πιεξψλεη πεξηιακβάλεη ηελ απνπιεξσκή ηφζν ηνπ αξρηθνχ θεθαιαίνπ φζν θαη ησλ ηφθσλ επί ηνπ θεθαιαίνπ. Δπίζεο λα γλσξίδεη φηη ζηελ αξρή ηεο απνπιεξσκήο πιεξψλεη πεξηζζφηεξα γηα ηνπο ηφθνπο θαη ιηγφηεξα γηα ην θεθάιαην. ρεηηθά κε απηφ ην θνκκάηη κπνξεί λα δεηήζεη απφ ηελ Σξάπεδα έλα ελδεηθηηθφ πιάλν απνπιεξσκήο ηνπ δαλείνπ. Σν πνζφ ηεο θάζε κεληαίαο δφζεο λα κελ ππεξβαίλεη ην 30% ηνπ ζηαζεξνχ κεληαίνπ εηζνδήκαηφο ηνπ θαηαλαισηή. 2.7. Καηαλαισηηθά δάλεηα Σα θαηαλαισηηθά δάλεηα, αλεμάξηεηα απφ ηελ νλνκαζίαο ηνπο (ενξηνδάλεηα, δηαθνπνδάλεηα, θιπ ) ππάγνληαη ζηηο δηαηάμεηο ηεο λνκνζεζίαο γηα ηελ θαηαλαισηηθή πίζηε 8. ε θάζε ζρεηηθή δηαθήκηζε ππνρξεσηηθά πξέπεη λα αλαθέξνληαη ηα αθφινπζα ζηνηρεία: α) πνζφ, αξηζκφο θαη ζπρλφηεηα δφζεσλ, β) επηηφθην θαη γ) ΔΠΔ, ελψ παξάιιεια πξέπεη λα κελ πεξηέρνληαη παξαπιαλεηηθά ζηνηρεία. Ο θαηαλαισηήο πξέπεη λα πξνζέρεη ην ΔΠΔ θαη λα ζπγθξίλεη θαη βάζεη απηνχ. 8 http://siamakis-lawyers.gr/?p=761 19
2.8. ηεγαζηηθά δάλεηα Ζ ππνγξαθή κηαο ζχκβαζεο ζηεγαζηηθνχ δαλείνπ απνηειεί κηα πνιχ ζεκαληηθή ππφζεζε θαζψο έλα ηέηνην δάλεην δεζκεχεη ηνλ θαηαλαισηή γηα κεγάιε ρξνληθή πεξίνδν θαη γηα κεγάιν ζπλήζσο πνζφ 9. Γηα ηελ εμαζθάιηζε αιιά θαη ηε δηεπθφιπλζε κηαο ζπγθξηζηκφηεηαο ησλ ζηνηρείσλ πνπ παξέρνληαη απφ ηηο ηξάπεδεο απαξαίηεηε είλαη ε παξνρή ηππνπνηεκέλεο πιεξνθφξεζεο ζε δπν δέζκεο, α) πιεξνθνξίεο γεληθνχ πεξηερνκέλνπ θαη β) εμαηνκηθεπκέλεο πιεξνθνξίεο, πνπ παξνπζηάδνληαη κάιηζηα ζε ελαξκνληζκέλε κνξθή ηππνπνηεκέλνπ εληχπνπ. Κάηη ηέηνην πξνβιέπεηαη απφ ηνλ Δζεινληηθφ Κψδηθα πκπεξηθνξάο, κηα ζπκθσλία πνπ αλαθέξεηαη ζηηο πξνζπκβαηηθέο πιεξνθνξίεο πνπ νθείιεηαη λα παξέρνληαη ζηνπο θαηαλαισηέο θαη πνπ ζπλππνγξάθεθε απφ θνηλνχ απφ ηηο επξσπατθέο ελψζεηο ηνπ πηζησηηθνχ ηνκέο, ππφ ηελ αηγίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Αλαθνξηθά κε ην ζέκα ηεο πξνζεκείσζεο ηνπ αθηλήηνπ, ν θαηαλαισηήο πξέπεη λα γλσξίδεη φηη παξέρεηαη γηα εμαζθάιηζε ηεο Σξάπεδαο έλαληη ηνπ ζπλνιηθνχ πνζνχ ηνπ δαλείνπ πνπ ηνπ ρνξεγεί. ε θάζε πεξίπησζε ε πξνζεκείσζε είλαη ην βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ κηαο ηέηνηνπ είδνπο πηζησηηθήο ζχκβαζεο, θαη ν θαηαλαισηήο θαιφ ζα είλαη λα ελεκεξψλεηαη εθ ησλ πξνηέξσλ γηα ηηο δηαδηθαζίεο εμάιεηςήο ηεο θαη γηα ηπρφλ πξφζζεηεο ρξεψζεηο. Σν ζέκα ηεο αζθάιηζεο ηνπ αθηλήηνπ ξπζκίδεηαη απφ ην λφκν πνπ νξίζεη σο ππνρξεσηηθή ηελ αζθάιηζε ππξφο. 9 http://www.dolceta.eu/greece/mod7/+- %CE%94%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82, 14-+.html 20
