Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Σχολή Θετικών Επιστηµών Τµήµα Πληροφορικής ηµιουργία Ιστοτόπου για το Εργαστήριο Αρχιτεκτονικής και ικτύων Υπολογιστών µε χρήση συστήµατος διαχείρισης περιεχοµένου Πτυχιακή Εργασία της Μαρίας Αρχοντή (ΑΕΜ:878) Επιβλέπων: κ. Γεώργιος Παπαδηµητρίου
Πρόλογος Πρόλογος Η παρούσα πτυχιακή εργασία εκπονήθηκε στο Τµήµα Πληροφορικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης κατά το ακαδηµαϊκό έτος 2006 2007. Το θέµα της εργασίας είναι η δηµιουργία ενός Ιστοτόπου (Web Site) µε τη βοήθεια ενός συστήµατος διαχείρισης περιεχοµένου. Ο ιστότοπος αυτός αφορά το Εργαστήριο Αρχιτεκτονικής και ικτύων Υπολογιστών. Ο ιστότοπος αυτού του εργαστηρίου προϋπάρχει. Στόχος αυτής της πτυχιακής δεν είναι να δηµιουργήσει έναν νέο ιστότοπο. Στόχος είναι ο ήδη υπάρχον ιστότοπος να δηµιουργηθεί εκ νέου µε το σύστηµα διαχείρισης περιεχοµένου Joomla. Αυτό σηµαίνει ότι η δοµή και το περιεχόµενο του ιστοτόπου θα παραµείνουν ως έχουν. Στο σηµείο αυτό, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα κ. Γεώργιο Παπαδηµητρίου, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τµήµατος Πληροφορικής, καθώς και τον κ. Πέτρο Νικοπολιτίδη, Λέκτορα του Τµήµατος Πληροφορικής, που µε εµπιστεύτηκαν και µου ανέθεσαν αυτή την πτυχιακή. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά µου καθώς και τις κολλητές µου που ήταν µαζί µου σε όλη αυτή την προσπάθεια. Τέλος, θα ήθελα να αφιερώσω αυτή τη πτυχιακή σε όλα τα Άτοµα µε Ειδικές Ανάγκες και να πω ότι τη διαφορετικότητα κάθε ανθρώπου δεν πρέπει να τη φοβόµαστε. «Όλοι είναι διαφορετικοί µα όλοι τόσο ίδιοι!» Αρχοντή Μαρία Νοέµβριος 2007 ii
Περιεχόµενα Περιεχόµενα Πρόλογος ii Μέρος Ι: Όλα γύρω από το Joomla! 6 Εισαγωγή 7 Τι είναι ένα CMS 8 Η ιστορία του Joomla! 9 Τι είναι το Joomla; 10 Σύντοµη περιγραφή του Joomla 12 Για ποιες δραστηριότητες µπορώ να χρησιµοποιήσω το Joomla; 15 Περιβάλλον διαχείρισης 18 ιαχείριση του Ιστοτόπου 21 Γενικές Ρυθµίσεις (Global Configuration) 21 ιαχειριστής Γλώσσας (Language Manager) 27 ιαχειριστής Πολυµέσων (Media Manager) 28 Προεπισκόπηση (Preview) 29 Στατιστικά (Statistics) 30 ιαχειριστής Templates (Template Manager) 30 ιαχειριστής Απορριµµάτων (Trash Manager) 33 ιαχειριστής Χρηστών (User Manager) 34 ιαχείριση των Μενού 38 ιαχειριστής Μενού (Menu Manager) 41 Περιεχόµενο Κατηγορίας (Blog - Content Category) 49 Περιεχόµενο Κατηγοριών Αρχείου (Blog - Content Category Archive) 54 Περιεχόµενο Ενοτήτων (Blog - Content Section) 58 Περιεχόµενο Ενοτήτων Αρχείου (Blog - Content Section Archive) 62 εσµός - Αντικείµενο Περιεχοµένου (Link - Content Item) 67 εσµός - Στατικό Περιεχόµενο (Link - Static Content) 68 Πίνακας - Κατηγορία Περιεχοµένου (Table - Content Category) 69 Υποεφαρµογή (Component) 73 εσµός - Αντικείµενο Component (Link - Component Item) 74 εσµός - Αντικείµενο Επαφής (Link - Contact Item) 76 iii
Περιεχόµενα εσµός - ελτίο Τύπου (Link - NewsFeed) 77 Πίνακας - Κατηγορία Επαφών (Table - Contact Category) 79 Πίνακας - Κατηγοριών ελτίων Τύπου (Table - Newsfeed Category) 81 Πίνακας - Κατηγορία εσµών Web (Table - Weblink Category) 83 εσµός - URL (Link - URL) 85 Περιτύλιγµα (Wrapper) 86 ιαχωριστικό / Τοποθέτης (Seperator / Placeholder) 88 ιαχείριση Περιεχοµένου 91 ιαχειριστής Αντικειµένων Περιεχοµένου (Content Items Manager) 94 ιαχειριστής Στατικού Περιεχοµένου (Static Content Manager) 104 ιαχειριστής Ενοτήτων (Section Manager) 112 ιαχειριστής Κατηγοριών (Category Manager) 116 Περιεχόµενο ανά Ενότητα (Content by Section) 120 ιαχειριστής Αρχειοθετηµένων (Archive Manager) 120 ιαχειριστής Εξωφύλλου (Frontpage Manager) 122 Εµφανίσεις Σελίδων (Page Impressions) 124 ιαχείριση των Components 125 ιαχειριστής ιαφηµίσεων (Banner Manager) 125 ιαχειριστής Επαφών (Contact Manager) 129 ιαχειριστής Μαζικής Αλληλογραφίας (Mass Mail Manager) 134 ιαχειριστής ελτίων Τύπου (News Feeds Manager) 135 ιαχειριστής ηµοσκοπήσεων (Poll Manager) 138 ιαχειριστής Κέντρου διανοµής (Syndication) 141 ιαχειριστής Συνδέσµων Web (Web Link Manager) 142 ιαχείριση των Modules 146 ιαχειριστής Modules(Module Manager) 148 ιαχείριση των Mambots 152 Mambots περιεχοµένου 152 Mambots επεξεργαστών κειµένου 154 Mambots αναζήτησης 155 Μηνύµατα (Messages) 156 Σύστηµα (System) 158 iv
