ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (ΑΡΘΡΟ 50)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 8.12.2017 COM(2017) 784 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (ΑΡΘΡΟ 50) σχετικά με την πρόοδο των διαπραγματεύσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση EL EL

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (ΑΡΘΡΟ 50) σχετικά με την πρόοδο των διαπραγματεύσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση 1. Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι να γνωστοποιηθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) η εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πρόοδο των διαπραγματεύσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενόψει της συνόδου του στις 15 Δεκεμβρίου 2017. Οι διαπραγματεύσεις διεξήχθησαν μεταξύ της Επιτροπής, που ορίστηκε από το Συμβούλιο ως διαπραγματευτής της Ένωσης, και του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων κάλεσαν το Συμβούλιο να ορίσει την Επιτροπή ως διαπραγματευτή της Ένωσης στη δήλωσή τους της 15ης Δεκεμβρίου 2016 1. Οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τον διορισμό από την Επιτροπή του κ. Michel Barnier ως επικεφαλής διαπραγματευτή. Στις 29 Απριλίου 2017, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές έπειτα από τη γνωστοποίηση του Ηνωμένου Βασιλείου βάσει του άρθρου 50 της ΣΕΕ (οι κατευθυντήριες γραμμές), οι οποίες επιβεβαίωσαν τον ρόλο της Επιτροπής ως διαπραγματευτή της Ένωσης 2. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) της 15ης Δεκεμβρίου 2017 έχει προγραμματιστεί να συζητήσει και να κρίνει εάν έχει σημειωθεί επαρκής πρόοδος στην πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων για την ομαλή αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις στη δεύτερη φάση. Η εκτίμηση της Επιτροπής, όπως εκτίθεται κατωτέρω, βασίζεται στην κοινή έκθεση που συμφωνήθηκε από τους διαπραγματευτές της Επιτροπής και της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου. Η κοινή έκθεση δημοσιεύθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2017: https://ec.europa.eu/commission/files/joint-report-negotiators-european-union-and-unitedkingdom-government-progress-during-phase-1-negotiations-under-article-50-teu-unitedkingdoms-orderly-withdrawal-european-union_en Καθόλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, η Επιτροπή διασφάλισε μια διαδικασία χωρίς αποκλεισμούς με στενές επαφές και τακτικές συνεδριάσεις με την EΕ των 27. Η Επιτροπή διατήρησε επίσης στενές και τακτικές επαφές με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ώστε να εξασφαλίσει ότι οι απόψεις και οι θέσεις του λαμβάνονται δεόντως υπόψη. Στις 4 Δεκεμβρίου 2017, ο Πρόεδρος Γιούνκερ συναντήθηκε με τη διευθύνουσα ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το «Brexit» ώστε να αποτιμηθεί η σημειωθείσα πρόοδος ως προς τρία ζητήματα σχετικά με την αποχώρηση, μεταξύ των οποίων το σημαντικό ζήτημα των δικαιωμάτων των πολιτών. Οι διαπραγματεύσεις διεξήχθησαν με πρωτοφανή διαφάνεια. Όλα τα έγγραφα με τις ουσιώδεις αρχές που καθορίζουν τη διαπραγματευτική θέση της Επιτροπής, την ημερήσια 1 http://www.consilium.europa.eu/media/24173/15-euco-statement.pdf 2 Ο ρόλος της Επιτροπής επιβεβαιώθηκε με την απόφαση του Συμβουλίου της 22ας Μαΐου 2017, στην οποία ορίζεται η Επιτροπή ως ο διαπραγματευτής της Ένωσης, βλ. http://data.consilium.europa.eu/doc/document/xt- 21016-2017-INIT/el/pdf. 1

διάταξη κάθε γύρου διαπραγματεύσεων, καθώς και τη σύσταση της Επιτροπής για έναρξη διαπραγματεύσεων έχουν δημοσιευθεί 3. Η κοινή έκθεση δεν είναι η συμφωνία αποχώρησης. Σε περίπτωση που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κρίνει ότι έχει επιτευχθεί επαρκής πρόοδος στις διαπραγματεύσεις, η συμφωνία αποχώρησης βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να εκπονηθεί σύμφωνα με την κοινή έκθεση και το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων για άλλα ζητήματα που αφορούν την αποχώρηση. Η συμφωνία αποχώρησης θα συναφθεί από το Συμβούλιο βάσει πρότασης της Επιτροπής, μετά την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και με την επιφύλαξη της έγκρισης από το Ηνωμένο Βασίλειο σύμφωνα με τις δικές του διαδικασίες. 2. Ιστορικό Στις 29 Μαρτίου 2017, το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την πρόθεσή του να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με το άρθρο 50 ΣΕΕ. Στις 29 Απριλίου 2017, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές (εφεξής «κατευθυντήριες γραμμές») 4 και, στις 22 Μαΐου 2017, το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων (άρθρο 50) εξουσιοδότησε την Επιτροπή να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο και εξέδωσε οδηγίες για τη διαπραγμάτευση (εφεξής «οδηγίες διαπραγμάτευσης») 5. Σύμφωνα με το σημείο 4 των κατευθυντηρίων γραμμών, «το πρώτο στάδιο των διαπραγματεύσεων θα αποσκοπεί στα εξής: - να παρασχεθεί όσο το δυνατόν περισσότερη σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου στους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τους ενδιαφερόμενους φορείς και τους διεθνείς εταίρους, όσον αφορά τις άμεσες συνέπειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση - να διευθετηθεί η αποδέσμευση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση και από όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν για τη χώρα αυτή από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει ως κράτος μέλος. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα παρακολουθεί στενά την πρόοδο που σημειώνεται και θα κρίνει πότε έχει επιτευχθεί επαρκής πρόοδος, προκειμένου να μπορέσουν οι διαπραγματεύσεις να προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο.» 6 Το σημείο 5 των κατευθυντηρίων γραμμών αναφέρει ότι «[ε]ίμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε σε προκαταρκτικές και προπαρασκευαστικές συζητήσεις για τον σκοπό αυτό, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων βάσει του άρθρου 50 της ΣΕΕ, μόλις το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίσει ότι έχει σημειωθεί επαρκής πρόοδος στο πρώτο στάδιο προς την κατεύθυνση της επίτευξης ικανοποιητικής συμφωνίας περί των ρυθμίσεων για εύτακτη αποχώρηση.» 7 3 https://ec.europa.eu/commission/brexit-negotiations/negotiating-documents-article-50-negotiations-unitedkingdom_en?field_core_tags_tid_i18n=351 4 EUCO XT 20004/17, διατίθεται στη διεύθυνση http://data.consilium.europa.eu/doc/document/xt-20004-2017- INIT/el/pdf. 5 XT 21016/17, διατίθεται στη διεύθυνση http://data.consilium.europa.eu/doc/document/xt-21016-2017-add- 1-REV-2/el/pdf 6 Τα μαύρα στοιχεία έχουν προστεθεί από τον συντάκτη. 7 Ομοίως. 2