Αλαθνξηθά κε ηελ ππνρξέσζε ηχπνπ αζθάιηζεο θαη επηινγήο αζθαιηζηηθήο εηαηξίαο, ν θαηαλαισηήο πξέπεη λα μέξεη φηη ε Σξάπεδα δελ κπνξεί λα ηνπ επηβάιεη θάηη ην νπνίν δελ είλαη πξνο ην ζπκθέξνλ ηνπ, ρσξίο αηηηνιφγεζε θαη ζπνπδαίν ιφγν, θαη φηη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηιέμεη ν ίδηνο ηελ εηαηξία πνπ ζα ηνλ αζθαιίζεη, ηδίσο αλ κπνξεί λα επηδείμεη πην ζπκθέξνπζα πξνζθνξά 10. Με ην λέν λφκν γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή εηζήρζε σο κέηξν θνηλσληθήο πξνζηαζίαο ξχζκηζε ζχκθσλα κε ηελ νπνία απαγνξεχεηαη ε θαηάζρεζε ηεο κνλαδηθήο θαηνηθίαο δαλεηνιήπηε γηα ρξένο κέρξη δέθα ρηιηάδσλ επξψ (Δ 10.000) απφ δάλεηα θαη θάξηεο, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ππάξρεη απνδεδεηγκέλε αδπλακία πιεξσκήο. 2.9. Πξνζπκβαηηθή Δλεκέξσζε θαηαλαισηώλ Οη πξνζπκβαηηθέο πιεξνθνξίεο πνπ πξέπεη λα εκθαλίδνληαη ζην ηππνπνηεκέλν επξσπατθφ δειηίν πιεξνθνξηψλ είλαη νη εμήο 11 : - Γαλεηζηήο-Πηζησηηθφ Ίδξπκα - Πεξηγξαθή ηνπ πξντφληνο - Ολνκαζηηθφ επηηφθην - πλνιηθφ Δηήζην Πξαγκαηηθφ Πνζνζηφ Δπηβάξπλζεο (ΔΠΠΔ) - Ύςνο παξερφκελεο πίζησζεο θαη λφκηζκα - Γηάξθεηα Γαλείνπ - Αξηζκφο θαη πεξηνδηθφηεηα δφζεσλ - Ύςνο δφζεο 10 http://www.dolceta.eu/greece/mod7/+- %CE%94%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82, 14-+.html 11 http://www.imathiachamber.gr/imathia/articles/article.jsp?context=103&articleid=2815 21
- Πξφζζεηα ζηνηρεία γηα δάλεην θαη εθάπαμ εμνθινχκελν - Πξφζζεηα εθάπαμ έμνδα - Πξφζζεηα επαλαιακβαλφκελα έμνδα - Γπλαηφηεηεο πξφσξεο απνπιεξσκήο - Όξγαλα εζσηεξηθνχ ειέγρνπ παξαπφλσλ - Δλδεηθηηθφο πίλαθαο απνπιεξσκήο - Τπνρξέσζε αλνίγκαηνο ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ. 