Περιεχόµενα Σύστηµα Βοήθειας (Help) 160 Μέρος ΙΙ: Εργαστήριο Αρχιτεκτονική & ικτύων Υπολογιστών 161 οµή του Ιστοτόπου 162 Αναλυτική περιγραφή της δοµής του ιστοτόπου 162 Ενηµέρωση του Ιστοτόπου 171 Ενηµέρωση του ιστοτόπου µέσα από το περιβάλλον διαχείρισης του 174 Joomla Βιβλιογραφία 186 Μέρος ΙΙΙ: Παράρτηµα Ι 187 Γλωσσάρι Όρων 188 Λεξικό Όρων 193 v
ΜΕΡΟΣ Ι Όλα γύρω από το Joomla! 6
Εισαγωγή Εισαγωγή Το Joomla είναι ένα Σύστηµα ιαχείρισης Περιεχοµένου (Σ Π) ανοιχτού κώδικα. Η χρήση του Joomla δίνει την δυνατότητα δηµιουργίας και συντήρησης απλών αλλά και πολύπλοκων ιστοτόπων (website). Κατέχει ηγετική θέση στην αγορά αυτών των συστηµάτων καθώς συνδυάζει χαρακτηριστικά και δυνατότητες που δύσκολα συναντά κάποιος συγκεντρωµένες σε ένα τέτοιο προϊόν. Τα χαρακτηριστικά του, το κάνουν ιδανικό για χρήση και αξιοποίηση από οποιονδήποτε απλό χρήστη. Εξίσου σηµαντικό είναι και για τις επιχειρήσεις οι οποίες µπορούν να αποκτήσουν επαγγελµατικού επιπέδου ιστοτόπους, οι οποίοι µπορούν να ενηµερώνονται εύκολα και οι οποίοι θα τους αποφέρουν κέρδη και πελατεία µε πολύ µικρό κόστος. Τα πολλά πρόσθετα που διαθέτει το Joomla και η ευκολία στη χρήση του, το καθιστούν την ιδανική πλατφόρµα ανάπτυξης. Σήµερα χάρις στο Joomla, µπορεί κανείς να δηµιουργήσει ιστότοπους που µέχρι πριν από λίγο καιρό ήταν αδύνατο να τους αποκτήσει, καθώς η ανάπτυξη τους κόστιζε µία µικρή περιουσία. Τώρα τα καλά νέα ξεκινούν από το γεγονός ότι το Joomla, διατίθεται δωρεάν. Υποστηρίζεται παγκοσµίως από µεγάλες και οργανωµένες κοινότητες χρηστών. http://www.joomla.org Στην Ελλάδα, µπορεί κάποιος να αναζητήσει υποστήριξη στον ακόλουθο ιστότοπο. http://www.myjoomla.gr Έχει διακριθεί σαν µία από τις καλύτερες εφαρµογή ανοιχτού λογισµικού. Αυτά όµως που κάνουν το Joomla πραγµατικά µοναδικό είναι: Η τιµή του. Είναι δωρεάν. Η ευκολία στη χρήση Η ευελιξία του Η ευκολία αλλαγής της εµφάνισης του ιστότοπου Το πλήθος των δωρεάν πρόσθετων που διαθέτει και αυξάνουν τις δυνατότητές του εν απαιτεί κάποια εξειδικευµένη γνώση για την λειτουργία του Υποστηρίζει διαχείριση από οµάδες χρηστών 7
Εισαγωγή Μπορεί να χρησιµοποιηθεί τόσο σε ενδοεταιρικό περιβάλλον όσο και για τη δηµιουργία ιστότοπων Εξελίσσεται διαρκώς Λειτουργεί σε περιβάλλον Linux, Windows και Mac. Τι είναι ένα CMS Η λέξη CMS προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Content Management System ή στα ελληνικά, Σύστηµα ιαχείρισης Περιεχοµένου (Σ Π). Ένα Σ Π υποστηρίζει τη δηµιουργία, διαχείριση, διανοµή και εύρεση της επιχειρηµατικής πληροφορίας. Υποστηρίζει όλο τον κύκλο ζωής των πληροφοριών που εµφανίζονται στον ιστότοπο, παρέχοντας εργαλεία για τη δηµιουργία του περιεχοµένου, την παροσίασή του και τέλος την αρχειοθέτησή τους. Επίσης παρέχει τη δυνατότητα διαχείρισης της δοµής του ιστοτόπου, την εµφάνιση των δηµοσιευµένων σελίδων και του τρόπου πλοήγησης σε αυτό. Τα πλεονεκτήµατα από τη χρησιµοποίηση ενός Σ Π είναι πολλά και περιλαµβάνουν: Ευκολία στη δηµιουργία περιεχοµένου Ταχύτητα στην ενηµέρωση Βελτιωµένη πλοήγηση στον ιστότοπο Ευελιξία 8
Εισαγωγή Ασφάλεια υνατότητα ανάπτυξης Χαµηλό κόστος συντήρησης Η λειτουργικότητα ενός CMS µπορεί να βασιστεί σε βασικές κατηγορίες ή φάσεις. ηµιουργία περιεχοµένου ιαχείριση περιεχοµένου ηµοσίευση Παρουσίαση Η ιστορία του Joomla! Το Joomla είναι αποτέλεσµα µίας παραλλαγής του Mambo. Το όνοµα Mambo αποτελούσε σήµα κατατεθέν για τον Miro International Pty Ltd, ένας µη κερδοσκοπικός οργανισµός που είχε ως στόχο τη χρηµατοδότηση αυτού του προγράµµατος καθώς και την προστασία του από τυχόν αγωγές. Όλα ξεκίνησαν από µία εσωτερική διαµάχη όταν η οµάδα ανάπτυξης του Mambo, ισχυρίστηκε ότι κάποια πράγµατα πρόσβαλλαν τις αξίες του ανοιχτού κώδικα. Έτσι, η οµάδα ανάπτυξης δηµιούργησε έναν ιστότοπο έτσι ώστε να µπορεί να διανέµει πληροφορίες προς τους χρήστες, τους προγραµµατιστές, τους σχεδιαστές