Οι οδηγίες διαπραγμάτευσης αναφέρουν στο σημείο 3 ότι ο κύριος στόχος της συμφωνίας αποχώρησης είναι «να διασφαλίσει την εύτακτη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας.» Επιπλέον, οι οδηγίες διαπραγμάτευσης αναφέρουν στο σημείο 10 ότι «οι παρούσες οδηγίες διαπραγμάτευσης δίνουν προτεραιότητα σε ορισμένα θέματα τα οποία, προς το παρόν, έχουν αναγνωριστεί ως αναγκαία για την εξασφάλιση της εύτακτης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση.» Άλλα θέματα που δεν καλύπτονται από την παρούσα δέσμη οδηγιών διαπραγμάτευσης, όπως οι υπηρεσίες, θα συμπεριληφθούν σε μεταγενέστερες δέσμες οδηγιών διαπραγμάτευσης.» Στα συμπεράσματά του στις συνεδριάσεις του της 20ής Οκτωβρίου 2017 8, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) ανέφερε ότι «[μ]ε βάση τους πέντε πρώτους γύρους των διαπραγματεύσεων, λαμβάνοντας υπόψη την αξιολόγηση που υπέβαλε ο διαπραγματευτής της Ένωσης και επιβεβαιώνοντας τις δικές του κατευθυντήριες γραμμές της 29ης Απριλίου 2017, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόοδο που σημειώθηκε όσον αφορά τα δικαιώματα του πολίτη και καλεί τον διαπραγματευτή να βασιστεί στην επιτευχθείσα σύγκλιση, προκειμένου να παρασχεθούν η αναγκαία ασφάλεια δικαίου και οι αναγκαίες εγγυήσεις σε όλους τους ενδιαφερόμενους πολίτες και τα μέλη της οικογένειάς τους, οι οποίοι θα πρέπει να είναι σε θέση να ασκούν άμεσα τα δικαιώματά τους που απορρέουν από το ενωσιακό δίκαιο και προστατεύονται από τη συμφωνία αποχώρησης, και δη μέσω ομαλών και απλών διοικητικών διαδικασιών και του ρόλου του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει ότι, όσον αφορά την Ιρλανδία, έχει σημειωθεί σχετική πρόοδος σε σχέση με τη σύγκλιση επί των αρχών και των στόχων που αφορούν την προστασία της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής και τη διατήρηση της Κοινής Ταξιδιωτικής Περιοχής, και ζητεί από τον διαπραγματευτή της Ένωσης να επιδιώξει τη λεπτομερέστερη επεξεργασία των αρχών αυτών, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τη σημαντική πρόκληση που συνιστά η αποχώρηση του ΗΒ, ιδίως για την αποφυγή της δημιουργίας δυσπροσπέλαστων συνόρων, και για τον λόγο αυτό αναμένει από το ΗΒ να υποβάλει και να ακολουθήσει ευέλικτες και δημιουργικές λύσεις, που υπαγορεύει η ιδιαίτερη κατάσταση της Ιρλανδίας επισημαίνει ότι, ενώ το ΗΒ έχει δηλώσει ότι θα τιμήσει τις οικονομικές υποχρεώσεις που ανέλαβε ως μέλος, οι δηλώσεις αυτές δεν έχουν ακόμη μετουσιωθεί σε σταθερή και συγκεκριμένη δέσμευση από το ΗΒ για ρύθμιση όλων αυτών των υποχρεώσεων» (σημείο 1)». Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (άρθρο 50) δήλωσε περαιτέρω ότι «[κ]ατά την επόμενή του σύνοδο τον Δεκέμβριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την πρόοδο των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να προσδιορίσει αν έχει επιτευχθεί επαρκής πρόοδος σε κάθε ένα από τα τρία ανωτέρω ζητήματα. Εάν ναι, θα εγκρίνει πρόσθετες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το πλαίσιο της μελλοντικής σχέσης και για ενδεχόμενες μεταβατικές ρυθμίσεις που θα είναι προς το συμφέρον της Ένωσης και θα πληρούν τους όρους και τις βασικές αρχές των κατευθυντηρίων γραμμών της 29ης Απριλίου 2017. Με βάση τα ανωτέρω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητεί από το Συμβούλιο (άρθρο 50) να αρχίσει εσωτερικές προπαρασκευαστικές συζητήσεις από κοινού με τον διαπραγματευτή της Ένωσης» (σημείο 3). 3. Η πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων 8 EUCO XT 20014/17, διατίθεται στη διεύθυνση http://data.consilium.europa.eu/doc/document/xt-20014-2017- INIT/el/pdf. 3

Οι οδηγίες διαπραγμάτευσης προβλέπουν σαφή δομή και ενιαία προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις. Καθ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, η ΕΕ διατήρησε την ενότητά της και ενήργησε ως μία οντότητα. Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Επιτροπής, Michel Barnier, κατέστησε σαφές εξαρχής ότι η Επιτροπή ήταν διατεθειμένη να διαπραγματευθεί ανά πάσα στιγμή. Στην πράξη, υπήρξαν έξι γύροι διαπραγματεύσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο: ο πρώτος γύρος διεξήχθη στις 19 Ιουνίου 2017 ο δεύτερος γύρος από τις 17 έως τις 20 Ιουλίου 2017 ο τρίτος από τις 28 έως τις 31 Αυγούστου 2017 ο τέταρτος από τις 25 έως τις 28 Σεπτεμβρίου 2017 ο πέμπτος από τις 9 έως τις 12 Οκτωβρίου 2017 και ο έκτος στις 9 και 10 Νοεμβρίου 2017. Στη συνέχεια, οι διαπραγματευτές της Επιτροπής και του Ηνωμένου Βασιλείου είχαν σταθερές άμεσες επαφές. Ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος σε διάφορα στοιχεία σχετικά με την εύτακτη αποχώρηση, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές και τις οδηγίες διαπραγμάτευσης, η πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων έδωσε προτεραιότητα σε τρία ζητήματα που έχουν προσδιοριστεί ως ιδιαιτέρως σημαντικά για την εξασφάλιση εύτακτης αποχώρησης: α) τα δικαιώματα των πολιτών β) τον διάλογο για την Ιρλανδία/τη Βόρεια Ιρλανδία και γ) τον δημοσιονομικό διακανονισμό. Επιπλέον, οι διαπραγματεύσεις κάλυψαν άλλα θέματα που αφορούν τον χωρισμό, στα οποία οι διαπραγματευτές σημείωσαν περιορισμένη πρόοδο: ζητήματα που αφορούν την Ευρατόμ (κυρίως πυρηνικά) διασφάλιση της συνέχειας στη διαθεσιμότητα των εμπορευμάτων που διατέθηκαν στην αγορά βάσει του δικαίου της Ένωσης πριν από την αποχώρηση δικαστική συνεργασία σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις ενωσιακές δικαστικές διαδικασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη ενωσιακές διοικητικές διαδικασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη και θέματα που αφορούν τη λειτουργία των θεσμικών οργάνων, οργανισμών και φορέων της Ένωσης. Πραγματοποιήθηκαν επίσης συζητήσεις επί πτυχών γενικής διακυβέρνησης της συμφωνίας αποχώρησης που δεν σχετίζονται με τα δικαιώματα των πολιτών. Δεν συζητήθηκαν ακόμη τα ακόλουθα ζητήματα, για τα οποία η ΕΕ είχε παρουσιάσει έγγραφα βασικών αρχών στις 21 Σεπτεμβρίου 2017: δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (συμπεριλαμβανομένων των γεωγραφικών ενδείξεων) διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη τελωνειακά θέματα που απαιτούνται για την εύτακτη αποχώρηση από την Ένωση και χρήση των δεδομένων και προστασία των πληροφοριών που συλλέγονται ή αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας πριν από την ημερομηνία αποχώρησης. 4