2.10. Υξεκαηνδόηεζε απηνθηλήηνπ Σν δάλεην γηα ηελ απφθηεζε απηνθηλήηνπ αθνινπζεί ελ γέλεη ηνπο θαλφλεο ησλ θαηαλαισηηθψλ δαλείσλ. Ο θαηαλαισηήο νθείιεη λα πξνζέρεη ηηο ίδηεο παξακέηξνπο, φπσο θαη ζηελ πεξίπησζε ησλ θαηαλαισηηθψλ δαλείσλ. Δπηπξφζζεηα, ν θαηαλαισηήο θαιφ ζα είλαη λα ελεκεξψλεηαη πιήξσο απφ ηελ Σξάπεδα γηα ην ηη ηζρχεη ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο 12 : - Πνηα είλαη ε πνιηηηθή ηεο Σξάπεδαο ζρεηηθά κε ηελ άξζε ηεο παξαθξάηεζεο ηεο θπξηφηεηαο ηνπ απηνθηλήηνπ. - Ση είδνπο αζθάιηζε ηνλ ππνρξεψλεη ε Σξάπεδα λα θάλεη ζην απηνθίλεην (αζθάιηζε νιηθήο ή κεξηθήο θινπήο, ππξφο, θιπ) Σέινο, ν θαηαλαισηήο πξέπεη λα ελεκεξψλεηαη γηα ην πνηνο είλαη ν δηθαηνχρνο ηεο αζθαιηζηηθήο απνδεκίσζεο ζηελ πεξίπησζε θινπήο απηνθηλήηνπ πνπ έρεη αγνξαζηεί κε ηξαπεδηθή ρξεκαηνδφηεζε θαη έρεη γίλεη παξαθξάηεζε θπξηφηεηαο. Οη πιεξνθνξίεο απηέο ζα πξέπεη λα δηεπθξηληζηνχλ θαη θαηά ηελ ππνγξαθή ηνπ αζθαιηζηεξίνπ ζπκβνιαίνπ, αθνχ πξνεγεζεί πιήξεο ελεκέξσζε ηνπ αζθαιηζηηθνχ πξάθηνξα ψζηε ν ηειεπηαίνο λα αληηιεθζεί 12 http://www.imathiachamber.gr/imathia/articles/article.jsp?context=103&articleid=2815 22
πιήξσο ηηο αλάγθεο ηνπ θαηαλαισηή θαη ην αζθάιηζηξν λα θαζνξίζεη νξζά θαη πξνο ην ζπκθέξνλ ηνπ θαηαλαισηή. 23
ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗΗ: ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΖ ΚΑΗ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΗΚΖ 3.1. Δηζαγσγή Καζεκεξηλά φινη καο βνκβαξδηδφκαζηε απφ φξνπο φπσο: Πηζησηηθέο θαη Υξεσζηηθέο Κάξηεο, ATM, PIN, INTERNET, Electronic Banking, Home Banking, Internet Banking, Phone Banking, GSM Banking, Mobile Banking, PC Banking θαη αθφκε αθνχκε γηα Ζιεθηξνληθά Καηαζηήκαηα, γηα Ζιεθηξνληθέο Τπνγξαθέο, Ζιεθηξνληθά Πηζηνπνηεηηθά θιπ (ΣΑΒΛΑΡΗΓΖ Κ., 2011). Ση ζεκαίλνπλ φινη απηνί νη φξνη γηα ηνπο θάζε κνξθήο εηδηθνχο, ηη ζεκαίλνπλ γηα ηνλ εξγαδφκελν, ην θνηηεηή, ηε λνηθνθπξά; Όινη απηνί νη φξνη, ζεκαίλνπλ απιά φπσο ιέεη ν θαζεκεξηλφο άλζξσπνο «φηη θάηη ηξέρεη». Κάηη ηφζν κεγάιν πνπ ν Πξφεδξνο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θ. Πξφληη ην ραξαθηήξηζε ζαλ ηε κεγαιχηεξε αιιαγή πνπ ζπκβαίλεη ζηελ αλζξσπφηεηα κεηά ηε Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο αιιαγήο πνπ αγγίδεη θαη κεηακνξθψλεη θάζε θιάδν ηεο θνηλσλίαο είλαη φηη, εμαπιψλεηαη κε πνιχ κεγάιε ηαρχηεηα, δελ εκπνδίδεηαη ζηελ εμάπισζε ηεο απφ ζχλνξα, ζξεζθείεο θαη γιψζζεο, γίλεηαη εχθνια θαη επράξηζηα απνδεθηή απφ ηηο λέεο ειηθίεο θαη πεγάδεη θπξίσο απφ ηηο ηερλνινγίεο ησλ Σειεπηθνηλσληψλ θαη ηεο Πιεξνθνξηθήο. Οη ηξάπεδεο ηεο