ιστοτόπων και γενικά προς την κοινότητα. ιευθυντής της οµάδας αυτής ήταν ο Andrew Eddie, A.K.A. «MasterChief» ο οποίος και έγραψε µια ανοικτή επιστολή στην κοινότητα που εµφανίστηκε στο τµήµα ανακοινώσεων του δηµόσιου φόρουµ στη σελίδα mamboserver.com. Χίλιοι άνθρωποι είχαν γίνει µέλη στο φόρουµ του ιστοτόπου opensourcematters.org µέσα σε µια ηµέρα. Πολλοί από αυτούς έστελνα ενθαρρυντικά µηνύµατα µετά οποία υποστήριζαν τις ενέργειες της οµάδας ανάπτυξης. Ο ιστότοπος έλαβε πολλά άρθρα ειδήσεων σχετικά µε το γεγονός. Ο Miro CEO Peter Lamont έδωσε µια δηµόσια απάντηση σε ένα άρθρο που είχε ως τίτλο «Το Mambo αποτελεί ανοικτό κώδικα διαµάχης». 9
Εισαγωγή Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσµα να αναζωπυρώσει τα αισθήµατα της κοινότητας ελεύθερου λογισµικού για το τι θεωρείται «ανοιχτός κώδικας». Σε πολλά φόρουµ άλλων προγραµµάτων ανοιχτού κώδικα, υπήρχαν κατηγορίες και προς τις δύο πλευρές. Η φήµη και οι κατηγορίες για τις παρανοµίες από τον Miro και τον οργανισµό του Mambo ήταν ανεξέλεγκτες. Στις δύο εβδοµάδες µετά από ανακοίνωση του Eddie οι οµάδες αναδιοργανώθηκαν και η κοινότητα συνέχισε να αυξάνεται. Την 1η Σεπτεµβρίου 2005 εµφανίζεται το Joomla. Το όνοµα αυτό προέρχεται από τη λέξη Jumla. Η λέξη αυτή στην αφρικάνικη διάλεκτο σηµαίνει «όλοι µαζί» ή «συνολικά». Η επιλογή αυτού του ονόµατος έγινε διότι φανερώνει τη δέσµευση της οµάδας ανάπτυξης και της κοινότητας για το έργο. Η πρώτη έκδοση του Joomla! (Joomla! 1.0.0) ανακοινώθηκε στις 16 Σεπτεµβρίου 2005. Η έκδοση αυτή στην ουσία ήταν µία εξελιγµένη έκδοση του Mambo 4.5.2.3. Τέλος, το Joomla έχει βραβευτεί σε διαγωνισµό συστηµάτων διαχείρισης περιεχοµένου ανοιχτού κώδικα που πραγµατοποιήθηκε το 2006. Τι είναι το Joomla; Το Joomla, είναι ένα από τα καλύτερα Συστήµατα ιαχείρισης Περιεχοµένου Ανοικτού Κώδικα (Open Source Content Management System). Είναι ένα απλό και ταυτόχρονα επαγγελµατικό Σύστηµα ιαχείρισης Περιεχοµένου Ανοικτού Κώδικα, το οποίο µπορεί να χρησιµοποιήσει οποιοσδήποτε για να διαχειριστεί εύκολα τον ιστότοπό του. Είναι αρκετά απλό για µικρούς ιστοτόπους και ιδιαίτερα δυνατό για επαγγελµατικούς ιστοτόπους µεγάλης κλίµακας. Μερικά από τα πλεονεκτήµατα χρήσης του Joomla είναι τα ακόλουθα: Είναι εύκολο στην εγκατάσταση και τη χρήση. ιαθέτει ένα απλό και µοναδικό εργαλείο ιαχείρισης, που βοηθά στη διαχείριση του περιεχοµένου του ιστότοπου. 10
Εισαγωγή Είναι αρκετά ευέλικτο για τη δηµιουργία παραµετροποιηµένων σχεδίων για ιστοτόπους, µέσω της χρήσης του συστήµατος προτύπου ιστοτόπου (template system). Είναι εύκολη η πρόσθεση περιεχοµένου και εικόνων. Έχει σχεδιαστεί µε γνώµονα την απλότητα και ευελιξία για τον καθένα. Από τους µη τεχνικά καταρτισµένους διαχειριστές ιστοτόπων (webmasters), µέχρι τους προχωρηµένους προγραµµατιστές, έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να κάνει απλή υπόθεση την προσθήκη περιεχοµένου. Το σύστηµα διαχείρισης του Joomla είναι εύκολο στη χρήση και από αυτό ο χρήστης µπορεί να προσθέσει κείµενα, εικόνες, Flash, να διαχειριστεί και να δηµοσιεύσει αυτές τις πληροφορίες. Όλα αυτά µέσα από τον browser που χρησιµοποιεί, χωρίς να έχει προηγούµενη γνώση HTML, CSS, JavaScript, ή ότι άλλο χρειαζόταν µέχρι τώρα για να έχει αντίστοιχα αποτελέσµατα. Μπορεί να έχει τον απόλυτο έλεγχο, από οποιοδήποτε σηµείο του κόσµου και χωρίς τη χρήση ειδικών εφαρµογών και γνώσεων. Τα πιο σηµαντικά από τα χαρακτηριστικά του Joomla περιλαµβάνουν: Χρήση βάσης δεδοµένων MySQL για την οδήγηση του ιστότοπου Πλήρως διαχειριζόµενες ενότητες περιεχοµένου, προϊόντων, ειδήσεων, υπηρεσιών ηµιουργία και συντήρηση του ιστότοπου από ένα ή περισσότερα άτοµα. Με τη χρήση δικαιωµάτων είναι δυνατός ο έλεγχος και οι αρµοδιότητες του κάθε ατόµου Πλήρης έλεγχος της εµφάνισης του ιστότοπου µε τη χρήση templates (πρότυπα εµφάνισης) που διαχωρίζουν πλήρως το περιεχόµενο από τον τρόπο παρουσίασης Ανέβασµα εικόνων και αρχείων πολυµέσων µέσα από το ίδιο το Joomla, χωρίς την ανάγκη χρήσης άλλων εφαρµογών Υποστήριξη Forum, δηµοσκοπήσεων, συστήµατος αξιολόγησης, ηλεκτρονικού καταστήµατος και δεκάδων άλλων εφαρµογών Υποστηρίζεται σε περιβάλλοντα Linux, Unix, Windows, FreeBSD, MacOSX server, Solaris, και AIX 11