Το ακόλουθο τμήμα εξετάζει καθένα από αυτά τα θέματα που συζητήθηκαν λεπτομερώς κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, με βάση την προαναφερόμενη κοινή έκθεση. Εάν αναφέρεται η θέση του διαπραγματευτή του Ηνωμένου Βασιλείου, αυτό γίνεται επίσης με βάση την κοινή έκθεση. 4. Οι θέσεις των διαπραγματευτών της Επιτροπής και του Ηνωμένου Βασιλείου α) Δικαιώματα των πολιτών Οι κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν τα εξής: «Το δικαίωμα κάθε πολίτη της ΕΕ, καθώς και των μελών της οικογένειάς του, να διαβιούν, να εργάζονται ή να σπουδάζουν σε οποιοδήποτε κράτος μέλος της ΕΕ αποτελεί θεμελιώδη πτυχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκ παραλλήλου με άλλα δικαιώματα που προβλέπονται στο δίκαιο της ΕΕ, το δικαίωμα αυτό έχει διαμορφώσει τις ζωές και τις επιλογές εκατομμυρίων ανθρώπων. Η επίτευξη συμφωνίας επί αμοιβαίων εγγυήσεων για τη διασφάλιση του καθεστώτος και των δικαιωμάτων που απορρέουν από το δίκαιο της ΕΕ, κατά την ημερομηνία αποχώρησης, για τους πολίτες της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου και τις οικογένειές τους, που θίγονται από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση, θα είναι η πρώτη προτεραιότητα για τις διαπραγματεύσεις. Αυτές οι εγγυήσεις πρέπει να είναι αποτελεσματικές, να μπορούν να εκτελεστούν, να μην εισάγουν διακρίσεις, να είναι περιεκτικές, και να περιλαμβάνουν το δικαίωμα απόκτησης μόνιμης διαμονής μετά από πέντε συνεχή έτη νόμιμης διαμονής. Οι πολίτες θα πρέπει να μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους μέσω ομαλών και απλών διοικητικών διαδικασιών» (σημείο 8). Το περιεχόμενο των δικαιωμάτων των πολιτών Η Επιτροπή διατύπωσε τη θέση της στο έγγραφο «Βασικές αρχές για τα δικαιώματα των πολιτών» που δημοσιεύθηκε στις 12 Ιουνίου 2017. Στις 26 Ιουνίου 2017, το Ηνωμένο Βασίλειο δημοσίευσε το έγγραφο «Τhe United Kingdom s exit from the European Union - Safeguarding the Position of EU Citizens Living in the UK and UK Nationals Living in the EU» («Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Διασφάλιση της θέσης των πολιτών της ΕΕ που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου που ζουν στην ΕΕ»). Σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες στηρίζεται η θέση της Ένωσης, η συμφωνία αποχώρησης θα πρέπει να προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών της Ένωσης, των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου και των μελών των οικογενειών τους που, κατά την ημερομηνία αποχώρησης, απολαύουν δικαιωμάτων σχετικών με την ελεύθερη κυκλοφορία σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης, καθώς και τα δικαιώματα που τελούν υπό απόκτηση και τα δικαιώματα των οποίων η απόλαυση θα επέλθει σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Οι διαπραγματευτές έχουν καταλήξει σε μια δίκαιη και επιεική κοινή αντίληψη, η οποία βασίζεται σε έννοιες του δικαίου της Ένωσης, όπως έχουν ερμηνευθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με την προστασία των πολιτών που έχουν οικοδομήσει τη ζωή τους βάσει δικαιωμάτων που απορρέουν από τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι βασικές αρχές της κοινής αντίληψης μεταξύ των διαπραγματευτών, η οποία στηρίζεται εξ ολοκλήρου στις οδηγίες διαπραγμάτευσης που εξέδωσε το Συμβούλιο και αντικατοπτρίζει τις προτεραιότητες που καθορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα ψηφίσματά του της 5

5ης Απριλίου 2017 και της 3ης Οκτωβρίου 2017, επιτρέπουν τόσο στους πολίτες της Ένωσης όσο και στους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και στα αντίστοιχα μέλη των οικογενειών τους, να εξακολουθήσουν, για την υπόλοιπη ζωή τους, να ασκούν τα απορρέοντα από το δίκαιο της Ένωσης δικαιώματά τους στην επικράτεια του άλλου μέρους, εφόσον τα δικαιώματα αυτά βασίζονται σε επιλογές ζωής που έγιναν πριν από την ημερομηνία που στην κοινή έκθεση αναφέρεται ως η «καθορισμένη ημερομηνία». Η εν λόγω «καθορισμένη ημερομηνία» θα πρέπει να είναι η ημερομηνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση, με την επιφύλαξη συζητήσεων, κατά τη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων, για ενδεχόμενη μεταβατική περίοδο και για κατάλληλες προσαρμογές που απορρέουν από αυτήν όσον αφορά την «καθορισμένη ημερομηνία». Κατά την άποψη της Επιτροπής, σε περίπτωση που υπάρξει οποιαδήποτε μεταβατική περίοδος συνεπαγόμενη τη συνέχιση εφαρμογής του κεκτημένου της Ένωσης σχετικά με τις θεμελιώδεις ελευθερίες, είναι σαφές ότι οι πολίτες θα πρέπει να απολαύουν πλήρως των δικαιωμάτων ελεύθερης κυκλοφορίας τους, όπως πριν από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, και ότι, ως εκ τούτου, οι διατάξεις της συμφωνίας αποχώρησης σχετικά με το περιεχόμενο των δικαιωμάτων των πολιτών και τη διακυβέρνηση όσον αφορά αυτά τα δικαιώματα μπορούν να αρχίσουν να εφαρμόζονται μόνο στο τέλος της εν λόγω μεταβατικής περιόδου. Δηλαδή στην περίπτωση αυτή, ως «καθορισμένη ημερομηνία» θα πρέπει, κατά την άποψη της Επιτροπής, να οριστεί όχι η ημερομηνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά η ημερομηνία λήξης της μεταβατικής περιόδου. Η κοινή αντίληψη που αντικατοπτρίζεται στην κοινή έκθεση σημαίνει ότι τόσο οι πολίτες της Ένωσης όσο και οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου καθώς και τα αντίστοιχα μέλη των οικογενειών τους μπορούν να εξακολουθήσουν να ζουν, να εργάζονται ή να σπουδάζουν όπως και σήμερα, υπό τους ίδιους όρους με αυτούς που ισχύουν δυνάμει του δικαίου της Ένωσης, επωφελούμενοι από την πλήρη εφαρμογή της απαγόρευσης κάθε διάκρισης λόγω ιθαγένειας. Οι μόνοι περιορισμοί που εφαρμόζονται είναι οι απορρέοντες από το δίκαιο της Ένωσης. Όσοι δεν έχουν αποκτήσει ακόμη δικαιώματα μόνιμης διαμονής εάν δεν έχουν ζήσει στο κράτος υποδοχής για τουλάχιστον πέντε έτη θα προστατεύονται πλήρως από τη συμφωνία αποχώρησης και θα μπορούν να αποκτήσουν δικαιώματα μόνιμης διαμονής ακόμη και μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Συμφωνήθηκε, επίσης, ότι η συμφωνία αποχώρησης θα προστατεύει τα υφιστάμενα δικαιώματα συζύγων, καταχωρισμένων συντρόφων, γονέων, παππούδων, παιδιών, εγγονών και προσώπων σε σταθερή σχέση, που δεν κατοικούν ακόμη στο ίδιο κράτος με τον πολίτη της Ένωσης ή τον υπήκοο του Ηνωμένου Βασιλείου, να εγκατασταθούν μαζί τους στο μέλλον. Κατά την άποψη της Επιτροπής, το δικαίωμα επανένωσης που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο περιλαμβάνει επίσης τους μελλοντικούς συντρόφους ή συζύγους πολιτών της Ένωσης και υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίοι, κατά την ως άνω οριζόμενη «καθορισμένη ημερομηνία», δεν είναι ακόμη σύντροφοι ή σύζυγοι. Το σημαντικό αυτό ζήτημα θα πρέπει να εξεταστεί κατά τη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων και αναπόφευκτα θα συνδεθεί με το επίπεδο φιλοδοξίας της μελλοντικής εταιρικής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Σύμφωνα με την κοινή αντίληψη, η συμφωνία αποχώρησης θα προστατεύει όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως του τόπου γέννησής τους πριν ή μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου και ανεξαρτήτως του αν γεννήθηκαν εντός ή εκτός του κράτους στο οποίο διαμένει ο πολίτης 6