ρψξαο καο ζπιιακβάλνληαο ηα κελχκαηα ησλ θαηξψλ πξνζπαζνχλ λα κεηαιιαρζνχλ εζσηεξηθά θαη εμσηεξηθά γηα λα επηβηψζνπλ ζηε λέα απηή επνρή θαη έρνπλ ήδε μεθηλήζεη κία επεθηαηηθή πνιηηηθή δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ ηνπο κέζα απφ ηέζζεξα θπξίσο δίθηπα (ΣΑΒΛΑΡΗΓΖ Κ., 2011). Σα παξαδνζηαθά θαηαζηήκαηα. Σα κηθξνθαηαζηήκαηα πνπ ηδξχνληαη ζπλήζσο ζε ρψξνπο θαηαζηεκάησλ ιηαληθψλ πσιήζεσλ. Σα κηθξνθαηαζηήκαηα είλαη 24
εθνδηαζκέλα κε κεραλήκαηα ATM θαη ζπζθεπέο MULTIMEDIA θαη επαλδξψλνληαη κε πξνζσπηθφ ηηο ψξεο αηρκήο, πνπ θπξίσο ιχλεη απνξίεο θαη θάλεη πσιήζεηο ησλ πξντφλησλ ηεο ηξάπεδαο. Σν Phone Banking. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην Phone Banking ιεηηνπξγεί φρη κφλν ζαλ απηνηειέο δίθηπν πξνψζεζεο θαη πψιεζεο ηξαπεδηθψλ πξντφλησλ, αιιά θαη ζαλ κνλάδα ππνζηήξημεο θαη πιεξνθφξεζεο ηεο πειαηείαο γηα ηα άιια δίθηπα δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ ηεο ηξάπεδαο. Παξαηεξνχκε ινηπφλ φηη νη θαηαλαισηέο/πειάηεο ησλ ηξαπεδψλ ζα απνιακβάλνπλ πξννδεπηηθά ηηο ππεξεζίεο ηεο ηξάπεδάο ηνπο κέζα απφ ηέζζεξα δηαθνξεηηθά δίθηπα θαη ζα επηιέγνπλ ελαιιαθηηθά φπνην ηνπο εμππεξεηεί θαιχηεξα αλάινγα κε ηελ θνπιηνχξα θαη ηηο ζπλήζεηέο ηνπο. Οξηζκέλα απφ απηά ηα δίθηπα εμππεξεηνχλ ηνλ πειάηε 24 ψξεο ην 24σξν, 365 κέξεο ην ρξφλν, ρσξίο γεσγξαθηθά ζχλνξα (ΣΑΒΛΑΡΗΓΖ Κ., 2011). Παξάιιεια νη ηξάπεδεο δεκηνπξγνχλ λένπο θαηαζεηηθνχο ινγαξηαζκνχο θαη εθδίδνπλ κεγάιε πνηθηιία Καξηψλ θαη Γαλείσλ εμεηδηθεπκέλσλ ζηηο δηάθνξεο αλάγθεο ηεο πειαηείαο ηνπο. Πνιινί εηδηθνί κάιηζηα επηκέλνπλ φηη ηα ππάξρνληα θιαζηθά ηξαπεδηθά πξντφληα ζα πξέπεη λα επαλαζρεδηαζζνχλ εμ νινθιήξνπ, πξνθεηκέλνπ λα έρνπλ νπζηαζηηθέο ειπίδεο βησζηκφηεηαο ζην λέν πεξηβάιινλ. Σν ζπκπέξαζκα είλαη φηη ν κεγάινο θεξδηζκέλνο απφ απηή ηελ αλαγθαζηηθή κεηακφξθσζε ησλ ηξαπεδψλ είλαη ν πειάηεο/θαηαλαισηήο, γηα ηνλ νπνίν ζα πξέπεη λα πξνζζέζνπκε φηη νη δηαθαηλφκελεο εμειίμεηο δείρλνπλ πσο ζε ιίγα ρξφληα ζα έρεη αθφκε κεγαιχηεξεο δπλαηφηεηεο επηινγψλ πνπ ζα ηνπ δψζνπλ ηα θηλεηά ηειέθσλα θαη ε ςεθηαθή ακθίδξνκε ηειεφξαζε. Γπζηπρψο φκσο ζηε δσή νπδέλ θαιφλ ακηγέο θαθνχ. Έηζη ελψ νη λέεο ηερλνινγίεο επηηξέπνπλ ζηνπο θαηαλαισηέο/πειάηεο κεγαιχηεξεο επηινγέο, παξάιιεια δεκηνπξγνχλ θαη ηελ αλάγθε λα 25