Εισαγωγή Ενσωµατωµένο σύστηµα SEF (Search Engine Friendly) για καλύτερη κατάταξη στις µηχανές αναζήτησης Βασισµένο σε σύστηµα Ανοιχτού Λογισµικού, χρειάζεται Apache, MySQL και ΡΗΡ για να λειτουργήσει Κανένας περιορισµός στον όγκο του περιεχοµένου. Βιβλιοθήκη πολυµέσων. Αυτό σηµαίνει δυνατότητα αποθήκευσης όλων των αρχείων PNGs, PDFs, DOCs, XLSs, GIFs, και JPEGs και εµφάνιση αυτών δε οποιοδήποτε σηµείο του ιστότοπου Αποστολή της τρέχουσας σελίδας µέσω e-mail όπου θέλει ο επισκέπτης του ιστότοπου Εκτύπωση του περιεχοµένου που βλέπει ο επισκέπτης µε το πάτηµα ενός κουµπιού Ενσωµατωµένοι WYSIYWG επεξεργαστές κειµένου, παρόµοιοι µε το Ms- Word ίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη, να επιλέξει την εµφάνιση του site Πλήρης διαχωρισµός του περιεχοµένου από τον τρόπο εµφάνισης Εκατοντάδες components, modules, mambots, templates για την ενίσχυση της εικόνας του ιστότοπου Με λίγα λόγια το Joomla αναλαµβάνει να απαλλάξει τον χρήστη από τη διαδικασία της κατανόησης και δηµιουργίας ενός ιστότοπου µε τεχνολογίες όπως οι: HTML, XHTML, XML, ή DHTML. Σύντοµη περιγραφή του Joomla Το Joomla είναι ένα πολύ διαδεδοµένο και πετυχηµένο Σ Π στον κόσµο. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Βασίζεται στο ότι είναι εύκολο, ευέλικτο, ανοικτό, διαθέτει πληθώρα επιπλέον εξαρτηµάτων που αυξάνουν τις δυνατότητές του και βέβαια βοηθά το γεγονός ότι διατίθεται δωρεάν. 12
Εισαγωγή Στο παραπάνω σχήµα, παρουσιάζεται µία πρώτη εικόνα της λειτουργίας του Joomla. Ακολουθεί η περιγραφή των τµηµάτων από τα οποία αποτελείται καθώς επίσης και το πώς αυτά αλληλεπιδρούν µεταξύ τους. Ένας ιστότοπος δηµιουργηµένος µε Joomla, χτίζεται, διαχειρίζεται και ελέγχεται από τους διαχειριστές [11]. Η διαχείριση, καθώς είναι web based, µπορεί να γίνει από οποιοδήποτε µέρος του κόσµου, αρκεί να έχουµε σύνδεση στο ιαδίκτυο. Όπως το λέει και το όνοµα του συστήµατος, «Σύστηµα ιαχείρισης Περιεχοµένου», το περιεχόµενο είναι το κορυφαίο στοιχείο στη λειτουργία του και ο λόγος ύπαρξης του. Ως περιεχόµενο [1], ορίζεται οτιδήποτε επιθυµεί ο χρήστης να προβάλετε µέσα από τον ιστότοπό του: άρθρα, ειδήσεις, λειτουργίες, διαφηµίσεις, πληροφορίες. Το περιεχόµενο προέρχεται ή δηµιουργείται από διάφορες πηγές. Μπορεί να είναι κείµενα που έχει δηµιουργήσει ο χρήστης [2]. Η µέθοδος οργάνωσης αυτών των κειµένων βασίζεται σε µία οργανωτική δοµή που χρησιµοποιεί τις έννοιες ενότητα (section), κατηγορία (category), και αντικείµενο 13
Εισαγωγή περιεχοµένου(content item). Το αντικείµενο περιεχοµένου είναι το «άρθρο». Παράλληλα κάποια άρθρα ή και όλα ακόµη, µπορεί να µην είναι ενταγµένα στην παραπάνω οργανωτική δοµή και να αποτελούνται από στατικό περιεχόµενο (static content). Υπάρχουν πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα ανάµεσα στα δύο συστήµατα. Η χρήση ενοτήτων, κατηγοριών και αντικειµένων περιεχοµένου, προσφέρουν την καλύτερη ευελιξία. Άλλη µία πηγή περιεχοµένου είναι τα modules [3], µικρές λειτουργικές µονάδες οι οποίες παρουσιάζουν χρήσιµες πληροφορίες π.χ. τον καιρό ή δελτία τύπου από ειδησεογραφικά πρακτορεία, ή λειτουργούν σαν τρόπος επικοινωνίας µε το ίδιο το Joomla και τον ιστότοπο. Υπάρχουν εκατοντάδες διαθέσιµα modules. Η επόµενη πηγή περιεχοµένου είναι τα components [4]. Τα components θεωρούνται ολοκληρωµένες εφαρµογές οι οποίες εκτελούνται στο περιβάλλον του Joomla. Παραδείγµατα τέτοιων εφαρµογών είναι: ηλεκτρονικά καταστήµατα, βιβλιοθήκες κ.