της Ένωσης ή ο υπήκοος του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι υπεύθυνος για αυτά. Η μόνη προβλεπόμενη εξαίρεση αφορά παιδιά γεννημένα μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, και για τα οποία, σύμφωνα με το εφαρμοστέο οικογενειακό δίκαιο, την αποκλειστική επιμέλεια έχει ο γονέας που δεν καλύπτεται από τη συμφωνία αποχώρησης. Εφαρμοστέες διαδικασίες Πέραν των προαναφερθέντων σημαντικών ουσιαστικών δικαιωμάτων των πολιτών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Επιτροπή αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην ύπαρξη ομαλών και απλών διοικητικών διαδικασιών μέσω των οποίων οι πολίτες θα ασκούν τα δικαιώματά τους. Αυτή η πτυχή των διαπραγματεύσεων συζητήθηκε λεπτομερώς από τον πρόεδρο Γιούνκερ και τη διευθύνουσα ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το «Brexit» στις 4 Δεκεμβρίου 2017 9. Σύμφωνα με την κοινή έκθεση, για τον καθορισμό του κατά πόσο πληρούνται τα κριτήρια νόμιμης διαμονής, δύνανται να τίθενται μόνο απολύτως απαραίτητες και αναλογικές απαιτήσεις και θα αποφεύγεται κάθε περιττή διοικητική επιβάρυνση. Αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία δεδομένου ότι το «ειδικό καθεστώς» το οποίο θα συστήσει το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποτελεί τη μοναδική διαδικασία μέσω της οποίας οι πολίτες της ΕΕ θα κάνουν χρήση των δικαιωμάτων που προβλέπονται στη συμφωνία αποχώρησης. Οι διαπραγματευτές συμφώνησαν ότι οι διαδικασίες θα είναι διαφανείς, ομαλές και εξορθολογισμένες. Το κόστος τους δεν πρέπει να υπερβαίνει το κόστος που επιβάλλεται στους ημεδαπούς για την έκδοση παρεμφερών εγγράφων. Εκείνοι που είναι ήδη κάτοχοι κάρτας μόνιμης διαμονής θα μπορούν να την αντικαταστήσουν ατελώς με το «ειδικό καθεστώς». Οι διοικητικές διαδικασίες των αιτήσεων για το «ειδικό καθεστώς» δυνάμει της συμφωνίας αποχώρησης θα πρέπει να προσδιορίζονται με σαφήνεια στη συμφωνία: η συμφωνία θα περιέχει διατάξεις που αντικατοπτρίζουν τις υφιστάμενες απαιτήσεις του δικαίου της Ένωσης όσον αφορά τα στοιχεία που θα πρέπει να προσκομίζουν οι πολίτες ώστε να ενταχθούν στο «ειδικό καθεστώς» και θα ορίζει ότι το κράτος υποδοχής δεν μπορεί να απαιτήσει τίποτε περισσότερο από ό,τι είναι απολύτως απαραίτητο και αναλογικό για να καθορίσει κατά πόσο πληρούνται τα κριτήρια νόμιμης διαμονής. Λάθη, ακούσιες παραλείψεις ή η μη τήρηση της προθεσμίας υποβολής αίτησης θα αντιμετωπίζονται βάσει αναλογικής προσέγγισης. Ο γενικός στόχος είναι να διασφαλιστεί μια διαδικασία όσο το δυνατόν πιο σαφής, απλή και μη γραφειοκρατική για τους θιγόμενους πολίτες. Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτή την πτυχή των διαπραγματεύσεων κατά την κατάρτιση της συμφωνίας αποχώρησης και θα επιδιώξει να λάβει υπόψη τους προβληματισμούς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διασφαλιστεί ότι κανένας πολίτης δεν θα στερείται τα δικαιώματα που του παρέχει η συμφωνία αποχώρησης μέχρι να ληφθεί τελική απόφαση από τις αρμόδιες αρχές ή να εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση επί αίτησης που έχει υποβληθεί για το «ειδικό καθεστώς». Οι διαπραγματευτές έχουν συμφωνήσει επ αυτού. Η συμφωνία αποχώρησης θα εξασφαλίζει ότι έναντι κάθε περιορισμού των δικαιωμάτων ισχύουν οι ίδιες διασφαλίσεις με αυτές που προβλέπονται στο δίκαιο της Ένωσης. Οι πολίτες θα διατηρούν το δικαίωμά τους στην υγειονομική περίθαλψη, τη σύνταξη και τις λοιπές παροχές κοινωνικής ασφάλισης, και εάν δικαιούνται παροχή σε χρήμα από ένα κράτος, μπορούν, κατά κανόνα, να τη λαμβάνουν ακόμη και εάν αποφασίσουν να ζήσουν σε άλλο κράτος. Όταν οι πολίτες αξιώνουν παροχή, ακόμη και μετά την αποχώρηση του 9 Αναφέρθηκε και από τον Γκι Φερχόφστατ, πρόεδρο της διευθύνουσας ομάδας για το «Brexit» σε επιστολή του προς τον Μισέλ Μπαρνιέ με ημερομηνία 29ης Νοεμβρίου 2017, βλ. http://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20171129ipr89108/brexit-progress-but-not-enough. 7

Ηνωμένου Βασιλείου, θα λαμβάνονται υπόψη οι προηγούμενες περίοδοι ασφάλισης, εργασίας ή διαμονής στην Ένωση ή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Διακυβέρνηση της συμφωνίας αποχώρησης όσον αφορά τα δικαιώματα των πολιτών Η Επιτροπή δημοσίευσε το έγγραφο θέσης της σχετικά με τη διακυβέρνηση στις 13 Ιουλίου 2017. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει δημοσιεύσει έγγραφο θέσης σχετικά με το θέμα αυτό. Σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες στηρίζεται η θέση της Ένωσης όσον αφορά τη διακυβέρνηση σχετικά με τα δικαιώματα των πολιτών, τα προβλεπόμενα στη συμφωνία αποχώρησης δικαιώματα των πολιτών πρέπει να παρέχονται ως άμεσα εκτελεστά δικαιώματα, τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στην Ένωση, και θα πρέπει να διατηρηθεί η αρμοδιότητα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τη συνεκτική ερμηνεία και εφαρμογή των προβλεπόμενων στη συμφωνία αποχώρησης δικαιωμάτων των πολιτών. Για τον σκοπό αυτό, η κοινή αντίληψη που επιτεύχθηκε από τους διαπραγματευτές προβλέπει ότι η συμφωνία αποχώρησης θα περιλαμβάνει ρητή διάταξη ότι οι πολίτες θα μπορούν να επικαλούνται απευθείας τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται σε αυτή και ότι αποκλίνοντες ή ασύμβατοι κανόνες δεν θα τυγχάνουν εφαρμογής. Ο διαπραγματευτής του Ηνωμένου Βασιλείου έχει δεσμευθεί ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα θεσπίσει πρωτογενή νομοθεσία για να ενσωματώσει πλήρως στην έννομη τάξη του το μέρος της συμφωνίας αποχώρησης που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών. Αφού θεσπιστεί η εν λόγω πρωτογενής νομοθεσία και εάν το Κοινοβούλιο δεν την καταργήσει ρητά στο μέλλον, οι διατάξεις του μέρους που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών θα υπερισχύουν έναντι αποκλίνουσας ή ασύμβατης νομοθεσίας. Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί συνεκτική ερμηνεία των δικαιωμάτων των πολιτών που κατοχυρώνονται στη συμφωνία αποχώρησης, τόσο στην Ένωση όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Για τον σκοπό αυτό, η κοινή αντίληψη που επιτεύχθηκε από τους διαπραγματευτές, στην οποία αναγνωρίζεται ο ρόλος του Δικαστηρίου ως τελικού κριτή της ερμηνείας του δικαίου της Ένωσης, προβλέπει ότι: τα δικαστήρια του Ηνωμένου Βασιλείου λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις σχετικές αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εκδίδονται μετά την ημερομηνία αποχώρησης τα δικαστήρια του Ηνωμένου Βασιλείου πρέπει να έχουν τη δυνατότητα, αφού λάβουν δεόντως υπόψη το κατά πόσο υφίσταται σχετική νομολογία, να απευθύνουν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όποτε το θεωρούν αναγκαίο, ερωτήματα ερμηνείας των εν λόγω δικαιωμάτων. Ο εν λόγω μηχανισμός θα πρέπει να είναι στη διάθεση των δικαστηρίων του Ηνωμένου Βασιλείου για διαφορές που υποβάλλονται εντός 8 ετών από την ημερομηνία εφαρμογής του μέρους που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών θα πρέπει να προβλέπεται η ανταλλαγή νομολογίας μεταξύ των δικαστηρίων, ο τακτικός δικαστικός διάλογος, καθώς και η δυνατότητα παρέμβασης της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου και της Επιτροπής σε σχετικές υποθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ενώπιον των δικαστηρίων του Ηνωμένου Βασιλείου αντιστοίχως και η υλοποίηση και η εφαρμογή των δικαιωμάτων των πολιτών στην Ένωση θα πρέπει να παρακολουθείται από την Επιτροπή, η οποία θα ενεργεί σύμφωνα με τις Συνθήκες της Ένωσης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο ρόλος αυτός θα εκπληρώνεται από ανεξάρτητη εθνική αρχή. Για να εξασφαλίζεται αμοιβαιότητα και να αντικατοπτρίζεται ο ρόλος της Επιτροπής, η Επιτροπή θεωρεί ότι η ανεξάρτητη 8