α. Με την βοήθεια των components, µπορούν να συµµετέχουν στην δηµιουργία του περιεχοµένου και οι επισκέπτες του ιστότοπου, υποβάλλοντας ειδήσεις, νέα, άρθρα. Τέλος, δύο πηγές πληροφοριών, είναι εξωτερικές. Τα δελτία τύπου (RSS feeds) [5] και το περιεχόµενο που προβάλλεται µέσω περιτυλίγµατος (wrapper) [6]. Στα δελτία τύπου κατατάσσονται οι ειδήσεις που στέλνει ένα ειδησεογραφικό πρακτορείο και οι οποίες µπορούν να προβληθούν απευθείας στον ιστότοπο. Ενώ µε το wrapper ο χρήστης µπορεί να προβάλει µέσα από ένα «παράθυρο» ολόκληρους άλλους ιστότοπους. Όλα τα δεδοµένα περιεχοµένου πλην των εικόνων και γενικά των αρχείων πολυµέσων, αποθηκεύονται σε µία βάση δεδοµένων [7]. Στην παρούσα φάση, αυτή µπορεί να είναι µόνο τύπου MySQL, η πιο διαδεδοµένη βάση στο Internet, αλλά στο µέλλον θα υποστηρίζονται και άλλοι τύποι. Για να λειτουργήσει το Joomla χρειάζεται οπωσδήποτε µία βάση δεδοµένων. Χρησιµοποιεί επίσης ένα αρχείο ρυθµίσεων, το configuration.php [8], στο οποίο αποθηκεύονται όλες οι ρυθµίσεις που αφορούν τις ρυθµίσεις λειτουργίας του. Υπάρχει η δυνατότητα τροποποίησης του τρόπου εµφάνισης των πληροφοριών, του ιστότοπου (χαρακτήρες, χρώµατα, θέσεις, εικαστικά γραφικά), χρησιµοποιώντας πρότυπα εµφάνισης (templates) [9]. Υπάρχουν εκατοντάδες έτοιµα templates. Επίσης ο χρήστης µπορεί να δηµιουργήσει το δικό του template σύµφωνα µε τις ανάγκες του και τις προτιµήσεις του. 14
Εισαγωγή Οι επισκέπτες [10], αλληλεπιδρούν µε τον ιστότοπο και µπορούν να στείλουν ακόµη και πληροφορίες που θα προστεθούν στο περιεχόµενο του. Το Joomla διαχωρίζει τους επισκέπτες σε οµάδες χρηστών. Απλούς, εγγεγραµµένους και σε άλλες κατηγορίες που έχουν µερίδιο στη διαχείριση (δικαίωµα προσθήκης και επεξεργασίας του περιεχοµένου). Πίσω από την οργάνωση και διαχείριση ενός ιστότοπου δηµιουργηµένου µε το Joomla, είναι οι διαχειριστές [11]. Όπως και µε τους απλούς χρήστες, υποστηρίζονται οµάδες µε διαφορετικά επίπεδα πρόσβασης και δικαιοδοσίας. Μπορεί να είναι ένας άνθρωπος αλλά και πολλοί περισσότεροι. ιαχειρίζονται τον ιστότοπο µέσω του πίνακα ελέγχου (control panel) [13], ο οποίος είναι προσπελάσιµος από το διαδίκτυο. Η φιλοσοφία και η απλότητα του πίνακα ελέγχου είναι ένα από τα δυνατά σηµεία του Joomla. Τέλος, το Joomla επιτρέπει την επικοινωνία µεταξύ των εγγεγραµµένων χρηστών. Για ποιες δραστηριότητες µπορώ να χρησιµοποιήσω το Joomla; To Joomla, µπορεί να χρησιµοποιηθεί για διαφόρους τύπους ιστοτόπων όπως: ικτυακές Πύλες (Portals) Εµπορικούς Ιστοτόπους Intranet / Extranet (το πρώτο αφορά τους δικτυακούς τόπους εταιριών για ενδοεταιρική χρήση / το δεύτερο αφορά τους δικτυακούς τόπους εταιριών που χρησιµοποιούνται ενδοεταιρικά και εκτός της εταιρίας από συνεργάτες) Μη κερδοσκοπικούς Ιστοτόπους Προσωπικούς Ιστοτόπους Ιστοτόπους που χρησιµοποιούν την τεχνολογία Flash (Macromedia) Το κύριο χαρακτηριστικό, είναι η δυνατότητα να επιτρέπει σε ιστοποιηµένους συντάκτες, να προσθέτουν ή να µεταβάλουν το περιεχόµενο µέσω του παγκόσµιου ιστού (µε τη χρήση ενός προγράµµατος περιήγησης όπως οι Internet Explorer και Firefox). Οι διαχειριστές ενός Joomla ιστότοπου, δεν χρειάζεται να γνωρίζουν κάποια 15
Εισαγωγή γλώσσα προγραµµατισµού, όπως HTML, για να ανανεώσουν τον ιστοτόπό τους, καθώς µε τη χρήση ενός 'WYSIWYG επεξεργαστή κειµένου' (What you See Is What You Get = Αυτό που βλέπεις, αυτό λαµβάνεις) που περιλαµβάνεται στο Joomla, µπορούν να µορφοποιήσουν το κείµενο κατά βούληση και να προσθέσουν εικόνες. εν είναι αναγκαίο το 'ανέβασµα' των κειµένων µε τη χρήση δυσνόητων διαδικασιών όπως τα προγράµµατα FTP (File Transfer Protocol = Πρωτόκολλο Μεταφοράς Αρχείων). Απλά πατώντας 'Αποθήκευση' και δηµοσιεύεται το περιεχόµενο το οποίο εµφανίζεται άµεσα στην ιστοσελίδα, διαθέσιµο προς όλους τους επισκέπτες. To Joomla µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τις παρακάτω εφαρµογές: Ενηµέρωση των ιστοσελίδων 'Κεντρική' και 'Νέα', µε νέα, άρθρα και εικόνες. ηµιουργία ενός δυναµικού µενού περιεχοµένου Αποστολή (ανέβασµα) αρχείων τύπου MS Word, MS Excel και Acrobat PDF για ανάγνωση µέσα από τον ιστοτόπο ιαχείριση διαφηµιστικών επιγραφών (banners) στην κεφαλίδα, στο υποσέλιδο καθώς και στα πλάγια του ιστοτόπου (για διαφηµιστικούς λόγους κτλ). ηµιουργία Ψηφοφοριών. ιαχείριση υπερδεσµών προς άλλους ιστοτόπους. ιαχείριση 'Συχνών Εµφανιζόµενων Αποριών' (FAQ = Frequently Asked Questions). ιαχείριση Νέων / Σύντοµων Ειδήσεων. ιαχείριση πολυµέσων όπως Flash,.jpg,.gif,.bmp και.png εικόνων. ιαχείριση ελτίων Τύπου (News Feeds), από διαφορετικές πηγές Νέων (ιστοτόποι). ιαχείριση επαφών και σελίδων µε φόρµες για την αποστολή ηλ. µηνυµάτων (emails). ιαχείριση χρηστών µε ειδικά επίπεδα πρόσβασης. ιαχείριση αρχειοθετηµένων σελίδων. ιαχείριση εφαρµογών επιπρόσθετων δυνατοτήτων (components) από τρίτους κατασκευαστές, υποµονάδων (modules) καθώς και προτύπων εµφάνισης του 16
Εισαγωγή ιστοτόπου (templates). Για παράδειγµα: Ηλεκτρονικό Εµπόριο, Συζητήσεις (forums), Συλλογή Φωτογραφιών, Ηµερολόγιο, Ατζέντα, Help Desk κτλ. 17
Περιβάλλον ιαχείρισης Περιβάλλον διαχείρισης Ο πίνακας ελέγχου είναι η πρώτη οθόνη που βλέπει ένας backend χρήστης όταν εισέρχεται στο σύστηµα διαχείρισης του Joomla. Μπορεί να επιστρέφει σε αυτόν πατώντας το εικονίδιο "Home" στο µενού της κορυφής. Ο πίνακας ελέγχου περιέχει, µε µορφή εικονιδίων, τις συντοµεύσεις προς 9 συχνά χρησιµοποιούµενες λειτουργίες. 1. Μενού διαχείρισης. 2. Πλήθος ιδιωτικών µηνυµάτων 3. Πλήθος συνδεδεµένων χρηστών 4. Πατώντας το Logout, γίνεται αποσύνδεση από τον πίνακα διαχείρισης και επιστροφή στον κύριο ιστότοπο. 5. Μέσω αυτής της επιλογής µπορεί να προστεθεί ένα αντικείµενο περιεχοµένου 6. ιαχειριστής Περιεχοµένου (Content Items Manager): πατώντας αυτό το εικονίδιο εµφανίζονται όλα τα αντικείµενα περιεχοµένου του ιστοτόπου απ όπου µπορεί να γίνει και η επεξεργασία τους 7. ιαχειριστής Στατικού Περιεχοµένου (Static Content Manager): Μέσω αυτής της επιλογής µπορεί να γίνει η διαχείριση του Στατικού Περιεχοµένου του ιστοτόπου. 8. ιαχειριστής Εξωφύλλου (Front Page Manager): Μέσω αυτής της επιλογής µπορεί να γίνει η επεξεργασία του εξωφύλλου του ιστοτόπου καθώς και η επιλογή για το ποια αντικείµενα θα εµφανίζονται στο εξώφυλλο. 18
Περιβάλλον ιαχείρισης 9. ιαχειριστής Ενοτήτων (Section Manager): Μέσω αυτής της επιλογής γίνεται η επεξεργασία των ενοτήτων του ιστοτόπου. 10. ιαχειριστής Κατηγοριών (Category Manager): Μέσω αυτής της επιλογής γίνεται η επεξεργασία των κατηγοριών του ιστοτόπου. 11. ιαχειριστής Πολυµέσων (Media Manager): Πατώντας αυτό το εικονίδιο ανοίγει η οθόνη διαχείρισης των πολυµέσων του Joomla απ όπου µπορεί να γίνει και η επεξεργασία τους. 12. ιαχειριστής Απορριµµάτων (Trash Manager): Ο ιαχειριστής Απορριµµάτων επιτρέπει την επαναφορά διαγραµµένων αντικειµένων ή την οριστική διαγραφή τους. 13. ιαχειριστής Μενού (Menu Manager): Μέσω αυτής της επιλογής µπορεί να γίνει η επεξεργασία των µενού του ιστοτόπου. 14. ιαχειριστής Γλωσσών (Language Manager): Μέσω αυτής της επιλογής γίνεται η διαχείριση των γλωσσών του Joomla. 15. ιαχειριστής Χρηστών (User Manager): Η επιλογή αυτή οδηγεί στον διαχειριστή χρηστών απ όπου γίνεται η διαχείριση των χρηστών του ιστοτόπου. 16. Γενικές Ρυθµίσεις (Global Configuration): Μέσω αυτής της επιλογής γίνονται οι ρυθµίσεις του ιστοτόπου. Στη δεξιά µεριά της οθόνης [17] υπάρχουν 5 καρτέλες (tabs): Συνδεδεµένοι (Logged): Αυτή η καρτέλα παρουσιάζει ποιοι χρήστες είναι συνδεδεµένοι, τόσο στο τµήµα της διαχείρισης όσο και ως εγγεγραµµένα µέλη στον ιστότοπο. Πατώντας στο όνοµα κάποιου χρήστη ανοίγει η σελίδα επεξεργασίας των στοιχείων του χρήστη. Components: Κάνοντας κλικ επάνω στα ονόµατα των components, εµφανίζονται όλα τα components του ιστοτόπου. Πατώντας στο όνοµα κάποιου component ανοίγει η αντίστοιχη σελίδα του component απ όπου µπορεί να γίνει η επεξεργασία του. ηµοφιλή (Popular): Η οθόνη αυτή παρουσιάζει µε φθίνουσα σειρά (πρώτα τα πιο δηµοφιλή) τα πιο δηµοφιλή αντικείµενα του ιστοτόπου. Περιλαµβάνει πληροφορίες για την ηµεροµηνία δηµιουργίας και τον αριθµό των εµφανίσεων. Κάνοντας κλικ πάνω στο όνοµα του αντικειµένου, µπορεί να γίνει η επεξεργασία τους. 19
Περιβάλλον ιαχείρισης Τελευταίες Προσθήκες (Latest Content): Η οθόνη αυτή παρουσιάζει τα αντικείµενα περιεχοµένου που έχουν προστεθεί τελευταία στον ιστότοπο. Περιλαµβάνει πληροφορίες για την ηµέρα δηµιουργίας και το συγγραφέα. Στατιστικά Μενού (Menu Stats): Η οθόνη αυτή παρουσιάζει στατιστικά για όλα τα µενού. Παρουσιάζονται όλα τα µενού, ο αριθµός των αντικειµένων µενού που έχει κάθε ένα από αυτά. Ο αριθµός αυτός αντιστοιχεί στα αντικείµενα µενού που έχουν δηµιουργηθεί, όχι σε όσα είναι δηµοσιευµένα. Πατώντας το όνοµα ενός µενού, εµφανίζεται µία οθόνη που παρουσιάζει τα αντικείµενα περιεχοµένου που του ανήκουν. 20