εθνική αρχή θα πρέπει να έχει την εξουσία όχι μόνο να λαμβάνει καταγγελίες πολιτών της ΕΕ οι οποίοι διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και θεωρούν ότι παραβιάζονται τα δικαιώματά τους που απορρέουν από τη συμφωνία αποχώρησης, αλλά και να κινεί για λογαριασμό τους τις κατάλληλες νομικές διαδικασίες ενώπιον των δικαστηρίων του Ηνωμένου Βασιλείου. Το ζήτημα αυτό θα αποτυπώνεται στη συμφωνία αποχώρησης και η Επιτροπή θα του δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων, κατά τη συζήτηση των λεπτομερειών του ρόλου της αρχής. Έχει συμφωνηθεί ότι η προσέγγιση που περιγράφεται ανωτέρω δεν προδικάζει μελλοντικές συζητήσεις σχετικά με τη γενική διακυβέρνηση της συμφωνίας αποχώρησης ή ενδεχόμενων μεταβατικών ρυθμίσεων. β) Ο διάλογος για την Ιρλανδία/τη Βόρεια Ιρλανδία Οι κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν: Η Ένωση έχει υποστηρίξει με συνέπεια τον στόχο της ειρήνης και της συμφιλίωσης που κατοχυρώνεται σε όλα τα τμήματα της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής, συνεχίζει δε να υποστηρίζει και να προστατεύει τα επιτεύγματα, τα οφέλη και τις δεσμεύσεις της ειρηνευτικής διαδικασίας αυτό εξακολουθεί να έχει ύψιστη σημασία. Λόγω των μοναδικών περιστάσεων στη νήσο της Ιρλανδίας θα απαιτηθούν ευέλικτες και δημιουργικές λύσεις, μεταξύ άλλων με στόχο να αποφευχθεί η δημιουργία σκληρών συνόρων, με παράλληλο σεβασμό της ακεραιότητας της ενωσιακής έννομης τάξης. Στο πλαίσιο αυτό η Ένωση θα πρέπει επίσης να αναγνωρίσει τις υπάρχουσες διμερείς συμφωνίες και ρυθμίσεις ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία που συνάδουν με το ενωσιακό δίκαιο» (σημείο 11). Στις 16 Αυγούστου 2017, το Ηνωμένο Βασίλειο δημοσίευσε το έγγραφο θέσεων «Βόρεια Ιρλανδία και Ιρλανδία». Στις 21 Σεπτεμβρίου 2017, η Επιτροπή δημοσίευσε «Κατευθυντήριες αρχές για τον διάλογο στο ζήτημα Ιρλανδίας/Βόρειας Ιρλανδίας». Τα ζητήματα που αφορούν αποκλειστικά την Ιρλανδία, όπως αναγνωρίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές και στις οδηγίες διαπραγμάτευσης, περιλαμβάνουν: την προστασία των οφελών της ειρηνευτικής διαδικασίας και της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (συμφωνία του Μπέλφαστ) σε όλες τις πτυχές της τη διατήρηση των υφιστάμενων διμερών συμφωνιών και ρυθμίσεων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας, συμπεριλαμβανομένης της Κοινής Ταξιδιωτικής Περιοχής και ειδικά ζητήματα που προκύπτουν από τη μοναδική γεωγραφική κατάσταση της Ιρλανδίας, συμπεριλαμβανομένου του στόχου να αποφευχθεί η δημιουργία δυσπροσπέλαστων συνόρων μεταξύ της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, παράλληλα με τη διατήρηση της ακεραιότητας της ενιαίας αγοράς. Επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ των διαπραγματευτών σε πρώιμο στάδιο κατά τον διάλογο για την Ιρλανδία/Βόρεια Ιρλανδία σχετικά με τους βασικούς κοινούς στόχους που αντικατοπτρίζουν εκείνους στις κατευθυντήριες γραμμές και τις οδηγίες διαπραγμάτευσης. Οι διαπραγματευτές συμφώνησαν επίσης ότι οι δεσμεύσεις και οι αρχές όσον αφορά την Ιρλανδία/Βόρεια Ιρλανδία δεν θα προκαθορίσουν την έκβαση των ευρύτερων συζητήσεων αναφορικά με τη μελλοντική σχέση ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου και πρέπει να τηρούνται σε κάθε περίσταση. Στο πλαίσιο της κοινής αντίληψης, ο διαπραγματευτής του Ηνωμένου Βασιλείου δεσμεύθηκε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα προστατεύει τη λειτουργία και τους θεσμούς της Συμφωνίας της 9

Μεγάλης Παρασκευής (συμφωνία του Μπέλφαστ) και θα αποφύγει τη δημιουργία δυσπροσπέλαστων συνόρων, συμπεριλαμβανομένης της υλικής υποδομής ή των σχετικών εξακριβώσεων και ελέγχων. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύθηκε επίσης ρητά να σεβαστεί τη συνεχιζόμενη συμμετοχή της Ιρλανδίας στην ΕΕ, καθώς και το σύνολο των σχετικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Επίσης, ο διαπραγματευτής του Ηνωμένου Βασιλείου παρείχε περαιτέρω τις αναγκαίες διαβεβαιώσεις ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα χειριστεί στο μέλλον την Κοινή Ταξιδιωτική Περιοχή μια διμερή συμφωνία μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας η οποία προϋπήρχε της κοινής συμμετοχής στην ΕΕ με πλήρη σεβασμό των υποχρεώσεων της Ιρλανδίας ως κράτους μέλους της ΕΕ, και ειδικότερα χωρίς να θίγεται το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών της ΕΕ προς και από την Ιρλανδία. Οι διαπραγματευτές υπενθύμισαν τους ρόλους, τις λειτουργίες και τις διασφαλίσεις της Εκτελεστικής Αρχής της Βόρειας Ιρλανδίας (Northern Ireland Executive), της Συνέλευσης της Βόρειας Ιρλανδίας (Northern Ireland Assembly) και του Συμβουλίου Υπουργών Βορρά- Νότου (συμπεριλαμβανομένων των διακοινοτικών διατάξεων), όπως ορίζονται στη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής (συμφωνία του Μπέλφαστ). Οι διαπραγματευτές προέβησαν σε ενδελεχή χαρτογράφηση της συνεργασίας Βορρά-Νότου, ως κεντρικού στοιχείου της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (συμφωνία του Μπέλφαστ). Η χαρτογράφηση έδειξε ότι η συνεργασία αυτή βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, στο κοινό νομικό και πολιτικό πλαίσιο της ΕΕ. Επίσης προσδιόρισε τις κανονιστικές αποκλίσεις μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδίας ως τον μεγαλύτερο μεμονωμένο κίνδυνο για τη συνέχιση και τη μελλοντική ανάπτυξή της. Ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει προσηλωμένο στην προστασία και τη στήριξη της συνεχούς συνεργασίας Βορρά-Νότου σε όλο το φάσμα συγκυριών και πλαισίων, μεταξύ άλλων και μετά την αποχώρηση, η κοινή αντίληψη προβλέπει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αποσκοπεί στην επίτευξη αυτής της προστασίας και στην αποφυγή της δημιουργίας δυσπροσπέλαστων συνόρων μέσω της συνολικής σχέσης ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου. Η πρόθεση αυτή φαίνεται δύσκολα συμβιβάσιμη με την αναγγελθείσα απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την εσωτερική αγορά και την τελωνειακή ένωση. Εάν οι στόχοι αυτοί δεν επιτευχθούν μέσω της μελλοντικής σχέσης, το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύθηκε να προτείνει για συμφωνία με την ΕΕ μια ειδική λύση για να αντιμετωπιστεί η ιδιάζουσα κατάσταση της νήσου της Ιρλανδίας. Η ΕΕ θα χρειαστεί να εξασφαλίσει ότι η λύση αυτή δεν θίγει τη θέση της Ιρλανδίας στην εσωτερική αγορά και, ως εκ τούτου, την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς. Εν τη απουσία συμπεφωνημένων λύσεων, το Ηνωμένο Βασίλειο ανέλαβε τη δέσμευση να διατηρήσει πλήρη ευθυγράμμιση με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς και της τελωνειακής ένωσης οι οποίοι, τώρα ή στο μέλλον, στηρίζουν τη συνεργασία Βορρά-Νότου, την οικονομία ολόκληρης της νήσου και την προστασία της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (συμφωνία του Μπέλφαστ). Στο πλαίσιο αυτό, θα καθιερωθούν μηχανισμοί εφαρμογής και εποπτείας για τις ειδικές ρυθμίσεις που πρόκειται να υιοθετηθούν, με σκοπό τη διαφύλαξη της ακεραιότητας της εσωτερικής αγοράς. Η κοινή έκθεση περιλαμβάνει επίσης μια σειρά μονομερών δεσμεύσεων του Ηνωμένου Βασιλείου. 10

Όσον αφορά τα άλλα στοιχεία της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (συμφωνία του Μπέλφαστ), τα οποία υπενθυμίζονται στις κατευθυντήριες αρχές της ΕΕ για τον διάλογο σχετικά με την Ιρλανδία/Βόρεια Ιρλανδία, οι διαπραγματευτές συμφώνησαν να εξετάσουν πιθανές ρυθμίσεις για να διασφαλίσουν ότι οι Ιρλανδοί πολίτες που κατοικούν στη Βόρεια Ιρλανδία θα εξακολουθήσουν να απολαύουν πλήρως στην Ένωση των δικαιωμάτων τους που απορρέουν από την ιθαγένεια της ΕΕ. Σε ό, τι αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις εγγυήσεις στο πλαίσιο της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (συμφωνία του Μπέλφαστ), το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύθηκε να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει καμία μείωση δικαιωμάτων λόγω της εξόδου του από την ΕΕ. Οι εν λόγω δεσμεύσεις θα πρέπει να μεταφραστούν σε εφικτές, πρακτικές λύσεις στη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να υπάρχει συμφωνία μεταξύ των διαπραγματευτών να συνεχίσουν τις εργασίες για το κεφάλαιο Ιρλανδία/Βόρεια Ιρλανδία σε διακριτή πτυχή των διαπραγματεύσεων κατά τη δεύτερη φάση. Η Επιτροπή κρίνει ότι το θέμα αυτό είναι υψίστης σημασίας. Τα διασυνοριακά προγράμματα για τη συνεργασία Βορρά/Νότου έχουν μεγάλη αξία. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι τα προγράμματα PEACE και INTERREG, στα οποία το Ηνωμένο Βασίλειο είναι εταίρος, θα πρέπει να συνεχισθούν πέραν της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτίθεται να προτείνει τη συνέχιση των εν λόγω προγραμμάτων, με βάση τις υφιστάμενες δομές διαχείρισης, στην πρότασή της για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, που προβλέπεται να υποβληθεί στα τέλη Μαΐου 2018. γ) Ο δημοσιονομικός διακανονισμός Οι κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν: «Ένας ενιαίος δημοσιονομικός διακανονισμός ο οποίος θα περιλαμβάνει ζητήματα που απορρέουν από το [Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο] καθώς και όσα σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) θα πρέπει να διασφαλίζει το σεβασμό, τόσο από την Ένωση όσο και από το Ηνωμένο Βασίλειο, των υποχρεώσεων που πηγάζουν από ολόκληρη την περίοδο συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ένωση. Ο διακανονισμός θα πρέπει να καλύπτει όλες τις δεσμεύσεις, καθώς και τις υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένων των ενδεχόμενων υποχρεώσεων» (σημείο 10). Στις 12 Ιουνίου 2017, η Επιτροπή δημοσίευσε το έγγραφό της «Βασικές αρχές του δημοσιονομικού διακανονισμού». Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει δημοσιεύσει έγγραφο θέσης σχετικά με τον δημοσιονομικό διακανονισμό. Το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησε να καταβάλει το μερίδιο που του αναλογεί στη χρηματοδότηση όλων των υποχρεώσεων που αναλήφθηκαν ενώ ήταν μέλος της Ένωσης, σε σχέση με τον προϋπολογισμό της ΕΕ (και ιδίως σε σχέση με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2014-2020), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τη Διευκόλυνση για τους πρόσφυγες στην Τουρκία, τα καταπιστευματικά ταμεία της ΕΕ, τους οργανισμούς του Συμβουλίου, καθώς και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διαπραγματευτές της Επιτροπής και του Ηνωμένου Βασιλείου συμφώνησαν σε μια δίκαιη μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθηθεί για τον υπολογισμό της 11

υποχρεώσεων που πρέπει να τηρηθούν από το Ηνωμένο Βασίλειο στο πλαίσιο της αποχώρησής του. Οι αρχές στις οποίες στηρίζεται η συμφωνηθείσα μεθοδολογία είναι ότι: κανένα κράτος μέλος δεν θα πρέπει να πληρώσει περισσότερα ή να λάβει λιγότερα λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να καταβάλει το μερίδιό του από τις δεσμεύσεις που ανέλαβε όσο ήταν μέλος και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα πρέπει να πληρώσει περισσότερα ούτε νωρίτερα από ό, τι εάν είχε παραμείνει κράτος μέλος. Αυτό σημαίνει, συγκεκριμένα, ότι η καταβολή του Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει να βασιστεί στο πραγματικό αποτέλεσμα του προϋπολογισμού, δηλαδή διορθωμένο ως προς την εκτέλεση. Όσον αφορά τη συνιστώσα του προϋπολογισμού της Ένωσης του παρόντος δημοσιονομικού διακανονισμού, το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεισφέρει και θα μετέχει στην εκτέλεση των ετήσιων προϋπολογισμών της ΕΕ για τα έτη 2019 και 2020 ως εάν είχε παραμείνει στην Ένωση. Επίσης, θα συνεισφέρει το μερίδιό του στη χρηματοδότηση των δημοσιονομικών δεσμεύσεων που εκκρεμούν στις 31 Δεκεμβρίου 2020 (δηλαδή Reste à liquider), καθώς και το μερίδιό του στη χρηματοδότηση των υποχρεώσεων της Ένωσης που αναλήφθηκαν πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2020, εκτός εάν πρόκειται για υποχρεώσεις με αντίστοιχα στοιχεία ενεργητικού. Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο θα εξακολουθεί να ευθύνεται για το δικό του μερίδιο ενδεχόμενων υποχρεώσεων της ΕΕ όπως καθορίζεται κατά την ημερομηνία της αποχώρησης 10. Η εφαρμογή της συμφωνηθείσας μεθοδολογίας και το χρονοδιάγραμμα των πληρωμών θα βασίζονται στις ακόλουθες αρχές: το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα χρηματοδοτήσει αναλήψεις υποχρεώσεων που δεν απαιτούν χρηματοδότηση από τα κράτη μέλη και θα λάβει το μερίδιό του από οποιαδήποτε οικονομικά οφέλη που θα του αναλογούσαν αν είχε παραμείνει κράτος μέλος οι πληρωμές του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τη συμμετοχή του στους ετήσιους προϋπολογισμούς της ΕΕ το 2019 και το 2020 θα βασίζονται σε μερίδιο για το Ηνωμένο Βασίλειο, υπολογιζόμενο ως εάν το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθούσε να αποτελεί κράτος μέλος. Μετά το 2020, το μερίδιο του Ηνωμένου Βασιλείου σε σχέση με τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα είναι ένα ποσοστό υπολογιζόμενο ως ο μέσος όρος των συνεισφορών του Ηνωμένου Βασιλείου στον προϋπολογισμό κατά την περίοδο 2014-2020 οι πληρωμές του Ηνωμένου Βασιλείου που προκύπτουν από τον δημοσιονομικό διακανονισμό θα καθίστανται απαιτητές, ως εάν το Ηνωμένο Βασίλειο είχε παραμείνει κράτος μέλος ο δημοσιονομικός διακανονισμός θα καταρτιστεί και θα εκτελεστεί σε ευρώ και η δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων θα καλύψει τις πρακτικές λεπτομέρειες για την υλοποίηση της συμφωνηθείσας μεθοδολογίας, καθώς και του χρονοδιαγράμματος των πληρωμών. 10 Για ενδεχόμενες υποχρεώσεις σχετικές με δικαστικές υποθέσεις, ως αποτέλεσμα της συμμετοχής στον προϋπολογισμό, σε προγράμματα και πολιτικές της Ένωσης, η καταληκτική ημερομηνία θα είναι η 31η Δεκεμβρίου 2020. 12