ιαχείριση Ιστοτόπου ιαχείριση Ιστοτόπου Η έννοια διαχείριση του ιστοτόπου ουσιαστικά περιλαµβάνει την διαχείριση των βασικών ρυθµίσεων του ιστοτόπου. Πρέπει να τονιστεί ότι το περιεχόµενο του ιστοτόπου δεν εµπλέκεται σε αυτήν την φάση. Γενικές Ρυθµίσεις (Global Configuration) Η οθόνη του Global Configuration αποτελεί το κέντρο ρυθµίσεων του Joomla. Οι αλλαγές που γίνονται σε αυτή την περιοχή, ενηµερώνουν το αρχείο configuration.php. Για να αποθηκευτούν οι αλλαγές το αρχείο αυτό θα πρέπει να είναι εγγράψιµο (writable). Στα δεξιά της ενηµέρωσης για την κατάσταση εγγραφής του configuration.php υπάρχει ένα check box που ονοµάζεται "Make unwritable after saving" (Καν το µη εγγράψιµο µετά την αποθήκευση). Τσεκάροντάς το, το Joomla θα αλλάξει αυτόµατα τα δικαιώµατα του configuration σε µη εγγράψιµο, αµέσως µετά την εφαρµογή των αλλαγών. Αυτό γίνεται για λόγους ασφαλείας. Καρτέλα Site Ιστότοπος Εκτός (Site Offline): ίνεται η δυνατότητα ενεργοποίησης ή απενεργοποίησης του ιστοτοπού. Αφορά µόνο το τµήµα που είναι ορατό στους επισκέπτες. Η ιαχείριση λειτουργεί κανονικά. Γίνεται χρήση αυτής της επιλογής όταν γίνονται εκτεταµένες αλλαγές στα στοιχεία και τη δοµή του ιστoτόπου έτσι ώστε οι επισκέπτες να µην βλέπουν τις ενδιάµεσες φάσεις! Μήνυµα Εκτός (Offline Message): Αυτό είναι το µήνυµα που βλέπουν οι επισκέπτες όταν ο ιστότοπος είναι απενεργοποιηµένος. Φυσικά το λογότυπο µπορεί να αλλάξει και να προσαρµοστεί στις απαιτήσεις του διαχειριστή του ιστοτόπου. Μήνυµα Σφάλµατος Συστήµατος (System Error Message): Αυτό είναι το µήνυµα που εµφανίζεται όταν δεν είναι δυνατή η σύνδεση µε τη βάση δεδοµένων. Συνήθως αυτό το µήνυµα πληροφορεί τον επισκέπτη ότι ο ιστότοπος θα είναι διαθέσιµος το συντοµότερο δυνατόν. 21
ιαχείριση Ιστοτόπου Όνοµα Ιστοτόπου (Site Name): Από εδώ ρυθµίζεται το όνοµα του ιστότοπο. Αυτό το όνοµα εµφανίζεται στη µπάρα του τίτλου του ιστότοπου, αλλά επίσης αξιοποιείται και από ορισµένα templates για την εµφάνιση του τίτλου και µέσα στο template. Εµφάνιση Μη Εγκεκριµένων εσµών (Show Unauthorized Links): Με ενεργοποιηµένη αυτή την επιλογή οι απλοί επισκέπτες, τα µη εγγεγραµµένα µέλη, µπορούν να βλέπουν το περιεχόµενο που διαφορετικά δε θα είχαν πρόσβαση (π.χ. περιεχόµενο για το οποίο έχει οριστεί το επίπεδο πρόσβασης σε Registered ή Special). Με απενεργοποιηµένη αυτή την επιλογή βλέπουν µόνο το περιεχόµενο που έχει ως καθορισµένο επίπεδο πρόσβασης το Public. Τα επίπεδα πρόσβασης καθορίζονται για κάθε αντικείµενο περιεχοµένου ή αντικείµενο µενού κατά τη φάση της δηµιουργίας τους ή κατά την επεξεργασία τους. Να επιτρέπεται η εγγραφή χρηστών (Allow User Registration): Αυτή η επιλογή καθορίζει αν θα επιτρέπεται στους επισκέπτες να µπορούν να εγγραφούν ως εγγεγραµµένα µέλη. Χρησιµοποίησε την Ενεργοποίηση Νέου Χρήστη (Use New Account Activation): Με τιµή "Ναι" θα αποστέλλεται µε email ένας δεσµός ενεργοποίησης προς τον χρήστη που ζητά να εγγραφεί στον ιστότοπο. Οι χρήστες δεν θα µπορούν να εισέλθουν στο σύστηµα πριν κάνουν κλικ σε αυτό το δεσµό και ενεργοποιήσουν την εγγραφή τους. Με τιµή "Όχι", οι χρήστες θα µπορούν να εισέρχονται στο σύστηµα, αµέσως µετά την εγγραφή τους, χωρίς να απαιτείται ενεργοποίηση. Να απαιτείται Μοναδικό Email (Require Unique Email): Η επιλογή αυτή µπορεί να εµποδίσει την εγγραφή δύο ή περισσότερων χρηστών που χρησιµοποιούν το ίδιο email. Σε συνδυασµό µε την επιλογή "User New Account Activation", εµποδίζονται οι χρήστες να γράφονται περισσότερες από µία φορές χρησιµοποιώντας το ίδιο email. Αποσφαλµάτωση Ιστοτόπου (Debug Site): Αυτή η επιλογή δείχνει τα µηνύµατα σφάλµατος που δηµιουργούνται από την PHP. Το επίπεδο της αναφοράς σφαλµάτων µπορεί να καθοριστεί από την καρτέλα Global Configuration Server και µπορεί να είναι ένα από τα ακόλουθα: System Default, None, Simple και Maximum. Επεξεργαστής Κειµένου (WYSIWYG Editor): Από εδώ γίνεται η επιλογή του επεξεργαστή κειµένου. Μέγεθος Λίστας (List Length): Ορίζει, το εξ ορισµού, µήκος που θα έχουν οι λίστες στη ιαχείριση (Πόσες εγγραφές θα παρουσιάζονται κάθε φορά σε µία σελίδα ή διαφορετικά πόσες γραµµές θα έχει ο πίνακας που χρησιµοποιείται). 22