Μετά την αποχώρηση από την Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να συμμετέχει στα προγράμματα της Ένωσης που χρηματοδοτούνται από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2014-2020 μέχρι την περάτωσή τους, εκτός από τα προγράμματα στα οποία το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετείχε προηγουμένως και εκείνα που μπορούν να δημιουργήσουν ενδεχόμενες υποχρεώσεις για τις οποίες το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα φέρει ευθύνη μετά την αποχώρηση. Η συμμετοχή σε προγράμματα της Ένωσης θα απαιτεί από το Ηνωμένο Βασίλειο και τους δικαιούχους του Ηνωμένου Βασιλείου να τηρούν όλες τις σχετικές νομικές διατάξεις της Ένωσης. Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, οι διαπραγματευτές συμφώνησαν σε αρχές που εξασφαλίζουν τη συνέχιση της επιχειρησιακής λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα παράσχει εγγύηση για το ισόποσο του καταβλητέου κεφαλαίου κατά την ημέρα της αποχώρησης για την εγγύηση του αποθέματος των πράξεων κατά τη χρονική αυτή στιγμή. Η εγγύηση αυτή θα διατηρηθεί για ορισμένο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια θα μειώνεται παράλληλα με την απόσβεση του εν λόγω αποθέματος. Επίσης, το καταβεβλημένο κεφάλαιο θα επιστραφεί στο Ηνωμένο Βασίλειο σε δόσεις, αρχής γενομένης από τα τέλη του 2019, αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο θα παράσχει συμπληρωματική εγγύηση σε αντικατάσταση της επιστροφής του καταβεβλημένου κεφαλαίου. Εκτός από αυτές τις επιστροφές, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων δεν θα προβεί σε οποιαδήποτε άλλη πληρωμή, επιστροφή ή αποζημίωση λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή λόγω της παροχής εγγύησης εκ μέρους του ΗΒ. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα διατηρήσει επίσης τα προνόμια και τις ασυλίες της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων σύμφωνα με τα πρωτόκολλα αριθ. 5 και 7 που προσαρτώνται στις Συνθήκες καθ όλη τη διάρκεια της απόσβεσης του αποθέματος των πράξεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων κατά την ημερομηνία της αποχώρησης. Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, οι διαπραγματευτές συμφώνησαν ότι το καταβεβλημένο κεφάλαιο του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα επιστραφεί στην Τράπεζα της Αγγλίας, μετά την ημερομηνία αποχώρησης. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα τηρήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε πριν από την αποχώρηση για συμμετοχή στη Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία και στο Καταπιστευματικό Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης της ΕΕ για τη σταθερότητα και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράτυπης μετανάστευσης και του εκτοπισμού ατόμων στην Αφρική, σύμφωνα με τις υφιστάμενες ρυθμίσεις. Τέλος, το Ηνωμένο Βασίλειο θα τηρήσει τις συνολικές δεσμεύσεις που ανέλαβε πριν από την αποχώρηση σε σχέση με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις, μεταξύ άλλων και για τις πληρωμές που σχετίζονται με το μερίδιο των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων που πραγματοποιήθηκαν δυνάμει των προηγούμενων Ευρωπαϊκών Ταμείων Ανάπτυξης. Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για την προσφορά της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου να συζητήσει με τους οργανισμούς της Ένωσης που είναι εγκατεστημένοι στο Λονδίνο τον τρόπο με τον οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να διευκολύνει τη μετεγκατάστασή τους, ιδίως σε ό, τι αφορά τη μείωση των δαπανών αποχώρησης. Άλλα θέματα που αφορούν τον χωρισμό Οι κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν τα εξής: «Επιπλέον, η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση θα έχει αντίκτυπο στις επιχειρήσεις της ΕΕ που συναλλάσσονται με 13

το Ηνωμένο Βασίλειο ή δραστηριοποιούνται σε αυτό, καθώς και στις επιχειρήσεις του ΗΒ που συναλλάσσονται με την Ένωση ή δραστηριοποιούνται σε αυτήν. [ ] Οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να επιδιώξουν να αποτρέψουν τη δημιουργία νομικού κενού όταν οι Συνθήκες θα παύσουν να ισχύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και, στο μέτρο του δυνατού, να αντιμετωπίσουν τις αβεβαιότητες» (σημείο 9) «Η συμφωνία αποχώρησης θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίζει πιθανά ζητήματα που προκύπτουν από την αποχώρηση σε άλλους τομείς συνεργασίας, μεταξύ άλλων στη δικαστική συνεργασία, στην επιβολή του νόμου και στην ασφάλεια» (σημείο 14). Οι κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν επίσης τα εξής: «Θα πρέπει να εξευρεθούν ρυθμίσεις που θα εγγυώνται την ασφάλεια δικαίου και την ίση μεταχείριση για όλες τις δικαστικές διαδικασίες που εκκρεμούν ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την ημερομηνία αποχώρησης στις οποίες εμπλέκονται το Ηνωμένο Βασίλειο ή φυσικά ή νομικά πρόσωπα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να παραμείνει αρμόδιο για την εκδίκαση των υποθέσεων αυτών. Παρομοίως, πρέπει να βρεθούν ρυθμίσεις για τις διοικητικές διαδικασίες που εκκρεμούν ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οργανισμών της Ένωσης κατά την ημερομηνία αποχώρησης στις οποίες εμπλέκονται το Ηνωμένο Βασίλειο ή φυσικά ή νομικά πρόσωπα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πέραν τούτου πρέπει να προβλεφθούν ρυθμίσεις για την πιθανότητα έναρξης διοικητικών ή δικαστικών διαδικασιών μετά την έξοδο για περιστατικά που σημειώθηκαν πριν από την ημερομηνία αποχώρησης» (σημείο 16). Η Ένωση κοινοποίησε στο Ηνωμένο Βασίλειο δέκα έγγραφα βασικών αρχών που καθορίζουν τη διαπραγματευτική θέση της σχετικά με άλλα θέματα που αφορούν τον χωρισμό και, συγκεκριμένα, σχετικά με θέματα της Ευρατόμ (πυρηνικά υλικά και εξοπλισμός διασφαλίσεων) εν εξελίξει δικαστικές και διοικητικές διαδικασίες της Ένωσης θέματα που αφορούν τη λειτουργία των θεσμικών οργάνων, οργανισμών και φορέων της Ένωσης εμπορεύματα που διατέθηκαν στην αγορά βάσει του δικαίου της Ένωσης πριν από την ημερομηνία αποχώρησης εν εξελίξει αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις εν εξελίξει δικαστική συνεργασία σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (συμπεριλαμβανομένων των γεωγραφικών ενδείξεων) εν εξελίξει διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων και τελωνειακά ζητήματα που απαιτούνται για την ομαλή αποχώρηση από την Ένωση. Έχει επιτευχθεί συμφωνία σε αρκετά ζητήματα, ωστόσο, σε ορισμένους τομείς απαιτούνται περαιτέρω συζητήσεις. Όσον αφορά θέματα της Ευρατόμ (ιδίως του πυρηνικού τομέα), οι διαπραγματευτές της Επιτροπής και του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν συμφωνήσει επί των αρχών για την εξέταση των βασικών θεμάτων που αφορούν τον χωρισμό και σχετίζονται με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρατόμ. Σε αυτές τις αρχές περιλαμβάνονται τα εξής: συμφωνία ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι υπεύθυνο για τις διεθνείς πυρηνικές διασφαλίσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και ότι δεσμεύεται για μελλοντικό καθεστώς που παρέχει κάλυψη και αποτελεσματικότητα ισοδύναμη με υφιστάμενες ρυθμίσεις της Ευρατόμ συμφωνηθείσες αρχές σχετικά με την κυριότητα των ειδικών σχάσιμων υλικών (εκτός των υλικών που βρίσκονται στην επικράτεια του Ηνωμένου Βασιλείου υπό την κυριότητα οντοτήτων της ΕΕ των 27) και συμφωνηθείσες αρχές σχετικά με την ευθύνη περί αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων. Όσον αφορά τα ειδικά σχάσιμα υλικά που βρίσκονται στην επικράτεια του Ηνωμένου Βασιλείου υπό την κυριότητα επιχειρήσεων της ΕΕ των 27, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει 14