ιαχείριση Ιστοτόπου Εικονίδιο Ιστοτόπου (Favourites Site Icon): Ορίζει το εικονίδιο που θα εµφανίζεται σε ορισµένους browsers δίπλα στο όνοµα ή τη διεύθυνση του ιστότοπου. Καρτέλα Locale Γλώσσας (Language): Καθορίζει την εξ ορισµού γλώσσα που θα χρησιµοποιείται στον ιστότοπο. ιαφορά Ώρας (Time Offset): Αυτή η επιλογή ορίζει τη διαφορά ώρας, σε ώρες, ανάµεσα στη θέση που βρίσκεται ο server που φιλοξενεί το Joomla και την ώρα GMT (Greenwich Mean Time Ώρα Αγγλίας). Κρίσιµη ρύθµιση για να εµφανίζεται σωστά η ώρα και η ηµέρα του ιστοτόπου. Εντοπιότητα Χώρας (Country Local): Αυτή η επιλογή ορίζει τη θέση/εντοπιότητα του ιστότοπου. Καρτέλα Content Συνδεδεµένοι Τίτλοι (Linked Titles): Καθορίζει αν ο τίτλος ενός αντικειµένου περιεχοµένου, π.χ. άρθρου, θα εµφανίζεται ως δεσµός που θα οδηγεί στη σελίδα του αντικειµένου. εσµός ιαβάστε Περισσότερα (Read More Link): Καθορίζει αν θα εµφανίζεται ή όχι ο δεσµός " ιαβάστε Περισσότερα" κάτω από την εισαγωγή ενός αντικειµένου περιεχοµένου, όταν υπάρχει κείµενο και στο πεδίο "Main Text". Για να γίνει πιο σαφές, να πούµε ότι το κείµενο που εµφανίζεται σε ένα αντικείµενο περιεχοµένου, µπορεί να χωριστεί σε δύο ενότητες. Την Εισαγωγή (Intro Text) και το κυρίως σώµα (Main Text). Σε αυτή την περίπτωση εµφανίζεται µόνο το κείµενο της εισαγωγής. Αν ο επισκέπτης θέλει να διαβάσει όλο το κείµενο πρέπει να πατήσει στον αντίστοιχο δεσµό. Αξιολόγηση Αντικειµένου (Item Rating / Voting): Καθορίζει αν θα επιτρέπεται η βαθµολόγηση από τους επισκέπτες των αντικειµένων περιεχοµένου. Εάν η τιµή είναι "Ναι", θα εµφανίζεται µια µπάρα αξιολόγησης µε άστρα καθώς και µια φόρµα για την υποβολή της αξιολόγησης. Η φόρµα αξιολόγησης δεν εµφανίζεται στα άρθρα που εµφανίζονται ως Blog. Για να εµφανιστεί η λίστα αξιολόγησης, θα πρέπει να υπάρχει περιεχόµενο στο πεδίο "Intro Text". Ονόµατα Συγγραφέων (Author Names): ίνει τη δυνατότητα να εµφανίζεται ή όχι το όνοµα του συγγραφέα ενός αντικείµενου περιεχοµένου π.χ. Άρθρου. 23
ιαχείριση Ιστοτόπου Ηµέρα και Ώρα ηµιουργίας (Created Date and Time): Αυτή η επιλογή επιτρέπει την εµφάνιση της ηµέρας και ώρας που δηµιουργήθηκε ένα αντικείµενο περιεχοµένου. Ηµέρα και Ώρα Τροποποίησης (Modified Date and Time): Αυτή η επιλογή επιτρέπει την εµφάνιση της ηµέρας και ώρας που τροποποιήθηκε για τελευταία φορά ένα αντικείµενο περιεχοµένου. Κλικς (Hits): Εµφανίζει ή όχι το πόσες φορές εµφανίστηκε ένα αντικείµενο περιεχοµένου. Εικονίδιο PDF (PDF Icon): Αυτή η επιλογή επιτρέπει την εµφάνιση ή την απόκρυψη του εικονιδίου της κατασκευής εγγράφου PDF από τα περιεχόµενα ενός αντικειµένου περιεχοµένου. Εικονίδιο Εκτύπωσης (Print Icon): Αυτή η επιλογή επιτρέπει την εµφάνιση ή την απόκρυψη του εικονιδίου της δηµιουργία εκτυπώσιµης έκδοσης από τα περιεχόµενα ενός αντικειµένου περιεχοµένου. Εικονίδιο αποστολής µε Email (Email Icon): Αυτή η επιλογή επιτρέπει την εµφάνιση ή την απόκρυψη του εικονιδίου της αποστολής, ως email, των περιεχοµένων ενός αντικειµένου περιεχοµένου. Εικονίδια (Icons): Η επιλογή αυτή καθορίζει την εµφάνιση των τριών προηγούµενων λειτουργών (PDF, Print, Email) ως εικονίδια ή δεσµοί κειµένου. Πίνακας Περιεχοµένου (Table of Contents on multi-page items): Αυτή η επιλογή επιτρέπει τη δηµιουργία ενός Πίνακα Περιεχοµένων για αντικείµενα που είναι χωρισµένα σε υποσελίδες. Κουµπί Επιστροφής (Back Button): Από εδώ γίνεται η επιλογή για το αν θα εµφανίζεται στο τέλος κάθε σελίδας ένας δεσµός Back (Επιστροφή). Πλοήγηση στα Αντικείµενα Περιεχοµένου (Content Item Navigation): Εµφανίζει ή όχι τους δεσµούς "Επόµενο" και "Προηγούµενο" όταν εµφανίζονται τα περιεχόµενα µίας κατηγορίας. Καρτέλα Database Hostname: Αυτό συνήθως έχει την τιµή localhost. MySQL Username: Αυτό είναι το όνοµα του χρήστη που έχει πρόσβαση στη βάση δεδοµένων του ιστοτόπου. MySQL Password: Αυτό είναι το password του παραπάνω χρήστη. 24