προς το παρόν αποδεχθεί ότι τα δικαιώματα της Ευρατόμ θα πρέπει να συνεχίσουν να ισχύουν (για παράδειγμα, το δικαίωμα έγκρισης μελλοντικής πώλησης ή μεταβίβασης των εν λόγω υλικών). Αμφότερες οι πλευρές συμφωνούν ότι την τελική ευθύνη περί αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων εξακολουθεί να φέρει το κράτος στο οποίο έχουν παραχθεί τα εν λόγω υλικά, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις και τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας. Όσον αφορά τη μεταβίβαση στο Ηνωμένο Βασίλειο του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται επί του παρόντος από την Ευρατόμ για την εφαρμογή των διασφαλίσεων, φαίνεται ότι θα επιτευχθεί σύντομα συμφωνία, ωστόσο, αυτή θα πρέπει να οριστικοποιηθεί. Τέλος, εξακολουθεί να υφίσταται διαφωνία σχετικά με την εγκυρότητα των εγκρίσεων εξαγωγών από την Ένωση προς το Ηνωμένο Βασίλειο μετά την αποχώρηση. Όσον αφορά τη διασφάλιση της συνέχειας στη διαθεσιμότητα των εμπορευμάτων που διατέθηκαν στην αγορά βάσει του δικαίου της Ένωσης πριν από την αποχώρηση, οι διαπραγματευτές συμφώνησαν ότι: τα εμπορεύματα που διατέθηκαν στην αγορά βάσει του δικαίου της Ένωσης πριν από την αποχώρηση μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα στις αγορές του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ένωσης δεν χρειάζεται προσαρμογή των προϊόντων ή αλλαγή της επισήμανσης τα εμπορεύματα μπορούν να διατίθενται προς χρήση, εφόσον αυτό προβλέπεται από το δίκαιο της Ένωσης και τα εν λόγω εμπορεύματα θα πρέπει να υπόκεινται σε συνεχή εποπτεία. Χρειάζεται ακόμη να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες για να συμφωνηθεί ο ορισμός της βασικής έννοιας της «διάθεσης στην αγορά». Εξακολουθεί να επικρατεί πιο ριζική διαφωνία όσον αφορά, αφενός, την πρόθεση της ΕΕ να εφαρμόζει τους κανόνες της ΕΕ στις εισαγωγές όλων των προϊόντων ζωικής προέλευσης από την ημερομηνία αποχώρησης και εξής, ανεξάρτητα από την ημερομηνία διάθεσής τους στην αγορά και, αφετέρου, την αρμοδιότητα εκτέλεσης δραστηριοτήτων συμμόρφωσης προς την ΕΕ βάσει του δικαίου της ΕΕ μετά την αποχώρηση. Επί του τελευταίου αυτού θέματος, ο διαπραγματευτής της Επιτροπής επιμένει ότι τυχόν δραστηριότητες συμμόρφωσης μετά την αποχώρηση θα πρέπει να εκτελούνται από αρμόδιες αρχές ή αρμόδιους φορείς δυνάμει του ισχύοντος δικαίου της ΕΕ, ενώ ο διαπραγματευτής του Ηνωμένου Βασιλείου επιθυμεί το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει προσωρινά (ενδεχομένως, όμως, επ αόριστον) αρμόδιο για τις ανωτέρω δραστηριότητες. Όσον αφορά τη συνεργασία σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, οι διαπραγματευτές συμφωνούν γενικά ως προς τα εξής: οι κανόνες της ΕΕ για τη σύγκρουση νόμων θα πρέπει να εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται σε συμβάσεις που συνήφθησαν πριν από την ημερομηνία αποχώρησης και σε μη συμβατικές υποχρεώσεις, όταν το ζημιογόνο γεγονός επήλθε πριν από την ημερομηνία αποχώρησης το δίκαιο της ΕΕ περί δικαιοδοσίας θα πρέπει να εξακολουθήσει να εφαρμόζεται σε δικαστικές διαδικασίες που κινήθηκαν πριν από την ημερομηνία αποχώρησης αναφορικά με την αναγνώριση και την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, το σχετικό δίκαιο της ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να εφαρμόζεται για δικαστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν πριν από την ημερομηνία αποχώρησης και η σχετική δικαστική συνεργασία που εκκρεμεί θα πρέπει να ολοκληρωθεί. 15

Μένει ακόμη να καθοριστεί κατά πόσον το δίκαιο της ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθεί να διέπει την αναγνώριση και την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων που εκδόθηκαν μετά την αποχώρηση, σε δικαστικές διαδικασίες όμως οι οποίες βρίσκονταν σε εξέλιξη την ημερομηνία αποχώρησης. Τέλος, υπάρχει διαφωνία ως προς το κατά πόσον τυχόν ρήτρα παρέκτασης δικαιοδοσίας που συνομολογήθηκε πριν από την αποχώρηση θα πρέπει να ενεργοποιεί την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ για την αναγνώριση και την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων σε δίκες μετά την αποχώρηση. Όσον αφορά την αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, έχει επιτευχθεί ευρεία συμφωνία ως προς το εξής: θα πρέπει να ολοκληρωθούν με βάση το δίκαιο της Ένωσης όλες οι δομημένες και τυποποιημένες διαδικασίες συνεργασίας που βρίσκονται σε εξέλιξη την ημερομηνία αποχώρησης και οι οποίες έχουν φτάσει σε συγκεκριμένο στάδιο (το οποίο θα πρέπει να καθοριστεί). Πρέπει να καταβληθούν πρόσθετες προσπάθειες για την κατάρτιση του καταλόγου των σχετικών πράξεων και προκειμένου να επιτευχθεί συναίνεση σχετικά με την ανάγκη καθορισμού του «τελικού σταδίου» στο οποίο θα θεωρείται ότι οι σχετικές διαδικασίες έχουν ολοκληρωθεί. Επιπλέον, απαιτούνται περαιτέρω συζητήσεις για να διασαφηνιστεί η συμφωνία ότι οι πράξεις της ΕΕ στις οποίες προβλέπονται δικονομικά δικαιώματα θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται σε όλη τη διάρκεια αυτών των διαδικασιών μετά την αποχώρηση. Όσον αφορά τις εν εξελίξει δικαστικές διαδικασίες της Ένωσης, οι διαπραγματευτές έχουν συμφωνήσει ότι: το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να παραμείνει αρμόδιο για δικαστικές διαδικασίες στις οποίες εμπλέκεται το Ηνωμένο Βασίλειο ως ενάγων ή εναγόμενος, καθώς και για προδικαστικές παραπομπές που προέρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο οι οποίες έχουν υποβληθεί ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης την ημερομηνία αποχώρησης και οι εν λόγω διαδικασίες θα πρέπει να συνεχιστούν μέχρι τη έκδοση δεσμευτικής απόφασης. Ωστόσο, οι διαπραγματευτές εξακολουθούν να μην συμφωνούν σε ορισμένα θέματα, όπως το ζήτημα της διαρκούς αρμοδιότητας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για περιστατικά που σημειώθηκαν πριν από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, την εκτελεστότητα των αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την αποχώρηση και τη δυνατότητα του Ηνωμένου Βασιλείου να παρεμβαίνει ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο μέλλον. Όσον αφορά τις εν εξελίξει διοικητικές διαδικασίες της Ένωσης, ο διαπραγματευτής του Ηνωμένου Βασιλείου δεν έχει διατυπώσει γνώμη προς το παρόν σχετικά με τη θέση της Ένωσης ότι όλες οι διοικητικές διαδικασίες συμμόρφωσης που εκκρεμούν θα πρέπει να ολοκληρωθούν με δεσμευτική ισχύ και θα πρέπει ενδεχομένως να οδηγήσουν σε μεταγενέστερες δεσμευτικές δικαστικές διαδικασίες. 16